در حال ویرایش مسجد فسح

[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]

'''مسجد فَسح''' از مساجد قدیمی مدینه است که پیشینه تاریخی آن به سال‌های نخستین صدر اسلام بازمی‌گردد. نماز خواندن رسول خدا(ص) در روز [[جنگ احد]] در منابع قدیمی مختلف انعکاس داده شده و محققان معاصر، مکان اقامه نماز را مطابق با محدوده این مسجد می‌دانند.

'''مسجد فَسح''' که با نام «فسیح» هم شناخته می‌شود، در برخی منابع با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده. مسجد فسح در جنوب [[کوه احد]] و متصل به کوه است و از جهت دیگر، در شمال [[مقبرة شهدای احد|مقبره شهدای احد]] و جنوب [[غار احد]] قرار دارد که مردم تصور می‌کنند [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در آن وارد شده است. در قرن‌های اخیر، ساختمان مسجد مداوما حالتی نیمه مخروبه داشته است.

{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد فسح
| تصویر = مسجد فسح.jpg
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = 
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در بخش جنوبی [[کوه احد]]
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = 
| آیین‌ها = 
| زمان پایه‌گذاری = 
| بنیانگذار = 
| رویدادها = نمازخواندن [[رسول خدا(ص)]] در محدوده این مسجد در میانه [[غزوه احد]]
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| طول = 
| عرض = 
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = زمین غیر مسقف مسجد - محراب - بقایای دیوارهای مسجد، به جز دیوار شمالی که کاملا از بین رفته است.
| ویژگی‌ها = از مساجد موجود در محدوده [[جنگ احد]] و [[کوه احد]]
| عرض جغرافیایی = 24.509986
| طول جغرافیایی = 39.612863
| توضیح نقشه = 
}}
== نام مسجد ==
'''مسجد فَسح''' که با نام «فسیح» هم شناخته می‌شود، در برخی منابع با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده و دلیل آن را این بیان کرده‌اند که مسجد به [[کوه احد]] بسیار نزدیک است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=151 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص151.]</ref> همچنین نام «مسجد الشِعب» نیز برای آن به کار رفته است.<ref>معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، کعکی، جلد2، ص355.</ref>

باور عمومی بر این است که نام فسح بر روی این مسجد به علت نزول آیه فسح (مجادله،11) در این مکان بر [[رسول خدا(ص)]] است: «'''يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ'''»{{یادداشت|ای اهل ایمان، هرگاه شما را گفتند که در مجالس خود جای را (بر یکدیگر) فراخ دارید، جای باز کنید (و برای نشستن مکان بالاتر و نزدیک‌تر به پیغمبر تنازع و تزاحم مکنید) تا خدا بر توسعه (مکان و مقام و منزلت) شما بیفزاید.}}، البته [[سمهودی]] در وفاء الوفاء تاکید می‌کند که منبعی برای این وجه تسمیه نیافته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=204 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص204.]</ref>

== موقعیت مکانی ==
مسجد فسح در جنوب کوه احد و متصل به کوه است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=126 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص126.]</ref> همچنین مسجد در شمال [[مقبرة شهدای احد]] و در شمال [[مسجد جامع سیدالشهدا]] و در جنوب [[غار احد]] قرار دارد که مردم تصور می‌کنند که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در آن وارد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=154 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص154.]</ref>

== نماز پیامبر(ص) ==
'''مسجد فسح''' از مساجد قدیمی مدینه است که پیشینه تاریخی آن به سال‌های نخستین صدر اسلام بازمی‌گردد. نماز خواندن رسول خدا(ص) در روز [[جنگ احد]] در منابع قدیمی مختلف انعکاس داده شده و محققان معاصر، مکان اقامه نماز را مطابق با محدوده این مسجد می‌دانند.<ref>معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، کعکی، جلد2، ص362.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=155 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص155.]</ref> [[ابن هشام]] در ضمن بیان روایتی، اشاره کرده که پیامبر(ص) نماز ظهر روز احد را به علت جراحات وارده در حالت نشسته خواندند و مسلمانان به صورت ایستاده پشت سر ایشان نماز جماعت را اقامه کردند.<ref>السيرة النبوية، ابن هشام، ج3، ص604.</ref> به نظر می‌رسد یکی از [[نمازهای نشسته پیامبر|نمازهای نشسته پیامبر(ص)]] که در مکان‌ها و زمان‌های مختلف اقامه شده، در این مکان روی داده باشد.

روایات دیگری درباره نماز مذکور وجود دارد که صراحت بیشتری درباره مکان اقامه نماز دارند. [[ابن شبه]] در فهرست اماکنی که پیامبر(ص) در آنها نماز خوانده در قالب روایتی بیان می‌کند که مکان نماز در مسجد کوچکی در منطقه احد و در سمت راست [[«شعب الجرار»|«شعب الجِرار»]] چسبیده به کوه بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=57 تاریخ مدینه ابن شبه، ص57.]</ref>

== بنای مسجد ==
مطری(متوفی 741ق) در زمان تالیف کتاب [[التعریف بما أنست الهجرة (کتاب)|«التعریف»]] خود، بنای مسجد را منهدم اعلام کرده.<ref name=":0" /> به صورت کلی گزارشی از بنای مسجد در منابع یافت نشد، به نظر می‌رسد بنای مسجد در چندین قرن گذشته به مدت زیادی مداوما با ظاهری نیمه مخروبه با دیوارهای کوتاه باقی مانده است.
=== تصاویر قدیمی‌تر مسجد ===
<gallery>
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 7.png|alt=
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[کوه احد]]
* [[غزوه احد]]
* [[زیارت‌نامه‌های شهدای احد]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
*'''تاریخ المدینة المنورة'''، ابوزید عمر بن شبه، قم، دارالفکر، ١٣6٨ش. 
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
*'''السيرة النبوية'''، ابن هشام الحميري، مكتبة محمد علي صبيح وأولاده - بمصر، 1383 - 1963م.
*'''التعریف بما أنست الهجره من معالم دارالهجره'''، جمال‌الدین محمدبن احمد مطری،دراسه و التحقیق،أ.د.سلیمان الرحیلی، الریاض،1426ه.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1981م.
*'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
{{پایان}}{{مساجد}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]