| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی |
| | عنوان =مرقد صافی صفا | | | عنوان =مرقد مسلم بن عقیل |
| | تصویر =نمایی بیرونی و دور از گنبد صافی صفا.jpg | | | تصویر =مرقد مسلم بن عقیل.jpg |
| | اندازه تصویر =۵00px | | | اندازه تصویر =350px |
| | بنيانگذار =علاءالدین بن میرمجید المدنی المداح | | | بنيانگذار = |
| | تأسیس =سال 759هجری | | | تأسیس =قبل از سال 1055 ه. ق |
| | کاربری =مسجد * زیارتگاه | | | کاربری = |
| | مکان =[[عراق]] * [[نجف]] * حدود 500 متری غرب [[حرم مطهر امام علی(ع)]] و در كنار بحر النجف | | | مکان =[[مسجد کوفه]] |
| | نام‌های دیگر =صفّة صافی صفا | | | نام‌های دیگر = |
| | وقایع مرتبط =محل عبادت امام علی(ع) و مدفن اثیب یمانی | | | وقایع مرتبط = |
| | ظرفیت = | | | ظرفیت = |
| | وضعیت = | | | وضعیت = |
| | مساحت =3،750 مترمربع | | | مساحت = |
| | امکانات =مهمان‌خانه * نمازخانه * کتابخانه * موزه * رصدخانه | | | امکانات = |
| | شماره ثبت = | | | شماره ثبت = |
| | معمار = | | | معمار = |
| | سبک = | | | سبک = |
| | بازسازی = | | | بازسازی =نواب حافظ محمد عبدالحسین‌خان، [[آیتالله سیدمحسن حکیم]] |
| | وبگاه = | | | وبگاه = |
| }} | | }} |
| '''مرقد صافی صفا یمانی'''،
| | ==موقعیت مرقد== |
| | [[پرونده:نقشه مسجد کوفه و مرقد مسلم بن عقیل.jpg|280px|بندانگشتی|چپ]] |
| | مرقد مسلم بن عقیل، نماینده امام حسین(ع) به سوی اهل کوفه<ref>المزار،القزوینی، ص۱۱۷.</ref> و اولین شهید واقعه کربلا<ref>الدلیل، منشورات مؤسسة كاشف الغطاء العامة، ص۳۴.</ref>، در ضلع جنوب‌شرقی مسجد كوفه واقع است.<ref>موسوعة العتبات المقدسة، الخلیلی، ج۱، ص۸۳؛ مراقد المعارف، حرزالدین، ج۲، ص۳۰۷، تاریخ النجف الاشرف، حرزالدین، ج۱، ص۱۸۱ش؛ المزار،القزوینی، ص۱۱۷.</ref> به‌طوری که مقابل مرقدش، مرقد هانی بن عروه و در جنب‌اش مرقد مختار ثقفی قرار دارد.<ref>مسلم بن عقيل(ع)، البغدادی، ص۱۷۸.</ref> به این مرقد در سفرنامه‌ابن جبیر در سال ۵۸۰ق<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، ص۱۶۹.</ref> و سفرنامه ابن بطوطه در سال ۷۲۵ق<ref>رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه، ج۲، ص۵۵.</ref> اشاره شده است. این مرقد ابتدا در بیرون مسجد کوفه قرار داشت که پس از مدتی به مسجد کوفه متصل شد و در حال حاضر، ورود به آن نيز از طريق صحن و شبستان مسجد، امكان‌پذير است.<ref>زيارتگاه‌هاى عراق، فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۱۱۵.</ref> |
| | ==تاریخچه بنا و معماری== |
| | پس از شهادت مسلم و هانى با موافقت عبيدالله، قبيله مذحج، پيكر پاك آن دو را كنار دارالاماره به خاك سپردند. شايد اين مكان به اين دليل انتخاب شد كه قبر آنها زير نظر حكومت باشد و رفت و آمد شيعيان را زير نظر داشته باشند. |
| | تا سال 65ق. قبر آن دو، بدون سايبان بود. در اين سال مختار ثقفى دستور اوّلين بناى آستانه مسلم را صادر كرد و براى قبر او حرم و گنبدى تأسيس نمود و نام آن دو را روى سنگ مرمر حك كرد و آنها را روى قبور آنها گذاشت./سایت موسسه تحقیقات |
| | اولین شخصی که بر قبر مسلم بن عقیل بنایی ساخت، مختار ثقفی بود./سایت دانشنامه اسلامی، ویکی اهل البیت/ در زمان آل بویه، عضدالدوله نیز آن را در ۳۶۸ ق توسعه داد. (در سال 368 ق. حرم و بارگاه مسلم بن عقيل، توسط عضدالدوله ديلمى تجديد بنا شد. وى خانه‌هايى اطراف حرم ساخت و حقوق ماهيانه‌اى براى ساكنين جوار آستانه بر قرار كرد.)/سایت موسسه تحقیقات |
