پیاده‌روی اربعین تأملات جامعه‌شناختی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «پیاده روی اربعین تاملات جامعه‌شناختی (کتاب) پیاده روی اربعین، تاملات جامعه...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
پیاده روی اربعین تاملات جامعه‌شناختی | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
پیاده روی اربعین، تاملات جامعه‌شاختی، | | عنوان =پیاده‌روی اربعین | ||
== | تاملات جامعه‌شناختی | ||
'''مقاله نخست''' این مجموعه با عنوان جامعه شیعی به مثابه جامعه‌ای در | | عنوان اصلی = | ||
== | | تصویر =تصویر کتاب پیاده روی اربعین تاملات جامعه‌شناختی.jpg | ||
'''مقاله دوم''' این مجموعه با عنوان اربعین دانسته ها و نادانسته ها از منظری | | اندازه تصویر = | ||
عطش | | توضیح_تصویر = | ||
==میزبانان اربعین== | | نویسنده =مجموعه نویسندگان | ||
در '''مقاله سوم''' با نام میزبانان | | برگرداننده = | ||
==نهادی شدن آیین اربعین== | | ویراستار = | ||
'''مقاله چهارم''' با عنوان | | به تصحیح = | ||
==حاد واقعیت== | | تحقیق = | ||
'''مقاله پنجم''' مجموعه با عنوان | | به کوشش =محسن حسام مظاهری | ||
==زیارت رنج‌آلود== | | تاریخ نگارش = | ||
'''مقاله ششم''' با عنوان دعوت شده ام به زیارت رنج | | تصویرگر = | ||
==اربعین ایرانی== | | طراح جلد = | ||
نویسنده | | موضوع =پیاده‌روی اربعین | ||
| سبک = | |||
| زبان =فارسی | |||
| تعداد جلد =۱ | |||
| صفحه =۲۴۸ | |||
| قطع = | |||
| ناشر =آرما | |||
| وبسایت ناشر = | |||
| محل انتشارات =اصفهان | |||
| تاریخ نشر =۱۳۹۷ | |||
| ترجمه به = | |||
| مجموعه = | |||
| شابک = | |||
|رده‌بندی کنگره = | |||
|رده‌بندی دیویی = | |||
|سایر مشخصات = | |||
}} | |||
{{ناوبری عمودی اربعین}} | |||
'''پیاده روی اربعین، تاملات جامعه‌شاختی،''' کتابی است شامل هفت مقاله که به بررسی جامعه‌شناختی پیاده‌روی [[اربعین]] می‌پردازند. | |||
== مروری بر مقالات == | |||
===جامعه شیعی جامعه‌ای در فراق=== | |||
'''مقاله نخست''' این مجموعه با عنوان ''جامعه شیعی به مثابه جامعه‌ای در فراق''، به بررسی تغییر حاصل از سقوط صدام و گسترش زیارت [[اربعین]] در جغرافیای مقدس شیعه پرداخته است. در حالی که شیعه همیشه به عنوان یک مذهب اقلیت، از ارض مقدس خود دور افتاده بود و دوری و عدم امکان زیارت، شیعه را به حسرت ارض مقدس دچار کرده بود، سقوط صدام و باز شدن مرزها، فرصت رفع عطش را برای شیعه فراهم کرد. نویسنده آسیب احتمالی سیاست همگانی کردن زیارت اماکن مقدس را روزمره شدن زیارت و تضعیف هیبت و حرمت ارض مقدس دانسته است. <ref>پیاده روی اربعین، تاملات جامعه‌شناختی، ص ۳۵</ref> | |||
===اربعین،دانسته‌ها و نادانسته‌ها=== | |||
'''مقاله دوم''' این مجموعه با عنوان ''اربعین دانسته ها و نادانسته ها از منظری اجتماعی''، تلاش می‌کند دلایل چرایی نوزایی گسترده و وسیع پیاده روی اربعین را بیابد. نویسنده عوامل زیر را برای این پدیده برشمرده و هر یک را به اختصار توضیح داده است: | |||
