میقات: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح نویسه‌های عربی)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:میقات‌های پنج‌گانه.jpg|بندانگشتی|396x396پیکسل|تصاویری از میقات‌های پنج‌گانه: [[قرن المنازل]]، [[میقات عقیق]] (بخش [[ذی قار]])، [[جحفه]]، [[يلملم]] و [[میقات شجره|شجره]]. |جایگزین=]]
[[پرونده:میقات‌های پنج‌گانه.jpg|بندانگشتی|396x396پیکسل|تصاویری از میقات‌های پنج‌گانه: [[قرن المنازل]]، [[میقات عقیق]] (بخش [[ذی قار]])، [[جحفه]]، [[یلملم]] و [[میقات شجره|شجره]]. |جایگزین=]]
'''میقات،''' مکان‌هایی در [[عربستان]] که کسانی که قصد انجام [[عمره مفرده]] یا [[عمره تمتع]] یا [[حج]] را دارند در آن [[احرام|مُحرم]] می‌شوند. بر اساس روایات، ميقات‌هاى احرام به وسيلۀ [[پيامبر(ص)]] تعيين شده و عبور از آن بدون احرام جایز نیست.<ref>وسائل الشيعة،ج ١١،ص ٣٠٧</ref>
'''میقات،''' مکان‌هایی در [[عربستان]] که کسانی که قصد انجام [[عمره مفرده]] یا [[عمره تمتع]] یا [[حج]] را دارند در آن [[احرام|مُحرم]] می‌شوند. بر اساس روایات، میقات‌های احرام به وسیلۀ [[پیامبر(ص)]] تعیین شده و عبور از آن بدون احرام جایز نیست.<ref>وسائل الشیعة،ج ١١،ص ٣٠٧</ref>


