کتاب المزار (شیخ مفید): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
|نسخه الکترونیکی=[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 کتاب المزار شیخ مفید.]|تصویر=کتاب المز ار مفید.jpg|نویسنده=شیخ مفید|به تصحیح=سید محمدباقر موحد ابطحی|زبان=عربی|موضوع=زیارات|تعداد جلد=۱|صفحه=|قطع=وزیری|ناشر=مدرسه امام المهدی(ع) و دیگران|محل انتشارات=قم، بیروت|تاریخ_نشر=١۴٠٩ق|شابک=}}
|نسخه الکترونیکی=[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 کتاب المزار شیخ مفید.]|تصویر=کتاب المز ار مفید.jpg|نویسنده=شیخ مفید|به تصحیح=سید محمدباقر موحد ابطحی|زبان=عربی|موضوع=[[زیارت|زیارات]]|تعداد جلد=۱|صفحه=|قطع=وزیری|ناشر=مدرسه امام المهدی(ع) و دیگران|محل انتشارات=[[قم]]، [[بیروت]]|تاریخ نشر=١۴٠٩ق|شابک=|تاریخ نگارش=سده چهارم قمری}}


'''کتاب المزار''' یا '''مناسک المزار''' یا '''مزار صغیر'''، کتابی است به زبان عربی، تألیف [[شیخ مفید]]، که به گردآوری روایات درباره ارزش و چگونگی [[زیارت]] [[معصومان(ع)]]، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است. این کتاب پس از [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]، برجسته‌ترین کتاب [[شیعه]] درباره زیارت است. بسیاری از روایات آن مستند، برخی مرسل و برخی بدون نسبت به [[معصوم(ع)]] ذکر شده‌اند. بزرگان شیعه از این کتاب نقل روایت کرده‌اند. این کتاب با تصحیح و تحقیق سید محمدباقر موحد ابطحی، در سال ۱۴۰۹ق چاپ شده است.
'''کتاب المزار''' یا '''مناسک المزار''' یا '''مزار صغیر'''، کتابی است به زبان عربی، تألیف [[شیخ مفید]]، که به گردآوری روایات درباره ارزش و چگونگی [[زیارت]] [[معصومان(ع)]]، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است. این کتاب پس از [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]، برجسته‌ترین کتاب [[شیعه]] درباره زیارت است. بسیاری از روایات آن مستند، برخی مرسل و برخی بدون نسبت به [[معصوم(ع)]] ذکر شده‌اند. بزرگان شیعه از این کتاب نقل روایت کرده‌اند. این کتاب با تصحیح و تحقیق سید محمدباقر موحد ابطحی، در سال ۱۴۰۹ق چاپ شده است.
خط ۱۳: خط ۱۳:
[[نجاشی]]، رجال‌نگار [[شیعه]] هنگام برشمردن کتاب‌های شیخ مفید، از «مزار صغیر» یاد کرده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] نیز کتاب مزار موجود را «مزار صغیر» خوانده است. از این، برمی‌آید که مفید، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده و اکنون از کتاب مزار کبیر او خبری در دست نیست.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref> کتابی با نام المزار الکبیر، منسوب به شیخ مفید با تحقیق احمدعلی‌مجید الحلی، در سلسه مصادر بحارالانوار، توسط مکتبة‌ العلامة المجلسی، در سال ۱۴۳۴ق چاپ شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3179991 المزار الکبیر، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.] [https://www.gisoom.com/book/11095918/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1/ المزار الکبیر، شبکه جامع کتاب گیسوم.]</ref> برخی این انتساب را رد کرده‌اند<ref>[http://ganjineh.kateban.com/post/3790 شاهدی درون متنی بر ردّ انتساب کتاب المزار (الکبیر) شیخ مفید به وی، پایگاه کاتبان.]</ref> و برخی احتمال داده‌اند مراد نجاشی، حجم کوچک کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>
[[نجاشی]]، رجال‌نگار [[شیعه]] هنگام برشمردن کتاب‌های شیخ مفید، از «مزار صغیر» یاد کرده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] نیز کتاب مزار موجود را «مزار صغیر» خوانده است. از این، برمی‌آید که مفید، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده و اکنون از کتاب مزار کبیر او خبری در دست نیست.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref> کتابی با نام المزار الکبیر، منسوب به شیخ مفید با تحقیق احمدعلی‌مجید الحلی، در سلسه مصادر بحارالانوار، توسط مکتبة‌ العلامة المجلسی، در سال ۱۴۳۴ق چاپ شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3179991 المزار الکبیر، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.] [https://www.gisoom.com/book/11095918/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1/ المزار الکبیر، شبکه جامع کتاب گیسوم.]</ref> برخی این انتساب را رد کرده‌اند<ref>[http://ganjineh.kateban.com/post/3790 شاهدی درون متنی بر ردّ انتساب کتاب المزار (الکبیر) شیخ مفید به وی، پایگاه کاتبان.]</ref> و برخی احتمال داده‌اند مراد نجاشی، حجم کوچک کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>