عطش انباشتی تاریخی به زیارت عتبات؛ سابقه تاریخی سنت زیارت در حافظه جمعی؛ هم پوشانی دین عامه و دین رسمی؛ همپوشانی دین عامه عراقی، دین عامه ایران و دین عامه جهانی؛ فرم متمایز زیارت اربعین؛ هزینه اقتصادی اندک؛ نزدیکی فرهنگی بین ایران و عراق؛ فراجنسیتی بودن؛ فراسنی بودن؛ چند قالبی بودن؛ هم افزایی رسانه‌های رسمی و غیر رسمی؛ بازنمایی هویت شیعی؛ و تبدیل شدن به یکی از نظام‌های عرفی و فرهنگی کسب منزلت اجتماعی.<ref>پیاده روی اربعین، ص ۴۹-۶۱</ref> | |||
===میزبانان اربعین=== | |||
در '''مقاله سوم''' با نام ''میزبانان اربعین''، به جامعه عراق به عنوان میزبان زائران ایرانی اربعین توجه شده است. نویسنده می‌خواهد نشان دهد که در پیاده روی اربعین باید به بافت اجتماعی میزبانان و فرهنگ آنان توجه شود تا فرصت همگرایی بین ملت ایران و عراق که بر اساس مناسک مشترک ایجاد شده دچار آسیب نشود. این پژوهش بر اساس مصاحبه با ۴۵ تن از ساکنان نجف و کربلا شکل گرفته است. در این پرسش‌نامه‌ها که همراه با پاسخ‌های داده شده در مقاله درج شده‌اند، از پرسش شوندگان درباره تجربه برخورد با زائران ایرانی پرسیده شده است.<ref>پیاده روی اربعین، ص ۶۵- ۸۴</ref> | |||
===نهادی شدن آیین اربعین=== | |||
'''مقاله چهارم''' با عنوان ''از نهادی شدن آیین اربعین تا عرفی شدن امر قدسی'' به بررسی زمینه، عوامل و پیامدهای نهادی‌سازی زیارت اربعین و دخالت دولت در ساماندهی این آیین پرداخته شده است. | |||
نویسنده شیوه عملکرد دولت در قبال اربعین را بخشی از روند نهادی شدن یا حاکمیتی شدن تمامی عرصه‌های فعالیت‌های مردم‌نهاد یا خیریه ارزیابی کرده و پیامدهای منفی آن را از جمله کاهش اعتماد به حاکمیت، افزایش هزینه‌های مالی دولت، افزایش هزینه‌های زمانی و پرسنلی، بازتولید انتظار مداخله دولت در همه امور و کاهش خلاقیت و تنوع در برنامه‌ها بر شمرده است. <ref>پیاده روی اربعین، ص ۱۰۴-۱۰۶</ref> | |||
نویسنده با بررسی مفهوم عرفی شدن، مهم‌ترین پیامد نهادی یا حاکمیتی شدن مراسم اربعین را کمک به روند عرفی شدن جامعه می‌داند. نهادهای رسمی و حاکمیتی بر مصادیق خاصی از امر خیر و مشارکت دینی تاکید می‌کنند. بدین ترتیب برخی دیگر از فعالیت‌های خیر اجتماعی، نه به عنوان امر خیر دینی بلکه به عنوان امر خیر انسانی تلقی می‌شوند. <ref>پیاده‌روی اربعین، ص۱۰۶-۱۰۸</ref>نویسنده در پایان، واسپاری امور اجرایی و کاهش تصدی دولت در امور خیر دینی را برای تقویت جایگاه امر خیر دینی در جامعه مفید ارزیابی کرده است.<ref>پیاده روی اربعین، ص ۱۱۰</ref> | |||
===حاد واقعیت=== | |||
'''مقاله پنجم''' مجموعه با عنوان ''حاد واقعیت ژان بودریار'' با استفاده از مفهوم حاد واقعیت فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی ژان بودریار به شناسایی و بررسی بازنمایی شایعه‌آمیز واقعیت‌های پیاده روی اربعین در رساله‌های مجازی پرداخته است. نویسنده نمونه‌هایی از این شایعات رسانه‌ای را بررسی کرده که واقعیت نداشته اند، این گزارش‌ها شامل مواردی همچون تعداد جمعیت شرکت کننده در اربعین، اتفاقات و حوادث مانند معجزات و روایت‌های غیبی، مسائل امنیتی، حضور شخصیت‌های مشهور، امور اجرایی و نقل قول‌ها در مقاله معرفی کرده است.<ref>پیاده روی اربعین، ص ۱۱۷-۱۴۳</ref> | |||
