بنی‌حمان: تفاوت میان نسخه‌ها
E ebrahimi (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasaninasab (بحث | مشارکتها) جز (حذف از رده:مقاله‌های در دست ویرایش ردهانبوه) |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{جعبه اطلاعات خاندان | ||
| نام = بنی‌حمان | |||
| تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | |||
| نام کامل = بنی‌حمان | |||
| نسب = حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد | |||
| محل حکومت = | |||
| مدت حکومت = | |||
| مکان قبیله = [[مکه]]، [[بصره]] | |||
| سرسلسله = حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد | |||
| اشخاص مهم = | |||
| جمعیت = | |||
| جنگ‌ها = | |||
| شاخه‌ای از = [[بنی‌تمیم]] | |||
| زیرشاخه‌ها = | |||
| مهم‌ترین اقدامات = | |||
| مناصب مهم = تولیت [[کعبه]] | |||
| مذهب = | |||
}} | |||
بنی‌حِمّان، از متولیان [[کعبه]] در عصر جاهلی بودند. | |||
آنان فرزندان [[حمان بن عبدالعزی]] از قبیله [[بنی‌تمیم]] و [[عرب عدنانی]] بودند و پس از مرگ [[ابوخفاد اسدی]] تولیت [[کعبه]] را بر عهده گرفتند. گزارش‌هایی مبنی بر سکونت برخی از بنی‌حمان در [[بصره]]، [[کوفه]] و [[یمن]] وجود دارد. | |||
برخی از افراد بنی‌حمان جزء [[محدثان]]، [[صحابه]] و شاعران مشهور هستند. | |||
==پیشینه== | |||
[[حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد]]<ref>. انساب الاشراف، ج12، ص374.</ref><ref>جمهرة انساب العرب، ص213، 220.</ref><ref>تاریخ الاسلام، ج12، ص93.</ref> از بزرگان تیره [[بنی‌سعد بن زید مناة]] از قبیله [[بنی‌تمیم]] از [[عرب عدنانی]] (شمالی) بود.<ref>. الاشتقاق، ص246.</ref><ref>جمهرة انساب العرب، ص213، 220.</ref><ref>معجم قبائل العرب، ج1، ص295.</ref> حمان فرزندانی به نام مُره، خیزَق/ خیسق، هَمام، مخاشن و عامر داشت.<ref>. انساب الاشراف، ج13، ص374.</ref> از این رو، اینان را بنی‌حمان و حمانی خوانده‌اند.<ref>. معجم البلدان، ج2، ص300.</ref><ref>الانساب، ج4، ص236.</ref><ref>اللباب، ج1، ص386.</ref> در برخی از منابع، از او با عنوان بنی‌جمان یاد شده که تصحیف حمان است.<ref>. نک: الغدیر، ج3، ص57.</ref><ref>اعیان الشیعه، ج6، ص225.</ref> | |||
==تولیت کعبه== | |||
به گزارش فاکهی و [[فاسی]]، در دوران جاهلی و پس از مرگ [[ابوخفاد اسدی]]، تولیت خانه خدا را فرزندان حمان/ جمان بر عهده گرفتند و سپس این مقام به [[اضبط بن قریع|اضبط بن قُرَیع]]<ref>. اخبار مکه، ج5، ص152.</ref><ref>شفاء الغرام، ج2، ص36.</ref> (عمرو) بن عوف بن کعب از بزرگان بنی‌تمیم، از تیره بنی‌سعد بن زید مناة واگذار شد.<ref>. معجم البلدان، ج1، ص219.</ref><ref>الصحاح، ج3، ص1264.</ref><ref>الانساب، ج1، ص298، «پاورقی. </ref> منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی [[کعبه]] بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آن‌ها در [[مکه]]، گزارشی در دست نیست. | |||
==سکونت در بصره== | |||
بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در [[بصره]] محل‌هایی به نام قبیله «حمان» وجود داشته است.<ref>. الاماکن، ص87.</ref><ref>معجم البلدان، ج2، ص300.</ref><ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص423.</ref> برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.<ref>. معجم البلدان، ج2، ص300.</ref><ref>الغدیر، ج3، ص57.</ref> به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آن‌ها در کوفه گزارش داده‌اند.<ref>. الانساب، ج4، ص236.</ref><ref>اللباب، ج1، ص386.</ref><ref>تاریخ الاسلام، ج12، ص93، «پاورقی. </ref> گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی‌حمان در [[یمن]] و بصره حکایت دارند.<ref>. معجم قبائل العرب، ج1، ص295.</ref><ref>الاماکن، ص87.</ref> | |||