برای [[عمره تمتع]] پنج میقات تعیین شده است: [[مسجد شجره (مکه)|مسجد شجره]]، [[جحفه]]، [[یلملم]]، [[قرن المنازل]] و [[وادی عقیق (میقات)|وادی عقیق]]. ميقات [[حج تمتع|حجّ تمتّع]]، [[مكه]] است و ميقات [[حج افراد|حج اِفراد]] و [[حج قران|حج قِران]]، يكى از مواقيت پنج‏گانه است.  ميقات [[عمره مفرده]]، اگر حاجى در مكه باشد، [[ادنی الحل]]، و اگر خارج از حدود میقات‌های پنج‏گانه باشد، يكى از آن میقات‌ها است.
برای [[عمره تمتع]] پنج میقات تعیین شده است: [[مسجد شجره (مکه)|مسجد شجره]]، [[جحفه]]، [[یلملم]]، [[قرن المنازل]] و [[وادی عقیق (میقات)|وادی عقیق]]. میقات [[حج تمتع|حجّ تمتّع]]، [[مکه]] است و میقات [[حج افراد|حج اِفراد]] و [[حج قران|حج قِران]]، یکی از مواقیت پنج‌گانه است.  میقات [[عمره مفرده]]، اگر حاجی در مکه باشد، [[ادنی الحل]]، و اگر خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، یکی از آن میقات‌ها است.
==ميقات در لغت==
==میقات در لغت==
«ميقات» مصدر ميمي و از مادّه وقت و بر وزن «مِفْعال».<ref>النهايه في غريب الحديث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref> جمع ميقات «مواقيت» است.
«میقات» مصدر میمی و از مادّه وقت و بر وزن «مِفْعال».<ref>النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref> جمع میقات «مواقیت» است.
در کتب لغت<ref>العين، واژه وقت، ج5، ص199.</ref>،<ref>النهايه في غريب الحديث والاثر، واژه وقت، ج‌‌‌5، ص‌212.</ref> وقت را به معناي مقداري از زمان آورده‌اند<ref>لسان العرب، ج2، ص107.</ref> ؛<ref>مصباح المنير، واژه وقت، ص67.</ref>
در کتب لغت<ref>العین، واژه وقت، ج5، ص199.</ref>،<ref>النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref> وقت را به معنای مقداری از زمان آورده‌اند<ref>لسان العرب، ج2، ص107.</ref> ؛<ref>مصباح المنیر، واژه وقت، ص67.</ref>
فراهيدي<ref>العين، واژه وقت، ج5، ص199.</ref>، فيومي<ref>المصباح المنير في غريب الشرح الكبير، واژه وقت، ص‌667.</ref>، ابن ‌اثير<ref>النهايه في غريب الحديث والاثر، واژه وقت، ج‌‌‌5، ص‌212.</ref>، طريحي<ref>مجمع البحرين، ج‌‌‌4، ص531، واژه وقت.</ref> و راغب اصفهاني<ref>مفردات، ص‌566، واژه وقت.</ref> معتقدند: «ميقات در لغت به معناي زماني و مکاني آمده است». سيبويه معتقد است: «وقت در مکان نيز استعمال شده است».<ref>لسان العرب، ج2، ص‌108، واژه وقت.</ref>
فراهیدی<ref>العین، واژه وقت، ج5، ص199.</ref>، فیومی<ref>المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، واژه وقت، ص667.</ref>، ابن اثیر<ref>النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.</ref>، طریحی<ref>مجمع البحرین، ج4، ص531، واژه وقت.</ref> و راغب اصفهانی<ref>مفردات، ص566، واژه وقت.</ref> معتقدند: «میقات در لغت به معنای زمانی و مکانی آمده است». سیبویه معتقد است: «وقت در مکان نیز استعمال شده است».<ref>لسان العرب، ج2، ص108، واژه وقت.</ref>