==اشتباه با المزارِ شهید==
==اشتباه با المزارِ شهید اول==
[[آقا بزرگ تهرانی]] در کتاب الذریعه، هنگام معرفی کتاب «المزارِ» مفید، به اشتباه خطبه کتاب «[[کتاب المزار (شهید اول)|المزارِ]]» [[شهید اول]] را ذکر کرده و این، سبب شده برخی دیگر نیز نسخه‌های مزار شهید اول و شیخ مفید را اشتباه بگیرند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>  
[[آقا بزرگ تهرانی]] در کتاب الذریعه، هنگام معرفی کتاب «المزارِ» مفید، به اشتباه خطبه کتاب «[[کتاب المزار (شهید اول)|المزارِ]]» [[شهید اول]] را ذکر کرده و این، سبب شده برخی دیگر نیز نسخه‌های مزار شهید اول و شیخ مفید را اشتباه بگیرند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/73 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.]</ref>  


خط ۱۴۵: خط ۱۴۵:
جامعیت، قدمت و جایگاه نویسنده کتاب، سبب شده بزرگان [[شیعه]] از آن روایت نقل کنند.<ref name=":0">[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.]</ref> بسیاری از کتاب‌ها مانند [[تهذیب‌ الاحکام]]، [[مصباح الکفعمی|المصباح]] و [[بحارالانوار|بحار الانوار]] از این کتاب بهره برده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref>
جامعیت، قدمت و جایگاه نویسنده کتاب، سبب شده بزرگان [[شیعه]] از آن روایت نقل کنند.<ref name=":0">[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/217 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.]</ref> بسیاری از کتاب‌ها مانند [[تهذیب‌ الاحکام]]، [[مصباح الکفعمی|المصباح]] و [[بحارالانوار|بحار الانوار]] از این کتاب بهره برده‌اند.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/72 کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.]</ref>


==ترجمه==
==نسخه‌های خطی==
نسخه‌ای خطی از این کتاب با ترجمه و کتابت حاج ابوطالب بن ابوتراب، در [[کتابخانه مرعشی نجفی]] موجود است. ترجمه، با خط نستعلیق زیر سطرها نگاشته شده است.<ref>[http://aghabozorg.ir/showbookdetail.aspx?bookid=166295 المزار، بانک اطلاعات کتب و نسخ خطی.]</ref>
قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی این کتاب عبارتند از:


