در حال ویرایش وادی رانوناء

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
{{در دست ویرایش|ماه=[[دی]]|روز=[[۱۳]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}
| تصویر = وادی رانوناء.jpg
 
| توضیح تصویر = موقعیت احتمالی وادی رانوناء در اواخر دوره [[حضرت محمد(ص)]].
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
| نام‌های دیگر = رانون، سیل الوادی
تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا ؛ ص162
}}
 
'''وادی رانوناء''' یا '''رانون''' یا '''سیل الوادی'''، یکی از رودهای فصلی کوتاه [[مدینه]] بوده و امروزه مسیر طبیعی آن از میان رفته است. در گذشته، از جنوب به سوی شمال، میان [[مسجد قبا]] و [[مسجد النبی(ص)]]، به موازات [[وادی عقیق]] و [[وادی بطحان]] در جریان بوده است.
مسجد الجمعة و يسمى مسجد الوادي أو مسجد عاتكة:
 
هذا المسجد الجليل الجميل يحفظ لنا من عهد النبوة حتى الآن أثرا عظيما من آثار رسول الله صلى اللّه عليه و سلم؛ هو أول جمعة صلاها رسول الله صلى اللّه عليه و سلم في المدينة المنورة «2». و هو في وادي ذي صلب بمكان يقال له: القبيب، في محيط بني سالم بن عوف، و ذلك عند تحوله صلى اللّه عليه و سلم من قباء إلى المدينة المنورة فأدركته صلاة الجمعة، فصلاها و من معه في بطن الوادي [وادي‏ رانوناء] بالقبيب في مسجد بني سالم بن عوف، و قد تهدم بناء هذا المسجد فجدده بعض الأعاجم على هيئته اليوم. مقدمته رواق مسقف فيه عقدان بينهما أسطوانة، و خلفه رحبة، و طوله من القبلة إلى جداره الشامي عشرون ذراعا، و عرضه من المشرق و المغرب مما يلي محرابه ستة عشر ذراعا. و قد جدد سقفه الخواجة شهاب الدين قاوان رحمه الله‏ «1».
 
خيارى، احمد ياسين احمد، تاريخ معالم المدينه المنوره قديما و حديثا، 1جلد، عامه - عربستان، چاپ: اول، 1419 ه.ق.
 
تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا ؛ ص290
 
يقال له: وادي رانون.
 
خيارى، احمد ياسين احمد، تاريخ معالم المدينه المنوره قديما و حديثا، 1جلد، عامه - عربستان، چاپ: اول، 1419 ه.ق.
 
المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة ؛ ص125
 
راء و ألف و نون و واو ثم نون و ألف ممدودة، من أودية المدينة بين قباء و المسجد النبوي، يصب من حرة قباء في وادي بطحان جنوب مسجد الغمامة ..
 
و جاء في السيرة: و أدركت رسول اللّه الجمعة في بني سالم بن عوف، فصلاها في المسجد الذي في بطن الوادي، وادي‏ رانوناء، فكانت أول جمعة صلاها في المدينة.
 
و مسجد الجمعة معروف على يمينك و أنت راجع من مسجد قباء.
 
شراب، محمد محمد حسن، المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، 1جلد، دار الشاميه-دار القلم - بيروت-دمشق، چاپ: اول، 1411 ه.ق.


مسجد جمعه، که نخستین نماز جمعه [[حضرت محمد(ص)]] در مدینه، در آن برگزار شده، در میان این وادی بنا شده است.
المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة ؛ ص252


==واژه‌شناسی==
4- مسجد الجمعة:
وادی، واژه‌ای عربی، به معنای شکاف میان کوه‌ها، زمین‌های بلند و تپه‌ها است که مسیر عبور سیل است.<ref>کتاب العین، ج‏8، ص98؛ لسان العرب، ج‏15، ص384.</ref> به باور برخی، «وادی» بستر ریزش آبی است که از سیل به وجود آمده؛ از این رو، به درّه نیز وادی گفته‌اند.<ref name=":2">مفردات ألفاظ القرآن، ص862؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج‏4، ص436.</ref> ریشه وادی، «و، د، ی» به معنای روان شدن است.<ref>تهذیب اللغة، ج‏14، ص163؛ المصباح المنیر، ج‏2، ص654.</ref> جمع وادی، «اودیة» بوده<ref>کتاب العین، ج‏8، ص98.</ref> و در آیه{{قلم رنگ|سبز|فَسالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِها}}{{یادداشت|هر دره‌ای بقدر گنجایشش سیلاب می‌گیرد.}}<ref>سوره رعد، آیه 17.</ref> به کار رفته است.<ref name=":2" />برخی، برای برابرِ فارسی وادی، واژگان «رود فصلی»<ref>رویکردهای زیبایی‌شناسی شهری برای کناره رود فصلی، ص۲.</ref> و «رود-دره فصلی» را به کار برده‌اند.<ref>اصول و معیارهای طراحی ساماندهی رود-دره‌های فصلی؛ مجله مدیریت شهری، ش۳۳، ص۲۵۹.</ref> واژه‌هایی مانند آبراهه،{{یادداشت|به معنای گذرگاه سیل.}}<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه «آبراهه».</ref> مَسیل،<ref>''فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه «وادی».''</ref> آبکند و کال، دیگر واژه‌های مترادف «وادی» در زبان فارسی است.<ref>''فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه «کال».''</ref>


