قرن المنازل: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
| وبگاه            = [https://wikihaj.com/images/e/e4/%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%84.jpg قرن المنازل]
| وبگاه            = [https://wikihaj.com/images/e/e4/%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%84.jpg قرن المنازل]
}}
}}
قرن المنازل یکی از پنج [[میقات]] برای عمره تمتع است، میقات، مکان‌های مشخصی است در [[عربستان]] که کسانی که قصد انجام [[عمره مفرده]] یا [[عمره تمتع]] یا [[حج]] را دارند در این مکان‌ها [[محرم (احرام‌گزار)|مُحرم]] می‌شوند.
قَرَن المنازل یکی از پنج [[میقات]] برای عمره تمتع است، میقات، مکان‌های مشخصی است در [[عربستان]] که کسانی که قصد انجام [[عمره مفرده]] یا [[عمره تمتع]] یا [[حج]] را دارند در این مکان‌ها [[محرم (احرام‌گزار)|مُحرم]] می‌شوند.
قرن المنازل يكي از منازل و مناطق سر راه حاجيان، از [[طائف]] به سمت نخلۀ يمانيه است. امروزه قرن المنازل روستاي کوچکي است که «سيل الکبير» ناميده مي‌شود تا از قريه سيل صغير که در مسير طائف يا [[رياض]] به [[مکه]]، قرار گرفته، مشخص شود. نام ديگر قرن المنازل، قرن الثعالب است.
قرن المنازل يكي از منازل و مناطق سر راه حاجيان، از [[طائف]] به سمت نخلۀ يمانيه است. امروزه قرن المنازل روستاي کوچکي است که «سيل الکبير» ناميده مي‌شود. نام ديگر قرن المنازل، قرن الثعالب است.
در مجموع پنج ميقات، [[ذوالحليفه]]، دورترين ميقات و سپس [[جحفه]] قرار دارد و سه ميقات ديگر ([[ذات عرق]]، [[یلملم]] و قرن المنازل) تقريباً در يک حد هستند.
==در لغت==
==در لغت==
قرن (به فتح قاف و سکون راء) در لغت به معناي کوه کوچکي که از کوهي بزرگ جدا شده و همچنين به نام روستايي در نزديکي طائف آمده است. <ref>معجم البلدان، ج4، ص٣٣٢.</ref>
«قرن المنازل، از قَرْن‌، با فتح قاف و سکون راء تلفظ مي‌شود. بعضي نيز آن را قَرَن المنازل خوانده‌اند».
قَرَن (به فتح قاف و سکون راء) در لغت به معناي کوه کوچکي که از کوهي بزرگ جدا شده است.
==موقعیت==
==موقعیت==
در مورد قرن المنازل بين لغت‌شناسان و جغرافي‌دانان اختلاف است<ref>معجم البلدان، ج4، ص332؛ الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق معناه من الامکنه، ص822‌؛ المصباح المنير، ج2، ص500؛ تاج‌‌‌العروس من جواهر القاموس، ج18، ص‌445‌؛ الصحاح تاج‌‌‌اللغة و صحاح العربيه، ج6، ص1181‌؛ لسان العرب، ج13، ص341.</ref> که آيا [[کوه]] بوده يا روستا يا وادي، وليکن اين بحث در [[کتب فقهي]] راه نيافته و اصالتي ندارد.
راه‌هاي قديمي که از قرن المنازل به مکه منتهي مي‌شده‌، سه راه بوده است: «راه [[طائف]]، راه [[يمن]] و راه [[يمامه]]».
راه‌هاي قديمي که از قرن المنازل به مکه منتهي مي‌شده‌، سه راه بوده است: «راه [[طائف]]، راه [[يمن]] و راه [[يمامه]]».
قرن المنازل يكي از منازل و مناطق سر راه حاجيان، از طائف به سمت نخلۀ يمانيه است. امروزه قرن المنازل روستاي کوچکي است که «سيل الکبير» ناميده مي‌شود تا از قريه سيل صغير که در مسير طائف يا رياض به مکه، قرار گرفته، مشخص شود. در اين روستا دو مسجد قديمي و يک [[مسجد]] نوساز به نام سيل الکبير وجود دارد<ref>المغازي، ج3، ص924‌؛ البداية و النهاية، ج4، ص397.</ref> که براي [[احرام]] ساخته‌اند و به‌طور قطع [[ميقات]] است. <ref>المعتمد في شرح العروة الوثقي، ج3، ص227.</ref> اين روستا در شمال و 55 کيلومتري طائف و 75 کيلومتري مکه مکرمه قرار دارد. بدين گونه که راه رياض ـ مكه، در حويه، به سمت راست منحرف شده با عبور از طائف به سيل صغير و سپس به سيل كبير مي‌رسد.  
قرن المنازل يكي از منازل و مناطق سر راه حاجيان، از طائف به سمت نخلۀ يمانيه است. امروزه قرن المنازل روستاي کوچکي است که «سيل الکبير» ناميده مي‌شود تا از قريه سيل صغير که در مسير طائف به مکه، قرار گرفته، مشخص شود. در اين روستا دو مسجد قديمي و يک [[مسجد]] نوساز به نام سيل الکبير وجود دارد<ref>المغازي، ج3، ص924‌؛ البداية و النهاية، ج4، ص397.</ref> که براي [[احرام]] ساخته‌اند و به‌طور قطع [[ميقات]] است. <ref>المعتمد في شرح العروة الوثقي، ج3، ص227.</ref> اين روستا در شمال و 55 کيلومتري طائف و 75 کيلومتري مکه مکرمه قرار دارد. بدين گونه که در راه رياض ـ مكه، در حويه، به سمت راست منحرف شده با عبور از طائف به سيل صغير و سپس به سيل كبير مي‌رسد.  
=== وادي محرم===
===وادي محرم===
وادي سيل يا قرن، تا حدود وادي غديرين، نزديكي ارتفاعات هَدا كشيده مي‌شود كه در 33 کيلومتري آنجا مسجدي ديگر به نام [[وادي محرم]] ساخته شده {{یادداشت|ميقات (وادي محرم) در جنوب شرقي مکه قرار دارد و فاصله‌اش تا مکه 76 کيلومتر است، جاده مواصلاتي آن به مکه، غير از جاده السيل الکبير است.}}
در 33 کيلومتري وادي سيل، مسجدي ديگر به نام [[وادي محرم]] ساخته شده است {{یادداشت|ميقات (وادي محرم) در جنوب شرقي مکه قرار دارد و فاصله‌اش تا مکه 76 کيلومتر است، جاده مواصلاتي آن به مکه، غير از جاده السيل الکبير است.}}
که برخي از [[اهل سنت]] در آن محرم ‌‌مي‌شوند. وليکن ظاهراً آنجا خارج از قرن المنازل بوده و فقط [[محاذات]] با قرن المنازل است. <ref>فصلنامه ميقات حج، «موضوع‌شناسي برخي از اماکن مکه مکرمه و مدينه منوره»، شماره 89، ص14.</ref>
که برخي از [[اهل سنت]] در آن محرم ‌‌مي‌شوند. ظاهراً آنجا خارج از قرن المنازل بوده و فقط [[محاذات]] با قرن المنازل است. <ref>فصلنامه ميقات حج، «موضوع‌شناسي برخي از اماکن مکه مکرمه و مدينه منوره»، شماره 89، ص14.</ref>و اطلاق قرن المنازل به «وادی محرم» قابل اثبات نیست.
برخي از نويسندگان اهل سنت نيز بر ميقات نبودن وادي محرم تأکيد داشته، معتقدند افرادي که از ميقات قرن المنازل ‌‌مي‌گذرند، بايد در السيل الکبير احرام ببندند؛ از جمله اين افراد شيخ عبدالله ‌بن‌ عبدالرحمان الجاسر است که در «مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج بيت الله الحرام» بدان اشاره کرده است. <ref>مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج‌‌‌بيت الله الحرام، ص56.</ref> همچنين در مقاله «مواقيت الحج الزمانية و المکانية دراسة فقهية، جغرافية، تاريخية»<ref>مجله البحوث الفقهية المعاصرة «مواقيت الحج‌‌‌الزمانية و المکانية دراسة فقهية، جغرافية، تاريخية»؛ سال8، عدد29، سال 1416.</ref> دکتر عبدالوهاب ابراهيم ابوسليمان و دکتر معراج نواب مرزا به تفصيل به آن پرداخته شده است.  