===زیارت رنج‌آلود=== | |||
'''مقاله ششم''' با عنوان ''دعوت شده ام به زیارت رنج آلود''، با روش مردم‌نگاری به بررسی دریافت‌ها و تفسیرهای زائران پیاده روی اربعین از تجربه زیسته خود از این سفر پرداخته است. نویسنده در نتیجه مصاحبه با ۳۶ زائر حاضر در پیاده روی، سه مضمون اصلی را شناسایی کرده وجنبه‌های مختلف این مضامین را تشریح کرده است: تجربه تعلیق امر مادی و روزمره؛ رنج مقدس به مثابه مولد معنا؛ و برانگیزانندگی عاطفی مناسک جمعی. مضامینی که ویژگی‌ها و امتیازات زیارت اربعین را تشکیل می‌دهند.<ref>پیاده‌روی اربعین، ص ۱۴۷ -۱۹۸</ref> | |||
===اربعین ایرانی=== | |||
نویسنده مقاله هفتم این مجموعه با عنوان ''اربعین ایرانی:رشد تصاعدی آمار ایرانی‌ها در پیاده‌روی اربعین، دلایل و پیامدها''، بعد از اشاره به اینکه رشد شتابنده آمار زایران ایرانی در پیاده روی اربعین، یک پدیده فوق‌العاده است، به جستجوی دلایل این پدیده برآمده است. او در این مقاله از چهار جاذبه فراغتی، گفتمانی، سیاسی و بین المللی برای آیین پیاده روی اربعین سخن گفته که نقش اصلی در گسترش آن داشته است. نویسنده در ادامه مقاله پیامدهای حضور فزاینده ایرانیان در این مراسم را تحت این عناوین دسته بندی کرده است: تغییر در الگوهای فرهنگ مذهبی؛ تغییر در سازمان و ساختار دینی؛ حساسیت زایی سیاسی؛ تنازع گفتمانی شیعه؛ تعمیق شکاف شیعه - سنی؛ ایرانیزه کردن اربعین.<ref>پیاده روی اربعین،۲۰۱-۲۴۰</ref> | |||
==اطلاعات نشر== | ==اطلاعات نشر== | ||
این کتاب در سال ۱۳۹۷ در ۲۴۸ صفحه به کوشش محسن حسام مظاهری، توسط نشر آرما منتشر شده است. | این کتاب در سال ۱۳۹۷ در ۲۴۸ صفحه به کوشش محسن حسام مظاهری، توسط نشر آرما منتشر شده است. | ||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:کتاب‌های پژوهشی درباره زیارت اربعین]] | |||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۸
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | مجموعه نویسندگان |
| به کوشش | محسن حسام مظاهری |
| محتوا | |
| موضوع | پیاده‌روی اربعین |
| زبان | فارسی |
| نشر | |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۲۴۸ |
| ناشر | آرما |
| محل نشر | اصفهان |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۷ |
| اربعین حسینی |
|
| مفاهیم |
| اربعین |
| کتاب‌شناسی اربعین |
| تحقیق درباره اول اربعین • لؤلؤ و مرجان • مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین • پیاده‌روی اربعین تأملات جامعه‌شناختی • پیاده‌روی اربعین |
| آیین‌ها |
| پیاده‌روی اربعین • زیارت اربعین • هوسه‌خوانی |
| نخستین زائران |
| جابر بن عبدالله انصاری • عطیه کوفی |
| مقاله‌های وابسته |
| موکب • مسیرهای پیاده‌روی اربعین • راهنمای اربعین • پیاده‌روی جاماندگان اربعین |
پیاده روی اربعین، تاملات جامعه‌شاختی، کتابی است شامل هفت مقاله که به بررسی جامعه‌شناختی پیاده‌روی اربعین می‌پردازند.