==نام==
في وادي‏ رانوناء، و قيل: هو أول مسجد صلى فيه رسول اللّه الجمعة في المدينة، و هو قائم يصلي فيه الناس، بين قباء و مركز المدينة، على يمين ما يسمى «الخط النازل» أو شارع قباء النازل.
وادی رانوناء، «الرانوناء» با الف و لام نیز خوانده شده<ref name=":0">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۴.</ref> و برخی، «رانون» نیز گفته‌اند.<ref>تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص290؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص672.</ref> برخی از تاریخ‌نگاران، آن را «سیل الوادی» یا «مسیل الوادی» نامیده‌اند.<ref name=":3">معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص672.</ref>


به گفته برخی، «وادی الرانوناء» عمومی‌ترین و مشهورترین نام این وادی است و امروزه مردم، جز نام «الرانوناء» نام دیگری نمی‌شناسند.<ref name=":3" />
شراب، محمد محمد حسن، المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، 1جلد، دار الشاميه-دار القلم - بيروت-دمشق، چاپ: اول، 1411 ه.ق.


==مکان==
== واژه‌شناسی ==
[[پرونده:أودیه مدینه.jpg|بندانگشتی|موقعیت احتمالی وادی رانوناء. {{یادداشت|در این نقشه، [[حره شوران]] در شرق مدینه نشان داده شده است. به باور برخی، «حرة شوران» در جنوب مدینه بوده و آب اصلی وادی رانوناء از جنوب غربی آن حرة، تأمین می‌شده است.}}|جایگزین=]]
وادی، واژه‌ای عربی، به معنای شکاف میان کوه‌ها، زمین‌های بلند و تپه‌ها است که مسیر عبور سیل است.<ref>كتاب العين، ج‏8، ص98؛ لسان العرب، ج‏15، ص384.</ref> به باور برخی، «وادی» بستر ریزش آبی است که از سیل به وجود آمده؛ از این رو، به درّه نیز وادی گفته‌اند.<ref name=":2">مفردات ألفاظ القرآن، ص862؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج‏4، ص436.</ref> ریشه وادی، «و، د، ی» به معنای روان شدن است.<ref>تهذيب اللغة، ج‏14، ص163؛ المصباح المنير، ج‏2، ص654.</ref> جمع وادی، «اودیة» بوده<ref>كتاب العين، ج‏8، ص98.</ref> و در آیه{{قلم رنگ|سبز|فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها}}{{یادداشت|هر دره‏‌اى بقدر گنجایشش سيلاب مي‌گيرد.}}<ref>سوره رعد، آیه 17.</ref> به کار رفته است.<ref name=":2" />برخی، برای برابرِ فارسی وادی، واژگان «رود فصلی»<ref>رویکردهای زیبایی‌شناسی شهری برای کناره رود فصلی، ص۲.</ref> و «رود-دره فصلی» را به کار برده‌اند.<ref>اصول و معیارهای طراحی ساماندهی رود-دره‌های فصلی؛ مجله مدیریت شهری، ش۳۳، ص۲۵۹.</ref> واژه‌هایی مانند آبراهه،{{یادداشت|به معنای گذرگاه سیل.}}<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه «آبراهه».</ref> مَسیل،<ref>''فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه «وادی».''</ref> آبکند و کال، دیگر واژه‌های مترادف «وادی» در زبان فارسی است.<ref>''فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه «کال».''</ref>
وادی رانوناء، از وادی‌های جنوبی [[مدینه]] بوده<ref name=":3" /> و از جنوب به سوی شمال،<ref name=":4">مدینه‌شناسی، ج1، ص25.</ref> میان [[مسجد قبا|مسجد قباء]] و [[مسجد النبی(ص)|مسجد نبوی(ص)]]، به موازات دو [[وادی عقیق]] و [[وادی بطحان|بطحان]] جریان داشته است. این وادی، از «حرة قباء» آغاز شده و در جنوب [[مسجد غمامه]]، در وادی بطحان می‌ریخته است.<ref name=":1">المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص125.</ref>


