کتاب المزار (شیخ مفید): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
 
(۹۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
|نسخه الکترونیکی=[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 کتاب المزار شیخ مفید.]|تصویر=کتاب المز ار مفید.jpg|نویسنده=شیخ مفید|به تصحیح=سید محمدباقر موحد ابطحی|زبان=عربی|موضوع=[[زیارت|زیارات]]|تعداد جلد=۱|صفحه=|قطع=وزیری|ناشر=مدرسه امام المهدی(ع) و دیگران|محل انتشارات=[[قم]]، [[بیروت]]|تاریخ نشر=١۴٠٩ق|شابک=|تاریخ نگارش=سده چهارم قمری}}
'''کتاب المزار''' یا '''مناسک المزار''' یا '''مزار صغیر'''، کتابی است به زبان عربی، تألیف [[شیخ مفید]]، که به گردآوری روایات درباره ارزش و چگونگی [[زیارت]] [[معصومان(ع)]]، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است. این کتاب پس از [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]، برجسته‌ترین کتاب [[شیعه]] درباره زیارت است. بسیاری از روایات آن مستند، برخی مرسل و برخی بدون نسبت به [[معصوم(ع)]] ذکر شده‌اند. بزرگان شیعه از این کتاب نقل روایت کرده‌اند. این کتاب با تصحیح و تحقیق سید محمدباقر موحد ابطحی، در سال ۱۴۰۹ق چاپ شده است.


{{در دست ویرایش|ماه=[[شهریور]]|روز=[[۲۵]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}
==مؤلف==
محمد بن محمد النعمان، معروف به [[شیخ مفید]]<small>(۳۳۶ یا ۳۳۸ ـ ۴۱۳ق)</small>،<ref>رجال النجاشی، ص۴۰۲ و ۴۰۳.</ref> از بزرگان [[شیعه]] و شاگرد استادانی مانند [[شیخ صدوق]]، [[ابن قولویه]] و [[ابن داود قمی]]<ref>ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید، ص۱۴۶ و ۱۴۹.</ref> است. [[نجاشی]]<ref>رجال النجاشی، ص۴۰۲.</ref> و [[شیخ طوسی]]<ref>فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۶.</ref> از شاگردان بارز اویند. نجاشی، شاگرد او و رجال‌نگار شیعه، فضل او را در فقه، کلام، روایت، وثاقت و علم مشهورتر از آن می‌داند که توصیف شود.<ref>رجال النجاشی، ص۴۰۲.</ref> کتاب المقنعة، الارشاد<ref>فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۵.</ref> و چند کتاب در [[مناسک حج]]،<ref>رجال النجاشی، ص۴۰۲.</ref> برخی از آثار فراوان{{یادداشت|طوسی رجال‌نگار شیعه، نوشته‌های او را نزدیک به ۲۰۰ اثر دانسته است.<ref>فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۵.</ref>}} اوست.


[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
==نام‌های دیگر==
{{جعبه اطلاعات کتاب
مؤلف، در خطبه کتاب آن را، «مناسک زیارة الامامین» نامیده و در کتاب الارشاد خود، با عنوان «مناسک المزار»، به آن آدرس داده است. برخی از بزرگان، این کتاب را به نام‌های «المزار»، «مزار صغیر»  و «مناسک المزارات» خوانده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref>
|نسخه الکترونیکی=[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 کتاب المزار شیخ مفید.]}}


==نویسنده==
==المزار الکبیر==
[[نجاشی]]، رجال‌نگار [[شیعه]] هنگام برشمردن کتاب‌های شیخ مفید، از «مزار صغیر» یاد کرده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] نیز کتاب مزار موجود را «مزار صغیر» خوانده است. از این، برمی‌آید که مفید، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده و اکنون از کتاب مزار کبیر او خبری در دست نیست.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref> کتابی با نام المزار الکبیر، منسوب به شیخ مفید با تحقیق احمدعلی‌مجید الحلی، در سلسه مصادر بحارالانوار، توسط مکتبة‌ العلامة المجلسی، در سال ۱۴۳۴ق چاپ شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3179991 المزار الکبیر، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.] [https://www.gisoom.com/book/11095918/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1/ المزار الکبیر، شبکه جامع کتاب گیسوم.]</ref> برخی این انتساب را رد کرده‌اند<ref>[http://ganjineh.kateban.com/post/3790 شاهدی درون متنی بر ردّ انتساب کتاب المزار (الکبیر) شیخ مفید به وی، پایگاه کاتبان.]</ref> و برخی احتمال داده‌اند مراد نجاشی، حجم کوچک کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>


==نام‌های دیگر==
==اشتباه با المزارِ شهید اول==
مؤلف، اين كتاب را در خطبه آن، «مناسك زيارة الامامين» نامیده و در كتاب الارشاد خود، با عنوان «مناسك المزار» به آن ارجاع داده است. برخی از بزرگان این کتاب را با نام‌های «المزار»، «مناسك المزار» و «مناسك المزارات» خوانده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref>  
[[آقا بزرگ تهرانی]] در کتاب الذریعه، هنگام معرفی کتاب «المزارِ» مفید، به اشتباه خطبه کتاب «[[کتاب المزار (شهید اول)|المزارِ]]» [[شهید اول]] را ذکر کرده و این، سبب شده برخی دیگر نیز نسخه‌های مزار شهید اول و شیخ مفید را اشتباه بگیرند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>  


==ساختار==
==ساختار==
حجم اين اثر چندان نيست و اكنون با تصحيح و تعليق آيت‌الله موحد ابطحى اصفهانى، بدون محاسبه فهارس، دويست صفحه است و اگر پاورقى‌ها و ارجاعات را در نظر نگيريم، نزديك به صد صفحه معمولى وزيرى است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref>
این کتاب، دارای دو بخش بوده، بخش اول شامل ۶٧ باب و بخش دوم دارای ٢٩ باب است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.]</ref> تصمیم نویسنده، تنها گردآوری بخش نخست، درباره [[زیارت امام علی(ع)]] و [[زیارت امام حسین(ع)|امام حسین(ع)]] بوده،<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387/1/3 المزار (مفید)، مقدمه، ص۳.]</ref> ولی بعدها آداب زیارت دیگر [[معصومان(ع)]] را در بخشی جداگانه به کتاب افزوده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref>