مروری بر مقالات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
جامعه شیعی جامعه‌ای در فراق[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مقاله نخست این مجموعه با عنوان جامعه شیعی به مثابه جامعه‌ای در فراق، به بررسی تغییر حاصل از سقوط صدام و گسترش زیارت اربعین در جغرافیای مقدس شیعه پرداخته است. در حالی که شیعه همیشه به عنوان یک مذهب اقلیت، از ارض مقدس خود دور افتاده بود و دوری و عدم امکان زیارت، شیعه را به حسرت ارض مقدس دچار کرده بود، سقوط صدام و باز شدن مرزها، فرصت رفع عطش را برای شیعه فراهم کرد. نویسنده آسیب احتمالی سیاست همگانی کردن زیارت اماکن مقدس را روزمره شدن زیارت و تضعیف هیبت و حرمت ارض مقدس دانسته است. [۱]
اربعین،دانسته‌ها و نادانسته‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مقاله دوم این مجموعه با عنوان اربعین دانسته ها و نادانسته ها از منظری اجتماعی، تلاش می‌کند دلایل چرایی نوزایی گسترده و وسیع پیاده روی اربعین را بیابد. نویسنده عوامل زیر را برای این پدیده برشمرده و هر یک را به اختصار توضیح داده است:
عطش انباشتی تاریخی به زیارت عتبات؛ سابقه تاریخی سنت زیارت در حافظه جمعی؛ هم پوشانی دین عامه و دین رسمی؛ همپوشانی دین عامه عراقی، دین عامه ایران و دین عامه جهانی؛ فرم متمایز زیارت اربعین؛ هزینه اقتصادی اندک؛ نزدیکی فرهنگی بین ایران و عراق؛ فراجنسیتی بودن؛ فراسنی بودن؛ چند قالبی بودن؛ هم افزایی رسانه‌های رسمی و غیر رسمی؛ بازنمایی هویت شیعی؛ و تبدیل شدن به یکی از نظام‌های عرفی و فرهنگی کسب منزلت اجتماعی.[۲]
میزبانان اربعین[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در مقاله سوم با نام میزبانان اربعین، به جامعه عراق به عنوان میزبان زائران ایرانی اربعین توجه شده است. نویسنده می‌خواهد نشان دهد که در پیاده روی اربعین باید به بافت اجتماعی میزبانان و فرهنگ آنان توجه شود تا فرصت همگرایی بین ملت ایران و عراق که بر اساس مناسک مشترک ایجاد شده دچار آسیب نشود. این پژوهش بر اساس مصاحبه با ۴۵ تن از ساکنان نجف و کربلا شکل گرفته است. در این پرسش‌نامه‌ها که همراه با پاسخ‌های داده شده در مقاله درج شده‌اند، از پرسش شوندگان درباره تجربه برخورد با زائران ایرانی پرسیده شده است.[۳]
نهادی شدن آیین اربعین[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مقاله چهارم با عنوان از نهادی شدن آیین اربعین تا عرفی شدن امر قدسی به بررسی زمینه، عوامل و پیامدهای نهادی‌سازی زیارت اربعین و دخالت دولت در ساماندهی این آیین پرداخته شده است.
