انصاب حرم: تفاوت میان نسخه‌ها

ويرايش کامل قسمت انصاب حرم / واژه شناسي و تاريخچه انصاب حرم
خط ۴: خط ۴:
==واژه‌شناسی==
==واژه‌شناسی==


انصاب جمع نَصْب به معنای نشانه است. به نشانه‌هایی که مرزهای [[حرم]] را مشخص می‌کنند، انصاب الحرم گفته می‌شود.<ref>لسان العرب، ج1، ص759؛ تاج العروس، ج‌2، ص435، «نصب».</ref> بر این نشانه‌ها واژگانی چون اعلام الحرم<ref>النهایه، ج‏3، ص292؛ لسان العرب، ج12، ص419، «علم.</ref> و منار الحرم<ref>لسان العرب، ج5، ص241، «نور.</ref> و امیال<ref>لسان العرب، ج11، ص639، «میل.</ref> نیز اطلاق شده است. پیش از [[اسلام]]، انصاب به سنگ‌هایی گفته می‌شد که مشرکانی که قدرت ساخت خانه یا بتی برای [[عبادت]] نداشتند، روبه‌روی حرم یا جاهای دیگر قرار می‌دادند و گرد آن‌ها طواف و نزدشان [[قربانی]] می‌کردند.<ref>الاصنام، ص33، 42.</ref>  
انصاب جمع نَصْب، به معنای نشانه است. به نشانه‌هایی که مرزهای [[حرم]] را مشخص می‌کنند، انصاب‌الحرم<ref>لسان العرب، ج1، ص759؛ تاج العروس، ج‌2، ص435، «نصب».</ref>، اعلام الحرم<ref>النهایه، ج‏3، ص292؛ لسان العرب، ج12، ص419، «علم.</ref>، منار الحرم<ref>لسان العرب، ج5، ص241، «نور.</ref> و امیال<ref>لسان العرب، ج11، ص639، «میل.</ref> گفته مي‌شود. پیش از [[اسلام]]، انصاب به سنگ‌هایی گفته می‌شد که مشرکانی که قدرت ساخت خانه یا بت برای [[عبادت]] نداشتند، روبه‌روی حرم یا جاهای دیگر قرار می‌دادند و گرد آن‌ها طواف و نزدشان [[قربانی]] می‌کردند.<ref>الاصنام، ص33، 42.</ref>  


==تاریخچه انصاب حرم==
==تاریخچه انصاب حرم==


از آن‌جا که محدوده حرم دارای احکام ویژه مانند ممنوعیت نبرد و خونریزی، صید و شکار، قطع درختان و گیاهان بوده و باید با [[احرام]] به آن وارد می‌شدند،<ref>الاحکام السلطانیه، ص339-341؛ تهذیب الاسماء، ج3، ص83-84؛ معجم البلدان، ج2، ص244.</ref> مشخص ساختن این محدوده از اهمیت فراوان برخوردار است. چندین روایت بر تعیین مرزهای محدوده حرم به‌دستور خداوند تصریح دارند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص113؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص15؛ العقد الثمین، ج1، ص37.</ref> البته در شیوه آن اختلاف‌هایی به‌چشم می‌خورد. برپایه برخی روایات، مرزهای حرم با درخشش نوری از [[حجرالاسود]] هنگامی که [[حضرت ابراهیم]] آن را در جای خود قرار داد، مشخص شد.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص272-273؛ التهذیب، ج2، ص44-45؛ المناقب، ج3، ص382.</ref> سپس ایشان با راهنمایی [[جبرئیل]] محدوده حرم را علامت‌‌‌ نهاد و بر این حدود سنگ‌چین‌هایی ساخت و با خاک و گل آن‌ها را محکم کرد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص273-375؛ المصنف، ج5، ص25؛ المناسک، ص471.</ref> بر این اساس، تعیین این حدود توقیفی است و نه اجتهادی. از این‌رو، در موقعیت این انصاب در طول روزگاران تغییری داده نشده است. این محدوده که [[مسجدالحرام]] را درون خود دارد، چهارسوی مکه را احاطه کرده است.
از آن‌جا که محدوده حرم دارای احکام ویژه‌اي است؛ مانند ممنوعیت نبرد و خونریزی، صید و شکار، قطع درختان و گیاهان و ورود با [[احرام]]<ref>الاحکام السلطانیه، ص339-341؛ تهذیب الاسماء، ج3، ص83-84؛ معجم البلدان، ج2، ص244.</ref>، مشخص ساختن این محدوده، از اهمیت فراوان برخوردار است. چندین روایت بر تعیین محدوده حرم به‌دستور خداوند تصریح دارند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص113؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص15؛ العقد الثمین، ج1، ص37.</ref> برپایه برخی روایات، مرزهای حرم با درخشش نوری از [[حجرالاسود]] هنگامی که [[حضرت ابراهیم]] آن را در جای خود قرار داد، مشخص شد.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص272-273؛ التهذیب، ج2، ص44-45؛ المناقب، ج3، ص382.</ref> سپس با راهنمایی [[جبرئیل]]، محدوده حرم را با قرار دادن چند سنگ‌ روي هم علامت‌گذاري و با گل آن‌ها را محکم کرد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص273-375؛ المصنف، ج5، ص25؛ المناسک، ص471.</ref> این محدوده [[مسجدالحرام]] و بخشي از شهر مکه فعلي را در برمي‌گيرد و چون تعیین حدود حرم توقیفی است و اجتهادی نيست، در موقعیت انصاب حرم از ابتدا تا کنون، تغییری داده نشده؛ بلکه در دوره‌های گوناگون، بازسازی و مرمت شدند. نخستین‌بار [[حضرت اسماعیل]] <ref>اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص225؛ شفاء الغرام، ج1، ص106.</ref> و سپس برخي اجداد پيامبر همچون [[عدنان بن ادد|عدنان بن اُدَد]]، جد بیستم [[رسول خدا]]<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص276؛ شفاء الغرام، ج1، ص55.</ref> و [[قصی بن کلاب|قُصی بن کِلاب]]<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص121؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص225.</ref> جد چهارم ایشان، اين علائم را بازسازی کردند.
 
پس از ابراهیم، در دوره‌های گوناگون، این نشانه‌ها بازسازی و مرمت شدند. نخستین‌بار [[حضرت اسماعیل]] پس از پدر به بازسازی نشانه‌ها پرداخت.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص225؛ شفاء الغرام، ج1، ص106.</ref> [[عدنان بن ادد|عدنان بن اُدَد]]، جد بیستم [[رسول خدا]]<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص276؛ شفاء الغرام، ج1، ص55.</ref> و [[قصی بن کلاب|قُصی بن کِلاب]]<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص121؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص225.</ref> جد چهارم ایشان نیز از کسانی بودند که به بازسازی این علائم پرداختند. منابع به جزئیات این بازسازی‌ها اشاره ندارند.


==نشانه‌ها در مسیر اصلی حرم==
==نشانه‌ها در مسیر اصلی حرم==