==نسخه‌های خطی==
*نسخه‌ای به شماره OR 8355، در کتابخانه بریتانیا، که در سال ۸۰۹ق استنساخ شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/5131318 المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
*نسخه‌ای به شماره OR 8355، در کتابخانه بریتانیا، که در سال ۸۰۹ق استنساخ شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/5131318 المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
*نسخه‌ای در [[کتابخانه آستان قدس رضوی]]، که محمدقاسم استرآبادی در سال ۹۹۸ق کتابت کرده است.<ref>[https://opac.razavi.ir/simwebclt/WebAccess/SimWebPortal.dll/DExpRec نسخه خطی المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.]</ref>
*نسخه‌ای در [[کتابخانه آستان قدس رضوی]]، که محمدقاسم استرآبادی در سال ۹۹۸ق کتابت کرده است.<ref>[https://opac.razavi.ir/simwebclt/WebAccess/SimWebPortal.dll/DExpRec نسخه خطی المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.]</ref>
نسخه‌ای خطی از این کتاب با ترجمه و کتابت حاج ابوطالب بن ابوتراب، در [[کتابخانه مرعشی نجفی]] موجود است. ترجمه، با خط نستعلیق زیر سطرها نگاشته شده است.<ref>[http://aghabozorg.ir/showbookdetail.aspx?bookid=166295 المزار، بانک اطلاعات کتب و نسخ خطی.]</ref>


==چاپ==
==چاپ==
کتاب المزار، به عنوان نخستین اثر از مجموعه «موسوعة المزارات» توسط مدرسه [[امام مهدی(ع)|امام المهدی(ع)]]، با اشراف سید محمدباقر موحد ابطحی تصحیح و تحقیق شده و در ۲۱۶ صفحه، در سال ١۴٠٩ق چاپ شده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/111 کتاب‌شناسی زیارت، ص111.] [https://opac.razavi.ir/simwebclt/WebAccess/SimWebPortal.dll/DubFullRec المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.] [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/218 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۱۸.]</ref> پس از آن، توسط الموتمر‌العالمی لالفیه الشیخ‌المفید‏‫‏‏، در [[قم]]، در ۲۳۴ صفحه، در سال ۱۴۱۳ق منتشر شد.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/871309 کتاب المزار: مناسک المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> این کتاب، با همین تصحیح و تحقیق، به ضمیمه [[الاعتقادات (کتاب)|الاعتقادات]]، توسط دارالمفید، در [[بیروت]]،‌ در سال ۱۴۱۴ق به چاپ رسید.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/561458 تصحیح اعتقادات الامامیه، کتاب المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
کتاب المزار، به عنوان نخستین اثر از مجموعه «موسوعة المزارات» توسط مدرسه [[امام مهدی(ع)|امام المهدی(ع)]]، با اشراف سید محمدباقر موحد ابطحی تصحیح و تحقیق شده و در ۲۱۶ صفحه، در سال ١۴٠٩ق چاپ شده است.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762/1/111 کتاب‌شناسی زیارت، ص111.] [https://opac.razavi.ir/simwebclt/WebAccess/SimWebPortal.dll/DubFullRec المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.] [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/218 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۱۸.]</ref> پس از آن، توسط الموتمر‌العالمی لالفیه الشیخ‌المفید‏‫‏‏، در [[قم]]، در ۲۳۴ صفحه، در سال ۱۴۱۳ق منتشر شد.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/871309 کتاب المزار: مناسک المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> این کتاب، با همین تصحیح و تحقیق، به ضمیمه [[الاعتقادات (کتاب)|الاعتقادات]]، توسط دارالمفید، در [[بیروت]]،‌ در سال ۱۴۱۴ق به چاپ رسید.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/561458 تصحیح اعتقادات الامامیه، کتاب المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>


در این تحقیق، دیگر منابع روایات، اختلاف عبارت‌ها با دیگر منابع روایی و اختلاف نسخه‌ها، در پاورقی ذکر شده و ۵ فهرست، به شرح زیر استخراج شده است:
در این تحقیق، دیگر منابع روایات، اختلاف عبارت‌ها با دیگر منابع روایی و اختلاف نسخه‌ها، در پاورقی ذکر شده<ref>کتاب المزار، با تحقیق موحد ابطحی، تمام کتاب.</ref> و ۵ فهرست، به شرح زیر استخراج شده است:
 
{{ستون-شروع|۲}}
*فهارس آیات [[قرآن]]؛
*فهارس آیات [[قرآن]]؛
*فهرست ابواب کتاب؛
*فهرست ابواب کتاب؛
خط ۱۶۲: خط ۱۶۳:
*فهرست اسامی روایات؛
*فهرست اسامی روایات؛
*فهرست اعلام.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/221 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱.]</ref>
*فهرست اعلام.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1339/1/221 مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید،  فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱.]</ref>
{{پایان}}