برخي از اهل سنت نيز بر ميقات نبودن وادي محرم تأکيد داشته‌اند و معتقدند افرادي که از ميقات قرن المنازل ‌‌مي‌گذرند، بايد در السيل الکبير احرام ببندند<ref>مجله البحوث الفقهية المعاصرة «مواقيت الحج‌‌‌الزمانية و المکانية دراسة فقهية، جغرافية، تاريخية»؛ سال8، عدد29، سال 1416.</ref>.{{یادداشت|از جمله اين افراد شيخ عبدالله ‌بن‌ عبدالرحمان الجاسر است که در «مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج بيت الله الحرام»بدان اشاره کرده است.همچنين در مقاله «مواقيت الحج الزمانية و المکانية دراسة فقهية، جغرافية، تاريخية» دکتر عبدالوهاب ابراهيم ابوسليمان و دکتر معراج نواب مرزا به تفصيل به آن پرداخته شده است.}}.<ref>مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج‌‌‌بيت الله الحرام، ص56.</ref>
البته پس از بحث و جدل فراوان درباره [[مشروعيت]] آن، بالاخره شوراي افتا و محکمه طائف، اطلاعيه‌اي صادر کرد و بر ميقات بودن آن صحه گذاشت و هم‌اکنون بنا بر فتواي رسمي حکومت سعودي، وادي محرم، جزء [[مواقيت]] محسوب شده، جزئي از قرن المنازل قلمداد ‌‌مي‌شود. مجموعه مستندات و شواهد قضايي بر اثبات ميقات بودن آن در کتاب «فتاوي و رسائل سماحة الشيخ محمد ‌بن‌ ابراهيم» به چاپ رسيده است. <ref>فتاوي و رسائل سماحة الشيخ محمد‌ بن‌ ابراهيم، ج5، ص211.</ref>
اکنون بنا بر فتواي رسمي حکومت سعودي وادي محرم، جزء [[مواقيت]] محسوب می‌شودو جزئي از قرن المنازل قلمداد ‌‌مي‌شود.<ref>فتاوي و رسائل سماحة الشيخ محمد‌ بن‌ ابراهيم، ج5، ص211.</ref>  
==وجه تسمیه==
==وجه تسمیه==
در مورد وجه تسميه قرن المنازل گفته‌اند: «قرن المنازل، از قَرْن‌، با فتح قاف و سکون راء تلفظ مي‌شود. بعضي نيز آن را قَرَن المنازل خوانده‌اند».
در مورد قرن المنازل بين لغت‌شناسان و جغرافي‌دانان اختلاف است<ref>معجم البلدان، ج4، ص332؛ الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق معناه من الامکنه، ص822‌؛ المصباح المنير، ج2، ص500؛ تاج‌‌‌العروس من جواهر القاموس، ج18، ص‌445‌؛ الصحاح تاج‌‌‌اللغة و صحاح العربيه، ج6، ص1181‌؛ لسان العرب، ج13، ص341.</ref> که آيا [[کوه]] يا روستا يا وادي بوده است. قَرَن همچنين به نام روستايي در نزديکي طائف آمده است. <ref>معجم البلدان، ج4، ص٣٣٢.</ref>
فيروزآبادي در قاموس<ref>قاموس المحيط، ج4، ص258.</ref> مي‌گويد: «قرن، نام قريه‌اي در طائف، يا نام همه آن وادي است. همچنين قرن منسوب به قرن ‌بن‌ ردمان ‌بن‌ ناجية ‌بن‌ مراد بوده است».
فيروزآبادي در قاموس<ref>قاموس المحيط، ج4، ص258.</ref> مي‌گويد: «قرن، نام قريه‌اي در طائف، يا نام همه آن وادي است. همچنين قرن منسوب به قرن ‌بن‌ ردمان ‌بن‌ ناجية ‌بن‌ مراد بوده است».
صاحب «کشف اللثام»<ref>قاموس المحيط، ج4، ص258‌؛ كشف اللثام، ج5، ص216.</ref> قرن را کوهي مشرف به [[عرفات]] مي‌داند. ظاهراً ايشان به تبعيت از فيومي<ref>مصباح المنير، ج2، ص500.</ref> چنين چيزي را نقل کرده است. <ref>الحج‌‌‌ في الشريعة الإسلامية الغراء، ج2، ص506.</ref> درحالي‌که عرفات در 22 کيلومتري مکّه است و قرن المنازل حدود 75 کيلومتر فاصله دارد. <ref>الحج‌‌‌ في الشريعة الإسلامية الغراء، ج2، ص506.</ref>
صاحب «کشف اللثام»<ref>قاموس المحيط، ج4، ص258‌؛ كشف اللثام، ج5، ص216.</ref> قرن را کوهي مشرف به [[عرفات]] مي‌داند<ref>مصباح المنير، ج2، ص500.</ref>.<ref>الحج‌‌‌ في الشريعة الإسلامية الغراء، ج2، ص506.</ref> درحالي‌که عرفات در 22 کيلومتري مکّه است و قرن المنازل حدود 75 کيلومتر فاصله دارد. <ref>الحج‌‌‌ في الشريعة الإسلامية الغراء، ج2، ص506.</ref>
===نسبت قَرَن با اویس قَرَنی===
===نسبت قَرَن با اویس قَرَنی===
جوهري<ref>صحاح، ج6، ص‌218.</ref> در صحاح اللغة «قَرَن» (به فتح راء) آورده و [[اويس قرني|اويس قَرَني]] را منسوب به اين منطقه مي‌داند. «مرحوم [[نراقي]]»،<ref>مستندالشيعة، ج‌‌‌11‌، ص‌184.</ref> در دفاع از جوهري، گفته که ايشان تصريحي بر تحريک و نسبت نداشته است. «صاحب مستمسک»<ref>مستمسك العروة الوثقي، ج11، ص267.</ref> در توجيه اين نقل قول آورده است که شايد نسخه‌‌هاي صحاح متعدد بوده است.  
جوهري<ref>صحاح، ج6، ص‌218.</ref> در صحاح اللغة «قَرَن» (به فتح راء) آورده و [[اويس قرني|اويس قَرَني]] را منسوب به اين منطقه مي‌داند. «مرحوم [[نراقي]]»،<ref>مستندالشيعة، ج‌‌‌11‌، ص‌184.</ref> هم از نظر جوهري، دفاع کرده است.
فيومي،<ref>مصباح المنير، ج2، ص500.</ref> فيروزآبادي و ديگران، انتساب به اويس قرني را اشتباه دانسته و شهيد ثاني،<ref>مسالك الأفهام، ج2، صص215 و ‌216.</ref> صاحب جواهر<ref>جواهر الکلام، ج‌‌‌18، ص113.</ref> و صاحب رياض<ref>الرياض، ج1، ص359.</ref> مي‌گويند: «علما<ref>السرائر، كتاب الحج‌‌‌ في المواقيت، ج‌‌‌6، ص‌528.</ref> بر اشتباه جوهري در اين مطلب صحه گذاشته‌اند. درحالي‌که در واقع اويس، يمني بود و قرن نيز نام کوهي است که در آن منطقه بوده است».
فيومي،<ref>مصباح المنير، ج2، ص500.</ref> فيروزآبادي و ديگران، انتساب به اويس قرني را اشتباه دانسته‌اند.
عجيب آن است که بعد از اتفاق لغت‌شناسان بر اشتباه جوهري، باز افرادي ديگر همانند طريحي بدان معتقد شده‌اند! <ref>مجمع البحرين، ج3، ص498.</ref>
==نام‌های دیگر==
==نام‌های دیگر==
نام ديگر قرن المنازل، در برخي از متون، قرن الثعالب و قرن بدون منازل ذکر شده است. <ref>كشف اللثام، ج5، ص216.</ref> شايد جهت اضافه شدن قرن به منازل اين باشد که آن، تنها کوهي است که در منازل مسير [[طائف]] ـ [[مکه]]، که از [[نخله يمانيه]] عبور مي‌کند، واقع شده است. {{یادداشت|محل‌هايي که به اين نام، در منطقه حج‌ ‌‌قرار دارند، سه مکان هستند که عبارتند از: «کوه مشرف بر عرفات‌، قريه‌اي در نزديکي طائف يا کل آن وادي و قرن الثعالب».}}
نام ديگر قرن المنازل، در برخي از متون، قرن الثعالب و قرن بدون منازل ذکر شده است. <ref>كشف اللثام، ج5، ص216.</ref> شايد جهت اضافه شدن قرن به منازل اين باشد که آن، تنها کوهي است که در منازل مسير [[طائف]] ـ [[مکه]]، که از [[نخله يمانيه]] عبور مي‌کند، واقع شده است. {{یادداشت|محل‌هايي که به اين نام، در منطقه حج‌ ‌‌قرار دارند، سه مکان هستند که عبارتند از: «کوه مشرف بر عرفات‌، قريه‌اي در نزديکي طائف يا کل آن وادي و قرن الثعالب».}}
==فاصله با مکه==
گفتني است، در مجموع پنج ميقات، [[ذوالحليفه]]، دورترين ميقات و سپس [[جحفه]] قرار دارد و سه ميقات ديگر ([[ذات عرق]]، [[یلملم]] و قرن المنازل) تقريباً در يک حد بعد مسافت هستند.
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[میقات]]
* [[میقات]]
* [[احرام]]
* [[احرام]]
* [[مکه]]
* [[مکه]]
* [[طائف]]
==پانوشت==
==پانوشت==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ‏۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۵۱