| | در سال 656ق. آستانه توسط محمدبن محمود رازى تعمير گرديد./سایت موسسه تحقیقات |
| | سلطان اویس جلایری در ۷۶۷ ق و پادشاهان صفوی در ۱۰۵۵ ق و پادشاهان قاجار در ۱۲۳۲ ق تعمیراتی در آن آستان انجام دادند. از دیگر کسانی که این مزار را بازسازی کردند باید از شیخ محمدحسن نجفی معروف به صاحب جواهر یاد کرد که در ۱۲۶۳ ق با مبالغی که سلطان لکهنو از هند برای این کار اختصاص داد به تعمیر گسترده آن پرداخت. او ضریحی از نقره و گنبدی از طلا بر فراز قبر مسلم نصب کرد./سفرنامه ابن جبیر/دایرة المعارف تشیع/ |
| | در سال 1263ق. توسط آيت الله محمد حسن صاحب جواهر، تعميرات اساسى در آستانه صورت گرفت./سایت موسسه تحقیقات |
| | در سال‌های اخیر به همت آیت الله حکیم و جمعی از نیکوکاران بنای جدیدی شامل حرم و رواق و ساخته شد و گنبد آن نیز توسط حاج رشاد مرزه طلاکاری گشت./دایرة المعارف تشیع/سایت دانشنامه اسلامی |
| | (در سال 1384 ق. آيت الله سيد محسن حكيم دستور تجديد بناى اساسى آستانه را صادر كرد و به همت حاج محمد رشاد، گنبد طلا كارى شد و در اين راه 180 هزار دينار عراق هزينه گرديد.)/سایت موسسه تحقیقات |
|
| |
|
| == معرفی ==
| |
| به گفته حرز الدین، مرقد صافی صفا از آثار تاریخی مشهور در شهر نجف است. در قدیم مقام امام علی(ع) به مقام الصفا و قبر یمانی در کنارش، به مقبرة الصفا شناخته می‌شد که به این دو صافی صفا اطلاق می‌شد.<ref>تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۳۷.</ref> بین علما مشهور شده که قبر یمانی در مقبره صافی صفا است.<ref>مراقد المعارف، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳۸۵.</ref> این مرقد به مقبرة الصفا و مقبرة الصخر نیز معروف است.<ref>معارف الرجال، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۰۵.</ref> از نام‌های دیگر این مکان، بقعه صفاة الصفا است<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۴۹ و ۵۰؛ خزانة الادب، البغدادی، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۷۲.</ref> که به مرور زمان برای سهولت در سخن‌گفتن از صفاة الصفا به صافی الصفا تبدیل شد.<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۴۷.</ref>
| |
|
| |
|
| این بقعه (صافی صفا) قبل از سکونت مردم در نجف، ابتدای راه نجف به عربستان<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۴۷.</ref> مشهور به طریق الحج البری بود که مردم و کاروان‌ها برای استراحت در این منطقه یعنی صافی صفا جمع می‌شدند.<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref> ذکر شده که امام علی(ع) هنگامی که برای خلوت و گوشه‌نشینی به این منطقه می‌آمده، حرکت کاروان ها را نگاه می‌کردند.<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۱۳۸.</ref>
| | (در شعبان سال ۶۵ هجری به دستور مختار ثقفی، آستانه حضرت مسلم بن عقیل (علیه‌السلام) بنا گردید بر روی قبر، سنگی از مرمر نهاده گنبدی ساخته شد. /دانشنامه تشیع |
| | این ساختمان در شرق مسجد جامع کوفه واقع شده و بارها مورد مرمّت و یا تعمیر اساسی قرار گرفته است. |
| | در سال ۱۳۸۵ ه ساختمانی جدید با گنبدی زراندود بر آن ساخته شد. این آستانه اکنون به صورت چهار گوش و به مساحت ۱۰۶ متر مربع و از سه طرف دارای رواق است. رواق جنوبی آن به قبر مختار متصل گردیده است و در مقابل حرم یک ایوان بزرگ قرار دارد، بر روی قبر نیز ضریحی نقره‌ای کار گذاشته شده است./دانشنامه تشیع) |
