تحصیب: تفاوت میان نسخه‌ها

(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)

خط ۱:

'''~~تحصیب~~'''، توقف و استراحت کوتاه در مکانی بین [[مکه]] و [[منا]] به نام [[حصباء]] است.

'''تَحْصیب'''، توقف و استراحت کوتاه در مکانی بین [[مکه]] و [[منا]] به نام [[حصباء|حَصْباء]] است.

در مورد موقعیت حصباء نقل‌ها متفاوت است. برخی آن را میان منا و مکه، برخی بین [[ابطح]] و مکه و برخی آن مکان را میان دو کوه که سنگریزه‌های [[رمی جمرات]] در آن جمع شده، می‌دانند.

بنابر نقلی در [[دوران جاهلیت]] مردم بعد از [[مناسک حج]] در حصباء جمع می‌شدند و به بیان افتخارات قبیله خود می‌پرداختند. اما ~~استحباب~~ تحصیب به خاطر توقف [[پیامبر(ص)]] در حصباء بعد از حرکت از منا و نمازخواندن ایشان در آن محل می‌باشد~~. در مورد علت توقف پیامبر(ص) در آن مکان اختلاف است~~.

بنابر نقلی در [[دوران جاهلیت]] مردم بعد از [[مناسک حج]] در حصباء جمع می‌شدند و به بیان افتخارات قبیله خود می‌پرداختند. اما مستحب بودنِ تحصیب به خاطر توقف [[پیامبر(ص)]] در حصباء بعد از حرکت از منا و نمازخواندن ایشان در آن محل می‌باشد.

میزان استحباب توقف نزد فقیهان امامی به اندازه قدری به پشت دراز کشیدن بدون خوابیدن است. بعدها در مکان توقف پیامبر(ص) در حصباء مسجدی ساخته شد؛ اما در حال حاضر اثری از آن باقی ‌نمانده است.

==واژه‌شناسی==

تحصیب در اصطلاح، توقف و استراحت کوتاه حاجیان در حصباء یا محصّب، مکانی میان [[منا]] و [[مکه]]، است و مستحب می‌باشد.<ref>المغنی، ج3، ص483-484؛ المجموع، ج8، ص252-253؛ کشف اللثام، ج6، ص264.</ref>

~~«تحصیب»~~ از ریشه «ح ـ صـ ب» به معنای سنگفرش کردن است.<ref>الصحاح، ج1، ص112؛ لسان العرب، ج1، ص319، «حصب. </ref> در اصطلاح، این واژه یعنی توقف و استراحت کوتاه حاجیان در حصباء یا محصّب، مکانی میان [[منا]] و [[مکه]]، که پس از کوچ از منا به مکه ـ کوچ دوم ـ مستحب است.<ref>المغنی، ج3، ص483-484؛ المجموع، ج8، ص252-253؛ کشف اللثام، ج6، ص264.</ref>

تحصیب از ریشه «ح ـ ص ـ ب» به معنای سنگفرش کردن است.<ref>الصحاح، ج1، ص112؛ لسان العرب، ج1، ص319، «حصب. </ref>

«حصبه»، «ابطح»، «بطحاء»، «خیف»، «خیف بنی‌کنانه»،<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص24؛ المجموع، ج8، ص253؛ التاریخ القویم، ج1، ص488.~~</ref> «شعب الصُفّی»، «صُفّی السِباب»~~<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ~~ص273.</ref> و «حائط خِرمان»<ref>~~اخبار مکه، فاکهی، ج4، ~~ص73~~.</ref> ~~از دیگر نام‌های محصّب است.~~

به باور برخی از اهل مکه، عرب‌ها در روزگار [[جاهلیت]] پس از انجام [[مناسک حج]] در شب سیزدهم ذی‌حجه در محصّب گرد می‌آمدند و از هر قبیله، شاعر و سخنگویی به بیان امتیازها و افتخارهای قبیله خود می‌پرداخت. پس از [[اسلام]]، این فخرفروشی در آیه 200 [[سوره بقره]]: {{قلم رنگ|سبز|﴿فَاِذَا قَضَیْتُمْ مَنَاسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللهَ کَذِکْرِکُمْ آبَاءَکُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِکْرًا﴾}} نکوهش گشت و به جای آن، یاد خدا ستایش شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص273؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص147؛ العقد الثمین، ج1، ص44.</ref>