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 خوانش و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید.]
[https://ebookshia.com/books/view/1689/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1 خوانش و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید، با تحقیق موحد ابطحی]


[http://www.pishine.ir/wp-content/uploads/2013/07/%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF.pdf کتب شیخ مفید در آثار شیخ مفید، بخش کتاب المزار، ص۳۸.]
* [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/387 خواندن و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید.]
* [https://ebookshia.com/books/view/1689/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1 خواندن و بارگیری کتاب المزار شیخ مفید، با تحقیق موحد ابطحی]
* [http://www.pishine.ir/wp-content/uploads/2013/07/%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF.pdf کتب شیخ مفید در آثار شیخ مفید، بخش کتاب المزار، ص۳۸.]


==پانوشت==
== پانوشت ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
خط ۱۸۹: خط ۱۹۰:
*[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762 '''کتاب‌شناسی زیارت'''، رضا باقریان موحد، مشعر، قم، 1387ش.]
*[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/762 '''کتاب‌شناسی زیارت'''، رضا باقریان موحد، مشعر، قم، 1387ش.]
*'''فهرست کتب الشیعة و اصولهم'''، محمد بن حسن طوسی، مکتبة المحقق الطباطبائی، قم، ۱۴۲۰ق.
*'''فهرست کتب الشیعة و اصولهم'''، محمد بن حسن طوسی، مکتبة المحقق الطباطبائی، قم، ۱۴۲۰ق.
*[https://ebookshia.com/books/view/809/%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87+%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D8%B4%DB%8C%D8%AE+%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF+(%D8%A8%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84+%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87+%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF) '''ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید'''، مجله نور علم،‌شماره نهم، دوره سوم.]
*[https://ebookshia.com/books/view/809/%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87+%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D8%B4%DB%8C%D8%AE+%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF+(%D8%A8%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84+%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87+%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%AF) '''ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید'''، سید محمدجواد شبیری، مجله نور علم،‌شماره نهم، دوره سوم.]
{{پایان}}
 
{{کتاب‌شناسی زیارت}}
 
[[Category:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[Category:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[Category:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
 
[[Category:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[Category:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[Category:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
 
[[Category:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[Category:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[Category:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
 


[[رده:زیارت‌نامه‌ها]]
[[رده:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[رده:کتاب‌های درباره آداب زیارت عتبات عالیات]]
[[رده:کتاب‌های راهنمای اماکن زیارتی‏]]
[[رده:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[رده:کتاب‌های شیخ مفید]]
[[رده:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[رده:کتاب‌های قرن چهارم قمری]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:کتاب‌ها با موضوع زیارت‌نامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۹

کتاب المزار (شیخ مفید)
پدید آورندگان
نویسنده شیخ مفید
تصحیح سید محمدباقر موحد ابطحی
تاریخ نگارش سده چهارم قمری
محتوا
موضوع زیارات
زبان عربی
نشر
تعداد جلد ۱
قطع وزیری
ناشر مدرسه امام المهدی(ع) و دیگران
محل نشر قم، بیروت
تاریخ نشر ١۴٠٩ق
نسخه الکترونیکی کتاب المزار شیخ مفید.

کتاب المزار یا مناسک المزار یا مزار صغیر، کتابی است به زبان عربی، تألیف شیخ مفید، که به گردآوری روایات درباره ارزش و چگونگی زیارت معصومان(ع)، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است. این کتاب پس از کامل الزیارات، برجسته‌ترین کتاب شیعه درباره زیارت است. بسیاری از روایات آن مستند، برخی مرسل و برخی بدون نسبت به معصوم(ع) ذکر شده‌اند. بزرگان شیعه از این کتاب نقل روایت کرده‌اند. این کتاب با تصحیح و تحقیق سید محمدباقر موحد ابطحی، در سال ۱۴۰۹ق چاپ شده است.