خلاصه ميقات، به معناي ظرف زمان بوده که بعداً توسعه يافته و در مکان نيز، از جهت تشبيه به زمان، به کار رفته است. پس ميقات شامل اسم زمان و مكان است؛ يعني زمان و مكان معيّن را در بر مي‌گيرد.
خلاصه میقات، به معنای ظرف زمان بوده که بعداً توسعه یافته و در مکان نیز، از جهت تشبیه به زمان، به کار رفته است. پس میقات شامل اسم زمان و مکان است؛ یعنی زمان و مکان معیّن را در بر می‌گیرد.
مرحوم سلطان العلماء در حاشيه شرح لمعه مي‌گويد: «ميقات اسم آلت است؛ مانند مفتاح» و نيز آورده است: «ميقات اسم چيزي است كه به وسيله آن، چيز ديگري معيّن مي‌شود از جهت زمان و مكان».<ref>شرح لمعه، ج1، ص‌219.</ref>
مرحوم سلطان العلماء در حاشیه شرح لمعه می‌گوید: «میقات اسم آلت است؛ مانند مفتاح» و نیز آورده است: «میقات اسم چیزی است که به وسیله آن، چیز دیگری معیّن می‌شود از جهت زمان و مکان».<ref>شرح لمعه، ج1، ص219.</ref>
==ميقات در اصطلاح==
==میقات در اصطلاح==
میقات، در باب [[حج]]، به معناى مکان به كار مى‌رود<ref>لمعه،ج ٢،ص ٢٢٠</ref> یعنی مکان احرام حاجیان است. در واقع، مواقيت اماکني معين هستند که شرعاً براي احرام مشخص شده‌اند و قاصدان نسک، بايد در آنجا مُحرِم ‌شوند. پس در اصطلاح، مكان معين براي عبادت خاص را ميقات گويند. <ref>غاية المنتهي في جمع الإقناع والمنتهي، ج‌‌‌1، ص‌383.</ref>
میقات، در باب [[حج]]، به معنای مکان به کار می‌رود<ref>لمعه،ج ٢،ص ٢٢٠</ref> یعنی مکان احرام حاجیان است. در واقع، مواقیت اماکنی معین هستند که شرعاً برای احرام مشخص شده‌اند و قاصدان نسک، باید در آنجا مُحرِم شوند. پس در اصطلاح، مکان معین برای عبادت خاص را میقات گویند. <ref>غایة المنتهی فی جمع الإقناع والمنتهی، ج1، ص383.</ref>
=== در بیان فقیهان===
=== در بیان فقیهان===
از ميان [[فقيهان]]، بسياري به مفهوم ميقات اشاره کرده‌اند؛ از جمله «محقق اردبيلي»<ref>مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص179.</ref> ميقات را مکاني دانسته که [[احرام]] در آن [[واجب]] است. «محقق نراقي»<ref>مستند‌الشيعة، ج11، ص165.</ref> نيز ميقات را اماکن مشخص شده شرعي دانسته که در آن احرام بسته ‌‌مي‌شود. همچنين صاحب جواهر، در بحث مواقيت، آورده است: «مراد از كلمه ميقات در بحث [[حج]]، حقيقتاً يا مجازاً، اماكن خاص و معين است».<ref>جواهر‌الكلام، ج‌‌‌18، ص‌102.</ref>
از میان [[فقیهان]]، بسیاری به مفهوم میقات اشاره کرده‌اند؛ از جمله «محقق اردبیلی»<ref>مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص179.</ref> میقات را مکانی دانسته که [[احرام]] در آن [[واجب]] است. «محقق نراقی»<ref>مستندالشیعة، ج11، ص165.</ref> نیز میقات را اماکن مشخص شده شرعی دانسته که در آن احرام بسته می‌شود. همچنین صاحب جواهر، در بحث مواقیت، آورده است: «مراد از کلمه میقات در بحث [[حج]]، حقیقتاً یا مجازاً، اماکن خاص و معین است».<ref>جواهرالکلام، ج18، ص102.</ref>
