مسجد عتبان بن مالک: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[مرداد]]|روز=[[۲۳]]|سال=[[۱۴۰۳]]|کاربر=Heidar  }}
{{جعبه اطلاعات بنا
'''مسجد عَتبان بن مالک''' در مدینه قرار دارد، {{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد عتبان بن مالک
| عنوان = مسجد عتبان بن مالک
| تصویر = عتبان.jpg
| تصویر = Itban-bin-malik-3-1024x768.jpg
| اندازه تصویر =  
| اندازه تصویر =  
| پیوند تصویر =  
| پیوند تصویر =  
خط ۳۰: خط ۲۹:
| طول جغرافیایی = 39.615041
| طول جغرافیایی = 39.615041
| توضیح نقشه =  
| توضیح نقشه =  
}}
}}  
'''مسجد عَتبان بن مالک''' در [[مدینه]] قرار دارد، این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است. عتبان بن مالک از [[انصار]] و اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] و از حاضران در [[غزوه بدر]] بود. حضرت محمد(ص) در گوشه‌ای از خانه عتبان نماز خوانده بودند و او آن بخش را به محل نمازگزاری در خانه خود قرار داده بود.
 
دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران سال 2015، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.


== معرفی عتبان بن مالک ==
== معرفی عتبان بن مالک ==
'''عَتبان بن مالک''' از [[انصار]] [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در [[قبیله خزرج]] بود، وی صحابی{{یادداشت|اصحاب و یاران حاضر در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله.}} رسول خدا و از حاضرین در [[غزوه بدر]] می‌باشد. او در زمان خلافت معاویه، مطابق با سال 50 هجری از دنیا رفته است.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، صص359و360</ref>حضرت محمد(ص) در گوشه ای از خانه عتبان نماز خوانده بودند و او آن بخش را به عنوان مصلی در خانه خود قرار داده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=119 مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص119.]</ref>
'''عَتبان بن مالک''' از [[انصار|انصار پیامبر(ص)]] در قبیله بنی سالم از [[قبیله خزرج]] بود. وی صحابی{{یادداشت|اصحاب و یاران حاضر در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله.}} رسول خدا و از حاضرین در [[غزوه بدر]] می‌باشد. او در زمان خلافت معاویه، مطابق با سال 50 هجری از دنیا رفته است.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، صص359و360</ref>
 
=== نماز پیامبر در خانه عتبان ===
عتبان به علت ناتوانی در خواندن نماز جماعت از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] تقاضا کرد تا در گوشه ای از خانه وی نماز بخوانند تا او آنجا را مصلای خویش قرار دهد و رسول خدا نیز چنین کردند.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، ص360.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=71 تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ص71.]</ref>
== بنای مسجد ==
 
=== مکان بنا ===
این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است.<ref name=":0" /> این مکان در واقع تکه زمین مربعی شکلی است که با دیوار محصور شده<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=120 مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص120]</ref>  


== مکان ==
=== بازسازی و تخریب بنا ===
این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است. این مکان در واقع تکه زمین مربعی شکلی است که با دیوار محصور شده و در 1417هجری از بین رفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=120 مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص120]</ref>
[[مطری]] تاریخ‌نگار مدینه (متوفی741ق.)، وضعیت این بنا را با دیوارهایی توصیف می‌کند که ارتفاعشان از نصف قد انسان تجاوز نمی‌کرده است.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=134 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص134.]</ref> به گفته سمهودی (متوفی911ق.) بنایی که مطری به آن اشاره کرده در زمان او از میان رفته بود و گروهی غیر عرب آن را در شکل و بنایی جدید بازسازی و احیا کرده بودند. سقف بنای جدید پس از خرابی توسط محمد بن قاوان تعمیر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=169 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص169.]</ref> وی متولد 820 و متوفی 889ه، از عالمان حدیث و تاریخ است که در قاهره می‌زیسته و به حج زیاد سفر کرده است<ref>الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، السخاوی، ج7، ص54</ref>  


== نماز پیامبر در خانه عتبان ==
الیاس عبدالغنی (محقق در اماکن مدینه)، ادعا دارد که ساختمان مسجد در 1417 هجری از بین رفته است که این ادعا با دیگر گزارشات خود او و گزارش‌های کتابهای دیگر در تناقض است<ref name=":0" />


