در حال ویرایش وادی مذینب

{{در دست ویرایش|ماه=[[دی]]|روز=[[۱۴]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}

«مُذَیْنِب»، اسم مصغّرِ «مذنب» است.<ref>الرحلة الورثيلانية، ج‏2، ص609؛ مراصد الإطلاع علي أسماء الأمكنة و البقاع، ج‏3، ص1249؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص693.</ref> «مُذنب» به صیغه اسم فاعل، به معنای گنهکار<ref>مقدمة الأدب، ص215.</ref> و «مِذْنَب»، رودی فصلی است که در پستی زمین جریان یافته و عریض نیست.{{یادداشت|الْمِذْنَبُ‏: مسيل الماء بحضيض الأرض و ليس بجد واسع،}}<ref name=":3">كتاب العين، ج‏8، ص190.</ref> برخی معنای مِذْنَب را، «بخش پایین و پایانی رود فصلی»<ref>كتاب الجيم، ج‏1، ص278.</ref> و برخی، «مجرای آب، از زمین سخت و خشک به سوی زمین‌های حاصلخیز» دانسته‌اند.<ref>جمهرة اللغة، ج‏1، ص306.</ref> «ذَنَبُ‏ التَّلْعَة» نیز، به رود فصلی، وقتی بین دو بلندی جاری است گفته شده است.{{یادداشت|و إن كان في سفح أو سند فهو التَّلْعَةُ. و يقال لمسيل ما بين التلعتين: ذَنَبُ‏ التلعة.}}<ref name=":3" />  

وادی مُذَینِب، به نام «مذینیب» نیز خوانده شده است.<ref>بهجة النفوس و الأسرار فى تاريخ دار هجرة النبى المختار، ج‏1، ص282؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص693.</ref> برخی، در گذشته از این وادی، با نام‌های «وادی شریعة بطحان»{{یادداشت|زیرا آن یکی از شاخه‌های [[وادی بطحان]] شمرده شده است.}} و «شریعة الوادی» یاد کرده‌اند. این وادی، با نام «مُذَینِب» بین مردم [[مدینه]] شناخته شده و در گذشته نیز به این نام شهرت داشته است.<ref name=":4">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص 694.</ref>  

به باور برخی، «مذینب»، مصغّر «مذنب» به معنای گنه‌کار و خطاکار بوده و علت نامگذاری آن، مخالفت مسیر آن با مسیر سرچشمه‌های [[وادی بطحان]] است؛ زیرا از مجرای اصلی آنها، که در وادی بطحان می‌ریزند جدا شده است.<ref name=":4" />

وادی مذینب، در جنوب شرقی [[مدینه]] قرار داشت<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص509.</ref> و مانند [[وادی بطحان]]، از «حرّة شوران» سرچشمه می‌گرفت.<ref name=":5">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص692.</ref> وادی مذینب، در نزدیکی مدشونیه، به وادی بطحان رسیده، پس از آن، [[وادی مهزور]] و [[وادی رانوناء]] به آن دو متصل شده و در شمال غربی مدینه، به [[وادی عقیق]] پیوسته و سرانجام در غابه، جای گرد آمدن سیل‌ها، می‌ریخت.<ref name=":5" />

مسیر این وادی، از میان رفته است. برخی، علت آن را، ریزش کوه‌ها و تغییر مسیر دادن شاخه‌های مذینب به سوی وادی بطحان، دانسته‌اند.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص697.</ref>

برخی، وادی مذینب را شاخه‌ای از [[وادی بطحان]] دانسته‌اند؛<ref name=":1">بهجة النفوس و الأسرار فى تاريخ دار هجرة النبى المختار، ج‏1، ص282.</ref> زیرا سرچشمه هر دو در بیشتر موارد یکی بوده<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا، ص291 و ۳۰۰؛ معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص692.</ref> و مذینب سرانجام به بطحان می‌ریزد.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص692؛ المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص36.</ref>