مؤلف[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محمد بن محمد النعمان، معروف به شیخ مفید(۳۳۶ یا ۳۳۸ ـ ۴۱۳ق)،[۱] از بزرگان شیعه و شاگرد استادانی مانند شیخ صدوق، ابن قولویه و ابن داود قمی[۲] است. نجاشی[۳] و شیخ طوسی[۴] از شاگردان بارز اویند. نجاشی، شاگرد او و رجال‌نگار شیعه، فضل او را در فقه، کلام، روایت، وثاقت و علم مشهورتر از آن می‌داند که توصیف شود.[۵] کتاب المقنعة، الارشاد[۶] و چند کتاب در مناسک حج،[۷] برخی از آثار فراوان[یادداشت ۱] اوست.

نام‌های دیگر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مؤلف، در خطبه کتاب آن را، «مناسک زیارة الامامین» نامیده و در کتاب الارشاد خود، با عنوان «مناسک المزار»، به آن آدرس داده است. برخی از بزرگان، این کتاب را به نام‌های «المزار»، «مزار صغیر» و «مناسک المزارات» خوانده‌اند.[۹]

المزار الکبیر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نجاشی، رجال‌نگار شیعه هنگام برشمردن کتاب‌های شیخ مفید، از «مزار صغیر» یاد کرده است. آقا بزرگ تهرانی نیز کتاب مزار موجود را «مزار صغیر» خوانده است. از این، برمی‌آید که مفید، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده و اکنون از کتاب مزار کبیر او خبری در دست نیست.[۱۰] کتابی با نام المزار الکبیر، منسوب به شیخ مفید با تحقیق احمدعلی‌مجید الحلی، در سلسه مصادر بحارالانوار، توسط مکتبة‌ العلامة المجلسی، در سال ۱۴۳۴ق چاپ شده است.[۱۱] برخی این انتساب را رد کرده‌اند[۱۲] و برخی احتمال داده‌اند مراد نجاشی، حجم کوچک کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.[۱۳]

اشتباه با المزارِ شهید اول[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعه، هنگام معرفی کتاب «المزارِ» مفید، به اشتباه خطبه کتاب «المزارِ» شهید اول را ذکر کرده و این، سبب شده برخی دیگر نیز نسخه‌های مزار شهید اول و شیخ مفید را اشتباه بگیرند.[۱۴]

ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این کتاب، دارای دو بخش بوده، بخش اول شامل ۶٧ باب و بخش دوم دارای ٢٩ باب است.[۱۵] تصمیم نویسنده، تنها گردآوری بخش نخست، درباره زیارت امام علی(ع) و امام حسین(ع) بوده،[۱۶] ولی بعدها آداب زیارت دیگر معصومان(ع) را در بخشی جداگانه به کتاب افزوده است.[۱۷]

حجم این کتاب کم است و بدون در نظر گرفتن تحقیقات در پاورقی، نزدیک به ۱۰۰ صفحه در قطع وزیری است.[۱۸]

محتوا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کتاب المزارِ شیخ مفید، به گردآوری روایات درباره ارزش و آداب زیارت معصومان(ع)، زیارت مؤمنان و قبرهای آنان پرداخته است.[۱۹] بخش اول کتاب، دارای روایات درباره ارزش و آداب زیارت امام علی(ع)، برخی از مکان‌های مقدس در کنار حرم او مانند مسجد کوفه و مسجد سهله، ارزش، آداب و وجوب زیارت امام حسین(ع)، زیارت او در روزهای خاص، ارزش و محدوده حائر، ارزش و ویژگی‌های تربت او، چگونگی زیارت حضرت علی اکبر(ع)، حضرت عباس(ع) و شهدا است.[۲۰] بخش دوم کتاب، دارای روایات درباره ارزش و آداب زیارت دیگر معصومان(ع)، زیارت‌های جامعه، آداب و ثواب زیارت نیابتی، ارزش زیارت شیعیان و قبر آنان و ارزش زیارت پدر و مادر است.[۲۱]