|
| |
|
| == موقعیت ==
| |
|
| |
|
| این مرقد در غرب شهر نجف، کنار بحر نجف واقع است.<ref>تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۳۷-۳۳۸؛ صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۶۴.</ref> مرقد بین مسجدی که در آن مقام امیرالمومنین علی(ع) در سمت غربی و بین صحن مستعطیلی شرقی قرار دارد.<ref>مراقد المعارف، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳۸۳.</ref> در سمت شمالی مرقد، راهی است که به سمت مقام امام سجاد(ع) می رود.<ref>تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref>
| | بقية شباك قديم كان قد وضع على قبره ، مصنوع من الحديد الصفر ، |
| | وشباك آخر يعود تاريخه إلى سنة ١٠٥٥ ه / ١٦٤٥ م [١]./کتاب المزار/ |
|
| |
|
| == تاریخچه بنا و معماری ==
| |
| تاریخ این قبر که به زمان امام علی(ع) می‌رسد<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۶۴.</ref> در حدود قرن ششم قمری مشهور شد؛<ref>مراقد المعارف، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳۸۵.</ref> ولی پیشینه بنا، قرن هفتم قمری دانسته شده است.<ref>مراقد المعارف، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳۸۲.</ref> به نقل از شیخ محمدحسین حرزالدین، در کتیبه سنگی نصب شده بر ورودی در نوشته‌شده که بنای مرقد در سال ۷۵۹ق به دست علاء الدین بن میر مجید المدنی المداح با کمک حاج محتشم الفیحانی ساخته شد.<ref>تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۳۶؛ الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۶۳.</ref>
| |
|
| |
|
| این بنا در سال ۱۱۴۲ق توسط شیخ تقی آل عصیده الخفاجی<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۶۳.</ref> و در سال ۱۱۷۹ق به دست شخصی به نام علی که اصالتاً ترک بود، تجدید بنا شد.<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۶۳.</ref> سدانت صافی صفا از حدود ۵قرن قبل، به عهده خاندان آل شنون و آل الدراویش است که آنها نیز در سال‌های بعد دست به تجدید بنای مرقد زدند.<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۲۱؛ الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۶۴؛ [https://fa.shafaqna.com/news/613006 «تاریخ مقام امیرالمومنین(ع) و مرقد صحابی «أُثیب الیمانی»»]، خبرگزاری شفقنا.</ref>
| | در گذشته، روى قبر شريف مسلم، يك ضريح چوبى مشبك وجود داشت كه بر آن، اشعارى در مدح حضرت مسلم، نقش بسته بود. تاريخ آن نيز سال 1055 ه. ق، (دوره صفوى) بود. ضريح را يك بانوى ايرانى، به نام «مام آقاخان» هديه كرده بود. پس از مدتى، اين ضريح چوبى، با يك ضريح نقره‌اى، تعويض گرديد. |
| | بارگاه مسلم بن عقيل، براساس كتيبه‌اى كه پيش‌تر بر ورودى آنجا قرار داشت، در سال‌هاى 1232 و 1233 ه. ق، به اهتمام يكى از دولتمردان شيعه هندى، به نام نواب حافظ محمد عبدالحسين خان بازسازى شد. گنبد بنا تا حدود نيم قرن گذشته، كاشى‌كارى بود. |
| | در سال 1384 ه. ق، تعدادى از مؤمنان نزد آيت‌الله سيد محسن حكيم آمدند و از ايشان براى طلاكارى گنبد حرم حضرت مسلم، اجازه گرفتند. آنها پس از كسب اجازه، از سال 1385 ه. ق- 1965 م، شروع به توسعه و بازسازى حرم و همچنين گنبد نمودند. همچنين به دستور سيد محسن حكيم ضريح طلا و نقره‌كوب جديدى براى حرم حضرت مسلم در اصفهان ساخته شد و روى قبر شريف، نصب گرديد. كار طلاكارى گنبد نيز از تاريخ 28 ربيع‌الاول 1387 ه. ق، آغاز شد و يكى از تاجران شيعه، به نام حاج محمدحسين رفيعى بهبهانى كويتى، هزينه كامل آن را پرداخت و سيد موسى بحرالعلوم در ماده تاريخ آن، قصيده‌اى را سرود كه گرداگرد ساقه گنبد بنا، ثبت گرديد./زیارتگاههای عراق |