==نام‌آوران== | |||
بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله «حمان» وجود داشته است.<ref>. الاماکن، ص87.</ref><ref>معجم البلدان، ج2، ص300.</ref><ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص423.</ref>برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.<ref>. معجم البلدان، ج2، ص300.</ref><ref>الغدیر، ج3، ص57.</ref>به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آن‌ها در کوفه گزارش داده‌اند.<ref>. الانساب، ج4، ص236.</ref><ref>اللباب، ج1، ص386.</ref><ref>تاریخ الاسلام، ج12، ص93، «پاورقی. </ref>گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی‌حمان در یمن و بصره حکایت دارند.<ref>. معجم قبائل العرب، ج1، ص295.</ref><ref>الاماکن، ص87.</ref>از محدثان آن‌ها می‌توان به یحیی بن عبدالحمید حمانی اشاره کرد که فاکهی از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی طواف برخی از صحابه آورده است.<ref>. اخبار مکه، ج1، ص284، 342.</ref>نباتة بن عبدالله حمانی معروف به ابوالاسد از مردم دینور<ref>. الاغانی، ج14، ص340.</ref><ref>الاعلام، ج8، ص7.</ref>و ابونخیله ابوالجنید بن زائده (م. 145ق.) | |||
از محدثان آن‌ها می‌توان به [[یحیی بن عبدالحمید حمانی]] اشاره کرد که [[فاکهی]] از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی [[طواف]] برخی از [[صحابه]] آورده است.<ref>. اخبار مکه، ج1، ص284، 342.</ref> [[نباتة بن عبدالله حمانی]] معروف به ابوالاسد از مردم دینور<ref>. الاغانی، ج14، ص340.</ref><ref>الاعلام، ج8، ص7.</ref> و ابونخیله [[ابوالجنید بن زائده]] (م. 145ق.) از شاعران مشهور<ref>. انساب الاشراف، ج12، ص375، الاصابه، ج2، ص474.</ref><ref>الاعلام، ج8، ص15.</ref> و شخصیت‌های بنی‌حمان هستند. | |||
ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی (م. 301ق.) از همین خاندان، در وصف [[امام علی(ع)]] و روز [[غدیر]] سروده‌ای دارد.<ref>. المناقب، ج2، ص147.</ref><ref>الغدیر، ج3، ص57، 274.</ref><ref>علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج4، ص69-70.</ref> [[حصین مشمت|حصین بن مُشمت]] از جمله صحابه‌ای است که پس از بیعت با [[رسول خدا(ص)]] آبی را به عنوان [[اقطاع]] از او دریافت کرد.<ref>. الاستیعاب، ج1، ص354.</ref><ref>الامکنة و المیاه، ج2، ص46.</ref> نیز محرز بن ورز بن عمران بن شعیب از محدثان است و به بنی‌حمان نسب می‌برد.<ref>. جمهرة انساب العرب، ص220</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۵۸: | خط ۹۱: | ||
*'''مناقب آل ابی‌طالب''': ابن شهرآشوب (م. 588ق.)، به کوشش گروهی از اساتید نجف، نجف، المکتبة الحیدریه، 1376ق. | *'''مناقب آل ابی‌طالب''': ابن شهرآشوب (م. 588ق.)، به کوشش گروهی از اساتید نجف، نجف، المکتبة الحیدریه، 1376ق. | ||
{{پایان}} | |||
{{قبایل عرب}} | |||
[[رده:قبایل عرب]] | |||
[[رده:قبایل عربستان]] | |||
[[رده:قبایل صاحب منصب]] | |||
[[رده:قبایل مکه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۵ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۱۲
| نام کامل | بنی‌حمان |
|---|---|
| نسب | حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد |
| سرسلسله | حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد |
| مکان قبیله | مکه، بصره |
| شاخه‌ای از | بنی‌تمیم |
| مناصب مهم | تولیت کعبه |
بنی‌حِمّان، از متولیان کعبه در عصر جاهلی بودند.