فهرست[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بخش اول

  1. باب فضل الکوفة؛
  2. باب فضل مسجد الکوفة؛
  3. باب فضل الصلاة عند السابعة من أساطین المسجد؛
  4. باب فضل مسجد السهلة؛
  5. باب فضل الفرات؛
  6. باب فضل الاغتسال فی الفرات والشرب منه؛
  7. باب زیارة أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه؛
  8. باب فضل کربلاء؛
  9. باب وجوب زیارة الحسین صلوات الله علیه؛
  10. باب حدّ وجوبها فی الزمان علی الاغنیاء والفقراء؛
  11. باب ثواب من زار الحسین(ع) راکباً و ماشیاً و مناجاة الله لزائره؛
  12. باب ما جاء فی زیادة العمر بزیارته(ع) و نقصانه بترکها؛
  13. باب ما جاء فی تفریج الکرب بزیارته(ع)؛
  14. باب ما جاء فی تمحیص الذنوب بزیارته(ع)؛
  15. باب ما جاء فی ثواب زیارته(ع)؛
  16. باب فضل زیارة أول رجب؛
  17. باب زیارة النصف من رجب؛
  18. باب فضل زیارة النصف من شعبان؛
  19. باب فضل زیارته لیلة الفطر؛
  20. باب فضل زیارته یوم عرفة؛
  21. باب فضل الجمع بین زیارة النصف من شعبان و لیلة الفطر و لیلة عرفة فی سنة واحدة؛
  22. باب فضل زیارته(ع) یوم عاشوراء؛
  23. باب فضل زیارة الأربعین؛
  24. باب فضل زیارته لیلة القدر؛
  25. باب فضل الزیارة فی کل شهر؛
  26. باب انتقاص الدین بترک زیارته(ع)؛
  27. باب العزم علی الخروج علی الزیارات واختیار الایام لذلک؛
  28. باب الفعل والقول عند الخروج؛
  29. باب القول علی باب منزلک؛
  30. باب القول عند الرکوب؛
  31. باب اختیار اوقات السیر؛
  32. باب ذکرالله تعالی فی السیر و الدعاء؛
  33. باب القول فی صعود الآکام و القناطر و عبر الجسور؛
  34. باب القول عند الاشراف علی القریة؛
  35. باب الدعاء عند خوف السبع والهوام؛
  36. باب الدعاء عند خوف الشیاطین؛
  37. باب القول عند خوف الاعداء و اللصوص؛
  38. باب اختیار المنازل؛
  39. باب القول والفعل عند نزول المنزل؛
  40. باب القول والفعل عند الرحیل من المنزل؛
  41. باب الفعل والقول عند دخول الکوفة؛
  42. باب الفعل والقول عند اتیان المشهد؛
  43. باب شرح الزیارة؛
  44. باب صلاة الزیارة؛
  45. باب الوداع؛
  46. باب فضل الصلاة فی المسجد بالکوفة؛
  47. باب الصلاة یوم الغدیر و دعائه؛
  48. باب فی زیارة الحسین بن علی صلوات الله علیه و شرائطها؛
  49. باب ورود کربلاء وموضع النزول منها و الغسل؛
  50. باب القول عند ورود المشهد؛
  51. باب القول عند معاینة الجدث(قبر)؛
  52. باب القول عند الوقوف علی الجدث؛
  53. باب زیارة علی بن الحسین(ع)؛
  54. باب زیارة الشهداء؛
  55. باب زیارة العباس بن علی صلوات الله علیه؛
  56. باب وداع العباس بن علی؛
  57. باب الوداع؛
  58. باب وداع الشهداء رحمة الله علیهم؛
  59. باب فضل الصلاة فی مشهد الحسین بن علی صلوات الله علیهما؛
  60. باب فضل اتمام الصلاة فی الحرمین وفی المشهدین علی ساکنهما السلام؛
  61. باب فضل الحائر و حرمته وحدّه؛
  62. باب فضل طین قبرالحسین صلوات الله علیه؛
  63. باب مقدار ما یؤخذ منها للانتفاع؛
  64. باب (بدون نام؛ درباره کیفیت استفاده تربت امام حسین(ع))؛
  65. باب ما یقول الرجل اذا أخذ من طین قبر الحسین(ع)؛
  66. باب فضل السبحة والتسبیح بها؛
  67. باب دعاء یوم عرفة.