عتبان به علت ناتوانی در خواندن نماز جماعت از پیامبر(ص) تقاضا میکند تا ایشان در گوشه ای از خانه وی نماز بخوانند تا او آنجا را مصلای خویش قرار دهد و رسول خدا نیز چنین کردند.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، ص360.</ref>
احمد عباسی محقق و تاریخ‌شناس مدینه، در سال 1036 این مسجد را در داخل قلعه مالک بن عجلان (که در همان محدوده شمال مسجد جمعه قرار دارد) یافته و به بازسازی جزئی آن پرداخته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=183 عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 183.]</ref> وی همچنین اشاره می‌کند که در زمان وی مکان مسجد برای مورخین نامشخص بوده و او به تحقیق و تعیین مکان آن موفق شده است.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=182 عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 182.]</ref>  


== وضعیت فعلی مسجد ==
== وضعیت فعلی مسجد ==
در اسفند ماه سال 1393، معادل با سال 2015، دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود.<ref>سایت خبری العالم،  [https://fa.alalam.ir/news/1682500/%D8%AE%D8%B4%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 نسخه فارسی] و [https://www.alalam.ir/news/1682430/%D8%BA%D8%B6%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%A9-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9 نسخه عربی همین خبر]،</ref> و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.<ref>سایت [https://makkah-almadinah.com/almadinah-attractions/itban-bin-malik/ مزارات مکة و المدینة]</ref>
[[پرونده:Itban-bin-malik-3-1024x768.jpg|267x267px|thumb]]
در اسفند ماه سال 1393، معادل با سال 2015م/1435هجری، دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود.<ref>سایت خبری العالم،  [https://fa.alalam.ir/news/1682500/%D8%AE%D8%B4%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 نسخه فارسی] و [https://www.alalam.ir/news/1682430/%D8%BA%D8%B6%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%A9-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9 نسخه عربی همین خبر]،</ref> و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.<ref>سایت [https://makkah-almadinah.com/almadinah-attractions/itban-bin-malik/ مزارات مکة و المدینة]</ref>


== اقوال پیرامون مسجد عتبان و قلعه مزدلف در گذر تاریخ ==


از حدود قرن هشتم هجری، اقوال محققان مسجد عتبان را در ذیل [[قلعه مزدلف]] توصیف کرده‌اند، به نقل از مطری(متوفی741ه) مسجد که بسیار کوچک بوده، در قلعه مخروبه مزدلف، قرار داشته.<ref name=":1" /> سمهودی (متوفی911ه) این مسجد را در ضمن مساجدی که بنایی برای آنها موجود نیست ذکر کرده و محدوده آن را در قلعه مزدلف توصیف کرده و آن را قلعه ای خراب شده در شمال [[مسجد جمعه]] می‌داند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=249 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص249.]</ref>


عباسی در کتاب عمدة الاخبار(نوشته قرن10)، مکان خانه عتبان را در اصل مزدلف یافته جایی که خانه‌های قبیله بنی سالم و قلعه مالک ابن عجلان در شمال مسجد جمعه قرار دارد، وی همچنین معتقد است که مسجد بزرگتری برای قبیله وی وجود داشته.<ref name=":2" />


عیاشی در سفرنامه اش (1073ه/1662م) مسجد را در قلعه خرابه ای در شمال مسجد جمعه به شکل یک مسجد کوچک غیر مسقف یافته.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%87%D8%8C_%D8%AC_1.pdf&page=390 الرحله العیاشیه، ج1، ص390.]</ref> 


== تصاویر قدیمی از مسجد و محراب آن ==
== تصاویر قدیمی از مسجد و محراب آن ==
خط ۵۷: خط ۷۱:
پرونده:عتبان5.jpg|تنها تصویر موجود از فضای داخلی مسجد و محراب آن
پرونده:عتبان5.jpg|تنها تصویر موجود از فضای داخلی مسجد و محراب آن
پرونده:عتبان بن مالک.jpg|alt=
پرونده:عتبان بن مالک.jpg|alt=
پرونده:عتبان.jpg|alt=
</gallery>
</gallery>


خط ۶۳: خط ۷۸:
=== تصاویر اولیه پس از تخریب ===
=== تصاویر اولیه پس از تخریب ===
<gallery>
<gallery>
پرونده:1403-05-28 17 44 47-Mosque of Atban Bin Malik - Google Maps.png|alt=
پرونده:Alalam 635611550987617648 25f 4x3.jpg|alt=
پرونده:عتبان2.jpg|تصویر هوایی بنای باقی مانده از مسجد عتبان در شمال مسجد جمعه
پرونده:عتبان2.jpg|تصویر هوایی بنای باقی مانده از مسجد عتبان در شمال مسجد جمعه
</gallery>
</gallery>