كتاب مشتمل بر دو بخش اولى و ثانوى است و محقق در بخش اول ۶٧ باب و در بخش دوم ٢٩ باب آورده و پنج نوع فهرست براى كتاب استخراج كرده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.]</ref>
حجم این کتاب کم است و بدون در نظر گرفتن تحقیقات در پاورقی، نزدیک به ۱۰۰ صفحه در قطع وزیری است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref>


==محتوا==
==محتوا==
مؤلف در آغاز به گردآورى روايات فضيلت و آداب زيارت امام علی(ع) و امام حسین(ع) پرداخته است. مؤلف، بعدها آداب زيارت و روايات مربوط به ديگر معصومان(ع)، آداب و اعمال زيارت مؤمنين، زیارت قبور آنان و بسيارى مطالب ديگر را به كتاب افزوده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref>
کتاب المزارِ شیخ مفید، به گردآوری روایات درباره ارزش و آداب [[زیارت]] [[معصومان(ع)]]، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref> بخش اول کتاب، دارای روایات درباره ارزش و آداب [[زیارت امام علی(ع)]]، برخی از مکان‌های مقدس در کنار حرم او مانند [[مسجد کوفه]] و [[مسجد سهله]]، ارزش، آداب و وجوب [[زیارت امام حسین(ع)]]، زیارت او در روزهای خاص، ارزش و محدوده [[حائر]]، ارزش و ویژگی‌های [[تربت]] او، چگونگی [[زیارت حضرت علی اکبر(ع)]]، [[زیارت حضرت عباس(ع)|حضرت عباس(ع)]] و [[زیارت شهدا|شهدا]] است.<ref>المزار (مفید)، فهرس، ص۲۳۰-۲۳۴؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref> بخش دوم کتاب، دارای روایات درباره ارزش و آداب زیارت دیگر معصومان(ع)، [[زیارت جامعه|زیارت‌های جامعه]]، آداب و ثواب [[زیارت نیابتی]]، ارزش زیارت شیعیان و قبر آنان و ارزش زیارت پدر و مادر است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>
 
روايات اين كتاب سه گونه است:
 
١. رواياتى كه با ارائه سند كامل از استاد خود ابن قولويه نقل مى‌كند كه قسمت عمده اين كتاب را تشكيل مى‌دهد. گاهى نيز روايات را از ديگر استادان خود با سند كامل ذكر كرده است.
 
٢. رواياتى كه به صورت مرسل از يكى از ائمه(عليهم السلام) نقل مى‌كند و از
 
ارائه منبع سند آن خوددارى كرده است.
 
٣. آداب و زياراتى كه آن را نقل كرده، ولى به معصومى نسبت نداده است كه در بسيارى موارد، بعيد به نظر مى‌رسد از روايات اخذ نشده باشد، به ويژه آن كه برخى از آنها، در كتاب‌هاى ديگرى به صورت مسند، از ائمه(عليهم السلام) روايت شده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>


===فهرست===
===فهرست===
'''بخش اول'''
{{ستون-شروع|3}}
<small>
#باب فضل [[کوفه|الکوفة]]؛
#باب فضل [[مسجد کوفه|مسجد الکوفة]]؛
#باب فضل الصلاة عند السابعة من أساطین المسجد؛
#باب فضل [[مسجد سهله|مسجد السهلة]]؛
#باب فضل [[فرات|الفرات]]؛
#باب فضل [[غسل زیارت|الاغتسال]] فی الفرات والشرب منه؛
#باب [[زیارت امام علی(ع)|زیارة أمیرالمؤمنین]] صلوات الله علیه؛
#باب فضل [[کربلا|کربلاء]]؛
#باب وجوب [[زیارت امام حسین(ع)|زیارة الحسین]] صلوات الله علیه؛
#باب حدّ وجوبها فی الزمان علی الاغنیاء والفقراء؛
#باب ثواب من زار الحسین(ع) راکباً و ماشیاً و مناجاة الله لزائره؛
#باب ما جاء فی زیادة العمر بزیارته(ع) و نقصانه بترکها؛
#باب ما جاء فی تفریج الکرب بزیارته(ع)؛
#باب ما جاء فی تمحیص الذنوب بزیارته(ع)؛
#باب ما جاء فی ثواب زیارته(ع)؛
#باب فضل زیارة أول [[ماه رجب|رجب]]؛
#باب زیارة النصف من رجب؛
#باب فضل زیارة النصف من [[ماه شعبان|شعبان]]؛
#باب فضل زیارته لیلة [[عید فطر|الفطر]]؛
#باب فضل زیارته [[روز عرفه|یوم عرفة]]؛
#باب فضل الجمع بین زیارة النصف من شعبان و لیلة الفطر و لیلة عرفة فی سنة واحدة؛
#باب فضل زیارته(ع) [[روز عاشورا|یوم عاشوراء]]؛
#باب فضل [[زیارت اربعین|زیارة الأربعین]]؛
#باب فضل زیارته [[شب قدر|لیلة القدر]]؛
#باب فضل الزیارة فی کل شهر؛
#باب انتقاص الدین بترک زیارته(ع)؛
#باب العزم علی الخروج علی الزیارات واختیار الایام لذلک؛
#باب الفعل والقول عند الخروج؛
#باب القول علی باب منزلک؛
#باب القول عند الرکوب؛
#باب اختیار اوقات السیر؛
#باب ذکرالله تعالی فی السیر و [[دعا|الدعاء]]؛
#باب القول فی صعود الآکام و القناطر و عبر الجسور؛
#باب القول عند الاشراف علی القریة؛
#باب الدعاء عند خوف السبع والهوام؛
#باب الدعاء عند خوف الشیاطین؛
#باب القول عند خوف الاعداء و اللصوص؛
#باب اختیار المنازل؛
#باب القول والفعل عند نزول المنزل؛
#باب القول والفعل عند الرحیل من المنزل؛
#باب الفعل والقول عند دخول [[کوفه|الکوفة]]؛
#باب الفعل والقول عند اتیان [[مشهد|المشهد]]؛
#باب شرح الزیارة؛
#باب [[نماز زیارت|صلاة الزیارة]]؛
#باب [[زیارت وداع|الوداع]]؛
#باب فضل الصلاة فی المسجد بالکوفة؛
#باب الصلاة [[روز غدیر|یوم الغدیر]] و دعائه؛
#باب فی زیارة الحسین بن علی صلوات الله علیه و شرائطها؛
#باب ورود کربلاء وموضع النزول منها و [[غسل زیارت|الغسل]]؛
#باب القول عند ورود المشهد؛
#باب القول عند معاینة الجدث(قبر)؛
#باب القول عند الوقوف علی الجدث؛
#باب زیارة علی بن الحسین(ع)؛
#باب [[زیارت شهدا|زیارة الشهداء]]؛
#باب [[زیارت حضرت عباس(ع)|زیارة العباس بن علی]] صلوات الله علیه؛
#باب وداع العباس بن علی؛
#باب الوداع؛
#باب وداع الشهداء رحمة الله علیهم؛
#باب فضل الصلاة فی مشهد الحسین بن علی صلوات الله علیهما؛
#باب فضل اتمام الصلاة فی الحرمین وفی المشهدین علی ساکنهما السلام؛
#باب فضل [[حائر|الحائر]] و حرمته وحدّه؛
#باب فضل [[تربت|طین قبرالحسین]] صلوات الله علیه؛
#باب مقدار ما یؤخذ منها للانتفاع؛
#باب (بدون نام؛ درباره کیفیت استفاده تربت امام حسین(ع))؛
#باب ما یقول الرجل اذا أخذ من طین قبر الحسین(ع)؛
#باب فضل السبحة والتسبیح بها؛
#باب دعاء یوم عرفة.
</small>
{{پایان}}