بخش دوم

  1. باب مختصر فضل زیارة رسول‌الله(ص)؛
  2. باب مختصر شرح زیارة سیّدنا رسول‌الله(ص)؛
  3. مختصر زیارة أخری له(ع)؛
  4. زیارة أخری ایضاً؛
  5. مختصر وداع رسول‌الله(ص)؛
  6. باب مختصر فضل زیارة فاطمة(س)؛
  7. باب زیارتها(س)؛
  8. مختصر زیارة أخری لها(س)؛
  9. باب مختصر فضل زیارة سیّدنا أبی محمد الحسن بن علی(ع)؛
  10. باب مختصر زیارته (علیه السلام) ؛
  11. باب مختصر فضل زیارة سیّدنا علی بن الحسین زین العابدین و أبی‌جعفر محمد بن علی باقر العلم و أبی‌عبدالله جعفر بن محمد الصادق؛
  12. باب مختصر زیارتهم؛
  13. زیارة أخری لهم مختصرة؛
  14. باب مختصر فضل زیارة سیدنا أبی‌الحسن موسی بن جعفر و أبی‌جعفر محمد بن علی بن موسی(ع)؛
  15. باب مختصر زیارتهما(ع)؛
  16. باب فضل زیارة مولانا أبی‌الحسن علی بن موسی الرضا(ع)؛
  17. باب مختصر زیارته(ع)؛
  18. باب مختصر فضل السیّدین أبی‌الحسن علی بن محمد و أبی‌محمد الحسن بن علی العسکریین(ع)؛
  19. باب مختصر زیارتهما(ع)؛
  20. باب زیارة جامعة لسائر الأئمة؛
  21. باب فضل التطوع بالزیارة عن الأئمة و عن أهل الایمان؛
  22. باب ثواب الحج و الزیارة عن الاخوان بالأجر؛
  23. باب ما یقول الزائر عن غیره بالأجر؛
  24. باب ما یقول الزائر عن أخیه تطوّعاً؛
  25. باب حکم من أراد أن یزور عن أبویه واخوانه و ما یقول اذا أراد ذلک؛
  26. باب حکم من بعدت شقّته أو تعذر علیه قصد المشاهد وهو یرید الزیارة کیف یصنع و کیف یقول؛
  27. باب فضل زیارة قبول الشیعة رحمهم الله؛
  28. باب شرح زیارة قبورهم و صفة العمل بذلک؛
  29. باب النوادر.

اهمیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این کتاب را پس از کامل الزیارات ابن قولویه، برجسته‌ترین کتاب شیعه، درباره زیارت دانسته‌اند.[۲۲] المزار، نخستین کتابی است که «زیارت ناحیه مقدسه» را نقل کرده است. پس از وی، شیخ طوسی در «المصباح» و پس از او سید بن طاووس در «مصباح الزائر» آن را ذکر کرده‌اند.[۲۳]

اعتبار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

روایت‌های کتاب المزار، از نظر سند، سه گونه است:

  • روایت‌هایی که نویسنده، سند آن را از استاد خود ابن قولویه و در برخی موارد از دیگر استادان خود نقل کرده است. بیشتر روایات این کتاب از این دسته است.
  • روایت‌هایی که به صورت مرسل از یکی از ائمه(ع) نقل و از بیان سند آن خودداری شده است.
  • آداب و زیارت‌هایی که نقل شده، ولی به معصوم(ع) نسبت داده نشده است. برخی احتمال قوی داده‌اند بسیاری از این موارد، از روایات معصومان(ع) گرفته شده باشد؛ به ویژه که برخی از آن‌ها، در کتاب‌های دیگر به صورت مسند، از ائمه(ع) روایت شده است.[۲۴]