اطلاعات اوليه
مکان در مسیر مکه
نام‌های دیگر قرن الثعالب
معماری
وبگاه قرن المنازل

قَرَن المنازل یکی از پنج میقات برای عمره تمتع است، میقات، مکان‌های مشخصی است در عربستان که کسانی که قصد انجام عمره مفرده یا عمره تمتع یا حج را دارند در این مکان‌ها مُحرم می‌شوند. قرن المنازل يكي از منازل و مناطق سر راه حاجيان، از طائف به سمت نخلۀ يمانيه است. امروزه قرن المنازل روستاي کوچکي است که «سيل الکبير» ناميده مي‌شود. نام ديگر قرن المنازل، قرن الثعالب است. در مجموع پنج ميقات، ذوالحليفه، دورترين ميقات و سپس جحفه قرار دارد و سه ميقات ديگر (ذات عرق، یلملم و قرن المنازل) تقريباً در يک حد هستند.

در لغت

«قرن المنازل، از قَرْن‌، با فتح قاف و سکون راء تلفظ مي‌شود. بعضي نيز آن را قَرَن المنازل خوانده‌اند». قَرَن (به فتح قاف و سکون راء) در لغت به معناي کوه کوچکي که از کوهي بزرگ جدا شده است.

موقعیت

راه‌هاي قديمي که از قرن المنازل به مکه منتهي مي‌شده‌، سه راه بوده است: «راه طائف، راه يمن و راه يمامه». قرن المنازل يكي از منازل و مناطق سر راه حاجيان، از طائف به سمت نخلۀ يمانيه است. امروزه قرن المنازل روستاي کوچکي است که «سيل الکبير» ناميده مي‌شود تا از قريه سيل صغير که در مسير طائف به مکه، قرار گرفته، مشخص شود. در اين روستا دو مسجد قديمي و يک مسجد نوساز به نام سيل الکبير وجود دارد[۱] که براي احرام ساخته‌اند و به‌طور قطع ميقات است. [۲] اين روستا در شمال و 55 کيلومتري طائف و 75 کيلومتري مکه مکرمه قرار دارد. بدين گونه که در راه رياض ـ مكه، در حويه، به سمت راست منحرف شده با عبور از طائف به سيل صغير و سپس به سيل كبير مي‌رسد.

وادي محرم

در 33 کيلومتري وادي سيل، مسجدي ديگر به نام وادي محرم ساخته شده است [یادداشت ۱] که برخي از اهل سنت در آن محرم ‌‌مي‌شوند. ظاهراً آنجا خارج از قرن المنازل بوده و فقط محاذات با قرن المنازل است. [۳]و اطلاق قرن المنازل به «وادی محرم» قابل اثبات نیست. برخي از اهل سنت نيز بر ميقات نبودن وادي محرم تأکيد داشته‌اند و معتقدند افرادي که از ميقات قرن المنازل ‌‌مي‌گذرند، بايد در السيل الکبير احرام ببندند[۴].[یادداشت ۲].[۵] اکنون بنا بر فتواي رسمي حکومت سعودي وادي محرم، جزء مواقيت محسوب می‌شودو جزئي از قرن المنازل قلمداد ‌‌مي‌شود.[۶]

وجه تسمیه

در مورد قرن المنازل بين لغت‌شناسان و جغرافي‌دانان اختلاف است[۷] که آيا کوه يا روستا يا وادي بوده است. قَرَن همچنين به نام روستايي در نزديکي طائف آمده است. [۸] فيروزآبادي در قاموس[۹] مي‌گويد: «قرن، نام قريه‌اي در طائف، يا نام همه آن وادي است. همچنين قرن منسوب به قرن ‌بن‌ ردمان ‌بن‌ ناجية ‌بن‌ مراد بوده است». صاحب «کشف اللثام»[۱۰] قرن را کوهي مشرف به عرفات مي‌داند[۱۱].[۱۲] درحالي‌که عرفات در 22 کيلومتري مکّه است و قرن المنازل حدود 75 کيلومتر فاصله دارد. [۱۳]

نسبت قَرَن با اویس قَرَنی

جوهري[۱۴] در صحاح اللغة «قَرَن» (به فتح راء) آورده و اويس قَرَني را منسوب به اين منطقه مي‌داند. «مرحوم نراقي»،[۱۵] هم از نظر جوهري، دفاع کرده است. فيومي،[۱۶] فيروزآبادي و ديگران، انتساب به اويس قرني را اشتباه دانسته‌اند.