==ميقات حقيقت شرعيه يا متشرعه؟==
==میقات حقیقت شرعیه یا متشرعه؟==
برخي الفاظ داراي معاني شرعي‌اند؛ یعنی پيش از [[اسلام]] اين معاني از آنها استفاده نمي‌شده است.  
برخی الفاظ دارای معانی شرعی‌اند؛ یعنی پیش از [[اسلام]] این معانی از آنها استفاده نمی‌شده است.  
پس، حقيقت شرعيه آن است که در زمان شارع مقدّس، لفظي حقيقت شود. ولي اگر بعد از آن لفظي حقيقت شود، حقيقت متشرّعه خواهد بود. در مورد میقات، حقيقت متشرعه ثابت مي‌گردد نه حقيقت شرعي. <ref>ر.</ref>ک: فرهنگ فقه فارسي، ج3، ص347.</ref>چه آنکه در زمان خود [[اهل بيت|اهل بيت(ع)]]: به اين مکان‌‌ها احرام اطلاق ‌‌مي‌شد. [[روايات اهل بيت]]: متضافراً<ref>وسائل الشيعة، ج‌‌‌8، ص‌221.</ref> به معناي ميقات حج آمده است و حتي در روايات پيغمبر هم، چنين بوده است.  
پس، حقیقت شرعیه آن است که در زمان شارع مقدّس، لفظی حقیقت شود. ولی اگر بعد از آن لفظی حقیقت شود، حقیقت متشرّعه خواهد بود. در مورد میقات، حقیقت متشرعه ثابت می‌گردد نه حقیقت شرعی. <ref>ر.</ref>ک: فرهنگ فقه فارسی، ج3، ص347.</ref>چه آنکه در زمان خود [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]]: به این مکان‌ها احرام اطلاق می‌شد. [[روایات اهل بیت]]: متضافراً<ref>وسائل الشیعة، ج8، ص221.</ref> به معنای میقات حج آمده است و حتی در روایات پیغمبر هم، چنین بوده است.  
{{یادداشت|براي نمونه، از طريق عامه، از پيامبر اعظم روايت شده است: «روي ابن ‌عباس قال: وقت رسول الله لأهل المدينة ذالحليفة و لأهل الشام الجحفة و لأهل نجد قرن و لأهل اليمن يلملم»(مغني، ابن ‌قدامه، ج‌‌‌3، ص‌207)؛ در اين حديث وقت به معناي ميقات قرار دادن است.}}  
{{یادداشت|برای نمونه، از طریق عامه، از پیامبر اعظم روایت شده است: «روی ابن عباس قال: وقت رسول الله لأهل المدینة ذالحلیفة و لأهل الشام الجحفة و لأهل نجد قرن و لأهل الیمن یلملم»(مغنی، ابن قدامه، ج3، ص207)؛ در این حدیث وقت به معنای میقات قرار دادن است.}}  
===ثمره بحث===
===ثمره بحث===
اساساً اختلاف ياد شده ثمره‌اي عملي ندارد؛ زيرا احاديث حضرت رسول، از طريق ائمه اطهار، براي ما بازگو شده و كاربرد آن الفاظ در معاني شرعي، در عصر آنان، حقيقي است. بنابراين صرف نظر از مباحث و دقائق علمي، فايده مهمي بر اين بحث مترتّب نيست. <ref>اصول الفقه، ج1، صص‌82 و 83.</ref>
اساساً اختلاف یاد شده ثمره‌ای عملی ندارد؛ زیرا احادیث حضرت رسول، از طریق ائمه اطهار، برای ما بازگو شده و کاربرد آن الفاظ در معانی شرعی، در عصر آنان، حقیقی است. بنابراین صرف نظر از مباحث و دقائق علمی، فایده مهمی بر این بحث مترتّب نیست. <ref>اصول الفقه، ج1، صص82 و 83.</ref>