|
| |
|
| نقل‌شده که در سال ۱۲۲۶ق محمد حسین‌خان علاف (صدر اعظم دربار قاجار) به درخواست شیخ جعفر کاشف الغطاء شروع به ساخت دیوار جدیدی برای داخل کردن صافی صفا در شهر نجف کرد<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۰۷ و ۱۲۷.</ref> که در سال ۱۲۳۲ق به اتمام رسید.<ref>الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف، ۲۰۰۹م، ص۶۹.</ref> بعد از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳م، مرقد تخریب شد که اداره اوقاف شیعیان و متولیان حرم، بازسازی حرم را برعهده گرفتند.<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۱۸.</ref>
| |
|
| |
|
| == مدفون در بنا ==
| | بازسازی |
| این شخصیت و داستان دفنش، دلیلی است بر تاریخ شروع شیعه از زمان رسول‌الله(ص) و دلیل بر ولایت امام علی(ع) به طوری که شخص یمانی طبق شنیده‌هایش از پیامبر(ص) به فرزندانش وصیت می‌کند که جنازه‌اش را از یمن به ارض الغری(نجف) منتقل کننند تا در آنجا دفن شود، زیرا نبی اسلام(ص) فرمود که در اینجا شخصی دفن خواهد شد که مردم با شفاعتش وارد بهشت خواهند شد.<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۶۶.</ref> همچنان که طبق فرموده دیگه پیامبر(ص) نیز امام علی(ص) و شیعه اش، رستگارند. (علی و شیعته هم الفائزون).<ref>کشف الغمة، ۱۹۵۸م، ج۱، ص۵۳.</ref>
| | (بربالاى مرقد گبندى طلايى قرار دارد و وزارت اوقاف عراق در سال 1960 م اقدام به توسعه صحن شريف واقع بين قبر مطهر مسلم بن عقيل و هانى بن عروه نمود و رواقهايى در آنجا ساخت. در سال 1965 م مجدداً رواق اطراف ضريح توسعه يافت و ديوارهاى داخلى حرم كاشيكارى وآينهكارى شد.) |
| حرز الدین در کتاب تاریخ نجف اشرف، از این شخص با عنوان الشیخ الیمانی یاد می‌کند.<ref>تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۳۶.</ref> و در کتاب مراقد المعارف خود، ذکر می‌کند که او مردی بود که جنازه‌اش از یمن به پشت کوفه آورده شد و در منطقه الغری(نجف) دفن شد و در ادامه ذکر می‌کند که این شخص گاهی به یمانی هم شناخته می‌شود و گاهی هم به مقبرة الصفا و در این اواخر صفة الصفا هم به او اطلاق می‌گردد، گرچه مردم به آن صافی صفا می‌گویند.<ref>مراقد المعارف، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳۸۲.</ref>
| | بالای ضریح ، گنبدی قرار دارد كه سطح بیرونی آن كاشی كاری شده است . |
| محمد حرز الدین در کتاب معارف الرجال ذکر می‌کند که در مقام امام علی(ع) صخره‌ای است که بر روی آن دو بیت شعر به صورت فارسی نوشته شده که متعلق به سال ۱۱۶۵ق است که در آن این منطقه به نام صفة الصفا نام برده می‌شود.<ref>معارف الرجال، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۰۴.</ref>
| | حرم حضرت مسلم ( علیه السلام ) چندین بار مرمت و بازسازی و توسعه پیدا كرده است كه عبارتند از : |
| | عمارت اول |
| | در سفرنامه ثیبور آمده از روی كتیبه ای كه بالای مرقد مسلم بن عقیل ( علیه السلام ) و هانی بن عروه قرار داشته ، فهمیده می شود محمد بن محمود رازی و ابوالمحاسن بن احمد شیرازی در سال 681 هجری آن را بنا كرده اند . |
| | در سال 1380 قمری ، صحن اطراف ضریح مسلم بن عقیل ( علیه السلام ) و قبر هانی بن عروه توسعه یافته و رواق هایی در آن ساخته شد ؛ به طوری كه هر دو مرقد را یك دیوار احاطه كرد . |