'''بخش دوم'''
{{ستون-شروع|3}}
<small>
#باب مختصر فضل [[زیارت حضرت محمد(ص)|زیارة رسول‌الله(ص)]]؛
#باب مختصر شرح زیارة سیّدنا رسول‌الله(ص)؛
#مختصر زیارة أخری له(ع)؛
#زیارة أخری ایضاً؛
#مختصر [[زیارت وداع|وداع]] رسول‌الله(ص)؛
#باب مختصر فضل [[زیارت حضرت فاطمه(س)|زیارة فاطمة(س)]]؛
#باب زیارتها(س)؛
#مختصر زیارة أخری لها(س)؛
#باب مختصر فضل [[زیارت امام حسن(ع)|زیارة سیّدنا أبی محمد الحسن بن علی(ع)]]؛
#باب مختصر زیارته (علیه السلام) ؛
#باب مختصر فضل [[زیارت امام سجاد(ع)|زیارة سیّدنا علی بن الحسین]] زین العابدین و أبی‌جعفر [[زیارت امام باقر(ع)|محمد بن علی]] باقر العلم و أبی‌عبدالله [[زیارت امام صادق(ع)|جعفر بن محمد]] الصادق؛
#باب مختصر زیارتهم؛
#زیارة أخری لهم مختصرة؛
#باب مختصر فضل زیارة سیدنا أبی‌الحسن [[زیارت امام کاظم(ع)|موسی بن جعفر]] و أبی‌جعفر [[زیارت امام جواد(ع)|محمد بن علی بن موسی]](ع)؛
#باب مختصر زیارتهما(ع)؛
#باب فضل زیارة مولانا أبی‌الحسن [[زیارت امام رضا(ع)|علی بن موسی]] الرضا(ع)؛
#باب مختصر زیارته(ع)؛
#باب مختصر فضل السیّدین أبی‌الحسن [[زیارت امام هادی(ع)|علی بن محمد]] و أبی‌محمد [[زیارت امام حسن عسکری(ع)|الحسن بن علی]] العسکریین(ع)؛
#باب مختصر زیارتهما(ع)؛
#باب [[زیارت‌های جامعه|زیارة جامعة]] لسائر [[ائمه|الأئمة]]؛
#باب فضل [[زیارت نیابی|التطوع بالزیارة]] عن الأئمة و عن أهل الایمان؛
#باب ثواب [[حج|الحج]] و الزیارة عن الاخوان بالأجر؛
#باب ما یقول [[زائر|الزائر]] عن غیره بالأجر؛
#باب ما یقول الزائر عن أخیه تطوّعاً؛
#باب حکم من أراد أن یزور عن أبویه واخوانه و ما یقول اذا أراد ذلک؛
#باب حکم من بعدت شقّته أو تعذر علیه قصد [[مشهد|المشاهد]] وهو یرید الزیارة کیف یصنع و کیف یقول؛
#باب فضل زیارة قبول الشیعة رحمهم الله؛
#باب شرح زیارة قبورهم و صفة العمل بذلک؛
#باب النوادر.
</small>
{{پایان}}


١. باب فضل الكوفة؛
==اهمیت==
 
این کتاب را پس از [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] [[ابن قولویه]]، برجسته‌ترین کتاب [[شیعه]]، درباره [[زیارت]] دانسته‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref> المزار، نخستین کتابی است که «[[زیارت ناحیه مقدسه]]» را نقل کرده است. پس از وی، [[شیخ طوسی]] در «[[مصباح المصباح (کتاب)|المصباح]]» و پس از او [[سید بن طاووس]] در «[[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر]]» آن را ذکر کرده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref>
٢. باب فضل مسجد الكوفة؛
 
٣. باب فضل الصلاة عند السابعة من أساطين المسجد؛
 
۴. باب فضل مسجد السهلة؛
 
۵. باب فضل الفرات؛
 
۶. باب فضل الاغتسال فى الفرات والشرب منه؛
 
٧. باب زيارة أميرالمؤمنين صلوات الله عليه؛
 
٨. باب فضل كربلاء؛
 
٩. باب وجوب زيارة الحسين صلوات الله عليه؛
 
١٠. باب حدّ وجوبها فى الزمان على الاغنياء والفقراء؛
 
١١. باب ثواب من زار الحسين (عليه السلام) راكباً و ماشياً و مناجاة الله لزائره؛
 
١٢. باب ما جاء فى زيادة العمر بزيارته (عليه السلام) و نقصانه بتركها؛


١٣. باب ما جاء فى تفريج الكرب بزيارته (عليه السلام) ؛
==اعتبار==
روایت‌های کتاب المزار، از نظر سند، سه گونه است:


١۴. باب ما جاء فى تمحيص الذنوب بزيارته (عليه السلام) ؛
*روایت‌هایی که نویسنده، سند آن را از استاد خود [[ابن قولویه]] و در برخی موارد از دیگر استادان خود نقل کرده است. بیشتر روایات این کتاب از این دسته است.
*روایت‌هایی که به صورت مرسل از یکی از [[ائمه(ع)]] نقل و از بیان سند آن خودداری شده است.
*آداب و زیارت‌هایی که نقل شده، ولی به [[معصوم(ع)]] نسبت داده نشده است. برخی احتمال قوی داده‌اند بسیاری از این موارد، از روایات معصومان(ع) گرفته شده باشد؛ به ویژه که برخی از آن‌ها، در کتاب‌های دیگر به صورت مسند، از ائمه(ع) روایت شده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>