== تعداد ميقات‌ها==
== تعداد میقات‌ها==
* برخی<ref>المبسوط في فقه الامامية، ج1، ص312.</ref>،<ref>المراسم العلوية في الاحکام النبوية، ص106.</ref> به پنج<ref>الوسيلة الي نيل الفضيلة، ص160.</ref> و برخی<ref>شرائع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام، ج1، ص177.</ref>، <ref>ارشاد الاذهان، ج1، ص315‌؛ قواعد الاحكام، ج1، ص‌416.</ref>  به شش<ref>المعة الدمشقية في فقه الامامية، ص57.</ref> مکان اشاره کرده‌اند. البته «شيخ»<ref>الجمل و العقود في العبادات، ص132.</ref>  به هفت‌، «شهيد»<ref>الدروس الشرعية في فقه الامامية، ج1، ص340.</ref> به ده و حتي برخي به يازده<ref>جواهر الکلام، ج‌‌‌18، ص‌103.</ref> مکان نيز اشاره کرده‌اند.
* برخی<ref>المبسوط فی فقه الامامیة، ج1، ص312.</ref>،<ref>المراسم العلویة فی الاحکام النبویة، ص106.</ref> به پنج<ref>الوسیلة الی نیل الفضیلة، ص160.</ref> و برخی<ref>شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، ص177.</ref>، <ref>ارشاد الاذهان، ج1، ص315؛ قواعد الاحکام، ج1، ص416.</ref>  به شش<ref>المعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، ص57.</ref> مکان اشاره کرده‌اند. البته «شیخ»<ref>الجمل و العقود فی العبادات، ص132.</ref>  به هفت، «شهید»<ref>الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج1، ص340.</ref> به ده و حتی برخی به یازده<ref>جواهر الکلام، ج18، ص103.</ref> مکان نیز اشاره کرده‌اند.
* ريشه اين اقوال، [[روايات]] مختلف اين باب است<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص‌222.</ref>.<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص‌222.</ref>
* ریشه این اقوال، [[روایات]] مختلف این باب است<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص222.</ref>.<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص222.</ref>
* مکان‌‌هاي ديگري هم به عنوان میقات بيان شده‌اند؛ مثلاً: [[جعرانه|جِعْرانه]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج10، ص238.</ref>‌، [[تنعيم]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص214.</ref> ‌، [[حديبيه]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج8، ص247.</ref>، [[فخ]]{{یادداشت|«‌فخّ‌‌» وادي معروفي است كه در مدخل شهر مكّه، از سوي مسجد تنعيم، واقع شده و امروز به «شهداء» معروف است در روز يوم الترويه، در سال 169ه‍.ق، ‌حسين‌ بن‌ علي‌ بن‌ حسن‌ بن‌ حسن‌ بن‌ حسن بن ‌علي‌ بن‌ ابي‌طالب:‌‌ با سپاه عباسيان در اين منطقه جنگيد و با يارانش به شهادت رسيد كه قبر ايشان هم‌اکنون در آنجا قرار دارد. (تاريخ مكه، ازرقي، ج‌‌‌1، ص191).}} [[رای کودکان]]،<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص243.</ref>‌ [[مکه]] براي [[حج]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص246.</ref> ، [[محاذات]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص230.</ref>، [[ادني‌الحل]] براي [[عمره مفرده]] پس از [[حج قران]] و [[حج افراد|افراد]]<ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص247.</ref> و [[نذر]]. <ref>وسايل‌الشيعة، ج‌‌‌8، ص236.</ref>
* مکان‌های دیگری هم به عنوان میقات بیان شده‌اند؛ مثلاً: [[جعرانه|جِعْرانه]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج10، ص238.</ref>، [[تنعیم]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص214.</ref> ، [[حدیبیه]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.</ref>، [[فخ]]{{یادداشت|«فخّ» وادی معروفی است که در مدخل شهر مکّه، از سوی مسجد تنعیم، واقع شده و امروز به «شهداء» معروف است در روز یوم الترویه، در سال 169ه‍.ق، حسین بن علی بن حسن بن حسن بن حسن بن علی بن ابی‌طالب: با سپاه عباسیان در این منطقه جنگید و با یارانش به شهادت رسید که قبر ایشان هم‌اکنون در آنجا قرار دارد. (تاریخ مکه، ازرقی، ج1، ص191).}} [[رای کودکان]]،<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص243.</ref> [[مکه]] برای [[حج]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص246.</ref> ، [[محاذات]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص230.</ref>، [[ادنی‌الحل]] برای [[عمره مفرده]] پس از [[حج قران]] و [[حج افراد|افراد]]<ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.</ref> و [[نذر]]. <ref>وسایل‌الشیعة، ج8، ص236.</ref>
*خلاصه روايات، مواقيت را پنج مورد  مشخص معرفي کرده‌اند: «[[شجره]]، [[جحفه]]، [[عقيق]]، [[يلملم]] و [[قرن المنازل]]».
*خلاصه روایات، مواقیت را پنج مورد  مشخص معرفی کرده‌اند: «[[شجره]]، [[جحفه]]، [[عقیق]]، [[یلملم]] و [[قرن المنازل]]».
{{سخ}}
{{سخ}}
[[پرونده:نقشه میقات‌های حج.png|وسط|بی‌قاب|750پیکسل]]
[[پرونده:نقشه میقات‌های حج.png|وسط|بی‌قاب|750پیکسل]]