==موقعیت جغرافیایی حصباء==

در مورد موقعیت حصباء نقل‌ها متفاوت است. برخی حصباء را‌ اندکی پس از سرزمین [[اَبْطَح]]<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262.</ref> و بعضی آن را محل بیرون شدن از ابطح به سوی مکه و یا میان دو کوه تا قبرهای قریش می‌دانند که سنگریزه‌های برآمده از [[رمی جمرات]] با سیل<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ الدروس، ج1، ص465؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص50.</ref> یا به طور طبیعی<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص76.</ref> و به سبب پست و گود بودنِ آن منطقه جمع می‌شده است.<ref>البیان فی مذهب الامام الشافعی، ج4، ص362-363؛ فتح العزیز، ج7، ص411.</ref>

برخی حصباء را‌ اندکی پس از سرزمین [[ابطح]]<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262.</ref> و بعضی آن را محل بیرون شدن از ابطح به سوی مکه و یا میان دو کوه تا مقابر [[قریش]] می‌دانند که سنگریزه‌های برآمده از [[رمی جمرات]] با سیل<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ الدروس، ج1، ص465؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص50.</ref> یا به طور طبیعی<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص76.</ref> در آن جا جمع می‌شده است؛ زیرا منطقه‌ای پست و گود بوده است.<ref>البیان فی مذهب الامام الشافعی، ج4، ص362-363؛ فتح العزیز، ج7، ص411.</ref>

شماری دیگر این منطقه را میان عقبه و مکه می‌دانند.<ref>السرائر، ج1، ص592.</ref> برخی آن را [[وادی بنی‌کنانه]] یعنی مکان همایش و پیمان بستن کافران قریش بر ضد [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند.<ref>سنن ابی داود، ج1، ص446-447؛ السنن الکبری، بیهقی، ج5، ص160؛ البحر الرائق، ج2، ص613.</ref>

شماری دیگر این منطقه را میان عقبه و مکه می‌دانند.<ref>السرائر، ج1، ص592.</ref> برخی آن را [[وادی بنی‌کنانه]] یعنی مکان همایش و پیمان بستن کافران قریش بر ضد [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند.<ref>سنن ابی داود، ج1، ص446-447؛ السنن الکبری، بیهقی، ج5، ص160؛ البحر الرائق، ج2، ص613.</ref> گویا پس از استراحت پیامبر گرامی در آن مکان مسجدی بنا شده که تا سال‌ها پا بر جا بوده و برخی فقیهان پیشین بدان تصریح کرده‌اند.<ref>المقنع، ص289.</ref>

به باور برخی از اهل مکه، عرب‌ها در روزگار [[جاهلیت]] پس از انجام [[مناسک حج]] در شب سیزدهم ذی‌حجه در محصّب گرد می‌آمدند و از هر قبیله، شاعر و سخنگویی به بیان امتیازها و افتخارهای قبیله خود می‌پرداخت. پس از [[اسلام]]، این فخرفروشی در آیه 200 [[سوره بقره]]: {{قلم رنگ|سبز|﴿فَاِذَا قَضَیْتُمْ مَنَاسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللهَ کَذِکْرِکُمْ آبَاءَکُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِکْرًا﴾}} نکوهش گشت و به جای آن، یاد خدا ستایش شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص273؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص147؛ العقد الثمین، ج1، ص44.</ref>

~~==موقعیت فعلی==~~

~~شماری از فقیهان باور دارند که پیش از ولادت [[~~شیخ ~~طوسی]]~~ در ~~اواخر سده چهارم ق. این مسجد~~ از ~~میان رفته<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262؛ مرآة العقول، ج18، ص214.</ref> و دیگر مسجدی~~ در آن جا ~~نیست<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب؛ مرآة العقول، ج18، ص214؛ نک: جواهر الکلام، ج20، ص58.</ref>~~ و ~~تنها توقف در محلی که آن مسجد قرار داشته، به عنوان تحصیب مستحب است~~.<ref>~~السرائر، ج1، ص613~~.</ref>