١۵. باب ما جاء فى ثواب زيارته (عليه السلام) ؛
جامعیت، قدمت و جایگاه نویسنده کتاب، سبب شده بزرگان [[شیعه]] از آن روایت نقل کنند.<ref name=":0">[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.]</ref> بسیاری از کتاب‌ها مانند [[تهذیب‌ الاحکام]]، [[مصباح الکفعمی|المصباح]] و [[بحارالانوار|بحار الانوار]] از این کتاب بهره برده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref>


١۶. باب فضل زيارة أول رجب؛
==نسخه‌های خطی==
قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی این کتاب عبارتند از:


١٧. باب زيارة النصف من رجب؛
*نسخه‌ای به شماره OR 8355، در کتابخانه بریتانیا، که در سال ۸۰۹ق استنساخ شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/5131318 المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
*نسخه‌ای در [[کتابخانه آستان قدس رضوی]]، که محمدقاسم استرآبادی در سال ۹۹۸ق کتابت کرده است.<ref>[https://opac.razavi.ir/simwebclt/WebAccess/SimWebPortal.dll/DExpRec نسخه خطی المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.]</ref>


١٨. باب فضل زيارة النصف من شعبان؛
نسخه‌ای خطی از این کتاب با ترجمه و کتابت حاج ابوطالب بن ابوتراب، در [[کتابخانه مرعشی نجفی]] موجود است. ترجمه، با خط نستعلیق زیر سطرها نگاشته شده است.<ref>[http://aghabozorg.ir/showbookdetail.aspx?bookid=166295 المزار، بانک اطلاعات کتب و نسخ خطی.]</ref>
 
١٩. باب فضل زيارته ليلة الفطر؛
 
٢٠. باب فضل زيارته يوم عرفة؛
 
٢١. باب فضل الجمع بين زيارة النصف من شعبان و ليلة الفطر و ليلة عرفة فى سنة واحدة؛
 
٢٢. باب فضل زيارته (عليه السلام) يوم عاشوراء؛
 
٢٣. باب فضل زيارة الأربعين؛
 
٢۴. باب فضل زيارته ليلة القدر؛
 
٢۵. باب فضل الزيارة فى كل شهر؛
 
٢۶. باب انتقاص الدين بترك زيارته (عليه السلام) ؛
 
٢٧. باب العزم على الخروج على الزيارات واختيار الايام لذلك؛
 
٢٨. باب الفعل والقول عند الخروج؛
 
٢٩. باب القول على باب منزلك؛
 
٣٠. باب القول عند الركوب؛
 
٣١. باب اختيار اوقات السير؛
 
٣٢. باب ذكرالله تعالى فى السير والدعاء؛
 
٣٣. باب القول فى صعود الآكام والقناطر و عبر الجسور؛
 
٣۴. باب القول عند الاشراف على القرية؛
 
٣۵. باب الدعاء عند خوف السبع والهوام؛
 
٣۶. باب الدعاء عند خوف الشياطين؛
 
٣٧. باب القول عند خوف الاعداء واللصوص؛
 
٣٨. باب اختيار المنازل؛
 
٣٩. باب القول والفعل عند نزول المنزل؛
 
۴٠. باب القول والفعل عند الرحيل من المنزل؛
 
۴١. باب الفعل والقول عند دخول الكوفة؛
 
۴٢. باب الفعل والقول عند اتيان المشهد؛
 
۴٣. باب شرح الزيارة؛
 
۴۴. باب صلاة الزيارة؛
 
۴۵. باب الوداع؛
 
۴۶. باب فضل الصلاة فى المسجد بالكوفة؛
 
۴٧. باب الصلاة يوم الغدير و دعائه؛
 
۴٨. باب فى زيارة الحسين بن على صلوات الله عليه و شرائطها؛
 
۴٩. باب ورود كربلاء وموضع النزول منها والغسل؛
 
۵٠. باب القول عند ورود المشهد؛
 
۵١. باب القول عند معاينة الجدث (قبر) ؛
 
۵٢. باب القول عند الوقوف على الجدث؛
 
۵٣. باب زيارة على بن الحسين (عليه السلام) ؛
 
۵۴. باب زيارة الشهداء؛
 
۵۵. باب زيارة العباس بن على صلوات الله عليه؛
 
۵۶. باب وداع العباس بن على؛
 
۵٧. باب الوداع؛
 
۵٨. باب وداع الشهداء رحمة الله عليهم؛
 
۵٩. باب فضل الصلاة فى مشهد الحسين بن على صلوات الله عليهما؛
 
۶٠. باب فضل اتمام الصلاة فى الحرمين وفى المشهدين على ساكنهما السلام؛
 
۶١. باب فضل الحائر و حرمته وحدّه؛
 
۶٢. باب فضل طين قبرالحسين صلوات الله عليه؛
 
۶٣. باب مقدار ما يؤخذ منها للانتفاع؛
 
۶۴. باب (بدون نام؛ درباره كيفيت استفاده تربت امام حسين (عليه السلام)) ؛
 
۶۵. باب ما يقول الرجل اذا أخذ من طين قبر الحسين (عليه السلام) ؛
 
۶۶. باب فضل السبحة والتسبيح بها؛
 
۶٧. باب دعاء يوم عرفة.
<br />
 
'''القسم الثانى من الكتاب'''
 
١. باب مختصر فضل زيارة رسول‌الله (صلى الله عليه و آله) ؛
 
٢. باب مختصر شرح زيارة سيّدنا رسول‌الله (صلى الله عليه و آله) ؛
 
٣. مختصر زيارة أخرى له (عليه السلام) ؛
 
۴. زيارة أخرى ايضاً؛
 
۵. مختصر وداع رسول‌الله (صلى الله عليه و آله) ؛
 
۶. باب مختصر فضل زيارة فاطمة (عليها السلام) ؛
 
٧. باب زيارتها (عليها السلام) ؛
 
٨. مختصر زيارة أخرى لها (عليها السلام) ؛
 
٩. باب مختصر فضل زيارة سيّدنا أبى محمد الحسن بن على (عليهما السلام) ؛
 
١٠. باب مختصر زيارته (عليه السلام) ؛
 
١١. باب مختصر فضل زيارة سيّدنا على بن الحسين زين العابدين و أبى‌جعفر محمد بن على باقر العلم و أبى‌عبدالله جعفر بن محمد الصادق: ؛
 