| | همو آورده است سیّده عادله خاتون ، دختر احمد پاشا ابن الحاج حسن پاشا و همسر سلیمان پاشا ، دیوارهای مسجد كوفه در قسمت شمال غربی را از محل اموال خاص خودش بنا كرده است . (شیخ حرزالدین) در كتاب المراقد آمده شیخ طعمه كوفی ، رئیس نگهبانان حرم(تولیت حرم) ، قطعه های ضریح دیگری را كه متعلق به قبر حضرت مسلم ( علیه السلام ) بوده ، نشان داده كه تاریخ ساخت آن ، به سال 1055 هجری باز می گردد و آن طور كه در یكی از كناره های ضریح نوشته شده ، زن بزرگواری به نام امّ آغاخان ، آن را ساخته و وقف كرده است . |
| | عمارت دوم |
| | در ربیع الاول سال 1232 هجری ، نوّاب حافظ محمد عبدالحی خان ، حرم را تجدید بنا كرد . تاریخ تجدید بنای حرم در ضمن اشعاری كه بیت آخرش « هی باب حطة فادخلوها سجّداً » می باشد ، آمده است كه به حروف ابجد ، 1232 ( همان سال تجدید بنا ) می شود . مرحوم حكیم ، دستور داد تا برای مرقد حضرت عباس ( علیه السلام ) و مسلم ( علیه السلام ) و قاسم بن موسی بن جعفر و مقام امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) در مسجد كوفه ، ضریح هایی ساخته شود . |
| | عمارت سوم |
| | در سال 1384 هجری ، حاج محمد رشاد مرزه ، بنای مرقد و صحن را بازسازی كرد . در سال 1387 هجری ، حاج محمد حسین رفیع بهبهانی كویتی به دستور مرحوم حكیم ، گنبد را طلاكاری كرد كه هم اكنون نیز زیارت گاه عاشقان و شیفتگان شهیدان كربلاست ./تابناک/فارس/تکتاز/سایت لبیک/ |
| | ===بازسازی بارگاه=== |
| | [[پرونده:ضریح قبر مسلم بن عقیل.jpg|280px|بندانگشتی|چپ|ضریح قبر مسلم بن عقیل]] |
| | در گذشته، روی قبر شریف مسلم، یک ضریح چوبی مشبک وجود داشت که بر آن، اشعاری در مدح حضرت مسلم، نقش بسته بود. تاریخ آن نیز سال 1055 ه. ق، (دوره صفوی) بود. ضریح را یک بانوی ایرانی، به نام «مام آقاخان» هدیه کرده بود. پس از مدتی، این ضریح چوبی، با یک ضریح نقره‌ای، تعویض گردید.<ref>مراقد المعارف، ج2، ص307 و 309.</ref> |
| | بارگاه مسلم بن عقیل، براساس کتیبهای که پیشتر بر ورودی آنجا قرار داشت، در سال‌های 1232 و 1233 ه. ق، به اهتمام یکی از دولتمردان شیعه هندی، به نام نواب حافظ محمد عبدالحسین‌خان بازسازی شد. گنبد بنا تا حدود نیم قرن گذشته، کاشیکاری بود. در سال 1384 ه. ق، تعدادی از مؤمنان نزد [[آیتالله سیدمحسن حکیم]] آمدند و از ایشان برای طلاکاری گنبد حرم حضرت مسلم، اجازه گرفتند. آنها پس از کسب اجازه، از سال 1385 ه. ق- 1965 م، شروع به توسعه و بازسازی حرم و همچنین گنبد نمودند. |
| | همچنین به دستور سیدمحسن حکیم ضریح طلا و نقرهکوب جدیدی برای حرم حضرت مسلم در اصفهان ساخته شد و روی قبر شریف، نصب گردید. کار طلاکاری گنبد نیز از تاریخ 28 [[ربیع الاول]] 1387 ه. ق، آغاز شد و یکی از تاجران [[شیعه]]، به نام حاج محمدحسین رفیعی بهبهانی کویتی، هزینه کامل آن را پرداخت و سید موسی بحرالعلوم در ماده تاریخ آن، قصیده‌ای را سرود که گرداگرد ساقه گنبد بنا، ثبت گردید.<ref>همان، ص310 و 314.</ref> |
| | ==زیارت‌نامه== |
|
| |
|
| عده‌ای از علما، یمانی را از اصحاب اویس قرنی می‌دانند و عده‌ای دیگر او را از شاگردان اویس قرنی ذکر می‌کنند،<ref>مراقد المعارف، ۱۳۹۱ق، ج۲، ص۳۸۶.</ref> همچنان که حرز الدین از دسته دوم است و بر آن تأکید دارد.<ref>معارف الرجال، ۱۳۸۳ق، ج۲، ص۶۴.</ref>
| | ==آئین و مراسم== |
|
| |
|
| === داستان دفن یمانی === | | ==نگارخانه== |
| علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار روایتی را ذکر می‌کند که امام علی(ع) با عده‌ای از یاران نزدیکش در منطقة الصفا نشسته بود که به یارانش می‌فرماید که چیزی را که من می‌بینم شما هم می‌بینید؟ یاران عرض می‌کنند که چه چیزی؟ امام(ع) ذکر می‌کند که شتری را می‌‌بیند که بر روی آن جنازه‌ای بسته شده که مردی آن را می‌کشد و بعد سه روز به اینجا می‌رسد.<ref>بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۴۱، ص۳۵۸.</ref>
| |
| این قصه را دیلمی در کتاب ارشاد القلوب ذکر می‌کند و به تبع آن دیگر علما همچون مجلسی در بحار الانوار، شیخ عباس قمی در سفینة البحار و محمد حرز الدین در تاریخ النجف الاشرف و مراقد المعارف ذکر کردند به طوری که استحباب دفن مردگان در نجف را به ذکر همین روایت در کتاب ارشاد القلوب دیلمی منتسب می‌کنند.<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۶۸؛ نگاه کنید به: بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۹۷، ص۲۳۳؛ ارشاد القلوب دیلمی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۴۰؛ سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج۴، ص۴۶۳ و ۸۸۳؛ مراقد المعارف، محمد حرز الدین، ج۲، ص۳۸۶؛ تاریخ النجف الاشرف، محمدحسین حرز الدین، ج۱، ص۳۳۹.</ref>
| |
| در کتب فقهی روایت یمانی مجوز برای نقل مردگان ذکر شده، مانند نقل جنازه مردگان به سوی اماکن مقدس در کنار امام علی(ع)، به دلیل اینکه حاصل می‌شود برای میت با این انتقال، ثواب و نجاتی از عقاب.<ref>تاریخ النجف الاشرف، محمدحسین حرز الدین، ج۱، ص۳۴۰؛ کشف الغمة، ۱۹۵۸م، ج۱، ص۱۵۷.</ref>
| |
| روایت شده که امیرالمؤمنین(ع) هنگامی که می‌خواست با خودش خلوت کنه به اطراف سرزمین مشرف به نجف می‌آمد. روزی که امام(ع) آنجا بود، مردی سوار بر شتر در حالی که جنازه‌ای حمل می‌کرد از بیابان آمد. تا اینکه امام علی(ع) را دید، به سمت امام آمد و سلام کرد و امام جواب سلامش را داد. امام به سوار گفت از کجا می‌آیی؟ سوار گفت از یمن، امام گفت این جنازه چیه که با توست؟ سوار گفت جنازه پدرم است که برای دفن در این مکان آوردم. امام گفت چرا در زمین خودتان دفنش نکردید؟ سوار گفت چون پدرم به من وصیت کرد که این کار را انجام دهم به طوری که به من گفت در این مکان مردی دفن می‌شود که همه داخل در شفاعتش می‌شوند. امام به سوار گفت آن شخص را می‌شناسی؟ سوار گفت نه، امام سه بار گفت به خدا قسم آن مرد منم، پس بایست و پدرت را دفن کن، آن سوار نیز ایستاد و پدرش را دفن کرد. حرزالدین ذکر می‌کند که این مطلب در کتاب انیس الزائرین نیز ذکر شده است.<ref>بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۹۷، ص۲۳۳؛ ارشاد القلوب دیلمی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۴۰؛ سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج۴، ص۴۶۳ و ۸۸۳.</ref>
| |
| محمد حرزالدین در مراقد المعارف، شیخ عباس قمی در سفینة البحار و محمد حسین حرزالدین در تاریخ نجف اشرف مطلب دیگری را نیز اضافه می‌کنند که امام بر جنازه نماز هم خواند.<ref>مراقد المعارف، محمد حرز الدین، ج۲، ص۳۸۶؛ تاریخ النجف الاشرف، محمدحسین حرز الدین، ج۱، ص۳۳۹؛ سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج۴، ص۸۸۳.</ref>
| |
| حرز الدین در کتاب تاریخ نجف اشرف نقل می‌کند در مقام امام علی(ع) که متصل به مرقد شیخ یمانی است، لوح سنگی بر بالای محراب است که در آن قصیده‌ای است که تصریح شده، اینجا مقام امام علی(ع) است برای روزی که او بر جنازه شیخ یمانی نماز گذاشت.
