در حال ویرایش قراقیونلوها

{{جعبه اطلاعات خاندان
| نام             = قراقویونلوها
| تصویر           = 
| اندازه تصویر    = 
| توضیح تصویر     = 
| نام کامل        = قراقویونلو یا قره‌قویونلو
| نسب             = ترکان غز (اوغوز)
| محل حکومت       = مناطقی از غرب و شمال غربی ایران
| مدت حکومت       = 810 - 873ه .ق
| مکان قبیله      = [[ایران]]
| سرسلسله         =  [[بیرم خواجه]]
| اشخاص مهم       = [[قرايوسف]]، [[اسكندر بن قرايوسف]]، [[جهان‌شاه بن قرايوسف]] و [[حسن‌على ميرزا]]
| جمعیت           = 
| جنگ‌ها           = 
| شاخه‌ای از       = [[ترکمانان]]
| زیرشاخه‌ها       = 
| مهم‌ترین اقدامات = ارسال کاروان‌های حج، امن‌سازی [[راه حج]] و اهدای  قندیل بزرگ از طلا و  نقره به [[کعبه]]
| مناصب مهم       = 
| مذهب            = [[شیعه]]
}}
'''قراقویونلوها''' (٨١٠ - ٨٧٣ه .ق) یکی از حکمرانان [[ترکمانان]] بودند که برای مدتی بر مناطقی از غرب و شمال غربی [[ایران]] فرمانروایی کردند. از ارتباط قراقویونلوها با [[حجاز]] اطلاعات کمی در دست است. درگذشت قرایوسف و نبرد وی با [[شاهرخ تیموری]] و نیز حاکم شام سبب شد حج [[ایرانیان]] چند سالی تعطیل شود.

بنابر گزارش [[مقریزی]]، اسکندر بن قرایوسف بعد از پدرش به‌سبب اتحاد با [[ممالیک مصر]] و ایجاد روابط حسنه توانست دوباره ارتباط خود را با [[حج]] و حجاز برقرار کند، و کاروان‌های حج ایران دوباره راهی حج شدند.
از اقدامات قراقویونلوها برای حج می‌توان به امن‌سازی [[راه حج]] و اهدای دو قندیل بزرگ از طلا و دو قندیل از نقره به [[کعبه]] نام برد.
==پیشینه تاریخی==
مؤسس طایفه قراقویونلوها، بیرم خواجه نام داشت که به خدمت سلطان اویس جلایر پیوست. پس از مرگ بیرم خواجه، پسرش، قرامحمد و بعد از او، قرایوسف به امارت رسیدند. قرایوسف در سال ٨٠٩ ه. ق، میران‌شاه، پسر امیر تیمور را شکست داد و آذربایجان را تصرف کرد و تبریز را پایتخت خود قرار داد. وی در سال ٨١5ه. ق، امیر شروان و پادشاه گرجستان را شکست داد و یک سال بعد، سلطانیه، ساوه و قزوین را نیز تصرف کرد. بعد از درگذشت قرایوسف، پسرش، اسکندر (٨٢٣ - ٨٣٩ه. ق) جانشین او شد و در سال ٨٣٢ ه. ق، سلطانیه را از [[تیموریان]] گرفت، اما از عهده مقابله با [[شاهرخ تیموری|شاهرخ]] برنیامد و به آناتولی گریخت. بعد از مراجعت شاهرخ، اسکندر، آذربایجان را تصرف کرد که بار دیگر، شاهرخ عازم جنگ با او شد. این بار اسکندر شکست خورد و به نخجوان گریخت و در سال 841 ه. ق به دست پسر خود کشته شد. 

جهان‌شاه قرایوسف (٨٣٩ - ٨٧٢ ه. ق) بعد از کشته شدن اسکندر، به فرمان شاهرخ، جانشین پدر شد. وی در سال 844 ه. ق، [[گرجیان]] را مغلوب کرد و در سال ٨5٠ ه. ق بر عراق عجم، فارس و کرمان مستولی شد. در سال 862 ه. ق پس از غلبه بر میرزا علاءالدوله تیموری، هرات را نیز تصرف کرد. در سال ٨٧٢ ه. ق عازم سرکوبی حسن بیک آق‌قویونلو شد که در این جنگ کشته شد. حسن‌علی میرزا (٨٧٢ - ٨٧٣ ه. ق)،  آخرین امیر خاندان قراقویونلو است که بعد از قتل پدرش، جهان‌شاه به سلطنت رسید و در سال ٨٧٣ ه. ق مغلوب حسن بیک آق‌قویونلو شد. بدین‌ترتیب، سلسله قراقویونلو منقرض گردید. مرکز قدرت ترکمانان قراقویونلو در شمال دریاچه‌های وان و ارومیه بوده و از آنجا قدرت خود را بر آذربایجان و نواحی مجاور آن بسط دادند. 
==روابط قراقویونلوها با حجاز==
از ارتباط قراقویونلوها با [[حجاز]] آگاهی‌های‌ اندکی در دست است. پس از نابودی حکومت [[جلایریان]] در سال ٨١٣ه. ق به‌دست قرایوسف قراقویونلو، چند سالی، کاروانی از [[عراق]] به حجاز اعزام نشد.<ref>اتحاف الوری، ج٣، ص4٨٢؛ تاریخ حبیب السیر، ج4، ص5٧٧؛ تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجار، ص65٢ و 65٣.</ref> از سال 816ه. ق، قرایوسف کاروان حج را تجهیز می‌کرد و به [[مکه]] می‌فرستاد. در همین سال، در خطبه‌های نماز [[مسجدالحرام]]، برای قرایوسف دعا کردند.<ref>اتحاف الوری، ج٣، ص5١٠؛ شفاء الغرام، ج٢، ص4٣١؛ درر الفوائد المنظمه، ص٣٢٠.</ref>