==حکم آشنايي با ميقات==
==حکم آشنایی با میقات==
نخستين عمل در حج و عمره، [[احرام]] است. اجماع است که احرام بايد در مکان‌‌هايي که شارع مقدس مشخص کرده، انجام پذيرد. فقهاي اماميه معتقدند احرام فقط در ميقات منعقد ‌‌مي‌شود؛ مگر در حالات‌ خاصي مثل نذر کردن که ‌‌مي‌توان پيش از ميقات، احرام بست. <ref>المعتبر، ج2، ص805؛ مجمع الفائدة و البرهان في شرح ارشاد الاذهان، ج6، ص168‌؛ جواهر الکلام، ج18، ص122.</ref> بسياري از [[فقها]] آشنايي با مواقيت را واجب دانسته‌اند.
نخستین عمل در حج و عمره، [[احرام]] است. اجماع است که احرام باید در مکان‌هایی که شارع مقدس مشخص کرده، انجام پذیرد. فقهای امامیه معتقدند احرام فقط در میقات منعقد می‌شود؛ مگر در حالات خاصی مثل نذر کردن که می‌توان پیش از میقات، احرام بست. <ref>المعتبر، ج2، ص805؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج6، ص168؛ جواهر الکلام، ج18، ص122.</ref> بسیاری از [[فقها]] آشنایی با مواقیت را واجب دانسته‌اند.
«شيخ طوسي»<ref>النهاية في مجرد الفقه والفتاوي، ص209.</ref> ، «ابن ‌ادريس»<ref>السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، ج1، ص‌526.</ref>، «علامه»<ref>منتهي المطالب، ج2، ص665.</ref>، «مقدس اردبيلي»<ref>مجمع الفائدة و البرهان في شرح ارشاد الأذهان، ج6، ص‌179.</ref>، «صاحب جواهر»<ref>جواهر‌الكلام، ج۱۸، ص۱۰۷.</ref> و ديگر فقها<ref>الموسوعة الفقهية، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، ج‌‌‌6، ص‌495.</ref> به وجوب شناخت مواقيت تصريح فرموده‌اند.
«شیخ طوسی»<ref>النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، ص209.</ref> ، «ابن ادریس»<ref>السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج1، ص526.</ref>، «علامه»<ref>منتهی المطالب، ج2، ص665.</ref>، «مقدس اردبیلی»<ref>مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج6، ص179.</ref>، «صاحب جواهر»<ref>جواهرالکلام، ج۱۸، ص۱۰۷.</ref> و دیگر فقها<ref>الموسوعة الفقهیة، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج6، ص495.</ref> به وجوب شناخت مواقیت تصریح فرموده‌اند.
وجوب شناخت مواقيت‌، عقلي و شرعي طريقي است.  
وجوب شناخت مواقیت، عقلی و شرعی طریقی است.  
== در عمره ==
== در عمره ==
:'''عمره تمتع'''
:'''عمره تمتع'''
خط ۴۴: خط ۴۴:
برای کسانی که از میقات‌های یاد شده عبور نکنند، میقاتشان محاذی یکی از میقات‌های گفته شده است.
برای کسانی که از میقات‌های یاد شده عبور نکنند، میقاتشان محاذی یکی از میقات‌های گفته شده است.
:'''عمره مفرده'''
:'''عمره مفرده'''
در [[عمره مفرده]]، اگر حاجى در [[مكه]] باشد، میقات او [[ادنی‌الحل|ادنى الحل]] است. اما اگر حاجی خارج از شهر مکه و خارج از حدود ميقات‌هاى پنج‌گانه باشد، میقات او يكى از آن ميقات‌ها است و چنانچه داخل میقات‌های ياد شده باشد، اختیار دارد كه از يكى از آنها و يا از ادنى الحلّ مُحرم شود. ميقات كودكان «فخّ» است.<ref>برگرفته از مصباح الناسكين،صص ٨۴ و ٨۵</ref>
در [[عمره مفرده]]، اگر حاجی در [[مکه]] باشد، میقات او [[ادنی‌الحل|ادنی الحل]] است. اما اگر حاجی خارج از شهر مکه و خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، میقات او یکی از آن میقات‌ها است و چنانچه داخل میقات‌های یاد شده باشد، اختیار دارد که از یکی از آنها و یا از ادنی الحلّ مُحرم شود. میقات کودکان «فخّ» است.<ref>برگرفته از مصباح الناسکین،صص ٨۴ و ٨۵</ref>
== در حج ==
== در حج ==
میقات در حج‌های واجب سه‌گانه متفاوت است. در [[حج تمتع]]، میقات شهر مکه و در [[حج افراد]] و [[حج قران]]، یکی از مواقیت پنج‌گانه است؛ البته اگر شخص در مكه و يا در محلّى نزديك‌تر از ميقات به مكه باشد، خانه‌اش ميقات او است، كه در روايات از آن به «دويرة أهله» تعبير شده است.
میقات در حج‌های واجب سه‌گانه متفاوت است. در [[حج تمتع]]، میقات شهر مکه و در [[حج افراد]] و [[حج قران]]، یکی از مواقیت پنج‌گانه است؛ البته اگر شخص در مکه و یا در محلّی نزدیک‌تر از میقات به مکه باشد، خانه‌اش میقات او است، که در روایات از آن به «دویرة أهله» تعبیر شده است.
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
خط ۵۳: خط ۵۳:
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
  | پیش از لینک =  
  | پیش از لینک =  
  | منبع =  '''فرهنگ اعلام جغرافيايى تاريخى در حديث و سيره نبوى‏'''
  | منبع =  '''فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی‏'''
  |‌ توضیحات منبع = نویسنده: محمد محمد حسن شراب، نشر مشعر
  | توضیحات منبع = نویسنده: محمد محمد حسن شراب، نشر مشعر
  | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/404
  | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/404
}}
}}