١٢. باب مختصر زيارتهم: ؛
 
١٣. زيارة أخرى لهم مختصرة: ؛
 
١۴. باب مختصر فضل زيارة سيدنا أبى‌الحسن موسى بن جعفر و أبى‌جعفر محمد بن على بن موسى (عليهما السلام) ؛
 
١۵. باب مختصر زيارتهما (عليهما السلام) ؛
 
١۶. باب فضل زيارة مولانا أبى‌الحسن على بن موسى الرضا (عليه السلام) ؛
 
١٧. باب مختصر زيارته (عليه السلام) ؛
 
١٨. باب مختصر فضل السيّدين أبى‌الحسن على بن محمد و أبى‌محمد الحسن بن على العسكريين (عليهما السلام) ؛
 
١٩. باب مختصر زيارتهما (عليهما السلام) ؛
 
٢٠. باب زيارة جامعة لسائر الأئمة: ؛
 
٢١. باب فضل التطوع بالزيارة عن الأئمة: و عن أهل الايمان؛
 
٢٢. باب ثواب الحج والزيارة عن الاخوان بالأجر؛
 
٢٣. باب ما يقول الزائر عن غيره بالأجر؛
 
٢۴. باب ما يقول الزائر عن أخيه تطوّعاً؛
 
٢۵. باب حكم من أراد أن يزور عن أبويه واخوانه و ما يقول اذا أراد ذلك؛
 
٢۶. باب حكم من بعدت شقّته أو تعذر عليه قصد المشاهد وهو يريد الزيارة كيف يصنع و كيف يقول؛
 
٢٧. باب فضل زيارة قبول الشيعة رحمهم الله؛
 
٢٨. باب شرح زيارة قبورهم وصفة العمل بذلك؛
 
٢٩. باب النوادر؛<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/221 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱-۲۲۵.]</ref>
 
==اهمیت==
پس از كامل‌الزيارات ابن‌قولويه، دومين كتاب مهم شيعه در باب زيارت است. آثار شيخ مفيد همواره مورد اعتماد عالمان بزرگ بوده است و اين كتاب نيز از مآخذ كتاب‌هايى چون تهذيب‌الاحكام، المصباح و بحارالانوار بوده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref> المزار نخستين كتابى است كه «زيارت ناحيۀ مقدسه» را نقل كرده و با وجود حجم اندک، جامعيت، قدمت و جايگاه نويسنده، اعتبار ويژه‌اى به آن بخشيده است.<ref name=":0">[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.]</ref>
 
المزار شيخ مفيد، نخستين كتابى است كه زيارت معروف به «زيارت ناحيه مقدسه» را نقل كرده است و پس از وى شيخ طوسى در «المصباح» و پس از او سيد بن طاووس در «مصباح الزائر» آن را نقل كرده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/220 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.]</ref>
 
==ترجمه==


==چاپ==
==چاپ==
<br />
کتاب المزار، به عنوان نخستین اثر از مجموعه «موسوعة المزارات» توسط مدرسه [[امام مهدی(ع)|امام المهدی(ع)]]، با اشراف سید محمدباقر موحد ابطحی تصحیح و تحقیق شده و در ۲۱۶ صفحه، در سال ١۴٠٩ق چاپ شده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/111 کتاب‌شناسی زیارت، ص111.] [https://opac.razavi.ir/simwebclt/WebAccess/SimWebPortal.dll/DubFullRec المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.] [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/218 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۱۸.]</ref> پس از آن، توسط الموتمر‌العالمی لالفیه الشیخ‌المفید‏‫‏‏، در [[قم]]، در ۲۳۴ صفحه، در سال ۱۴۱۳ق منتشر شد.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/871309 کتاب المزار: مناسک المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> این کتاب، با همین تصحیح و تحقیق، به ضمیمه [[الاعتقادات (کتاب)|الاعتقادات]]، توسط دارالمفید، در [[بیروت]]،‌ در سال ۱۴۱۴ق به چاپ رسید.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/561458 تصحیح اعتقادات الامامیه، کتاب المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>


===با تصحیح موحد ابطحی===
در این تحقیق، دیگر منابع روایات، اختلاف عبارت‌ها با دیگر منابع روایی و اختلاف نسخه‌ها، در پاورقی ذکر شده<ref>کتاب المزار، با تحقیق موحد ابطحی، تمام کتاب.</ref> و ۵ فهرست، به شرح زیر استخراج شده است:
المزار (المناسك المزار) شيخ مفيد ، به كوشش سيدمحمدباقر موحد ابطحى. چاپ اول: قم، انتشارات مدرسة الامام المهدى، ١۴٠٩ ق. (موضوع: مزارات اسلامى)<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/111 کتاب‌شناسی زیارت، ص111.]</ref>
{{ستون-شروع|۲}}
*فهارس آیات [[قرآن]]؛
*فهرست ابواب کتاب؛
*فهرست اسامی پیامبران و [[امامان(ع)]]؛
*فهرست اسامی روایات؛
*فهرست اعلام.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/221 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱.]</ref>
{{پایان}}


اين كتاب به عنوان نخستين اثر از مجموعه «موسوعة المزارات» توسط مدرسه امام المهدى(ع)، يكى از مراكز پژوهش‌هاى حديثى قم و با اشراف سيد محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى تصحيح و تحقيق شده و در سال ١۴٠٩ق چاپ شده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/218 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۱۸.]</ref>
==پیوند به بیرون==


محققِ دانشورِ اثر پنج نوع فهرست براى كتاب استخراج كرده كه شامل موارد ذيل است:
* [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 خواندن و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید.]
* [https://ebookshia.com/books/view/1689/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1 خواندن و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید، با تحقیق موحد ابطحی]
* [http://www.pishine.ir/wp-content/uploads/2013/07/%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF.pdf کتب شیخ مفید در آثار شیخ مفید، بخش کتاب المزار، ص۳۸.]