نام‌های دیگر

نام ديگر قرن المنازل، در برخي از متون، قرن الثعالب و قرن بدون منازل ذکر شده است. [۱۷] شايد جهت اضافه شدن قرن به منازل اين باشد که آن، تنها کوهي است که در منازل مسير طائف ـ مکه، که از نخله يمانيه عبور مي‌کند، واقع شده است. [یادداشت ۳]

جستارهای وابسته

پانوشت

  1. ↑ المغازي، ج3، ص924‌؛ البداية و النهاية، ج4، ص397.
  2. ↑ المعتمد في شرح العروة الوثقي، ج3، ص227.
  3. ↑ فصلنامه ميقات حج، «موضوع‌شناسي برخي از اماکن مکه مکرمه و مدينه منوره»، شماره 89، ص14.
  4. ↑ مجله البحوث الفقهية المعاصرة «مواقيت الحج‌‌‌الزمانية و المکانية دراسة فقهية، جغرافية، تاريخية»؛ سال8، عدد29، سال 1416.
  5. ↑ مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج‌‌‌بيت الله الحرام، ص56.
  6. ↑ فتاوي و رسائل سماحة الشيخ محمد‌ بن‌ ابراهيم، ج5، ص211.
  7. ↑ معجم البلدان، ج4، ص332؛ الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق معناه من الامکنه، ص822‌؛ المصباح المنير، ج2، ص500؛ تاج‌‌‌العروس من جواهر القاموس، ج18، ص‌445‌؛ الصحاح تاج‌‌‌اللغة و صحاح العربيه، ج6، ص1181‌؛ لسان العرب، ج13، ص341.
  8. ↑ معجم البلدان، ج4، ص٣٣٢.
  9. ↑ قاموس المحيط، ج4، ص258.
  10. ↑ قاموس المحيط، ج4، ص258‌؛ كشف اللثام، ج5، ص216.
  11. ↑ مصباح المنير، ج2، ص500.
  12. ↑ الحج‌‌‌ في الشريعة الإسلامية الغراء، ج2، ص506.
  13. ↑ الحج‌‌‌ في الشريعة الإسلامية الغراء، ج2، ص506.
  14. ↑ صحاح، ج6، ص‌218.
  15. ↑ مستندالشيعة، ج‌‌‌11‌، ص‌184.
  16. ↑ مصباح المنير، ج2، ص500.
  17. ↑ كشف اللثام، ج5، ص216.
  1. ↑ ميقات (وادي محرم) در جنوب شرقي مکه قرار دارد و فاصله‌اش تا مکه 76 کيلومتر است، جاده مواصلاتي آن به مکه، غير از جاده السيل الکبير است.
  2. ↑ از جمله اين افراد شيخ عبدالله ‌بن‌ عبدالرحمان الجاسر است که در «مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج بيت الله الحرام»بدان اشاره کرده است.همچنين در مقاله «مواقيت الحج الزمانية و المکانية دراسة فقهية، جغرافية، تاريخية» دکتر عبدالوهاب ابراهيم ابوسليمان و دکتر معراج نواب مرزا به تفصيل به آن پرداخته شده است.
  3. ↑ محل‌هايي که به اين نام، در منطقه حج‌ ‌‌قرار دارند، سه مکان هستند که عبارتند از: «کوه مشرف بر عرفات‌، قريه‌اي در نزديکي طائف يا کل آن وادي و قرن الثعالب».