| |
|
| |
|
| گاهی قضیه دوری مسافت در نقل جسم از یمن تا ارض الغری در عراق به‌عنوان اشکال مطرح می‌شود. احتمال وجود دارد که مرگ در زمان نزدیک اتفاق افتاده باشد یا اینکه مرگ در مکان متوسط بین یمن و عراق که نقل از آن مکان به نجف راحت‌تر بوده است و وصیت به دفن در وادی السلام به تبع این روایت آمده است.<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص72-73.</ref>
| | ==پانویس== |
|
| |
|
| == حرز یمانی ==
| | {{پانویس}} |
| ابن‌طاووس در کتاب مهج الدعوات روایتی را نقل می‌کند که مردی یمانی به دیدار امام علی(ع) می‌آید و پس از ذکر داستان زندگی خود، از امام می‌خواهد که دعایی را به او آموزش دهد که از شر دشمنانش رهایی یابد که امام(ع) قلم و دواتی می‌خواهد و درخواست یمانی را می‌پذیرد. این دعا در کتب تاریخی معروف به حرز یمانی شده است.<ref>مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۴ق، ص۱۱۴.</ref> بعضی از محققان ذکر کرده‌اند که آن مرد یمانی که صاحب حرز معروف است، ممکن است صافی صفا باشد.<ref>موسوعة النجف الاشرف العلمیة، ۱۴۳۶ق، ص۱۷۸ و ۱۸۰.</ref>
| |
|
| |
|
| === کاربری‌های امروزی مقام صافی صفا===
| | ==منابع == |
| محل رصد فلکی<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۳۰.</ref>
| |
| مرکز علوم قرآنی<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۳۲.</ref>
| |
| موزه حرم<ref>صافی صفا بین النجف و الیمن، ۱۴۴۱ق، ص۱۳۳.</ref>
| |
| | |
| ==نگارخانه==
| |
| <center><gallery widths="170" heights="150px" perrow="6" style="border: 5px solid #004225; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،0،0،0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،0،0،0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،0،0،0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;">
| |
| پرونده:گنبد مرقد اثیب یمانی.jpg|گنبد مرقد اثیب یمانی
| |
| پرونده:نمای بیرونی از مرقد صافی صفا.jpg|نمای بیرونی از مرقد صافی صفا
| |
| پرونده:تصویری از مزار صافی صفا بعد از تخریب در سال ۲۰۰۳م.jpg|تصویری از مزار صافی صفا بعد از تخریب در سال ۲۰۰۳م
| |
| پرونده:تصویری از مزار صافی صفا بعد از تکمیل مرحله اول در سال ۲۰۱۲م.jpg|تصویری از مزار صافی صفا بعد از تکمیل مرحله اول در سال ۲۰۱۲م
| |
| پرونده:مردم در حال زیارت از ضریح مرقد شیخ یمانی.jpg|مردم در حال زیارت از ضریح مرقد شیخ یمانی
| |
| پرونده:نمایی از ورودی مقام امام علی(ع) و مرقد شیخ یمانی.jpg|نمایی از ورودی مقام امام علی(ع) و مرقد شیخ یمانی
| |
| پرونده:نمایی از محراب صافی صفا.jpg|نمایی از محراب صافی صفا
| |
| پرونده:نمایی دیگر از موزه صافی صفا و اشیای موجود در آن.jpg|نمایی از موزه صافی صفا
| |
| </gallery>
| |
| </center>
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| == منابع == | |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| | | * '''رحله ابن بطوطه'''، ابن بطوطه، رباط، اكاديمية المملكة المغربية، بی‌تا. |
| {{برگرفتگی
| | * '''رحله ابن جبیر'''، ابن جبیر، بیروت، دار ومكتبة الهلال، بی‌تا. |
| |پیش از لینک = کتاب
| | * '''زیارتگاههای عراق'''، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، تهران، سازمان حج و زیارت، بی‌تا. |
| |منبع = زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم.