=== تصاویر نهایی مسجد ===
=== تصاویر وضعیت فعلی مسجد ===
<gallery>
<gallery>
پرونده:عتبان2.jpg|تصویر هوایی بنای باقی مانده از مسجد عتبان در شمال مسجد جمعه
پرونده:Itban-bin-malik-2-1024x768.jpg|alt=
پرونده:1403-05-28 17 45 25-Mosque of Atban Bin Malik - Google Maps.png|alt=
پرونده:Itban-bin-malik-1-1024x768.jpg|alt=
پرونده:1403-05-28 17 45 35-Mosque of Atban Bin Malik - Google Maps.png|alt=
پرونده:Itban-bin-malik-3-1024x768.jpg|alt=
</gallery>
</gallery>


خط ۷۶: خط ۹۷:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
*'''أسد الغابة فی معرفة الصحابة'''، ابن اثیر، علی بن محمد الجزری، دار الكتاب العربي - بيروت - لبنان.
*'''أسد الغابة فی معرفة الصحابة'''، ابن اثیر، علی بن محمد الجزری، دار الکتاب العربی - بیروت - لبنان.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
 
*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.
*'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، .
*'''الضوء اللامع لأهل القرن التاسع'''، شمس الدین السخاوی، دار الجیل - بیروت، 1412ه.
*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.
*'''عمده الاخبار فی مدینه المختار'''، احمد العباسی، تحقیق محمد الطیب الانصاری، ناشر: اسعد طرابزونی، بی‌تا.
*'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله(متوفی199ه)، المملکه العربیه السعودیه، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنورة، الطبعة الاولی، 1424ه.{{پایان}}
*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، بی تا، بی جا.
*'''الرحله العیّاشیة'''، عیاشی، عبدالله بن محمد، 2006م، تحقیق: سعید الفاضلی و سلیمان القرشی، ابوظبی، دار السویدی، چاپ اول.
*'''سایت خبری العالم'''
*'''سایت مزارات مکة و المدینة'''{{پایان}}
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۶

مسجد عتبان بن مالک
اطلاعات اوليه
مکان عربستان * مدینه * در نزدیکی مسجد جمعه
کاربری مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد مسلمانان
وابسته به دین/مذهب اسلام
باورها نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری قرن اول هجری
وضعیت فعلی
وضعیت بنا مفقود

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد عَتبان بن مالک در مدینه قرار دارد، این مسجد در موقعیت شمالی مسجد الجمعه و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است. عتبان بن مالک از انصار و اصحاب پیامبر(ص) و از حاضران در غزوه بدر بود. حضرت محمد(ص) در گوشه‌ای از خانه عتبان نماز خوانده بودند و او آن بخش را به محل نمازگزاری در خانه خود قرار داده بود.

دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران سال 2015، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.

معرفی عتبان بن مالک[ویرایش | ویرایش مبدأ]

عَتبان بن مالک از انصار پیامبر(ص) در قبیله بنی سالم از قبیله خزرج بود. وی صحابی[یادداشت ۱] رسول خدا و از حاضرین در غزوه بدر می‌باشد. او در زمان خلافت معاویه، مطابق با سال 50 هجری از دنیا رفته است.[۱]

نماز پیامبر در خانه عتبان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

عتبان به علت ناتوانی در خواندن نماز جماعت از پیامبر(ص) تقاضا کرد تا در گوشه ای از خانه وی نماز بخوانند تا او آنجا را مصلای خویش قرار دهد و رسول خدا نیز چنین کردند.[۲][۳]

بنای مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مکان بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مسجد در موقعیت شمالی مسجد الجمعه و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است.[۴] این مکان در واقع تکه زمین مربعی شکلی است که با دیوار محصور شده[۴]

بازسازی و تخریب بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مطری تاریخ‌نگار مدینه (متوفی741ق.)، وضعیت این بنا را با دیوارهایی توصیف می‌کند که ارتفاعشان از نصف قد انسان تجاوز نمی‌کرده است.[۵] به گفته سمهودی (متوفی911ق.) بنایی که مطری به آن اشاره کرده در زمان او از میان رفته بود و گروهی غیر عرب آن را در شکل و بنایی جدید بازسازی و احیا کرده بودند. سقف بنای جدید پس از خرابی توسط محمد بن قاوان تعمیر شد.[۶] وی متولد 820 و متوفی 889ه، از عالمان حدیث و تاریخ است که در قاهره می‌زیسته و به حج زیاد سفر کرده است[۷]