منابع

این مقاله برگرفته از است.
  • آثار اسلامي مکه و مدينه، رسول جعفريان‌، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت‌، نشر مشعر، قم، 1386ه‍ .ش.
  • الإجماع، ابو‌بكر محمد ‌بن‌ إبراهيم ‌بن‌ المنذر النيسابوري‌، تحقيق: فؤاد عبد المنعم أحمد، دارالمسلم للنشر والتوزيع، 1425ه‍ .ق.
  • اجودالتقريرات، محمدحسين ناييني، مقرر: ابو‌القاسم خويي، کتابفروشي مصطفوي، قم.
  • احكام الميقات في الفقة الاسلامي دراسة فقهية، أشجان حميد باصي، پايان‌نامه، نشر الکترونيکي.
  • اخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار، ابوالوليد محمد ‌بن‌ عبدالله ‌بن‌ احمد (ازرقي)، بيروت، دارالاندلس، 1416 ه‍ ‍.ق.
  • اختيار معرفة الرجال‌، محمد ‌بن‌ عمر کشي، مصحح: حسن مصطفوي، دانشکده الهيات و معارف اسلامي، مشهد مقدس، ١٣۴٨ه‍ .ش.
  • إرشاد الأذهان إلي أحكام الإيمان، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي، حلّي، تحقيق: شيخ فارس حسون‏، اول، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه، 1410ه‍ ‍.ق.
  • الإرشاد، محمد ‌بن‌ محمد ‌بن‌ نعمان عكبري (شيخ مفيد)، كنگره جهاني هزاره شيخ مفيد، اول‏، قم، 1413ه‍ ‍.ق.
  • اساس البلاغه، زمخشري، تحقيق: محمد باسل عيون السود، دارالكتب العلمية، بيروت‌، چاپ اول 1419ه‍ .ق.
  • الاستبصار فيما اختلف من الأخبار، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن (طوسي اول)‏، تهران، دارالكتب الإسلامية، 1390 ه‍ ‍.ق.
  • إشارة السبق‌، علي ‌بن‌ حسن حلبي‌، تحقيق: ابراهيم بهادري، مؤسسة النشر الاسلامي‌، قم.
  • إصباح الشيعة بمصباح الشريعة، قطب‌الدين محمد ‌بن‌ حسين، كيدري، شيخ ابراهيم بهادري مراغي، قم، مؤسسه امام صادق9، 1416 ه‍ ‍.ق.
  • الاصنام، کلبي، هشام، به کوشش احمد زکي، مطبعة الاميريه، ۱۳۲۲ق/۱۹۱۴م.
  • اصول‌الفقه، محمدرضا مظفر، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، (بي‌تا).
  • الأمالي، محمد ‌بن‌ علي ‌بن‌ بابويه قمّي (شيخ صدوق)، قم، انتشارات كتابخانه اسلاميه، 1362ه‍ ‍.ق.
  • الإنصاف في معرفة الراجح من الخلاف، علي ‌بن‌ سليمان المرداوي علاء الدين ابو‌الحسن، تحقيق: محمد حامد الفقي، مطبعة السنة المحمدية، 1375ه‍ .ق.
  • أنوار الهداية، روح‌‌الله موسوي خميني، قم، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، 1415ه‍ ‍.ق.
  • انوارالاصول، ناصر مکارم شيرازي، مقرر: احمد قدسي، مدرسة الامام علي ‌بن‌ أبي‌طالب7، قم.
  • بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، مولي محمد باقر ‌بن‌ مولي محمدتقي مجلسي، بي‌جا، بي‌نا، بي‌تا.
  • بحوث في شرح مناسک الحج، سيدمحمدرضا سيستاني، دار المورخ العربي، بيروت، 1437ه‍ .ق.
  • البداية و النهاية، ابي‌الفداء اسماعيل ‌بن‌ عمر ‌بن‌ كثير الدمشقي، بيروت، دارالفكر، 1407 ه‍ ‍.ق.
  • بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع، علاء الدين، ابو‌بكر ‌بن‌ مسعود ‌بن‌ أحمد الكاساني الحنفي، دارالكتب العلمية، 1406ه‍ .ق.
  • بلوغ المرام‌، ابو‌الفضل أحمد ‌بن‌ علي ‌بن‌ محمد ‌بن‌ أحمد ‌بن‌ حجر العسقلاني، تحقيق: سمير ‌بن‌ أمين الزهري، دارالفلق‌، رياض، چاپ هفتم، 1424ه‍ .ق.
  • تاج العروس من جواهر القاموس، محمد ‌بن‌ محمد مرتضي زبيدي، تحقيق: علي‌شيري، دارالفکر، بيروت.
  • تاريخ المدينة المنورة، عمر ‌بن‌ شبه (ابن ‌شبه نميري‌)، محقق: فهيم محمد شلتوت، دارالفکر، قم.
  • تبصرة المتعلمين في أحكام الدين، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي، حلي، تحقيق: محمد‌‌هادي يوسفي غروي، تهران، مؤسسه طبع و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1411ه‍ ‍.ق.
  • تحرير الأحكام الشرعية علي مذهب الإمامية، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي، حلي، بي‌جا، بي‌تا.
  • تذكرة الفقها، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي، حلّي، گروه پژوهش مؤسسه آل‌البيت، قم، مؤسسه آل‌البيت، بي‌تا.
  • تعاليق مبسوطه علي العروة الوثقي، محمد اسحاق فياض، مقرر: محمد کاظم ‌بن‌ عبد العظيم يزدي، ناشر: محلاتي، قم
  • تفسير الکنز الدقائق، ميرزا محمد مشهدي، چاپخانه علميه، قم، 1409ه‍ .ق.
  • تفسير قرطبي، محمد ‌بن‌ احمد انصاري قرطبي، دار احياء التراث العربي، بيروت، چاپ دوم، 1405ه‍ .ق.
  • تفسير کبير منهج الصادقين في الزام المخالفين‌، فتح ‌الله ‌بن‌ شکر الله کاشاني‌، انتشارات علمي 1340ه‍ .ش.
  • تفسير نمونه‌، جمعي از نويسندگان زير نظر ناصر مکارم شيرازي‌، دار الکتب الاسلاميه تهران 1380.
  • تفصيل الشريعه في شرح تحريرالوسيله، محمد فاضل ‌موحدي ‌لنكراني‌، چاپ و نشر عروج‌، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، قم.
  • التنقيح الرائع لمختصر الشرائع، جمال الدين مقداد ‌بن‌ عبدالله، فاضل مقداد، تحقيق: سيد عبداللطيف حسيني كوه‌كمري، قم، كتابخانه آيةالله مرعشي نجفي، 1404ه‍ ‍.ق.
  • تنقيح المقال عن حاوي الاقوال، عبدالله مامقاني‌، تحقيق: محي‌الدين مامقاني، مؤسسه آل البيت: لاحياء التراث، قم، 1384ه‍ .ش.
  • التنقيح في شرح العروة الوثقي، ابو‌القاسم خويي، ناشر لطفي‌، قم.
  • تهذيب الأحكام، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن، طوسي، چهارم‏، تهران، دارالكتب الإسلامية، 1407ه‍ ‍.ق.
  • تهذيب اللغة، محمد ‌بن‌ احمد ازهري، تحقيق: عمر سلامي و عبد الکريم حامد، دار احياء التراث العربي‌، بيروت.
  • جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، محمد ‌بن‌ علي اردبيلي، دارالاضواء‌، بيروت.
  • جامع المدارك في شرح مختصر النافع، سيد احمد خوانساري، تصحيح: علي‌اكبر غفاري، دوم‏، قم، مؤسسه اسماعيليان، 1405ه‍ ‍.ق.
  • جامع المقاصد في شرح القواعد، علي ‌بن‌ حسين عاملي كركي (محقق ثاني)، مؤسسه آل‌البيت:، 1414ه‍ ‍.ق.
  • جمل العلم و العمل، علي ‌بن‌ حسين موسوي (سيد مرتضي)، بي‌نا، بي‌جا، بي‌تا.
  • جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، محمد حسن ‌بن‌ باقر نجفي (صاحب الجواهر)، تحقيق و تعليق: شيخ عباس قوچاني، هفتم، بيروت، دارإحياء التراث العربي، بي‌تا.
  • الحج في الشريعة الاسلامية الغراء، جعفر سبحاني تبريزي، مؤسسه امام صادق7، قم، 1382ه‍ .ش.
  • الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، يوسف ‌بن‌ احمد ‌بن‌ ابراهيم بحراني، تصحيح و تحقيق: شيخ محمد تقي ايرواني و سيد عبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1405ه‍ ‍.ق.
  • خلاصة الاقوال في معرفة أحوال الرجال، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي (حلّي)، قم، دارالذخائر، 1411ه‍ ‍.ق.
  • الخلاف‏، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي، تصحيح و تحقيق: شيخ علي خراساني، سيد جواد شهرستاني، شيخ مهدي طه نجف، شيخ مجتبي عراقي، قم، ‏دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1407ه‍ ‍.ق.
  • دانشنامه قرآن و حديث‌، جمعي از پژوهشگران زير نظر محمد محمدي ري شهري‌، انتشارات دارالحديث‌، 1390ه‍ .ش.
  • دراسات في المكاسب المحرمة‌، حسينعلي منتظري، نشر تفکر‌، قم.
  • الدروس الشرعية في فقه الإمامية، محمد ‌بن‌ مكي عاملي (شهيد اول)، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1417ه‍ ‍.ق.
  • دروس في علم الاصول‌، سيد محمد باقر صدر، مؤسسة النشر الاسلامي‌، قم.
  • رجال ابن ‌داوود، تقي الدين ابو‌محمد حسن ‌بن‌ علي ‌بن‌ داوود حلي، المطبعة الحيدريه، النجف الاشرف، ۱۹۷۲ه‍ .ق.
  • رجال الطوسي، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي، مؤسسة النشر الإسلامي، بي‌جا، 1415ه‍ ‍.ق.
  • رجال الكشي، محمد ‌بن‌ عمر الكشي، مؤسسة النشر في جامعة مشهد، 1348ه‍ .ش.
  • رجال النجاشي، أحمد ‌بن‌ علي النجاشي، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، 1407ه‍ ‍.ق.
  • الرجال‌، احمد ‌بن‌ حسين بن ‌غضائري، مصحح: محمدرضا حسيني، دار الحديث، قم، 1364ش
  • الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية، زين‌الدين ‌بن‌ علي ‌بن‌ احمد عاملي، (شهيد ثاني)، تصحيح و تعليق: سيد محمد كلانتر، قم، كتابفروشي داوري، 1410ه‍ ‍.ق.
  • روضة المتقين في شرح من لايحضره الفقيه،‏ محمدتقي ‌بن‌ مقصود علي اصفهاني (مجلسي اول)، تصحيح و تحقيق: سيد حسين موسوي كرماني، شيخ علي‏پناه اشتهاردي، سيد فضل‌الله طباطبائي، ‏دوم‏، قم، مؤسسه فرهنگي اسلامي كوشانبور، 1406ه‍ ‍.ق.
  • روضة الطالبين و عمدة المفتين‌، صالح ‌بن‌ عمر بلقيني، دارالفکر‌، بيروت، ۱۴۱۵ه‍ .ق.
  • رياض المسائل في تحقيق الأحكام، سيد علي ‌بن‌ محمد ‌بن‌ ابي‌معاذ، طباطبائي، تصحيح و تحقيق: محمد بهره‏مند، محسن قديري، كريم انصاري، علي مرواريد، قم، مؤسسه آل‌البيت، 1418ه‍ ‍.ق.
  • السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي‏، محمد ‌بن‌ منصور ‌بن‌ احمد حلّي، دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ‏1410ه‍ ‍.ق.
  • سلسله الينابيع الفقهيه، علي اصغر مرواريد، مؤسسه فقه الشيعه، بيروت‌،

1371ه‍ .ش.