این وادی با آب باران تغذیه شده<ref name=":1" /> و از گذشته به آب فراوان و زراعت زیاد معروف بوده است.<ref name=":0">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۹4 ـ ۶۹3؛ حجاز در صدر اسلام، ص341.</ref> برخی، آن را حاصلخیزترین زمین و پُر آب‌ترین وادی [[مدینه]] دانسته‌اند.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص694، به نقل از محمد الوکیل.</ref> بر پایه گزارشی در سال ۱۴۱۸ق، امروزه نیز از نظر هوای خوب و زمین حاصلخیز، یکی از بهترین مناطق مدینه است.<ref name=":6">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص693.</ref>

== در حدیث ==

بر پایه برخی منابع [[اهل سنت]]، [[حضرت محمد(ص)]] درباره [[وادی مهزور]] و وادی مذینب حکم کرد که بالا دست آب را بر پايين دست ببندد، تا آب به بخش‌های پایانی مزارع برسد؛ سپس بالا دست آب را براى پايين دست رها كنند. اینگونه آب سيل، باغ‌‏ها را سيراب می‌كرد.{{یادداشت|روى مالك أنه بلغه أن رسول اللّه(ص) قال في سيل مهزور و مذينب‏: «يمسك الأعلى حتى يبلغ الكعبين ثم يرسل الأعلى على الأسفل».}}<ref>تاريخ مدينه منوره، ص171؛ تاريخ المدينة المنورة، ابن شبه، ج‏1، ص171؛ الروض المعطار فى خبر الأقطار، ص560.</ref>

برخی وادی مذینب را، از وادی‌های مبارک مدینه دانسته‌اند؛ زیرا آب این وادی از «حرة شوران» آغاز می‌شود و بر پایه روایتی در منابع [[اهل سنت]]، [[حضرت محمد(ص)]] از خدا خواست به این حرة برکت بدهد.{{یادداشت|رأی رسول الله(ص) إبلا فی السوق فأعجبه سمنها فقال: «أین کانت ترعی هذه؟» قالوا: «بحرة شوران»، فقال: «بارک الله فی شوران».}}<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص ۶۹۳ و ۶۹۵.</ref>

برخی از قبیله‌های [[یهودیت|یهود]]؛ مانند [[بنی نضیر]] پس از ورود به [[مدینه]]، در وادی مذینب سکونت کردند.<ref>الأعلاق النفيسة، ص61؛ المغانم المطابه فی معالم طابه، ص۴۷۳؛ عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص۴۶.</ref> علت آن را، پُر آب بودن و حاصلخیز بودن زمین این وادی دانسته‌اند.<ref name=":6" /> آنها چاه حفر کرده، نخلستان‌ها و باغ‌هایی ایجاد کرده و قلعه‌ها و ساختمان‌های بلند ساختند.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1،

المسالك و الممالك، البكرى، ج‏1، ص414.</ref> برخی از قلعه‌های آنها، فاضجه، براج، بویره و منور نام داشت.<ref name=":7" /> به گفته برخی، بنی‌نضیر در پایان وادی مذینب، جایی که به [[وادی بطحان]] وصل می‌شد، سکونت داشتند.<ref>مدينه شناسى، ج‏1، ص245.</ref> پس از ورود [[حضرت محمد(ص)]] به [[مدینه]]، محله بنی‌نضیر، نزدیک [[مسجد قبا]] قرار می‌گرفت.<ref name=":7">حجاز در صدر اسلام، ص۳۹۰.</ref> به گفته ابن عساکر، [[محمد بن عمر واقدی]] (م.۲۰۷ق) تاریخ‌نگار،<ref>الطبقات، ج۵، ص۴۳۳؛ الواقدی و منهجه، ص۸۴.</ref> در شرق نواعم، آثار، قلعه‌ها و روستایی نزدیک مذینب دیده است، که معلوم می‌شود از جمله خانه‌های بنی نضیر بوده است.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص504؛ به نقل از ابن عساکر.</ref>

 

*'''الطبقات الکبری''': ابن سعد (درگذشت در ۲۳۰ق.)، بیروت، دار صادر