امروزه مجرای طبیعی این وادی، به جز بخش آغازین و سد قدیمی آن، پنهان شده است.<ref name=":3" />
==نام==
برخی، وادی رانوناء را «وادی الرانوناء» با الف و لام خوانده‌اند.<ref name=":0">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۴.</ref>


==ویژگی==
==مکان==
وادی رانوناء، از وادی‌های کوتاه، ولی مشهور [[مدینه]] است.<ref name=":0" />
وادی رانوناء، در مسیر خود از جنوب به شمال، به موازات [[وادی عقیق]] که غربی‌ترین وادی یثرب است و [[وادی بطحان]] در شرق خود حرکت می‌کند و با پیوستن به بطحان در مرکز حوزة یثرب در جنوب مسجد غمامه، پایان می­یابد. مسجد جمعه در بنی سالم{{یادداشت|بنو سالم بن عوف در نزدیکى حرّة غربى، در غرب وادى رانونا ساکن شدند و مسجد جمعه یا عاتکه در آن قسمتى از وادى که غبیب نامیده مى‏شده، جاى داشته است.}}<ref>مدینه‌شناسی، ج1،‌ ص25.</ref> که پیامبر نخستین نماز جمعه را در آن برگزار کردند، در میان این وادی قرار داشت.<ref>وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج۱، ص۱۹۹.</ref>


میان تاریخ‌نگاران، در تعیین سرچشمه‌های این وادی اختلاف است. علت اختلاف تاریخ‌نگاران را، بسیاریِ مصادر این وادی دانسته‌اند؛ به طوری که هر کدام به یکی از سرچشمه‌های آن اشاره کرده است. به باور برخی، همه گفته‌های آنها، به منطقه حرة جنوبی، که برخی به «حرة شوران» می‌شناسند، برمی‌گردد؛ به ویژه، به بخش جنوب غربی این حرة.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص۶۷۵.</ref>
==‌ویژگی==
از وادی‌های مشهور مدینه است.<ref name=":0" />


برخی وادی رانوناء را، از وادی‌های مبارک مدینه دانسته‌اند؛ زیرا آب این وادی از بخش‌های بالا و جنوب غربی «حرة شوران» آغاز می‌شود و بر پایه روایتی در منابع [[اهل سنت]]، [[حضرت محمد(ص)]] از خدا خواست به این حرة برکت بدهد.{{یادداشت|رأی رسول الله(ص) إبلا فی السوق فأعجبه سمنها فقال: «أین کانت ترعی هذه؟» قالوا: «بحرة شوران»، فقال: «بارک الله فی شوران».}}<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص674.</ref>
وادی رانوناء یکی از وادی‌های کوتاه حوزة یثرب است.<ref name=":0" />


==مسجد جمعه==
وقتی [[حضرت محمد(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]] هجرت کرد، چهار روز در قباء ماند و [[مسجد قبا|مسجد قباء]] را ساخت. پس از آن، روز جمعه از آنجا خارج شده و هنگام رسیدنِ وقت نماز جمعه، در محل زندگی «بنی سالم بن عوف»{{یادداشت|بنو سالم بن عوف، در نزدیکی حرّة غربی، در غرب وادی رانوناء ساکن بودند. مسجد جمعه یا عاتکه، در قسمتی از وادی، که «غبیب» نامیده می‌شد، جای داشت.}}<ref name=":4" /> در مسجدی که در میان وادی رانوناء بود، نخستین نماز جمعه را در مدینه برگزار کرد.<ref>وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج۱، ص۱۹۹؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1،ص671؛ تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص162؛ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص125.</ref> این مسجد، که به مسجد جمعه شهرت یافت، بین مسجد قباء و مرکز مدینه قرار گرفته است.<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص125 و ۲۵۲.</ref>
==در تاریخ==
==در تاریخ==
قبیله‌های [[مدینه]] قدیم، مانند طایفه بنی مرة بن مالک و بنی جحجبا از [[اوس|قبیله اوس]]،<ref name=":3" /> در این وادی ساکن شده و مزرعه و نخلستان به پا کردند.<ref name=":0" />
قبایل مدینة قدیم در این وادی منزل ساختند و در آن مزارع و نخیلات به پا کردند.<ref name=":0" />
 