نویسنده شیوه عملکرد دولت در قبال اربعین را بخشی از روند نهادی شدن یا حاکمیتی شدن تمامی عرصه‌های فعالیت‌های مردم‌نهاد یا خیریه ارزیابی کرده و پیامدهای منفی آن را از جمله کاهش اعتماد به حاکمیت، افزایش هزینه‌های مالی دولت، افزایش هزینه‌های زمانی و پرسنلی، بازتولید انتظار مداخله دولت در همه امور و کاهش خلاقیت و تنوع در برنامه‌ها بر شمرده است. [۴]
نویسنده با بررسی مفهوم عرفی شدن، مهم‌ترین پیامد نهادی یا حاکمیتی شدن مراسم اربعین را کمک به روند عرفی شدن جامعه می‌داند. نهادهای رسمی و حاکمیتی بر مصادیق خاصی از امر خیر و مشارکت دینی تاکید می‌کنند. بدین ترتیب برخی دیگر از فعالیت‌های خیر اجتماعی، نه به عنوان امر خیر دینی بلکه به عنوان امر خیر انسانی تلقی می‌شوند. [۵]نویسنده در پایان، واسپاری امور اجرایی و کاهش تصدی دولت در امور خیر دینی را برای تقویت جایگاه امر خیر دینی در جامعه مفید ارزیابی کرده است.[۶]
حاد واقعیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مقاله پنجم مجموعه با عنوان حاد واقعیت ژان بودریار با استفاده از مفهوم حاد واقعیت فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی ژان بودریار به شناسایی و بررسی بازنمایی شایعه‌آمیز واقعیت‌های پیاده روی اربعین در رساله‌های مجازی پرداخته است. نویسنده نمونه‌هایی از این شایعات رسانه‌ای را بررسی کرده که واقعیت نداشته اند، این گزارش‌ها شامل مواردی همچون تعداد جمعیت شرکت کننده در اربعین، اتفاقات و حوادث مانند معجزات و روایت‌های غیبی، مسائل امنیتی، حضور شخصیت‌های مشهور، امور اجرایی و نقل قول‌ها در مقاله معرفی کرده است.[۷]
زیارت رنج‌آلود[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مقاله ششم با عنوان دعوت شده ام به زیارت رنج آلود، با روش مردم‌نگاری به بررسی دریافت‌ها و تفسیرهای زائران پیاده روی اربعین از تجربه زیسته خود از این سفر پرداخته است. نویسنده در نتیجه مصاحبه با ۳۶ زائر حاضر در پیاده روی، سه مضمون اصلی را شناسایی کرده وجنبه‌های مختلف این مضامین را تشریح کرده است: تجربه تعلیق امر مادی و روزمره؛ رنج مقدس به مثابه مولد معنا؛ و برانگیزانندگی عاطفی مناسک جمعی. مضامینی که ویژگی‌ها و امتیازات زیارت اربعین را تشکیل می‌دهند.[۸]
اربعین ایرانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نویسنده مقاله هفتم این مجموعه با عنوان اربعین ایرانی:رشد تصاعدی آمار ایرانی‌ها در پیاده‌روی اربعین، دلایل و پیامدها، بعد از اشاره به اینکه رشد شتابنده آمار زایران ایرانی در پیاده روی اربعین، یک پدیده فوق‌العاده است، به جستجوی دلایل این پدیده برآمده است. او در این مقاله از چهار جاذبه فراغتی، گفتمانی، سیاسی و بین المللی برای آیین پیاده روی اربعین سخن گفته که نقش اصلی در گسترش آن داشته است. نویسنده در ادامه مقاله پیامدهای حضور فزاینده ایرانیان در این مراسم را تحت این عناوین دسته بندی کرده است: تغییر در الگوهای فرهنگ مذهبی؛ تغییر در سازمان و ساختار دینی؛ حساسیت زایی سیاسی؛ تنازع گفتمانی شیعه؛ تعمیق شکاف شیعه - سنی؛ ایرانیزه کردن اربعین.[۹]
اطلاعات نشر[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این کتاب در سال ۱۳۹۷ در ۲۴۸ صفحه به کوشش محسن حسام مظاهری، توسط نشر آرما منتشر شده است.