  • سماء المقال في علم الرجال‌، ابوالهدي کلباسي، مؤسسة ولي العصر[ للدراسات الاسلاميه، قم‌، 1377ه‍ .ش.
  • سنن ابن ‌ماجه، محمد ‌بن‌ يزيد القزويني ابو‌عبدالله بن ‌ماجه، محقق: محمد فؤاد عبد الباقي.
  • السنن الكبري (سنن البيهقي الكبري)‌، أحمد ‌بن‌ الحسين ‌بن‌ علي ‌بن‌ موسي البيهقي ابو‌بكر، دارالكتب العلمية‌، 1424ه‍ .ق.
  • سيري کامل در خارج فقه معاصر، درس خارج فقه آيت الله فاضل لنکراني، محمد دادستان، انتشارات فيضيه، قم، 1387ه‍ .ش.
  • شرائع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام، جعفر ‌بن‌ حسن محقق حلي، تحقيق: عبد الحسين محمد علي بقال‌، اسماعيليان، قم.
  • شرح البداية في علم الدراية‌، زين الدين العاملي (شهيد ثاني)، تحقيق: محمد رضا حسيني جلالي، قم 1414ه‍ .ق.
  • الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل ‌بن‌ حماد جوهري‌، تحقيق: عطار، احمد عبد الغفور‌، دارالعلم للملايين‌، بيروت.
  • صحيح البخاري، محمد ‌بن‌ اسماعيل بخاري، داراحياء التراث العربي، بي‌تا.
  • صــحيح مســلم‌، مسلم ‌بن‌ الحجاج نيسابوري‌، دارالفکر، بيروت.
  • الطهارة، امام خميني‌، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني=، تهران.
  • عدة‌الاصول، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي‌، المجموعة: أصول الفقه عند الشيعة، تحقيق: محمد رضا الأنصاري القمي‌، چاپ اول ١٣٧٦ش ـ ١٤١٧ه‍ .ق، المطبعة: ستاره ـ قم.
  • العروة الوثقي، سيدمحمدكاظم طباطبائي يزدي، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، تحقيق مؤسسة نشراسلامي، 1417ق.
  • علل الشرائع، محمد ‌بن‌ علي ‌بن‌ بابويه قمّي (شيخ صدوق)، قم، ‏كتابفروشي داوري‏، بي‌تا.
  • علي طريق الهجره، عاتق ‌بن‌ غيث البلادي، مکه، دارمکه، 1993م.
  • العين، الخليل ‌بن‌ احمد الفراهيدي، نشر هجرت، قم.
  • عيون أخبار الرضا، محمد ‌بن‌ علي ‌بن‌ بابويه قمّي (شيخ صدوق)، بي‌جا، دارالعالم للنشر، 1378ه‍ ‍.ق.
  • غاية المراد في شرح نکت الإرشاد، محمد ‌بن‌ مکي (شهيد اول‌)، تحقيق: رضا مختاري، مرکز الابحاث و الدراسات الاسلاميه، قم،  ١٣٧٣ه‍ .ش.
  • غاية المنتهي في جمع الإقناع والمنتهي، مرعي ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ الكرمي، تحقيق: ياسر إبراهيم المزروعي ـ رائد يوسف الرومي، چاپ اول، ناشر: مؤسسه غراس کويت.
  • غنائم الايام‌، ميرزا ابوالقاسم ‌بن‌ حسن گيلاني قمي‌، انتشارات بوستان کتاب‌.
  • غنية النزوع الي علمي الاصول و الفروع، حمزة ‌بن‌ علي بن ‌زهره، تحقيق: ابراهيم بهادري، مؤسسة الإمام الصادق7، قم‌،  ١٣٧۵ ه‍ .ش.
  • الغيبة، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي، قم، مؤسسة المعارف الإسلامية، 1411ه‍ ‍.ق.
  • فرهنگ‌نامه اصول فقه، جمعي از محققان‌، مرکزاطلاعات ومدارک اسلامي‌، 1389ه‍ .ش.
  • فصلنامه ميقات حج، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت.
  • فقه الرضاء، مؤسسة آل البيت: لإحياء التراث.
  • الفهرست، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي، النجف، المكتبة المرتضوية، بي‌تا.
  • فوائد الأصول، محمدحسين نائيني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1417 ه‍ ‍.ق.
  • الفوائد الرجاليه، سيد محمد مهدي بحرالعلوم طباطبائي، منشورات مكتبة الصادق7، تهران‌، 1363ه‍ .ش.
  • قاموس الرجال، اسدالله تستري، بي‌نا، بي‌جا، بي‌تا‏‏.
  • القاموس المحيط، محمد ‌بن‌ يعقوب فيروزآبادي، دارالکتب العلميه، بيروت.
  • قرب الاسناد‌،‌ عبد الله ‌بن‌ جعفر حميري، کتاب فروشي نينوا‌، تهران.
  • قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي حلي، گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامي، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1413 ه‍ ‍.ق.
  • قوانين الاصول، ابوالقاسم ‌بن‌ محمد حسن ميرزاي قمي، چاپ سنگي تهران ۱۳۰۸ـ ۱۳۰۹، چاپ افست ۱۳۷۸ه‍ .ق.
  • الكافي في الفقة، تقي ‌بن‌ نجم ابو‌الصلاح حلبي، ناشر: کتابخانه عمومي امام اميرالمومنين علي7.
  • الكافي في الفقه، أحمـد ‌بن‌ حنبـل، ابو‌محمد موفق الدين عبدالله ‌بن‌ أحمد ‌بن‌ محمد ‌بن‌ قدامة الجماعيلي المقدسي ثم الدمشقي الحنبلي، (ابن ‌قدامه مقدسي)، دارالكتب العلمية، 1414ه‍ .ق.
  • الكافي في فقه أهل المدينة، ابن ‌عبدالبر، مكتبة الرياض، 1400ه‍ .ق.
  • الكافي، ابوجعفر محمد ‌بن‌ يعقوب، كليني، چهارم، تهران، دارالكتب الإسلامية، 1407ه‍ ‍.ق.
  • كامل الزيارات، ابوالقاسم جعفر ‌بن‌ محمد ‌بن‌ جعفر قمي (ابن ‌قولويه)، نجف، عراق‏، دارالمرتضوية، 1398ه‍ ‍.ق.
  • الكامل في التاريخ، أبوالحسن علي ‌بن‌ محمد الجزري ابن ‌الاثير، دارصادر المعروف، 1385ه‍ ‍.ق.
  • كشف الغطاء عن مبهمات الشريعة الغراء، جعفر ‌بن‌ خضر (كاشف الغطاء)، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، بي‌تا.
  • كشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحكام، محمد ‌بن‌ حسن ‌بن‌ محمد فاضل هندي، گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامي، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه، 1416ه‍ ‍.ق.
  • كفاية الأحكام، محمد باقر ‌بن‌ محمد مؤمن سبزواري، بي‌جا، بي‌تا.
  • كفاية الأصول، محمدکاظم خراساني، قم، مؤسسه آل البيت، 1409ه‍ ‍.ق.
  • كفاية الفقه مشهور به کفاية الاحکام‌، محمدباقر ‌بن‌ محمد مؤمن محقق سبزواري‌، تحقيق مرتضي واعظي اراکي، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم،  ١٣٨١.