به نوشته شیخ صدوق، فقیه شیعه در قرن چهارم، پس از استراحت پیامبر اسلام در آن مکان، مسجدی بنا شده که تا سال‌ها پا بر جا بوده و برخی فقیهان پیشین بدان تصریح کرده‌اند.<ref>المقنع، ص289.</ref>

گفته شده در اواخر سده چهارم قمری این مسجد از میان رفته<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262؛ مرآة العقول، ج18، ص214.</ref> و دیگر مسجدی در آنجا نبود.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب؛ مرآة العقول، ج18، ص214؛ نک: جواهر الکلام، ج20، ص58.</ref> فقیهان شیعه نیز توقف در محلی که مسجد تحصیب قرار داشت را مستحب می‌دانستند.<ref>السرائر، ج1، ص613.</ref>

===موقعیت فعلی===

برخی از تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان باور دارند که اکنون «[[مسجد الاجابه]]» همان مسجد محصّب است که پیامبر(ص) در بازگشت از منا در آن استراحت فرمود و [[نماز]] خواند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص287؛ آثار اسلامی، ص114.</ref> مسجد الاجابه پایین‌ میدان معابده، در آغاز خیابان ابطح در راه [[مسجدالحرام]] و در آغاز خیابان الاجابه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی، ص112.</ref>

خط ۳۰:

خط ۲۸:

==محدوده محصب==

برخی محدوده محصّب را از منطفه [[حجون]] به سوی چپ در راه منا تا منطقه مرتفع [[حرمان]] می‌دانند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص160؛ نک: کشف اللثام، ج6، ص265-266.</ref> بعضی بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] محصّب را جایی میان دو منطقه «[[خبط]]» و «حرمان» می‌شمرند که از این دو منطقه اکنون اثری باقی نمانده است.<ref>کشف اللثام، ج6، ص265.</ref> برخی حرمان را محلی به نام حرمانیه نزدیک محل معابده دانسته‌اند.<ref>نک: کشف اللثام، ج6، ص265.</ref> مکان کنونی محصّب درون شهر مکه و میان میدان معابده تا پل حجون است.<ref>آثار اسلامی، ص169.</ref>

خط ۱۷۸:

خط ۱۷۵:

~~[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]~~

[[رده:مناسک حج]]