جامعیت، قدمت و جایگاه نویسنده کتاب، سبب شده بزرگان شیعه از آن روایت نقل کنند.[۲۵] بسیاری از کتاب‌ها مانند تهذیب‌ الاحکام، المصباح و بحار الانوار از این کتاب بهره برده‌اند.[۲۶]

نسخه‌های خطی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی این کتاب عبارتند از:

  • نسخه‌ای به شماره OR 8355، در کتابخانه بریتانیا، که در سال ۸۰۹ق استنساخ شده است.[۲۷]
  • نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی، که محمدقاسم استرآبادی در سال ۹۹۸ق کتابت کرده است.[۲۸]

نسخه‌ای خطی از این کتاب با ترجمه و کتابت حاج ابوطالب بن ابوتراب، در کتابخانه مرعشی نجفی موجود است. ترجمه، با خط نستعلیق زیر سطرها نگاشته شده است.[۲۹]

چاپ[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کتاب المزار، به عنوان نخستین اثر از مجموعه «موسوعة المزارات» توسط مدرسه امام المهدی(ع)، با اشراف سید محمدباقر موحد ابطحی تصحیح و تحقیق شده و در ۲۱۶ صفحه، در سال ١۴٠٩ق چاپ شده است.[۳۰] پس از آن، توسط الموتمر‌العالمی لالفیه الشیخ‌المفید‏‫‏‏، در قم، در ۲۳۴ صفحه، در سال ۱۴۱۳ق منتشر شد.[۳۱] این کتاب، با همین تصحیح و تحقیق، به ضمیمه الاعتقادات، توسط دارالمفید، در بیروت،‌ در سال ۱۴۱۴ق به چاپ رسید.[۳۲]

در این تحقیق، دیگر منابع روایات، اختلاف عبارت‌ها با دیگر منابع روایی و اختلاف نسخه‌ها، در پاورقی ذکر شده[۳۳] و ۵ فهرست، به شرح زیر استخراج شده است:

  • فهارس آیات قرآن؛
  • فهرست ابواب کتاب؛
  • فهرست اسامی پیامبران و امامان(ع)؛
  • فهرست اسامی روایات؛
  • فهرست اعلام.[۳۴]

پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲ و ۴۰۳.
  2. ↑ ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید، ص۱۴۶ و ۱۴۹.
  3. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲.
  4. ↑ فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۶.
  5. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲.
  6. ↑ فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۵.
  7. ↑ رجال النجاشی، ص۴۰۲.
  8. ↑ فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۴۴۵.
  9. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.
  10. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  11. ↑ المزار الکبیر، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. المزار الکبیر، شبکه جامع کتاب گیسوم.
  12. ↑ شاهدی درون متنی بر ردّ انتساب کتاب المزار (الکبیر) شیخ مفید به وی، پایگاه کاتبان.
  13. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  14. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  15. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.
  16. ↑ المزار (مفید)، مقدمه، ص۳.
  17. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  18. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  19. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  20. ↑ المزار (مفید)، فهرس، ص۲۳۰-۲۳۴؛ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  21. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  22. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.
  23. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص220.
  24. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۳.
  25. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص217.
  26. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۲.
  27. ↑ المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  28. ↑ نسخه خطی المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی.
  29. ↑ المزار، بانک اطلاعات کتب و نسخ خطی.
  30. ↑ کتاب‌شناسی زیارت، ص111. المزار، کتابخانه آستان قدس رضوی. مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۱۸.
  31. ↑ کتاب المزار: مناسک المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  32. ↑ تصحیح اعتقادات الامامیه، کتاب المزار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  33. ↑ کتاب المزار، با تحقیق موحد ابطحی، تمام کتاب.
  34. ↑ مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۷، ص۲۲۱.
  1. ↑ طوسی رجال‌نگار شیعه، نوشته‌های او را نزدیک به ۲۰۰ اثر دانسته است.[۸]

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب‌شناسی زیارت، ص۷۰ و مقاله کتاب «المزار» شیخ مفید، محمود مهدی‌پور، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هفدهم، زمستان 1392، ص217 است.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=کتاب_المزار_(شیخ_مفید)&oldid=42819»