روی برخی از سنگ‌های بزرگ و سیاه، که در کنار سدهای قدیمی این وادی قرار دارد، نوشته‌هایی کهن نقش شده است. برخی از آنها، مربوط به صدر اسلام تشخیص داده شده است.<ref>معالم المدینه المنورة بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۶۷۳ و ۶۷۴؛ [http://www.taibanet.net/cms/article/view/531 سد وادی رانوناء فی المدینة المنورة و الکتابات الاثریة]،  طیبة نت، دریافت شده در ۱۴ دی ۱۳۹۸ش.</ref>


==پانوشت==
==پانوشت==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
 
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| پیش از لینک = مقاله
خط ۴۸: خط ۶۳:


*'''اصول و معیارهای طراحی ساماندهی رود-دره‌های فصلی؛ نمونه موردی: رود-دره فصلی ورودی شهرستان کرج'''، محمدرضا بمانیان، محمدرضا پورجعفر، زهرا محقق دولت‌آبادی، مجله مدیریت شهری، شماره۳۳، ص۲۵۹.
*'''اصول و معیارهای طراحی ساماندهی رود-دره‌های فصلی؛ نمونه موردی: رود-دره فصلی ورودی شهرستان کرج'''، محمدرضا بمانیان، محمدرضا پورجعفر، زهرا محقق دولت‌آبادی، مجله مدیریت شهری، شماره۳۳، ص۲۵۹.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، احمد یاسین احمد خیاری، عامه، عربستان، ۱۴۱۹ق‏.
 
*'''[https://search.ricest.ac.ir/DL/Digitization/TempDownload/AllPage255560108Limit.pdf رویکردهای زیبایی‌شناسی شهری برای کناره رود فصلی (نمونه موردی مهرانه رود تبریز)]'''، مسعود وحدت طلب، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ۱۳۹۵ش.
* '''[https://search.ricest.ac.ir/DL/Digitization/TempDownload/AllPage255560108Limit.pdf رویکردهای زیبایی‌شناسی شهری برای کناره رود فصلی (نمونه موردی مهرانه رود تبریز)]'''، مسعود وحدت طلب، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ۱۳۹۵ش.
*'''ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن'''، حسین بن محمد راغب اصفهانی، ، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۴ش.
* '''ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن'''، حسين بن محمد راغب اصفهانى، ، مرتضوي، تهران، 1374ش.
*'''تهذیب اللغة'''، محمد بن احمد ازهری، احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۱ق.
 
* '''تهذيب اللغة'''، محمد بن احمد ازهرى، احياء التراث العربي، بيروت، 1421ق.
 
*'''''[https://www.peykaregan.ir/dataset/فرهنگ-جامع-واژگان-مترادف-و-متضاد-فارسی فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی]'''، فرج‌الله خداپرستی، شیراز، دانشنامه فارس، ۱۳۷۶ش.''
*'''''[https://www.peykaregan.ir/dataset/فرهنگ-جامع-واژگان-مترادف-و-متضاد-فارسی فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی]'''، فرج‌الله خداپرستی، شیراز، دانشنامه فارس، ۱۳۷۶ش.''
*'''[https://www.vajehyab.com/amid/الف فرهنگ فارسی عمید]'''، حسن عمید، سرپرست تألیف و ویرایش فرهاد قربان‌زاده، اشجع، ۱۳۸۹ش.
*'''[https://www.vajehyab.com/amid/الف فرهنگ فارسی عمید]'''، حسن عمید، سرپرست تألیف و ویرایش فرهاد قربان‌زاده، اشجع، ۱۳۸۹ش.
*'''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
*'''لسان العرب'''، محمد بن مکرم (ابن منظور)، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۴ق.
*'''مدینه‌شناسی'''، محمدباقر نجفی، شرکت قلم، تهران، ۱۳۶۴ش.
*'''المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی'''، احمد بن محمد فیومی، مؤسسه دار الهجرة، قم، ۱۴۱۴ق.
*'''المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة'''، محمد محمد حسن شراب، دار الشامیه-دار القلم، بیروت-دمشق، ۱۴۱۱ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.
*'''مفردات ألفاظ القرآن'''، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دار القلم، بیروت، ۱۴۱۲ق.
{{پایان}}


[[رده:رودهای فصلی مدینه]]
* '''كتاب العين'''، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.
* '''لسان العرب'''، محمد بن مكرم (ابن منظور)، دار صادر، بيروت، 1414ق.
* '''مدینه‌شناسی'''، محمدباقر نجفی، شرکت قلم، تهران، ۱۳۶۴ش.
* '''المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى'''، احمد بن محمد فيومى، مؤسسه دار الهجرة، قم، 1414ق.
* '''معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.
 
* '''مفردات ألفاظ القرآن'''، حسين بن محمد راغب اصفهانى، دار القلم، بيروت، 1412ق.
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/وادی_رانوناء»