  • کتاب الحج، تقريرات درس محقق داماد، مقرر: عبدالله جوادي آملي، چاپخانه مهر، قم.
  • کتاب خمس، تقريرات درس حضرت آيت‌الله شبيري زنجاني، (1375 ـ 1374) مؤسسه پژوهشي راي‌پرداز.
  • کتاب من لايحضره الفقيه، محمد ‌بن‌ علي ‌بن‌ بابويه قمّي (شيخ صدوق)، تحقيق سيد حسن موسوي الخرسان‌: دارصعب‌، دارالتعارف بيروت‌، 1401ه‍ .ق/ 1981م‌.
  • الکشاف عن حقايق التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل، ابوالقاسم محمود بن ‌عمر خوارزمي جارالله زمخشري، تحقيق مسعود انصاري.
  • لسان‌العرب، محمد ‌بن‌ مكرم (ابن ‌منظور)، بيروت، دارصادر، لبنان، 1414ه‍ ‍.ق.
  • اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، محمد ‌بن‌ مكي عاملي (شهيد اول)، محمدتقي مرواريد، علي‌اصغر مرواريد، بيروت، لبنان، دارالتراث، الدار الإسلامية، 1410ه‍ ‍.ق.
  • المبسوط في فقه الإمامية، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي، تصحيح و تعليق: سيد محمدتقي كشفي، ‏سوم، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، 1387ه‍ ‍.ق.
  • مجمع البحرين، فخرالدين ‌بن‌ محمد طريحي، تحقيق: سيد احمدحسيني، تهران، كتابفروشي مرتضوي، 1416ه‍ ‍.ق.
  • مجمع البيان في تفسير القرآن‌، فضل ‌بن‌ حسن طبرسي، تحقيق:‌‌ هاشم رسولي و فضل الله يزدي طباطبايي‌، ناصر خسرو، تهران‌، 1372ه‍ .ش.
  • مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، احمد بن ‌محمد ناشر، مقدس اردبيلي، تصحيح و تحقيق: آقا مجتبي عراقي، شيخ علي‏پناه اشتهاردي، آقا حسين يزدي اصفهاني‏، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1403ه‍ ‍.ق.
  • محاضرات في اصول الفقه، محمد اسحاق فياض، تقريرات درس آيت‌اللّه خويي، نجف، ۱۹۷۴م.
  • المحبر، محمد بن ‌حبيب، به کوشش ايلزه ليشتن اشتتر، بيروت، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م.
  • مختصر النافع‌، شيخ نجم الدين ابي القاسم جعفر ‌بن‌ حسن ‌بن‌ يحيي ‌بن‌ حسن ‌بن‌ سعيد هُذلي حلي، مؤسسه بعثت، قم 1402ه‍ .ق.
  • مختلف الشيعة في أحكام الشريعة، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي حلّي، گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامي‏، دوم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1413ه‍ ‍.ق.
  • مدارك الأحكام في شرح عبادات شرائع الإسلام‏، محمد ‌بن‌ علي موسوي عاملي (صاحب مدارك)، گروه پژوهش مؤسسه آل‌البيت:‏، بيروت، مؤسسه آل‌البيت:، 1411ه‍ ‍.ق.
  • مدارك العروة، علي پناه اشتهاردي، تهران، دارالأسوة للطباعة و النشر، 1417ه‍‌ .ق‏.
  • مرآة العقول في شرح اخبار آل الرسول‌، محمدباقر ‌بن‌ محمد تقي مجلسي، تحقيق: ‌‌هاشم رسولي، دارالکتب الاسلاميه، تهران، ١٣۶٣ه‍ .ش.
  • المراسم العلوية في الاحکام النبوية، ابويعلي حمزة ‌بن‌ عبدالعزيز الديلمي، تحقيق محسن الحسيني الأميني، المجمع العالمي لاهل البيت: المعاونية الثقافية، ۱۳۷۲ه‍ .ش.
  • مراصد الاطلاع علي اسماء الامکنة و البقاع، عبدالمؤمن ‌بن‌ عبدالحق بن ‌عبدالحق، تحقيق: علي محمد بجاوي، دارالجيل، بيروت.
  • مسالك الأفهام إلي تنقيح شرائع الإسلام، زين‌الدين ‌بن‌ علي ‌بن‌ احمد عاملي (شهيد ثاني)، قم، گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامي، مؤسسة المعارف الإسلامية، 1413ه‍ ‍.ق.
  • المسالک و الممالک، ابراهيم ‌بن‌ محمد اصطخري، دار صادر، بيروت.
  • مسائل الناصريات‌، علي ‌بن‌ حسين علم الهدي، رابطة الثقافة و العلاقات الاسلامية، مديرية الترجمة و النشر، 1997م، تهران.
  • مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ميرزا حسين نوري، قم، مؤسسه آل‌البيت لاحياء التراث‌، 1408ه‍ ‍.ق.
  • مستمسك العروة الوثقي، سيد محسن طباطبائي (حكيم)، قم، مؤسسة دارالتفسير، 1416 ه‍ ‍.ق.
  • مستند الشيعة في أحكام الشريعة، مولي احمد ‌بن‌ محمد مهدي نراقي، گروه پژوهش مؤسسه آل‌البيت:، قم، مؤسسه آل‌البيت:، 1415 ه‍ ‍.ق.
  • مستند العروة الوثقي (کتاب الحج)، ابو‌القاسم خوئي (مخطوط).
  • مشرق الشمسين و إکسير السعادتين، محمد ‌بن‌ حسين شيخ بهايي، تحقيق: مهدي رجايي‌، آستانة الرضوية المقدسه، مجمع البحوث الاسلاميه، مشهد مقدس.
  • مصابيح الظلام، محمدباقر ‌بن‌ محمد اكمل بهبهاني، قم، گروه پژوهش مؤسسه علامه مجدد وحيد بهبهاني، مؤسسة العلامه المجدد الوحيد البهبهاني، 1424ه‍ ‍.ق.
  • مصباح الاصول، آيت الله خوئي‌، تحقيق: بهسودي‌، انتشارات مكتبة الداوري، قم‌، 1412ه‍ .ق.
  • مصباح المتهجد، محمد ‌بن‌ حسن طوسي، المکتبة الاسلاميه، تهران.
  • المصباح المنير في غريب الشرح الكبير، أحمد ‌بن‌ محمد ‌بن‌ علي الفيومي المقرئ‌، المكتبة العلمية ـ بيروت، 1987م.
  • المعارف، عبدالله بن ‌قتيبه، بيروت، ۱۴۰۷ه‍ .ق/۱۹۸۷م.
  • معالم الدين و ملاذالمجتهدين‌، حسن ‌بن‌ زين الدين بن ‌شهيد ثاني‌، دفتر انتشارات اسلامي (وابسته به جامعه مدرسين) قم.
  • المعتبر في شرح المختصر، نجم الدين جعفر ‌بن‌ حسن حلّي، تصحيح و تحقيق: محمد علي حيدري، سيدمهدي شمس الدين، سيد ابومحمد مرتضوي، سيد علي موسوي، ‏اول، قم، مؤسسه سيد الشهداء، 1407ه‍ ‍.ق.
  • المعتمد في شرح المناسک‌، ابو‌القاسم خوئي‌، مقرر: رضا خلخالي، منشورات مدرسه دار العلم ـ لطفي، قم.
  • معجم أسماء البنات، وزارة المعارف العمومية، القاهرة.
  • معجم البلدان، شهاب‌الدين ابوعبدالله ياقوت ‌بن‌ عبدالله حموي، بيروت، دارصادر، 1999م.
  • معجم الرجال الحديث، سيد ابوالقاسم موسوي خويي، مؤسسه احياء آثار امام خويي، بي‌جا، بي‌تا.