١. فهارس آيات قرآن؛
== پانوشت ==
 
{{پانویس}}
٢. فهرست ابواب كتاب؛
==منابع==
 
{{منابع}}
٣. فهرست اسامى پيامبران و امامان (عليهم السلام) ؛
{{برگرفتگی
| پیش از لینک =
| منبع = [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/70 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۰] و مقاله [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 کتاب «المزار» شیخ مفید، محمود مهدی‌پور،]
| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هفدهم، زمستان 1392، ص217
| لینک =
}}


۴. فهرست اسامى روايات؛
*[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 '''المزار: مناسک المزار'''، المفید، با تحقیق محمدباقر موحد ابطحی،قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.]
*'''[http://aghabozorg.ir/ بانک اطلاعات کتب و نسخ خطی.]'''
*'''رجال النجاشی‌'''، احمد بن علی‌ نجاشی، تحقیق موسی‌ شبیری زنجانی، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی‌، قم‌، ۱۳۶۵ش.
*[https://library.razavi.ir/fa '''سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.''']
*'''[http://ganjineh.kateban.com/post/3790 شاهدی درون متنی بر ردّ انتساب کتاب المزار (الکبیر) شیخ مفید به وی، احمد خامه‌یار، پایگاه کاتبان.]'''
*[https://www.gisoom.com/ '''شبکه جامع کتاب گیسوم'''.]
*[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762 '''کتاب‌شناسی زیارت'''، رضا باقریان موحد، مشعر، قم، 1387ش.]
*'''فهرست کتب الشیعة و اصولهم'''، محمد بن حسن طوسی، مکتبة المحقق الطباطبائی، قم، ۱۴۲۰ق.
*[https://ebookshia.com/books/view/809/%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87+%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D8%B4%DB%8C%D8%AE+%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF+(%D8%A8%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84+%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87+%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF) '''ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید'''، سید محمدجواد شبیری، مجله نور علم،‌شماره نهم، دوره سوم.]
{{پایان}}


۵. فهرست اعلامِ داراى زندگى‌نامه در پاورقى‌ها و ارجاعات محقق و در مجموع، تراجم ٣٢ راوى را علامه ابطحى معرفى و منابع تراجم آنان را در پاورقى‌هاى مفيد خويش آورده است. در مقدمه اثر نيز به زندگى‌نامه و جايگاه بلند مؤلف كتاب در نظر اولياى دين و علماى بزرگ شيعه پرداخته است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/221 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱.]</ref>
{{کتاب‌شناسی زیارت}}


==پیوند به بیرون==
[[Category:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 خوانش و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید.]
[[Category:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[Category:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]


==پانوشت==
[[Category:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[Category:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[Category:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]


==منابع==
[[Category:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[Category:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[Category:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]


{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع =مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، محمود مهدی‌پور،
| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هفدهم، زمستان 1392، ص217
| لینک =http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217
}}


*[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 '''المزار: مناسک المزار'''، المفید، با تحقیق محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی،قم، المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد، ۱۴۱۳ق.]
[[رده:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
<references />
[[رده:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[رده:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:کتاب‌ها با موضوع زیارت‌نامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۹

کتاب المزار (شیخ مفید)
پدید آورندگان
نویسنده شیخ مفید
تصحیح سید محمدباقر موحد ابطحی
تاریخ نگارش سده چهارم قمری
محتوا
موضوع زیارات
زبان عربی
نشر
تعداد جلد ۱
قطع وزیری
ناشر مدرسه امام المهدی(ع) و دیگران
محل نشر قم، بیروت
تاریخ نشر ١۴٠٩ق
نسخه الکترونیکی کتاب المزار شیخ مفید.

کتاب المزار یا مناسک المزار یا مزار صغیر، کتابی است به زبان عربی، تألیف شیخ مفید، که به گردآوری روایات درباره ارزش و چگونگی زیارت معصومان(ع)، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است. این کتاب پس از کامل الزیارات، برجسته‌ترین کتاب شیعه درباره زیارت است. بسیاری از روایات آن مستند، برخی مرسل و برخی بدون نسبت به معصوم(ع) ذکر شده‌اند. بزرگان شیعه از این کتاب نقل روایت کرده‌اند. این کتاب با تصحیح و تحقیق سید محمدباقر موحد ابطحی، در سال ۱۴۰۹ق چاپ شده است.

مؤلف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محمد بن محمد النعمان، معروف به شیخ مفید(۳۳۶ یا ۳۳۸ ـ ۴۱۳ق)،[۱] از بزرگان شیعه و شاگرد استادانی مانند شیخ صدوق، ابن قولویه و ابن داود قمی[۲] است. نجاشی[۳] و شیخ طوسی[۴] از شاگردان بارز اویند. نجاشی، شاگرد او و رجال‌نگار شیعه، فضل او را در فقه، کلام، روایت، وثاقت و علم مشهورتر از آن می‌داند که توصیف شود.[۵] کتاب المقنعة، الارشاد[۶] و چند کتاب در مناسک حج،[۷] برخی از آثار فراوان[یادداشت ۱] اوست.

نام‌های دیگر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مؤلف، در خطبه کتاب آن را، «مناسک زیارة الامامین» نامیده و در کتاب الارشاد خود، با عنوان «مناسک المزار»، به آن آدرس داده است. برخی از بزرگان، این کتاب را به نام‌های «المزار»، «مزار صغیر» و «مناسک المزارات» خوانده‌اند.[۹]

المزار الکبیر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نجاشی، رجال‌نگار شیعه هنگام برشمردن کتاب‌های شیخ مفید، از «مزار صغیر» یاد کرده است. آقا بزرگ تهرانی نیز کتاب مزار موجود را «مزار صغیر» خوانده است. از این، برمی‌آید که مفید، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده و اکنون از کتاب مزار کبیر او خبری در دست نیست.[۱۰] کتابی با نام المزار الکبیر، منسوب به شیخ مفید با تحقیق احمدعلی‌مجید الحلی، در سلسه مصادر بحارالانوار، توسط مکتبة‌ العلامة المجلسی، در سال ۱۴۳۴ق چاپ شده است.[۱۱] برخی این انتساب را رد کرده‌اند[۱۲] و برخی احتمال داده‌اند مراد نجاشی، حجم کوچک کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.[۱۳]

اشتباه با المزارِ شهید اول[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعه، هنگام معرفی کتاب «المزارِ» مفید، به اشتباه خطبه کتاب «المزارِ» شهید اول را ذکر کرده و این، سبب شده برخی دیگر نیز نسخه‌های مزار شهید اول و شیخ مفید را اشتباه بگیرند.[۱۴]

ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این کتاب، دارای دو بخش بوده، بخش اول شامل ۶٧ باب و بخش دوم دارای ٢٩ باب است.[۱۵] تصمیم نویسنده، تنها گردآوری بخش نخست، درباره زیارت امام علی(ع) و امام حسین(ع) بوده،[۱۶] ولی بعدها آداب زیارت دیگر معصومان(ع) را در بخشی جداگانه به کتاب افزوده است.[۱۷]