الیاس عبدالغنی (محقق در اماکن مدینه)، ادعا دارد که ساختمان مسجد در 1417 هجری از بین رفته است که این ادعا با دیگر گزارشات خود او و گزارش‌های کتابهای دیگر در تناقض است[۴]

احمد عباسی محقق و تاریخ‌شناس مدینه، در سال 1036 این مسجد را در داخل قلعه مالک بن عجلان (که در همان محدوده شمال مسجد جمعه قرار دارد) یافته و به بازسازی جزئی آن پرداخته است.[۸] وی همچنین اشاره می‌کند که در زمان وی مکان مسجد برای مورخین نامشخص بوده و او به تحقیق و تعیین مکان آن موفق شده است.[۹]

وضعیت فعلی مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در اسفند ماه سال 1393، معادل با سال 2015م/1435هجری، دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود.[۱۰] و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.[۱۱]

اقوال پیرامون مسجد عتبان و قلعه مزدلف در گذر تاریخ[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از حدود قرن هشتم هجری، اقوال محققان مسجد عتبان را در ذیل قلعه مزدلف توصیف کرده‌اند، به نقل از مطری(متوفی741ه) مسجد که بسیار کوچک بوده، در قلعه مخروبه مزدلف، قرار داشته.[۵] سمهودی (متوفی911ه) این مسجد را در ضمن مساجدی که بنایی برای آنها موجود نیست ذکر کرده و محدوده آن را در قلعه مزدلف توصیف کرده و آن را قلعه ای خراب شده در شمال مسجد جمعه می‌داند.[۱۲]

عباسی در کتاب عمدة الاخبار(نوشته قرن10)، مکان خانه عتبان را در اصل مزدلف یافته جایی که خانه‌های قبیله بنی سالم و قلعه مالک ابن عجلان در شمال مسجد جمعه قرار دارد، وی همچنین معتقد است که مسجد بزرگتری برای قبیله وی وجود داشته.[۹]

عیاشی در سفرنامه اش (1073ه/1662م) مسجد را در قلعه خرابه ای در شمال مسجد جمعه به شکل یک مسجد کوچک غیر مسقف یافته.[۱۳]

تصاویر قدیمی از مسجد و محراب آن[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • تصویر هوایی در کنار مسجد جمعه

    تصویر هوایی در کنار مسجد جمعه

  • تصویر از دور مسجد در کنار خیابان عبدالمجید

    تصویر از دور مسجد در کنار خیابان عبدالمجید

  • تنها تصویر موجود از فضای داخلی مسجد و محراب آن

    تنها تصویر موجود از فضای داخلی مسجد و محراب آن

تصاویر پس از پروژه عمرانی سعودی در 2015 میلادی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصاویر اولیه پس از تخریب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • تصویر هوایی بنای باقی مانده از مسجد عتبان در شمال مسجد جمعه

    تصویر هوایی بنای باقی مانده از مسجد عتبان در شمال مسجد جمعه

تصاویر وضعیت فعلی مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، صص359و360
  2. ↑ اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، ص360.
  3. ↑ تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ص71.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص120
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص134.
  6. ↑ وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص169.
  7. ↑ الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، السخاوی، ج7، ص54
  8. ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 183.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 182.
  10. ↑ سایت خبری العالم، نسخه فارسی و نسخه عربی همین خبر،
  11. ↑ سایت مزارات مکة و المدینة
  12. ↑ وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص249.
  13. ↑ الرحله العیاشیه، ج1، ص390.
  1. ↑ اصحاب و یاران حاضر در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ابن اثیر، علی بن محمد الجزری، دار الکتاب العربی - بیروت - لبنان.
  • مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
  • التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.
  • وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
  • الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، شمس الدین السخاوی، دار الجیل - بیروت، 1412ه.
  • عمده الاخبار فی مدینه المختار، احمد العباسی، تحقیق محمد الطیب الانصاری، ناشر: اسعد طرابزونی، بی‌تا.
  • تاریخ مدینه منوره، عمر بن شبه نمیری، بی تا، بی جا.
  • الرحله العیّاشیة، عیاشی، عبدالله بن محمد، 2006م، تحقیق: سعید الفاضلی و سلیمان القرشی، ابوظبی، دار السویدی، چاپ اول.
  • سایت خبری العالم
  • سایت مزارات مکة و المدینة
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_عتبان_بن_مالک&oldid=58629»