  • المعجم الكبير، سليمان ‌بن‌ أحمد ‌بن‌ أيوب ‌بن‌ مطير اللخمي الشامي، ابو‌القاسم الطبراني، مكتبة ابن ‌تيمية ـ القاهرة.
  • معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، عبدالله ‌بن‌ عبدالعزيز البکري، بيروت، عالم الكتب، 1403 ه‍ ‍.ق.
  • معجم معالم الحجاز‌، عاتق ‌بن‌ غيث البلادي‌، دار مكة‌، مؤسسة الريان، چاپ دوم‌، 1431ه‍‍ .ق.
  • معجم مقاييس اللغه، احمد بن ‌فارس الرازمي، تحقيق عبدالسلام محمد‌‌هارون، چاپ دوم، مطبعة المصطفي و اولاده، مصر، ۱۳۸۹ه‍ .ق.
  • المغازي، محمد ‌بن‌ عمر ‌بن‌ واقد السهمي الأسلمي بالولاء، المدني، ابو‌عبدالله، الواقدي، چاپ سوم، دارالأعلمي ـ بيروت، 1409ه‍ .ق.
  • مغانم المطابة في معالم طابة، مجدالدين محمد ‌بن‌ يعقوب الفيروزآبادي، تحقيق: حمد الجاسر‌، دار اليمامة للبحث والترجمة والنشر، 1389ه‍ .ق.
  • المغنـــي والشـرح الكبيـر علـي مـتن المقتنـع، عبدالله ‌بن‌ أحمد ‌بن‌ محمد ا‌بن‌ قدامة المقدسي ابو‌محمد؛ عبد الرحمن ‌بن‌ محمد ‌بن‌ أحمد ‌بن‌ قدامة المقدسي شمس الدين ابو‌الفرج، دارالحديث القاهره.
  • المغني ويليه الشرح الكبير، عبدالله ‌بن‌ أحمد بن ‌قدامة المقدسي، قاهره، دارالحديث.
  • مفاتيح الشرائع، محمد ‌بن‌ شاه مرتضي فيض کاشاني، تحقيق: مهدي رجايي، کتابخانه حضرت آيت الله العظمي مرعشي نجفي=، قم.
  • مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلاّمة‏، جواد ‌بن‌ محمد حسيني، عاملي، شيخ محمدباقر خالصي‏، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1419ه‍ ‍.ق.
  • المفردات في غريب القرآن، حسين ‌بن‌ محمد (راغب اصفهاني)، بيروت، دارالعلم، الدارالشامية، صفوان عدنان داوودي، 1412ه‍ ‍.ق.
  • مفيد الأنام و نور الظلام في تحرير الاحکام لحج بيت الله الحرام، شيخ عبدالله ‌بن‌ عبدالرحمن‌الجاسر، مکتبة النهضة المصريه‌، قاهره، ۱۹۶۹م.
  • المقنعة‌، محمد ‌بن‌ محمد مفيد، مؤسسه نشر اسلامي وابسته به جامعه مدرسين، قم.
  • مکاسب محرمه، امام خميني‌، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني=، تهران.
  • مناسک حج محشي، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، نشر مشعر‌، 1386ه‍ .ش.
  • المناسک و اماکن طرق الحج و معالم الجزيرة، حمد جاسر، رياض، ۱۴۰۱ق/ ۱۹۸۱م.
  • مناقب آل أبي‌طالب، رشيدالدين محمد بن ‌علي ‌بن‌ شهر آشوب مازندراني، مجمع احياء الثقاة الاسلاميه‌، سال ۱۴۱۲ه‍ .ق.
  • منتقي الجمان، جمال الدين حسن ‌بن‌ زين الدين عاملي، بي‌نا، بي‌جا، بي‌تا.
  • منتهي المطلب في تحقيق المذهب‌، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ علي ‌بن‌ المطهر (علامه حلي)، تحقيق قسم الفقه في مجمع البحوث الإسلامية‌، چاپ آستان قدس رضوي، سال ۱۴۱4ه‍ .ق.
  • مهذّب الأحكام في بيان الحلال و الحرام، سيد عبدالأعلي سبزواري، قم، مؤسسه المنار، چهارم، دفتر آيةالله سبزواري‏، 1413ه‍ ‍.ق.
  • المهذب البارع في شرح المختصر النافع، جمال‌الدين احمد ‌بن‌ محمد اسدي، حلّي، مجتبي عراقي، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1407ه‍ ‍.ق.
  • المهـذب فـي فقـه الإمـام الشـافعي، ابو‌اسحاق إبراهيم ‌بن‌ علي ‌بن‌ يوسف الشيرازي، دارالكتب العلمية.
  • المهذب، عبدالعزيز ‌بن‌ نحرير طرابلسي (ابن ‌براج قاضي)، جمعي از محققين و مصححين تحت إشراف شيخ جعفر سبحاني، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1406ه‍ ‍.ق.
  • موجز أحكام الحج، شهيد سيد محمد باقرصدر، دار الإسلام.
  • الموجز في اصول الفقه‌، جعفر سبحاني تبريزي، مؤسسة الإمام الصادق7، قم.
  • موسوعة الإمام الخوئي، سيد ابوالقاسم موسوي خويي، مؤسسه احياء آثار امام خويي، بي‌جا، بي‌تا.
  • موسوعة الفقه الاسلامي طبقاً لمذهب أهل البيت، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي‌، 1423ه‍ .ق.
  • الموسوعة الفقهية الكويتية، وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية ـ الكويت، دارالسلاسل ـ الكويت.
  • الميزان في تفسير القرآن، سيد محمدحسين طباطبايي، دارالکتب الاسلاميه، تهران۱۳۷۵ه‍ .ق.
  • نزهة المشتاق في اختراق الآفاق، محمد ‌بن‌ محمد ادريسي، عالم الکتب‌، بيروت.
  • نقدالرجال، مصطفي ‌بن‌ حسين تفرشي، مؤسسه آل البيت: لاحياء التراث، قم، ١٣٧٧ه‍ .ش.
  • نهاية الإحكام في معرفة الأحكام، حسن ‌بن‌ يوسف ‌بن‌ مطهر اسدي حلّي، بي‌جا، بي‌نا، بي‌تا.
  • النهاية في غريب الحديث والاثر، مجدالدين أبي السعادات المبارك ‌بن‌ محمد (ابن ‌الأثير)، المکتبة العلميه‌، بيروت.
  • النهاية في مجرد الفقه و الفتاوي، ابوجعفر محمد ‌بن‌ حسن طوسي، دوم‏، بيروت، دارالكتاب العربي، ‏1400 ه‍ ‍.ق.
  • الهداية في الأصول والفروع‌، محمد ‌بن‌ علي بن ‌بابويه، تحقيق و چاپ: مؤسسة الامام الهادي7، قم.
  • هداية‌المسترشدين في شرح اصول معالم‌الدين، محمدتقي ‌بن‌ عبدالرحيم رازي اصفهاني، قم ۱۴۲۰ـ۱۴۲۱ه‍ .ق.
  • الوافي‏، محمدمحسن فيض كاشاني، تحقيق: ضياءالدين حسيني اصفهاني، اصفهان، كتابخانه امام اميرالمؤمنين علي7‏، 1406ه‍ ‍.ق.
  • وسائل الشيعة، محمد ‌بن‌ حسن ‌بن‌ علي عاملي، تحقيق رباني شيرازي، بيروت، دار‌احياء‌التراث‌العربي، 1403 ه‍ ‍.ق.
  • الوسيلة إلي نيل الفضيلة، محمد ‌بن‌ علي ‌بن‌ حمزه طوسي (ابن ‌حمزه)، تحقيق: شيخ محمد حسون، قم، مكتبة آية الله المرعشي النجفي، 1408 ه‍ ‍.ق.
  • وفاء الوفا بأخبار دار المصطفي، علي ‌بن‌ عبدالله ‌بن‌ أحمد الحسني الشافعي، نورالدين ابو‌الحسن السمهودي، دار الكتب العلمية، بيروت.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=قرن_المنازل&oldid=41506»