نبرد قرایوسف با [[شاهرخ تیموری]] و نیز حاکم شام سبب شد حج دو سال (٨٢١ تا ٨٢٣ه. ق) تعطیل شود.<ref>شفاء الغرام، ج٢، ص4٣4 و 4٣5.</ref><ref>درر الفوائد المنظمه، ص٣٢١.</ref> پس از آن با درگذشت قرایوسف در سال ٨٢٣ه. ق، حج [[ایرانیان]] تا سال ٨٣١ه. ق تعطیل شد و تا سال ٨5٠ه. ق گزارش‌های کمی از اعزام کاروان‌های حج یا دیگر ارتباطات قراقویونلوها با حجاز در دست است.<ref>ر. ک: اتحاف الوری، ج٣، ص574؛ ج4، ص٢٣؛ درر الفوائد المنظمه، ص٣٢١-٣٢5 و ص٣٣٠ و ٣٣١.</ref>

مطابق گزارش [[مقریزی]]، اسکندر بن قرایوسف در مقابل شاهرخ تیموری با [[ممالیک مصر]] متحد شد و در سایه آن توانست به [[حج]] و حجاز توجه کند. سیاست قرقویونلوها این بود که با ایجاد روابط حسنه با ممالیک و خطبه خواندن به نام آنان<ref>سومر، ص66 و 6٧.</ref> بتوانند راحت‌تر با حجاز مرتبط باشند؛ زیرا ممالیک در این زمان بر حجاز سیادت داشتند و اقدامات دیگر دولت‌ها در [[حرمین]] بدون هماهنگی با آنان موجب واکنش سلاطین مصر می‌شد.
==اقدامات قراقویونلوها برای حرمین==
از اقدامات اسکندر در راستای حج‌گزاری می‌توان به امن‌سازی راه حج اشاره کرد.<ref>مقریزی، ج٧، ص٢55.</ref>
جهان‌شاه، فرزند دیگر قرایوسف نیز برای مدتی سلطان راه حج شد و خدماتی انجام داد. سلطان اویس، حاکم بغداد در دهه هفتم سده هشتم ه. ق دو قندیل بزرگ از طلا و دو قندیل از نقره به [[کعبه]] اهدا کرد که بعدها [[امیر مکه]]، [[عجلان بن رمیثه]] آنها را تصاحب کرد.<ref>شفاء الغرام، ج١، ص٢٢٧.</ref>
==اميران قراقويونلو==
قرايوسف پسر محمد (٨١٠ - ٨٢٣ ه .ق)؛

اسكندر پسر قرايوسف (٨٢٣ - ٨٣٩ ه .ق)؛

جهان‌شاه پسر قرايوسف (٨٣٩ - ٨٧٢ ه .ق)؛

حسن‌على ميرزا پسر جهان‌شاه (٨٧٢ - ٨٧٣ ه .ق).<ref>تاريخ تطبيقى ايران با كشورهاى جهان، ص٣٨۶-٣٨٩. </ref>
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = مناسبات ایرانیان با حجاز در دوره های مختلف تاریخ اسلام، محمود سامانی.
|پس از لینک = بخش «تركمانان قراقويونلو»، ج1، ص163-165،
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1385/1
}}
*'''الخطط'''، تقى‌الدين مقريزى، مكتبه احياء العلوم، بيروت، ١٩۵٩ه .ق.
*'''تاريخ ايران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاريه'''، حسن پيرنيا و عباس اقبال، تهران، خيام، ١٣٨٠ه.ش.
*'''تاريخ تطبيقى ايران با كشورهاى جهان'''، عزيزالله بيات، تهران، امير كبير، بى‌تا.
*'''شفاء الغرام'''، محمد الفاسى (م٨٣٢ه .ق)، به كوشش: گروهى از علما، بيروت، دار الكتب العلميه، ١۴٢١ه .ق. 
* '''اتحاف الوری''': عمر بن محمد بن فهد (م. 885ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، 1408ق.
*'''درر الفوائد المنظم'''، عبدالقادر بن‌محمدبن الجزيرى، قاهره، المطبعة السلفيه، ١٣٨۴ه.ق.
{{پایان}}
{{خاندان‌ها}}

[[رده:افراد تاثیرگذار بر حرمین]]
[[رده:حاکمان ایران]]