[[رده:میقات‌های حج]]
[[رده:میقات‌های حج]]

نسخهٔ ‏۲۷ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۴۵

تصاویری از میقات‌های پنج‌گانه: قرن المنازل، میقات عقیق (بخش ذی قار)، جحفه، یلملم و شجره.

میقات، مکان‌هایی در عربستان که کسانی که قصد انجام عمره مفرده یا عمره تمتع یا حج را دارند در آن مُحرم می‌شوند. بر اساس روایات، میقات‌های احرام به وسیلۀ پیامبر(ص) تعیین شده و عبور از آن بدون احرام جایز نیست.[۱]

برای عمره تمتع پنج میقات تعیین شده است: مسجد شجره، جحفه، یلملم، قرن المنازل و وادی عقیق. میقات حجّ تمتّع، مکه است و میقات حج اِفراد و حج قِران، یکی از مواقیت پنج‌گانه است. میقات عمره مفرده، اگر حاجی در مکه باشد، ادنی الحل، و اگر خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، یکی از آن میقات‌ها است.

میقات در لغت

«میقات» مصدر میمی و از مادّه وقت و بر وزن «مِفْعال».[۲] جمع میقات «مواقیت» است. در کتب لغت[۳]،[۴] وقت را به معنای مقداری از زمان آورده‌اند[۵] ؛[۶] فراهیدی[۷]، فیومی[۸]، ابن اثیر[۹]، طریحی[۱۰] و راغب اصفهانی[۱۱] معتقدند: «میقات در لغت به معنای زمانی و مکانی آمده است». سیبویه معتقد است: «وقت در مکان نیز استعمال شده است».[۱۲] خلاصه میقات، به معنای ظرف زمان بوده که بعداً توسعه یافته و در مکان نیز، از جهت تشبیه به زمان، به کار رفته است. پس میقات شامل اسم زمان و مکان است؛ یعنی زمان و مکان معیّن را در بر می‌گیرد. مرحوم سلطان العلماء در حاشیه شرح لمعه می‌گوید: «میقات اسم آلت است؛ مانند مفتاح» و نیز آورده است: «میقات اسم چیزی است که به وسیله آن، چیز دیگری معیّن می‌شود از جهت زمان و مکان».[۱۳]

میقات در اصطلاح

میقات، در باب حج، به معنای مکان به کار می‌رود[۱۴] یعنی مکان احرام حاجیان است. در واقع، مواقیت اماکنی معین هستند که شرعاً برای احرام مشخص شده‌اند و قاصدان نسک، باید در آنجا مُحرِم شوند. پس در اصطلاح، مکان معین برای عبادت خاص را میقات گویند. [۱۵]

در بیان فقیهان

از میان فقیهان، بسیاری به مفهوم میقات اشاره کرده‌اند؛ از جمله «محقق اردبیلی»[۱۶] میقات را مکانی دانسته که احرام در آن واجب است. «محقق نراقی»[۱۷] نیز میقات را اماکن مشخص شده شرعی دانسته که در آن احرام بسته می‌شود. همچنین صاحب جواهر، در بحث مواقیت، آورده است: «مراد از کلمه میقات در بحث حج، حقیقتاً یا مجازاً، اماکن خاص و معین است».[۱۸]

میقات حقیقت شرعیه یا متشرعه؟

برخی الفاظ دارای معانی شرعی‌اند؛ یعنی پیش از اسلام این معانی از آنها استفاده نمی‌شده است. پس، حقیقت شرعیه آن است که در زمان شارع مقدّس، لفظی حقیقت شود. ولی اگر بعد از آن لفظی حقیقت شود، حقیقت متشرّعه خواهد بود. در مورد میقات، حقیقت متشرعه ثابت می‌گردد نه حقیقت شرعی. [۱۹]ک: فرهنگ فقه فارسی، ج3، ص347.</ref>چه آنکه در زمان خود اهل بیت(ع): به این مکان‌ها احرام اطلاق می‌شد. روایات اهل بیت: متضافراً[۲۰] به معنای میقات حج آمده است و حتی در روایات پیغمبر هم، چنین بوده است. [یادداشت ۱]

ثمره بحث

اساساً اختلاف یاد شده ثمره‌ای عملی ندارد؛ زیرا احادیث حضرت رسول، از طریق ائمه اطهار، برای ما بازگو شده و کاربرد آن الفاظ در معانی شرعی، در عصر آنان، حقیقی است. بنابراین صرف نظر از مباحث و دقائق علمی، فایده مهمی بر این بحث مترتّب نیست. [۲۱]

تعداد میقات‌ها


حکم آشنایی با میقات

نخستین عمل در حج و عمره، احرام است. اجماع است که احرام باید در مکان‌هایی که شارع مقدس مشخص کرده، انجام پذیرد. فقهای امامیه معتقدند احرام فقط در میقات منعقد می‌شود؛ مگر در حالات خاصی مثل نذر کردن که می‌توان پیش از میقات، احرام بست. [۴۱] بسیاری از فقها آشنایی با مواقیت را واجب دانسته‌اند. «شیخ طوسی»[۴۲] ، «ابن ادریس»[۴۳]، «علامه»[۴۴]، «مقدس اردبیلی»[۴۵]، «صاحب جواهر»[۴۶] و دیگر فقها[۴۷] به وجوب شناخت مواقیت تصریح فرموده‌اند. وجوب شناخت مواقیت، عقلی و شرعی طریقی است.

در عمره

عمره تمتع

میقات‌های عمره تمتع عبارت است از:

برای کسانی که از میقات‌های یاد شده عبور نکنند، میقاتشان محاذی یکی از میقات‌های گفته شده است.

