اجیاد: تفاوت میان نسخه‌ها
صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} '''اجیاد''' محله‌ای در شهر مکه ==مکان‌شناسی== اجیاد (یا جیاد<ref>معجم...» ایجاد کرد |
Hasaninasab (بحث | مشارکت‌ها) اضافه کردن الگوی تکمیل مقاله |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:قلعه اجیاد قبل از تخریب.jpg|بندانگشتی|قلعه اجیاد قبل از تخریب]] | |||
'''اجیاد''' محله‌ای در شهر مکه و نام دو درّه (کبیر و صغیر) در این شهر که در جنوب و جنوب شرقی [[مسجدالحرام]] واقع است. این مکان نخست محل زندگی قبیله قطوراء بود و پس از تسلط قریش بر مکه، [[بنی‌مخزوم]] در این مکان ساکن شدند. چاه‌های [[چاه ام الزین|ام الزّین]]، [[چاه وردیه|وردیه]]، [[چاه عکرمه|عکرمه]] ، [[بئر واسعه|واسعه]]، [[بئر عفراء|عفراء]]، [[بئر مسعود|مسعود]]، [[بئر المعلم|المعلم]]، [[چاه‌ام حجر|ام حجر]] در این مکان است. پیمان معروف [[حلف الفضول]] با حضور [[پیامبر گرامی(ص)|پیامبر(ص)]] در محل تلاقی اجیاد صغیر و اجیاد کبیر بسته شد. بر پایه روایتی، پیامبر گرامی(ص) در منطقه اجیاد چوپانی کرد. همچنین رسول خدا(ص) در اجیاد بر سنگی تکیه داده و استراحت کرد و نماز خواند و بنابر قولی بعدها در محل آن، مسجدی به نام «المتکا» ساختند. اکنون یکی از درهای مسجدالحرام، «[[باب اجیاد]]» نام دارد. بنابر روایتی محل خروج دابة الارض در [[آخرالزمان]]، اجیاد است. | |||
[[ | |||
==مکان‌شناسی== | ==مکان‌شناسی== | ||
اجیاد (یا جیاد<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵؛ الروض المعطار، ص۱۲.</ref>) نام دو | اجیاد (یا جیاد<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵؛ الروض المعطار، ص۱۲.</ref>) نام دو درّه اجیاد کبیر و اجیاد صغیر در شهر [[مکه]] مکرمه است که در جنوب و جنوب شرقی [[مسجدالحرام]] قرار دارند. اجیاد از محله‌های قدیم مکه است و در دامنه کوه‌هایی همچون [[کوه ابوقبیس|ابوقبیس]]<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۹۶؛ المعالم الاثیره، ص۲۰.</ref>، [[کوه صفا|صفا]]<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>، [[کوه خلیفه|خلیفه]]<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۷.</ref> و اجیاد<ref>الروض المعطار، ص۱۲.</ref> واقع شده است. امروزه نیز از نقاط مسکونی مکه به شمار می‌رود که محله‌های [[محله المصافی|المصافی]] و [[بئر بلیله]] در آن قرار گرفته‌اند.<ref>المعالم الاثیره، ص۲۰.</ref> گاه به آن، محله جیاد نیز گفته می‌شود.<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۴؛ مراصد الاطلاع، ج۱، ص۳۳؛ سبل الهدی، ج۲، ص۱۵۷.</ref> | ||
==علت نام‌گذاری== | ==علت نام‌گذاری== | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۴: | ||
==اجیاد صغیر و اجیاد کبیر== | ==اجیاد صغیر و اجیاد کبیر== | ||
اجیاد به صورت دو درّه (شِعْب) پهناور است که به اجیاد صغیر و اجیاد کبیر شهرت یافته‌اند. این دو درّه کنار یکدیگر قرار دارند و در یک نقطه با هم تلاقی می‌کنند. اجیاد صغیر کنار [[کوه ابوقبیس]]<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۹۰.</ref> و اجیاد کبیر کنار [[کوه خلیفه]] (خلیفة بن عُمَیر)<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۹۱؛ معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۷.</ref> قرار دارد. از همین روی، بارها سیل با عبور از این | اجیاد به صورت دو درّه (شِعْب) پهناور است که به اجیاد صغیر و اجیاد کبیر شهرت یافته‌اند. این دو درّه کنار یکدیگر قرار دارند و در یک نقطه با هم تلاقی می‌کنند. اجیاد صغیر کنار [[کوه ابوقبیس]]<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۹۰.</ref> و اجیاد کبیر کنار [[کوه خلیفه]] (خلیفة بن عُمَیر)<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۹۱؛ معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۷.</ref> قرار دارد. از همین روی، بارها سیل با عبور از این درّه‌ها و نیز با گذر از [[دره ابراهیم|درّه ابراهیم]] به سمت [[مسجدالحرام]] سرازیر شده است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۳۱۴-۳۱۹؛ شفاء الغرام، ج۲، ص۴۴۹.</ref> برای جلوگیری از تخریب منازل و مسجدالحرام، سیل‌بندی در اجیاد صغیر بنا کرده‌اند و بر این اساس به اجیاد صغیر، «سَدّ» نیز می‌گویند.<ref>تاریخ مکه، ص۲۰.</ref> | ||
==ساکنان اجیاد== | ==ساکنان اجیاد== | ||