[[رده:مستحبات حج‏]]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''تحصیب'''، توقف و استراحت کوتاه در مکانی بین [[مکه]] و [[منا]] به نام [[حصباء]] است.
+'''تَحْصیب'''، توقف و استراحت کوتاه در مکانی بین [[مکه]] و [[منا]] به نام [[حصباء|حَصْباء]] است.
 در مورد موقعیت حصباء نقل‌ها متفاوت است. برخی آن را میان منا و مکه، برخی بین [[ابطح]] و مکه و برخی آن مکان را میان دو کوه که سنگریزه‌های [[رمی جمرات]] در آن جمع شده، می‌دانند.
-بنابر نقلی در [[دوران جاهلیت]] مردم بعد از [[مناسک حج]] در حصباء جمع می‌شدند و به بیان افتخارات قبیله خود می‌پرداختند. اما استحباب تحصیب به خاطر توقف [[پیامبر(ص)]] در حصباء بعد از حرکت از منا و نمازخواندن ایشان در آن محل می‌باشد. در مورد علت توقف پیامبر(ص) در آن مکان اختلاف است.
+بنابر نقلی در [[دوران جاهلیت]] مردم بعد از [[مناسک حج]] در حصباء جمع می‌شدند و به بیان افتخارات قبیله خود می‌پرداختند. اما مستحب بودنِ تحصیب به خاطر توقف [[پیامبر(ص)]] در حصباء بعد از حرکت از منا و نمازخواندن ایشان در آن محل می‌باشد.
 میزان استحباب توقف نزد فقیهان امامی به اندازه قدری به پشت دراز کشیدن بدون خوابیدن است. بعدها در مکان توقف پیامبر(ص) در حصباء مسجدی ساخته شد؛ اما در حال حاضر اثری از آن باقی ‌نمانده است.
 ==واژه‌شناسی==
+تحصیب در اصطلاح، توقف و استراحت کوتاه حاجیان در حصباء یا محصّب، مکانی میان [[منا]] و [[مکه]]، است و مستحب می‌باشد.<ref>المغنی، ج3، ص483-484؛ المجموع، ج8، ص252-253؛ کشف اللثام، ج6، ص264.</ref>
-«تحصیب» از ریشه «ح ـ صـ ب» به معنای سنگفرش کردن است.<ref>الصحاح، ج1، ص112؛ لسان العرب، ج1، ص319، «حصب. </ref> در اصطلاح، این واژه یعنی توقف و استراحت کوتاه حاجیان در حصباء یا محصّب، مکانی میان [[منا]] و [[مکه]]، که پس از کوچ از منا به مکه ـ کوچ دوم ـ مستحب است.<ref>المغنی، ج3، ص483-484؛ المجموع، ج8، ص252-253؛ کشف اللثام، ج6، ص264.</ref>
+تحصیب از ریشه «ح ـ ص ـ ب» به معنای سنگفرش کردن است.<ref>الصحاح، ج1، ص112؛ لسان العرب، ج1، ص319، «حصب. </ref>
-«حصبه»، «ابطح»، «بطحاء»، «خیف»، «خیف بنی‌کنانه»،<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص24؛ المجموع، ج8، ص253؛ التاریخ القویم، ج1، ص488.</ref> «شعب الصُفّی»، «صُفّی السِباب»<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص273.</ref> و «حائط خِرمان»<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص73.</ref> از دیگر نام‌های محصّب است.
+به باور برخی از اهل مکه، عرب‌ها در روزگار [[جاهلیت]] پس از انجام [[مناسک حج]] در شب سیزدهم ذی‌حجه در محصّب گرد می‌آمدند و از هر قبیله، شاعر و سخنگویی به بیان امتیازها و افتخارهای قبیله خود می‌پرداخت. پس از [[اسلام]]، این فخرفروشی در آیه 200 [[سوره بقره]]: {{قلم رنگ|سبز|﴿فَاِذَا قَضَیْتُمْ مَنَاسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللهَ کَذِکْرِکُمْ آبَاءَکُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِکْرًا﴾}} نکوهش گشت و به جای آن، یاد خدا ستایش شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص273؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص147؛ العقد الثمین، ج1، ص44.</ref>
 ==موقعیت جغرافیایی حصباء==
+در مورد موقعیت حصباء نقل‌ها متفاوت است. برخی حصباء را‌ اندکی پس از سرزمین [[اَبْطَح]]<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262.</ref> و بعضی آن را محل بیرون شدن از ابطح به سوی مکه و یا میان دو کوه تا قبرهای قریش می‌دانند که سنگریزه‌های برآمده از [[رمی جمرات]] با سیل<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ الدروس، ج1، ص465؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص50.</ref> یا به طور طبیعی<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص76.</ref> و به سبب پست و گود بودنِ آن منطقه جمع می‌شده است.<ref>البیان فی مذهب الامام الشافعی، ج4، ص362-363؛ فتح العزیز، ج7، ص411.</ref>
-برخی حصباء را‌ اندکی پس از سرزمین [[ابطح]]<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262.</ref> و بعضی آن را محل بیرون شدن از ابطح به سوی مکه و یا میان دو کوه تا مقابر [[قریش]] می‌دانند که سنگریزه‌های برآمده از [[رمی جمرات]] با سیل<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ الدروس، ج1، ص465؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص50.</ref> یا به طور طبیعی<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص76.</ref> در آن جا جمع می‌شده است؛ زیرا منطقه‌ای پست و گود بوده است.<ref>البیان فی مذهب الامام الشافعی، ج4، ص362-363؛ فتح العزیز، ج7، ص411.</ref>