عمره مفرده

در عمره مفرده، اگر حاجی در مکه باشد، میقات او ادنی الحل است. اما اگر حاجی خارج از شهر مکه و خارج از حدود میقات‌های پنج‌گانه باشد، میقات او یکی از آن میقات‌ها است و چنانچه داخل میقات‌های یاد شده باشد، اختیار دارد که از یکی از آنها و یا از ادنی الحلّ مُحرم شود. میقات کودکان «فخّ» است.[۴۸]

در حج

میقات در حج‌های واجب سه‌گانه متفاوت است. در حج تمتع، میقات شهر مکه و در حج افراد و حج قران، یکی از مواقیت پنج‌گانه است؛ البته اگر شخص در مکه و یا در محلّی نزدیک‌تر از میقات به مکه باشد، خانه‌اش میقات او است، که در روایات از آن به «دویرة أهله» تعبیر شده است.

پانویس

  1. ↑ وسائل الشیعة،ج ١١،ص ٣٠٧
  2. ↑ النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.
  3. ↑ العین، واژه وقت، ج5، ص199.
  4. ↑ النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.
  5. ↑ لسان العرب، ج2، ص107.
  6. ↑ مصباح المنیر، واژه وقت، ص67.
  7. ↑ العین، واژه وقت، ج5، ص199.
  8. ↑ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، واژه وقت، ص667.
  9. ↑ النهایه فی غریب الحدیث والاثر، واژه وقت، ج5، ص212.
  10. ↑ مجمع البحرین، ج4، ص531، واژه وقت.
  11. ↑ مفردات، ص566، واژه وقت.
  12. ↑ لسان العرب، ج2، ص108، واژه وقت.
  13. ↑ شرح لمعه، ج1، ص219.
  14. ↑ لمعه،ج ٢،ص ٢٢٠
  15. ↑ غایة المنتهی فی جمع الإقناع والمنتهی، ج1، ص383.
  16. ↑ مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص179.
  17. ↑ مستندالشیعة، ج11، ص165.
  18. ↑ جواهرالکلام، ج18، ص102.
  19. ↑ ر.
  20. ↑ وسائل الشیعة، ج8، ص221.
  21. ↑ اصول الفقه، ج1، صص82 و 83.
  22. ↑ المبسوط فی فقه الامامیة، ج1، ص312.
  23. ↑ المراسم العلویة فی الاحکام النبویة، ص106.
  24. ↑ الوسیلة الی نیل الفضیلة، ص160.
  25. ↑ شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، ص177.
  26. ↑ ارشاد الاذهان، ج1، ص315؛ قواعد الاحکام، ج1، ص416.
  27. ↑ المعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، ص57.
  28. ↑ الجمل و العقود فی العبادات، ص132.
  29. ↑ الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج1، ص340.
  30. ↑ جواهر الکلام، ج18، ص103.
  31. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص222.
  32. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص222.
  33. ↑ وسایل‌الشیعة، ج10، ص238.
  34. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص214.
  35. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.
  36. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص243.
  37. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص246.
  38. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص230.
  39. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص247.
  40. ↑ وسایل‌الشیعة، ج8، ص236.
  41. ↑ المعتبر، ج2، ص805؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج6، ص168؛ جواهر الکلام، ج18، ص122.
  42. ↑ النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، ص209.
  43. ↑ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج1، ص526.
  44. ↑ منتهی المطالب، ج2، ص665.
  45. ↑ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج6، ص179.
  46. ↑ جواهرالکلام، ج۱۸، ص۱۰۷.
  47. ↑ الموسوعة الفقهیة، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج6، ص495.
  48. ↑ برگرفته از مصباح الناسکین،صص ٨۴ و ٨۵
  1. ↑ برای نمونه، از طریق عامه، از پیامبر اعظم روایت شده است: «روی ابن عباس قال: وقت رسول الله لأهل المدینة ذالحلیفة و لأهل الشام الجحفة و لأهل نجد قرن و لأهل الیمن یلملم»(مغنی، ابن قدامه، ج3، ص207)؛ در این حدیث وقت به معنای میقات قرار دادن است.
  2. ↑ «فخّ» وادی معروفی است که در مدخل شهر مکّه، از سوی مسجد تنعیم، واقع شده و امروز به «شهداء» معروف است در روز یوم الترویه، در سال 169ه‍.ق، حسین بن علی بن حسن بن حسن بن حسن بن علی بن ابی‌طالب: با سپاه عباسیان در این منطقه جنگید و با یارانش به شهادت رسید که قبر ایشان هم‌اکنون در آنجا قرار دارد. (تاریخ مکه، ازرقی، ج1، ص191).

منابع

این مقاله برگرفته از فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی‏ نویسنده: محمد محمد حسن شراب، نشر مشعر است.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=میقات&oldid=44090»