نخستین کسانی که در اجیاد سکنا گزیدند، قبیله قطوراء بودند. پس از پیدایش آب [[زمزم]]، دو قبیله [[قبیله جرهم|جُرْهُم]]، ساکن شمال [[مدینه]]، به رهبری مضاض بن عمرو، پدر همسر حضرت اسماعیل(ع)<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۲۲.</ref> و قَطوراء به ریاست سُمیدع (ابن حوثر<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>)، از قبایل [[یمن]] که با هم عموزاده بودند، به [[مکه]] آمدند. این دو قبیله از کسانی که از طریق منطقه آن‌ها وارد مکه می‌شدند، مالیات می‌گرفتند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۲۲.</ref> بعدها برای حکومت بر تمام شهر مکه دچار اختلاف شدند و کارشان به نبرد و خونریزی انجامید. سمیدع کشته شد و قطوراء شکست خورد<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۱۲؛ اخبار مکه، ج۱، ص۸۲؛ معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>؛ ولی دیگر بار میان آن‌ها صلح برقرار شد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۱۲؛ معجم البلدان، ج۵، ص۱۸۵.</ref> پس از تسلط [[قصی بن کلاب]] بر مکه، مناطق مکه را قسمت کردند و هر قبیله را در یک منطقه جای دادند و منطقه اجیاد به قبیله [[بنی‌مخزوم]] رسید.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۱۶۱؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۲۵۸.</ref> | نخستین کسانی که در اجیاد سکنا گزیدند، [[قبیله قطوراء]] بودند. پس از پیدایش آب [[زمزم]]، دو قبیله [[قبیله جرهم|جُرْهُم]]، ساکن شمال [[مدینه]]، به رهبری مضاض بن عمرو، پدر همسر حضرت اسماعیل(ع)<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۲۲.</ref> و قَطوراء به ریاست سُمیدع (ابن حوثر<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>)، از قبایل [[یمن]] که با هم عموزاده بودند، به [[مکه]] آمدند. این دو قبیله از کسانی که از طریق منطقه آن‌ها وارد مکه می‌شدند، مالیات می‌گرفتند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۲۲.</ref> بعدها برای حکومت بر تمام شهر مکه دچار اختلاف شدند و کارشان به نبرد و خونریزی انجامید. سمیدع کشته شد و قطوراء شکست خورد<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۱۲؛ اخبار مکه، ج۱، ص۸۲؛ معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>؛ ولی دیگر بار میان آن‌ها صلح برقرار شد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۱۲؛ معجم البلدان، ج۵، ص۱۸۵.</ref> پس از تسلط [[قصی بن کلاب]] بر مکه، مناطق مکه را قسمت کردند و هر قبیله را در یک منطقه جای دادند و منطقه اجیاد به قبیله [[بنی‌مخزوم]] رسید.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۱۶۱؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۲۵۸.</ref> | ||
==چاه‌های اجیاد== | ==چاه‌های اجیاد== | ||
| خط ۳۱: | خط ۲۹: | ||
==محل خروج دابة الارض در آخر الزمان== | ==محل خروج دابة الارض در آخر الزمان== | ||
به گزارش [[ازرقی]]، اجیاد محل خروج دابة الارض در [[آخرالزمان]] است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۱۵۸؛ حسن المحاضره، ج۲، ص۲۶۸.</ref> برخی روایتی ضعیف از [[پیامبر(ص)|رسول خدا(ص)]] گزارش کرده‌اند که بدترین | به گزارش [[ازرقی]]، اجیاد محل خروج دابة الارض در [[آخرالزمان]] است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۱۵۸؛ حسن المحاضره، ج۲، ص۲۶۸.</ref> برخی روایتی ضعیف از [[پیامبر(ص)|رسول خدا(ص)]] گزارش کرده‌اند که بدترین درّه، اجیاد است<ref>المسالک و الممالک، ج۱، ص۳۹۹؛ المعجم الاوسط، ج۴، ص۳۱۹؛ تفسیر ابی السعود، ج۶، ص۳۰۱.</ref>؛ زیرا دابه از آن خروج می‌کند. نیز نام اجیاد در اشعاری بسیار آمده است.<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref> اکنون این منطقه کاملاً داخل شهر [[مکه]] قرار دارد و با تونل‌های بزرگ به دیگر نقاط شهر متصل می‌شود. هتل‌هایی بلندطبقه در این منطقه به چشم می‌خورند که یکی از آن‌ها اجیاد مکه نام دارد. | ||
==پیوند به بیرون== | |||
* [http://makkahnewspaper.com/article/59043 قلعة أجياد التاريخية ماض يعيده برج الساعة] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
}} | }} | ||
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش | * '''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش | ||
* '''اخبار مکه''': الازرقی ( | * '''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت ۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق | ||
* '''الاستبصار فی عجائب الامصار''': نویسنده‌ای مراکشی ( | * '''الاستبصار فی عجائب الامصار''': نویسنده‌ای مراکشی (درگذشت قرن۶ق.)، بغداد، دار الشئون الثقافیه، ۱۹۸۶م | ||
* '''امتاع الاسماع''': المقریزی ( | * '''امتاع الاسماع''': المقریزی (درگذشت ۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق | ||
* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر ( | * '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (درگذشت ۷۷۴ق.)، بیروت، مکتبة المعارف | ||