حجم این کتاب کم است و بدون در نظر گرفتن تحقیقات در پاورقی، نزدیک به ۱۰۰ صفحه در قطع وزیری است.[۱۸]

محتوا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کتاب المزارِ شیخ مفید، به گردآوری روایات درباره ارزش و آداب زیارت معصومان(ع)، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است.[۱۹] بخش اول کتاب، دارای روایات درباره ارزش و آداب زیارت امام علی(ع)، برخی از مکان‌های مقدس در کنار حرم او مانند مسجد کوفه و مسجد سهله، ارزش، آداب و وجوب زیارت امام حسین(ع)، زیارت او در روزهای خاص، ارزش و محدوده حائر، ارزش و ویژگی‌های تربت او، چگونگی زیارت حضرت علی اکبر(ع)، حضرت عباس(ع) و شهدا است.[۲۰] بخش دوم کتاب، دارای روایات درباره ارزش و آداب زیارت دیگر معصومان(ع)، زیارت‌های جامعه، آداب و ثواب زیارت نیابتی، ارزش زیارت شیعیان و قبر آنان و ارزش زیارت پدر و مادر است.[۲۱]

فهرست[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بخش اول

  1. باب فضل الکوفة؛
  2. باب فضل مسجد الکوفة؛
  3. باب فضل الصلاة عند السابعة من أساطین المسجد؛
  4. باب فضل مسجد السهلة؛
  5. باب فضل الفرات؛
  6. باب فضل الاغتسال فی الفرات والشرب منه؛
  7. باب زیارة أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه؛
  8. باب فضل کربلاء؛
  9. باب وجوب زیارة الحسین صلوات الله علیه؛
  10. باب حدّ وجوبها فی الزمان علی الاغنیاء والفقراء؛
  11. باب ثواب من زار الحسین(ع) راکباً و ماشیاً و مناجاة الله لزائره؛
  12. باب ما جاء فی زیادة العمر بزیارته(ع) و نقصانه بترکها؛
  13. باب ما جاء فی تفریج الکرب بزیارته(ع)؛
  14. باب ما جاء فی تمحیص الذنوب بزیارته(ع)؛
  15. باب ما جاء فی ثواب زیارته(ع)؛
  16. باب فضل زیارة أول رجب؛
  17. باب زیارة النصف من رجب؛
  18. باب فضل زیارة النصف من شعبان؛
  19. باب فضل زیارته لیلة الفطر؛
  20. باب فضل زیارته یوم عرفة؛
  21. باب فضل الجمع بین زیارة النصف من شعبان و لیلة الفطر و لیلة عرفة فی سنة واحدة؛
  22. باب فضل زیارته(ع) یوم عاشوراء؛
  23. باب فضل زیارة الأربعین؛
  24. باب فضل زیارته لیلة القدر؛
  25. باب فضل الزیارة فی کل شهر؛
  26. باب انتقاص الدین بترک زیارته(ع)؛
  27. باب العزم علی الخروج علی الزیارات واختیار الایام لذلک؛
  28. باب الفعل والقول عند الخروج؛
  29. باب القول علی باب منزلک؛
  30. باب القول عند الرکوب؛
  31. باب اختیار اوقات السیر؛
  32. باب ذکرالله تعالی فی السیر و الدعاء؛
  33. باب القول فی صعود الآکام و القناطر و عبر الجسور؛
  34. باب القول عند الاشراف علی القریة؛
  35. باب الدعاء عند خوف السبع والهوام؛
  36. باب الدعاء عند خوف الشیاطین؛
  37. باب القول عند خوف الاعداء و اللصوص؛
  38. باب اختیار المنازل؛
  39. باب القول والفعل عند نزول المنزل؛
  40. باب القول والفعل عند الرحیل من المنزل؛
  41. باب الفعل والقول عند دخول الکوفة؛
  42. باب الفعل والقول عند اتیان المشهد؛
  43. باب شرح الزیارة؛
  44. باب صلاة الزیارة؛
  45. باب الوداع؛
  46. باب فضل الصلاة فی المسجد بالکوفة؛
  47. باب الصلاة یوم الغدیر و دعائه؛
  48. باب فی زیارة الحسین بن علی صلوات الله علیه و شرائطها؛
  49. باب ورود کربلاء وموضع النزول منها و الغسل؛
  50. باب القول عند ورود المشهد؛
  51. باب القول عند معاینة الجدث(قبر)؛
  52. باب القول عند الوقوف علی الجدث؛
  53. باب زیارة علی بن الحسین(ع)؛
  54. باب زیارة الشهداء؛
  55. باب زیارة العباس بن علی صلوات الله علیه؛
  56. باب وداع العباس بن علی؛
  57. باب الوداع؛
  58. باب وداع الشهداء رحمة الله علیهم؛
  59. باب فضل الصلاة فی مشهد الحسین بن علی صلوات الله علیهما؛
  60. باب فضل اتمام الصلاة فی الحرمین وفی المشهدین علی ساکنهما السلام؛
  61. باب فضل الحائر و حرمته وحدّه؛
  62. باب فضل طین قبرالحسین صلوات الله علیه؛
  63. باب مقدار ما یؤخذ منها للانتفاع؛
  64. باب (بدون نام؛ درباره کیفیت استفاده تربت امام حسین(ع))؛
  65. باب ما یقول الرجل اذا أخذ من طین قبر الحسین(ع)؛
  66. باب فضل السبحة والتسبیح بها؛
  67. باب دعاء یوم عرفة.