+شماری دیگر این منطقه را میان عقبه و مکه می‌دانند.<ref>السرائر، ج1، ص592.</ref> برخی آن را [[وادی بنی‌کنانه]] یعنی مکان همایش و پیمان بستن کافران قریش بر ضد [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند.<ref>سنن ابی داود، ج1، ص446-447؛ السنن الکبری، بیهقی، ج5، ص160؛ البحر الرائق، ج2، ص613.</ref>
-شماری دیگر این منطقه را میان عقبه و مکه می‌دانند.<ref>السرائر، ج1، ص592.</ref> برخی آن را [[وادی بنی‌کنانه]] یعنی مکان همایش و پیمان بستن کافران قریش بر ضد [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند.<ref>سنن ابی داود، ج1، ص446-447؛ السنن الکبری، بیهقی، ج5، ص160؛ البحر الرائق، ج2، ص613.</ref> گویا پس از استراحت پیامبر گرامی در آن مکان مسجدی بنا شده که تا سال‌ها پا بر جا بوده و برخی فقیهان پیشین بدان تصریح کرده‌اند.<ref>المقنع، ص289.</ref>
-به باور برخی از اهل مکه، عرب‌ها در روزگار [[جاهلیت]] پس از انجام [[مناسک حج]] در شب سیزدهم ذی‌حجه در محصّب گرد می‌آمدند و از هر قبیله، شاعر و سخنگویی به بیان امتیازها و افتخارهای قبیله خود می‌پرداخت. پس از [[اسلام]]، این فخرفروشی در آیه 200 [[سوره بقره]]: {{قلم رنگ|سبز|﴿فَاِذَا قَضَیْتُمْ مَنَاسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللهَ کَذِکْرِکُمْ آبَاءَکُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِکْرًا﴾}} نکوهش گشت و به جای آن، یاد خدا ستایش شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص273؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص147؛ العقد الثمین، ج1، ص44.</ref>
-==موقعیت فعلی==
-شماری از فقیهان باور دارند که پیش از ولادت [[شیخ طوسی]] در اواخر سده چهارم ق. این مسجد از میان رفته<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262؛ مرآة العقول، ج18، ص214.</ref> و دیگر مسجدی در آن جا نیست<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب؛ مرآة العقول، ج18، ص214؛ نک: جواهر الکلام، ج20، ص58.</ref> و تنها توقف در محلی که آن مسجد قرار داشته، به عنوان تحصیب مستحب است.<ref>السرائر، ج1، ص613.</ref>
+به نوشته شیخ صدوق، فقیه شیعه در قرن چهارم، پس از استراحت پیامبر اسلام در آن مکان، مسجدی بنا شده که تا سال‌ها پا بر جا بوده و برخی فقیهان پیشین بدان تصریح کرده‌اند.<ref>المقنع، ص289.</ref>
+گفته شده در اواخر سده چهارم قمری این مسجد از میان رفته<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص262؛ مرآة العقول، ج18، ص214.</ref> و دیگر مسجدی در آنجا نبود.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب؛ مرآة العقول، ج18، ص214؛ نک: جواهر الکلام، ج20، ص58.</ref> فقیهان شیعه نیز توقف در محلی که مسجد تحصیب قرار داشت را مستحب می‌دانستند.<ref>السرائر، ج1، ص613.</ref>
+===موقعیت فعلی===
 برخی از تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان باور دارند که اکنون «[[مسجد الاجابه]]» همان مسجد محصّب است که پیامبر(ص) در بازگشت از منا در آن استراحت فرمود و [[نماز]] خواند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص287؛ آثار اسلامی، ص114.</ref> مسجد الاجابه پایین‌ میدان معابده، در آغاز خیابان ابطح در راه [[مسجدالحرام]] و در آغاز خیابان الاجابه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی، ص112.</ref>
@@ خط ۳۰: / خط ۲۸: @@
 ==محدوده محصب==
 برخی محدوده محصّب را از منطفه [[حجون]] به سوی چپ در راه منا تا منطقه مرتفع [[حرمان]] می‌دانند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص160؛ نک: کشف اللثام، ج6، ص265-266.</ref> بعضی بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] محصّب را جایی میان دو منطقه «[[خبط]]» و «حرمان» می‌شمرند که از این دو منطقه اکنون اثری باقی نمانده است.<ref>کشف اللثام، ج6، ص265.</ref> برخی حرمان را محلی به نام حرمانیه نزدیک محل معابده دانسته‌اند.<ref>نک: کشف اللثام، ج6، ص265.</ref> مکان کنونی محصّب درون شهر مکه و میان میدان معابده تا پل حجون است.<ref>آثار اسلامی، ص169.</ref>
@@ خط ۱۷۸: / خط ۱۷۵: @@
 {{اعمال حج}}
-[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
 [[رده:مناسک حج]]
 [[رده:مستحبات حج‏]]