* '''تاریخ ابن خلدون''': ابن خلدون ( | * '''تاریخ ابن خلدون''': ابن خلدون (درگذشت ۸۰۸ق.)، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۸ق | ||
* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی ( | * '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (درگذشت ۷۴۸ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق | ||
* '''تاریخ مکه''': احمد السباعی، مطبوعات نادی مکة الثقافی، ۱۴۰۴ق | * '''تاریخ مکه''': احمد السباعی، مطبوعات نادی مکة الثقافی، ۱۴۰۴ق | ||
* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب ( | * '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (درگذشت ۲۹۲ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق | ||
* '''تفسیر ابوالسعود (ارشاد العقل السلیم)''': ابوالسعود ( | * '''تفسیر ابوالسعود (ارشاد العقل السلیم)''': ابوالسعود (درگذشت ۹۸۲ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۱ق | ||
* '''التنبیه و الاشراف''': المسعودی ( | * '''التنبیه و الاشراف''': المسعودی (درگذشت ۳۴۵ق.)، بیروت، دار صعب | ||
* '''حسن المحاضرة فی اخبار مصر و القاهره''': السیوطی ( | * '''حسن المحاضرة فی اخبار مصر و القاهره''': السیوطی (درگذشت ۹۱۱ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق | ||
* '''دلائل النبوه''': البیهقی ( | * '''دلائل النبوه''': البیهقی (درگذشت ۴۵۸ق.)، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق | ||
* '''الروض المعطار''': محمد بن عبدالمنعم الحمیری ( | * '''الروض المعطار''': محمد بن عبدالمنعم الحمیری (درگذشت ۹۰۰ق.)، بیروت، مکتبة بیروت، ۱۹۸۴م | ||
* '''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه ( | * '''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه (درگذشت ۷۷۹ق.)، الرباط، آکادیمیة المملکة المغربیه، ۱۴۱۷ق | ||
* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی ( | * '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (درگذشت ۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق | ||
* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی ( | * '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (درگذشت ۱۰۴۴ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق | ||
* '''السیرة النبویه''': ابن هشام ( | * '''السیرة النبویه''': ابن هشام (درگذشت ۸-۲۱۳ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه | ||
* '''شفاء الغرام''': محمد الفأسی ( | * '''شفاء الغرام''': محمد الفأسی (درگذشت ۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م | ||
* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی ( | * '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (درگذشت ۷۳۹ق.)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق | ||
* '''مروج الذهب''': المسعودی ( | * '''مروج الذهب''': المسعودی (درگذشت ۳۴۶ق.)، به کوشش اسعد داغر، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق | ||
* '''المسالک و الممال'''ک: ابوعبید البکری، به کوشش ادریان فان لیوفن و اندری فیری، دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۲م | * '''المسالک و الممال'''ک: ابوعبید البکری، به کوشش ادریان فان لیوفن و اندری فیری، دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۲م | ||
* '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق | * '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق | ||
* '''المعجم الاوسط''': الطبرانی ( | * '''المعجم الاوسط''': الطبرانی (درگذشت ۳۶۰ق.)، قاهره، دار الحرمین، ۱۴۱۵ق | ||
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی ( | * '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (درگذشت ۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م | ||
* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری ( | * '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (درگذشت ۴۸۷ق.)، به کوشش مصطفی السقاء، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۰۳ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله | |||
| شناسه = شد | |||
| جعبه اطلاعات = <!--شد، - --> | |||
| عنوان‌بندی = شد | |||
| ویرایش = شد | |||
| لینک‌دهی = شد | |||
| عکس = شد<!--شد، - --> | |||
| جعبه نقل قول = <!--شد، - --> | |||
| پیوند به بیرون = شد<!--شد، - --> | |||
| مطالعه بیشتر = <!--شد، - --> | |||
| پانویس و منابع = شد | |||
| ناوبری = | |||
| رده = شد | |||
| تغییر مسیر = شد | |||
}}<onlyinclude> | |||
[[رده:محله‌های مکه]] | |||
[[رده:آخر الزمان]] | |||