آنان فرزندان حمان بن عبدالعزی از قبیله بنی‌تمیم و عرب عدنانی بودند و پس از مرگ ابوخفاد اسدی تولیت کعبه را بر عهده گرفتند. گزارش‌هایی مبنی بر سکونت برخی از بنی‌حمان در بصره، کوفه و یمن وجود دارد.
برخی از افراد بنی‌حمان جزء محدثان، صحابه و شاعران مشهور هستند.
پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حمان بن عبدالعزی بن کعب بن سعد[۱][۲][۳] از بزرگان تیره بنی‌سعد بن زید مناة از قبیله بنی‌تمیم از عرب عدنانی (شمالی) بود.[۴][۵][۶] حمان فرزندانی به نام مُره، خیزَق/ خیسق، هَمام، مخاشن و عامر داشت.[۷] از این رو، اینان را بنی‌حمان و حمانی خوانده‌اند.[۸][۹][۱۰] در برخی از منابع، از او با عنوان بنی‌جمان یاد شده که تصحیف حمان است.[۱۱][۱۲]
تولیت کعبه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
به گزارش فاکهی و فاسی، در دوران جاهلی و پس از مرگ ابوخفاد اسدی، تولیت خانه خدا را فرزندان حمان/ جمان بر عهده گرفتند و سپس این مقام به اضبط بن قُرَیع[۱۳][۱۴] (عمرو) بن عوف بن کعب از بزرگان بنی‌تمیم، از تیره بنی‌سعد بن زید مناة واگذار شد.[۱۵][۱۶][۱۷] منابع درباره این که کدام یک از فرزندان حمان متولی کعبه بود، ساکت هستند. نیز از هنگام و مدت تولیت و کارهای آن‌ها در مکه، گزارشی در دست نیست.
سکونت در بصره[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بر پایه گزارش برخی از جغرافی‌نویسان، در بصره محل‌هایی به نام قبیله «حمان» وجود داشته است.[۱۸][۱۹][۲۰] برخی از افرادی که در این محله سکونت داشته‌اند، به این نام معروف شده‌اند، هر چند از این قبیله نبوده‌اند.[۲۱][۲۲] به نظر می‌رسد که بنی‌حمان پس از فتوحات در آن شهر ساکن شده و محله‌ای به خود اختصاص داده باشند. برخی از منابع از سکونت آن‌ها در کوفه گزارش داده‌اند.[۲۳][۲۴][۲۵] گزارش‌هایی از وجود فقیهان و دانشوران بنی‌حمان در یمن و بصره حکایت دارند.[۲۶][۲۷]
نام‌آوران[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از محدثان آن‌ها می‌توان به یحیی بن عبدالحمید حمانی اشاره کرد که فاکهی از او در چند جای کتابش یاد کرده و روایاتی از وی درباره چگونگی طواف برخی از صحابه آورده است.[۲۸] نباتة بن عبدالله حمانی معروف به ابوالاسد از مردم دینور[۲۹][۳۰] و ابونخیله ابوالجنید بن زائده (م. 145ق.) از شاعران مشهور[۳۱][۳۲] و شخصیت‌های بنی‌حمان هستند.