بخش دوم

  1. باب مختصر فضل زیارة رسول‌الله(ص)؛
  2. باب مختصر شرح زیارة سیّدنا رسول‌الله(ص)؛
  3. مختصر زیارة أخری له(ع)؛
  4. زیارة أخری ایضاً؛
  5. مختصر وداع رسول‌الله(ص)؛
  6. باب مختصر فضل زیارة فاطمة(س)؛
  7. باب زیارتها(س)؛
  8. مختصر زیارة أخری لها(س)؛
  9. باب مختصر فضل زیارة سیّدنا أبی محمد الحسن بن علی(ع)؛
  10. باب مختصر زیارته (علیه السلام) ؛
  11. باب مختصر فضل زیارة سیّدنا علی بن الحسین زین العابدین و أبی‌جعفر محمد بن علی باقر العلم و أبی‌عبدالله جعفر بن محمد الصادق؛
  12. باب مختصر زیارتهم؛
  13. زیارة أخری لهم مختصرة؛
  14. باب مختصر فضل زیارة سیدنا أبی‌الحسن موسی بن جعفر و أبی‌جعفر محمد بن علی بن موسی(ع)؛
  15. باب مختصر زیارتهما(ع)؛
  16. باب فضل زیارة مولانا أبی‌الحسن علی بن موسی الرضا(ع)؛
  17. باب مختصر زیارته(ع)؛
  18. باب مختصر فضل السیّدین أبی‌الحسن علی بن محمد و أبی‌محمد الحسن بن علی العسکریین(ع)؛
  19. باب مختصر زیارتهما(ع)؛
  20. باب زیارة جامعة لسائر الأئمة؛
  21. باب فضل التطوع بالزیارة عن الأئمة و عن أهل الایمان؛
  22. باب ثواب الحج و الزیارة عن الاخوان بالأجر؛
  23. باب ما یقول الزائر عن غیره بالأجر؛
  24. باب ما یقول الزائر عن أخیه تطوّعاً؛
  25. باب حکم من أراد أن یزور عن أبویه واخوانه و ما یقول اذا أراد ذلک؛
  26. باب حکم من بعدت شقّته أو تعذر علیه قصد المشاهد وهو یرید الزیارة کیف یصنع و کیف یقول؛
  27. باب فضل زیارة قبول الشیعة رحمهم الله؛
  28. باب شرح زیارة قبورهم و صفة العمل بذلک؛
  29. باب النوادر.

اهمیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این کتاب را پس از کامل الزیارات ابن قولویه، برجسته‌ترین کتاب شیعه، درباره زیارت دانسته‌اند.[۲۲] المزار، نخستین کتابی است که «زیارت ناحیه مقدسه» را نقل کرده است. پس از وی، شیخ طوسی در «المصباح» و پس از او سید بن طاووس در «مصباح الزائر» آن را ذکر کرده‌اند.[۲۳]

اعتبار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

روایت‌های کتاب المزار، از نظر سند، سه گونه است:

  • روایت‌هایی که نویسنده، سند آن را از استاد خود ابن قولویه و در برخی موارد از دیگر استادان خود نقل کرده است. بیشتر روایات این کتاب از این دسته است.
  • روایت‌هایی که به صورت مرسل از یکی از ائمه(ع) نقل و از بیان سند آن خودداری شده است.
  • آداب و زیارت‌هایی که نقل شده، ولی به معصوم(ع) نسبت داده نشده است. برخی احتمال قوی داده‌اند بسیاری از این موارد، از روایات معصومان(ع) گرفته شده باشد؛ به ویژه که برخی از آن‌ها، در کتاب‌های دیگر به صورت مسند، از ائمه(ع) روایت شده است.[۲۴]

جامعیت، قدمت و جایگاه نویسنده کتاب، سبب شده بزرگان شیعه از آن روایت نقل کنند.[۲۵] بسیاری از کتاب‌ها مانند تهذیب‌ الاحکام، المصباح و بحار الانوار از این کتاب بهره برده‌اند.[۲۶]

نسخه‌های خطی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی این کتاب عبارتند از:

  • نسخه‌ای به شماره OR 8355، در کتابخانه بریتانیا، که در سال ۸۰۹ق استنساخ شده است.[۲۷]
  • نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی، که محمدقاسم استرآبادی در سال ۹۹۸ق کتابت کرده است.[۲۸]

نسخه‌ای خطی از این کتاب با ترجمه و کتابت حاج ابوطالب بن ابوتراب، در کتابخانه مرعشی نجفی موجود است. ترجمه، با خط نستعلیق زیر سطرها نگاشته شده است.[۲۹]

چاپ[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کتاب المزار، به عنوان نخستین اثر از مجموعه «موسوعة المزارات» توسط مدرسه امام المهدی(ع)، با اشراف سید محمدباقر موحد ابطحی تصحیح و تحقیق شده و در ۲۱۶ صفحه، در سال ١۴٠٩ق چاپ شده است.[۳۰] پس از آن، توسط الموتمر‌العالمی لالفیه الشیخ‌المفید‏‫‏‏، در قم، در ۲۳۴ صفحه، در سال ۱۴۱۳ق منتشر شد.[۳۱] این کتاب، با همین تصحیح و تحقیق، به ضمیمه الاعتقادات، توسط دارالمفید، در بیروت،‌ در سال ۱۴۱۴ق به چاپ رسید.[۳۲]

در این تحقیق، دیگر منابع روایات، اختلاف عبارت‌ها با دیگر منابع روایی و اختلاف نسخه‌ها، در پاورقی ذکر شده[۳۳] و ۵ فهرست، به شرح زیر استخراج شده است:

  • فهارس آیات قرآن؛
  • فهرست ابواب کتاب؛
  • فهرست اسامی پیامبران و امامان(ع)؛
  • فهرست اسامی روایات؛
  • فهرست اعلام.[۳۴]

پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲ و ۴۰۳.
  2. ↑ ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید، ص۱۴۶ و ۱۴۹.
  3. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲.
  4. ↑ فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۶.
  5. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲.
  6. ↑ فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۵.
  7. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲.
  8. ↑ فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۵.
  9. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.
  10. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  11. ↑ المزار الکبیر، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. المزار الکبیر، شبکه جامع کتاب گیسوم.
  12. ↑ شاهدی درون متنی بر ردّ انتساب کتاب المزار (الکبیر) شیخ مفید به وی، پایگاه کاتبان.
  13. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  14. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  15. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.
  16. ↑ المزار (مفید)، مقدمه، ص۳.
  17. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  18. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  19. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  20. ↑ المزار (مفید)، فهرس، ص۲۳۰-۲۳۴؛ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  21. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  22. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.
  23. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  24. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  25. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.
  26. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.
  27. ↑ المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  28. ↑ نسخه خطی المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.
  29. ↑ المزار، بانک اطلاعات کتب و نسخ خطی.
  30. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص111. المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی. مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۱۸.
  31. ↑ کتاب المزار: مناسک المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  32. ↑ تصحیح اعتقادات الامامیه، کتاب المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  33. ↑ کتاب المزار، با تحقیق موحد ابطحی، تمام کتاب.
  34. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱.
  1. ↑ طوسی رجال‌نگار شیعه، نوشته‌های او را نزدیک به ۲۰۰ اثر دانسته است.[۸]

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۰ و مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، محمود مهدی‌پور، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هفدهم، زمستان 1392، ص217 است.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=کتاب_المزار_(شیخ_مفید)&oldid=42819»