در حال ویرایش مدرسه حسن‌خان (کربلا)


{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۲۹]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
==موقعیت==
مدرسه حسن‌خان یا مدرسة السردار حسن‌خان، در گوشه شمال شرقى صحن<ref name=":0">تراث کربلاء، ص۳۶۸.</ref> و بين باب الشهدا و باب الكرامه قرار داشت. ورودى آن در مسجد و در راهرو باب‌الكرامه قرار گرفته بود. بخشى از مدرسه در صحن و بخشى نيز در بيرون صحن قرار داشت.

<ref name=":1">حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴،  ص235.</ref>
باب الكرامه را «باب مدرسه حسن‌خان» نيز مى‌گويند كه در زاويه شمال شرقى صحن قرار دارد و كه همراه با مجموعه پيرامون آن، جزئى از مسجد مدرسه حسن‌خان بوده است. اين مكان در سال ١٣۶۵ تخريب شد؛ از اين رو بخش بزرگى از مدرسه در خيابان اطراف صحن واقع است و بخش كوچكى از آن نيز در ضلع شمال شرق صحن قرار دارد.<ref name=":1" />

==بزرگان==
گويند حاج آقا حسين قمى از مدرسه حسن‌خان وارد صحن مى‌شد و در بخش شرقى صحن نماز جماعت را اقامه مى‌كرد.<ref name=":1" />
ال طعمه، می گوید: يادم هست كه «حاج آقا حسين قمى» كه در صحن نماز مى‌خواندند، «ميرزا مهدى شيرازى» هم ايشان را همراهى مى‌كرد و از طاق زغفرانيه به مدرسه حسن خان مى‌آمدند و مدتى در مدرسه مى‌نشستند.<ref name=":2">گفت و گو با نويسنده سخت كوش استاد سيد سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص۵۳.</ref>

==بنا==
مدرسه وسیعی بوده و دارای ۷۰ اتاق<ref name=":0" /> و چند سالن بود.<ref name=":3">دائرة المعارف الحسینیة، ج۲، ص۲۳۶.</ref> 

زیباترین بخش این مدرسه، دیوارهای پوشیده از تزیینات هندسی نفیس با شکل‌های هنرمندانه بود. بالای آن کتیبه‌هایی از آیات قرآن وجود داشت و نقش‌ها و تزیینات ماهرانه‌ای داشت.<ref name=":0" />

==تاریخچه==
تاریخ تأسیس آن به سال ۱۱۸۰ق. (۱۷۶۶م) بازمی‌گردد.<ref name=":0" /> سردار حسن‌خان قزوینی، از امیران لشکر قاجاری<ref name=":3" /> مقادیر زیادی برای پایه‌گذاری آن و راه‌اندازی اوقافی برای هزینه‌های آن، وقف کرد.<ref name=":0" />

آخرین متولی آن سید عباس طباطبایی بود.<ref name=":3" /> 

==اهمیت==
این مدرسه، بزرگترین مؤسسه دینی در کربلا بوده، کمتر مدرسه‌ای در عتبات عالیات مانند آن یافت می‌شد. در این مدرسه، عالمان سرشناسی مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی معروف به افغانی و شیخ شریف العلما درس خوانده‌اند.<ref name=":0" />

==تخریب==
فرهنگ زيارت: «مدرسه حسن خان» چه وقت تخريب شد؟ 

آل طعمه: اين مدرسه در دهه هفتاد خراب شد؛ چون من يادم هست كه در دهه پنجاه اين مدرسه را ديده بودم و <ref name=":2" /> وی در کتاب تراث کربلاء، که در سال ۱۳۸۳ق. منتشر شده، از باقی‌مانده این مدرسه که شامل ۱۶ اتاق بوده، خبر داده است.<ref name=":0" />

در بازسازی‌ها بخش وسيعى از مدرسه ويران شد.<ref>راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۰۳.</ref>

این مدرسه و موقوفات آن،<ref name=":0" /> برای توسعه و بازسازی حرم،<ref name=":3" /> در ۱۶ محرم سال ۱۳۶۸ق. (۱۸ نوامبر ۱۹۴۸م)<ref name=":0" /> به دستور عبدالرسول خالصی، استاندار وقت کربلا تخریب شد.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۵.</ref> برخی، این تخریب را ضرر و زیان بزرگ فرهنگی و معنوی دانسته و جز یک خیابان کمربندی که فرنگی‌ها و غیر آنها، بدون گام زدن، پیرامون آن جولان دهند، ندانسته‌اند.<ref>ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی، ص۳۷۱.</ref> عباس طباطبایی متولی مدرسه حسن خان طی نامه‌ای اعتراض خود را به تخریب مدرسه اعلام کرده و در آن به تأییدیه آیت‌الله قمی و بیانات سید عبدالمهدی اشاره کرده است.<ref>ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۳۷۳.</ref>

آثاری از آن تا زمستان سال ۱۹۹۱م. باقی بود؛ ولی پس از این تاریخ نظام بعث به طور کلی تخریب کرد.

موقوفات آن در ضمن شارع الحائر الحسینی<ref name=":0" /><br />
==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==

{{برگرفتگی
| پیش از لینک = کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1472/1/185 زیارتگاه‌های عراق] و مقاله
| منبع = حاشیه و متن حائر حسینی، 
| پس از لینک = ناصر غروی، ترجمه محسن سلامی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سوم و چهارم، تابستان و پاییز 1389، ص۲۳۵
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/931/1/103
}}

*'''تراث کربلاء'''، سلمان هادی طعمه، مشعر، تهران، ١٣٩٣ش.
*'''ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)'''، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، تهران، ١٣٨٩ش.
*'''راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق'''، مشعر، تهران، ١٣٨٨ش.
*'''زیارتگاه‌های عراق معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق'''، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه یار، مشعر، تهران، بی‌تا.
*'''دائرة المعارف الحسینیة معجم خطباء‌ المنبر الحسینی،''' محمدصادق محمد کرباسی، المرکز الحسینی للدراسات، لندن، ۱۴۳۳ق.
*'''گفت و گو با نويسنده سخت كوش استاد سيد سلمان هادى آل طعمه'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سوم و چهارم، تابستان و پاییز ۱۳۸۹ش. ص۵۰.

{{پایان}}