ابوالحسین علی بن محمد افوه حمانی (م. 301ق.) از همین خاندان، در وصف امام علی(ع) و روز غدیر سروده‌ای دارد.[۳۳][۳۴][۳۵] حصین بن مُشمت از جمله صحابه‌ای است که پس از بیعت با رسول خدا(ص) آبی را به عنوان اقطاع از او دریافت کرد.[۳۶][۳۷] نیز محرز بن ورز بن عمران بن شعیب از محدثان است و به بنی‌حمان نسب می‌برد.[۳۸]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ . انساب الاشراف، ج12، ص374.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص213، 220.
- ↑ تاریخ الاسلام، ج12، ص93.
- ↑ . الاشتقاق، ص246.
- ↑ جمهرة انساب العرب، ص213، 220.
- ↑ معجم قبائل العرب، ج1، ص295.
- ↑ . انساب الاشراف، ج13، ص374.
- ↑ . معجم البلدان، ج2، ص300.
- ↑ الانساب، ج4، ص236.
- ↑ اللباب، ج1، ص386.
- ↑ . نک: الغدیر، ج3، ص57.
- ↑ اعیان الشیعه، ج6، ص225.
- ↑ . اخبار مکه، ج5، ص152.
- ↑ شفاء الغرام، ج2، ص36.
- ↑ . معجم البلدان، ج1، ص219.
- ↑ الصحاح، ج3، ص1264.
- ↑ الانساب، ج1، ص298، «پاورقی.
- ↑ . الاماکن، ص87.
- ↑ معجم البلدان، ج2، ص300.
- ↑ مراصد الاطلاع، ج1، ص423.
- ↑ . معجم البلدان، ج2، ص300.
- ↑ الغدیر، ج3، ص57.
- ↑ . الانساب، ج4، ص236.
- ↑ اللباب، ج1، ص386.
- ↑ تاریخ الاسلام، ج12، ص93، «پاورقی.
- ↑ . معجم قبائل العرب، ج1، ص295.
- ↑ الاماکن، ص87.
- ↑ . اخبار مکه، ج1، ص284، 342.
- ↑ . الاغانی، ج14، ص340.
- ↑ الاعلام، ج8، ص7.
- ↑ . انساب الاشراف، ج12، ص375، الاصابه، ج2، ص474.
- ↑ الاعلام، ج8، ص15.
- ↑ . المناقب، ج2، ص147.
- ↑ الغدیر، ج3، ص57، 274.
- ↑ علی فی الکتاب و السنة و الادب، ج4، ص69-70.
- ↑ . الاستیعاب، ج1، ص354.
- ↑ الامکنة و المیاه، ج2، ص46.
- ↑ . جمهرة انساب العرب، ص220
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل بنی‌حمان.
- اخبار مکه: الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق.
- الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. 463ق.)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.
- الاشتقاق: ابن درید (م. 321ق.)، به کوشش عبدالسلام، بیروت، دار الجیل، 1411ق.
- الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
- الاعلام: الزرکلی (م. 1396ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، 1997م.
- اعیان الشیعه: سید محسن الامین (م. 1371ق.)، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف.
- الاغانی: ابوالفرج الاصفهانی (م. 356ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق.
- الاماکن: محمد الحازمی (م. 584ق.).
- الامکنة و المیاه: نصر بن عبدالرحمن الاسکندری (م. 561ق.)، ریاض، مرکز البحوث و الدراسات الاسلامیه، 1425ق.
- انساب الاشراف: البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.
- الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. 562ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، 1382ق.
- تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق.
- جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. 456ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.
- شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.
- الصحاح: الجوهری (م. 393ق.)، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، 1407ق.
- علی فی الکتاب و السنة و الادب: حسین الشاکری، قم، مؤلف، 1418ق.
- الغدیر: الامینی (م. 1390ق.)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1366ش.
- اللباب فی تهذیب الانساب: ابن اثیر (م. 630ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
- مراصد الاطلاع: صفی‌الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق.
- معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م.
- معجم قبائل العرب: عمر کحّاله، بیروت، الرساله، 1405ق.
- مناقب آل ابی‌طالب: ابن شهرآشوب (م. 588ق.)، به کوشش گروهی از اساتید نجف، نجف، المکتبة الحیدریه، 1376ق.