| | * '''الدلیل'''، منشورات مؤسسة كاشف الغطاء العامة، النجف، مؤسسة كاشف الغطاء العامة، بی‌تا. |
| |پس از لینک = بخش «مرقد صافی صفا»، ج1، ص73.
| | * '''مراقد المعارف'''، محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ۱۳۷۱ش. |
| | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1472/1/5
| | * '''المزار'''، سید مهدی القزوینی، تحقیق: جودت قزوینی، ط۱۵، بیروت، دار الرافدين للطباعة والنشر والتوزيع، بی‌تا. |
| }}
| | * '''مسلم بن عقیل(ع)'''، محمد البغدادی، كربلاء، العتبة الحسينية المقدسة؛ قسم الشؤون الفكرية والثقافية، ۱۴۳۳ق. |
| * '''تاریخ النجف الاشرف'''، الشیخ محمدحسین حرز الدین، تحقیق: عبدالرزاق حرز الدین، تهران، ط۱، ۱۳۸۵ق. | | * '''موسوعة العتبات المقدسة'''، جعفر الخلیلی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بی‌تا. |
| * '''سفینة البحار'''، الشیخ عباس قمی، مؤسسة الطبع و النشر فی الاستانة الرضویة المقدسة، مشهد، ط۱، ۱۴۱۶ق. | |
| * '''صافی صفا بین النجف و الیمن'''، فاروق محسن الوالعبرة، العتبة العلویة المقدسة، النجف، ۱۴۴۱ق. | |
| * '''کشف الغمة'''، علی بن ابی‌الفتح الاربلی، دار الأضواء، بیروت، ۱۹۵۸م. | |
| * '''مراقد المعارف'''، محمد حرز الدین، تحقیق: محمدحسین حرز الدین، الآداب، النجف، ۱۳۹۱ق. | |
| * '''معارف الرجال فی تراجم العلماء و الأدباء'''، محمد حرز الدین، تحقیق: محمدحسین حرز الدین، مطبعة النجف، النجف، ۱۳۸۳ق. | |
| * '''بحارالأنوار'''، علامه مجلسی، تحقیق: محمدمهدی السید حسن الموسوی الخرسان و السید ابراهیم میانجی و محمدباقر البهبودی، ط۲ المصححه، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
| |
| * '''ارشاد القلوب'''،حسن بن محمد دیلمی، مطبعة امیر، قم، ط۲، ۱۴۱۵ق. | |
| * '''مهج الدعوات و منهج العبادات'''، رضی الدین علی بن طاووس، مؤسسة الأعلمی، بیروت، ط۱، ۱۴۱۴ق.
| |
| * '''موسوعة النجف الاشرف العلمیة'''، مرکز النجف الاشرف للتألیف و التوثیق، ط۱، النجف الاشرف، ۱۴۳۶ق. | |
| * '''الصفا منطقة مضیئة فی النجف الاشرف'''، ابراهیم عبدالرضا شنون، مطبعة الیقظة، بغداد، ۲۰۰۹م.
| |
| * '''خزانة الادب'''، البغدادی، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطاء، دار الکتب العلمیة، بیروت، ط۱، ۱۴۱۷ق.
| |
| * '''[https://fa.shafaqna.com/news/613006/ «تاریخ مقام امیرالمومنین(ع) و مرقد صحابی أُثیب الیمانی»]'''، خبرگزاری شفقنا.
| |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
|
| |
| {{زیارتگاه‌ها و مقبره‌های عراق}}
| |
| {{نجف}}
| |
