سعی
سعی یکی از اعمال عمره و حج است و به معنای هفت بار پیمودن فاصلهٔ میان دو کوه صفا و مروه در مکه است. این عمل پس از نماز طواف و پس از تقصیر انجام می‌شود.
سعی از صفا آغاز شده و به مروه پایان می‌یابد و استراحت کردن میان این عمل جایز نیست. پیش از آغاز سعی، نوشیدن از آب زمزم و خواندن دعاهایی خاص مستحب است. یکی از مستحبات سعی، هروله در بخشی خاص از مسیر است.
مفهوم‌شناسی
سعی یکی از اعمال عمره مفرده و تمتع است و به معنای هفت بار پیمودن فاصلهٔ میان دو کوه صفا و مروه است.
زمان
سعی باید پس از نماز طواف و پیش از تقصیر انجام شود و فاصله انداختن بین نماز طواف و سعی اشکال ندارد؛ ولی نباید سعی را برای فردا بگذارد.
واجبات
- سعی باید از کوه صفا آغاز شده و به مروه پایان یابد.[یادداشت ۱]
- سعی دارای هفت شوط است و پیمودن فاصله صفا تا مروه یک شوط و برگشتن از مروه به صفا شوط دوم به‌حساب می‌آید؛ بنابراین هفت شوط سعی، بر مروه ختم می‌شود.
- در حال سعی، وقتی که از صفا به مروه می‌رود باید رو به مروه باشد و نیز وقتی به‌طرف صفا برمی‌گردد باید رو به صفا باشد و عقب‌عقب یا کج‌کج حرکت کردن صحیح نیست.
احکام
- برای سعی طهارت شرط نیست؛ از این رو، سعی بدون وضو و با بدن و لباس نجس نیز صحیح است.
- نشستن و استراحت کردن بر صفا و مروه و در بین آن‌ها جایز نیست و اگر در بین سعی باشد، باید از همان‌جا که سعی را قطع کرده است ادامه دهد.
- سعی در طبقه دوم چون بالاتر از دو کوه است اشکال دارد.
مستحبات پیش از آغاز سعی
برخی از مستحبات پس از طواف و پیش از آغاز سعی چنین است:
- نوشیدن از آب زمزم، ریخت مقداری از آن بر سر و صورت و خواندن این دعا: «اَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْم؛ خدایا، این آب را بر من روزیِ گسترده، دانشی سودمند و شفا از هر بیماری قرار بده، که تو بر هر چیز توانایی.»
- رفتن بالای صفا، رو کردن به کعبه و حمد و ثنای الهی و یادکردن از نعمت‌های الهی.
- بالای صفا، هفت مرتبه تکرار هر یک از ذکرهای الله اکبر؛ الحمد لله و لا إله إلاّ الله.
- بالای صفا، سه بار تکرار کردن ذکر «لاٰ إِلٰهَ إِلاَّ اَللّٰهُ وَحْدَهُ لاٰ شَرِیکَ لَهُ، لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ، یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ، بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ؛ شایسته پرستشی به‌جز خدا نیست، شریک ندارد، ملک و سپاس از آن اوست، او زنده می‌کند و می‌می‌راند و او زنده‌ای است که نمی‌میرد، خیر به دست او است و او به هر چیزی تواناست». پس از آن صلوات بر محمد و آل او صلوات و پس از آن صد بار تکرار هر کدام از این ذکرها: الله اکبر؛ الحمد لله؛ سبحان الله و لا اله الا الله.
مستحبات سعی
برخی از مستحبات سعی چنین است:
- خواندن دعاها و اذکاری خاص ار جمله صدبار تکرار هر کدام از این ذکرها: الله اکبر؛ لا اله إلاّ الله؛ الحمد لله؛ سبحان الله.
- برای مردان مستحب است، فاصله‌ای که با خط و چراغ سبزرنگ در مسیر سعی مشخص شده است هَروَله کند، یعنی کمی تندتر بروند و در وقت برگشتن نیز به همان ترتیب برگردند، ولی برای زن‌ها هروله کردن مستحب نیست.
- ↑ یادآوری می‌شود، چون قسمتی از صفا و مروه را برداشته‌اند، بخشی از راه شیب‌دار و محوطه مسطح نیز جزء کوه حساب می‌شود، لذا همین‌که از بالای قسمت شیب‌دار، سعی را آغاز کنند صحیح است و رفتن بالای صخره‌ها لازم نیست و بر مروه نیز پس از بالا رفتن از قسمت شیب‌دار و رسیدن به قسمت مُسطح کافی است.
منابع
این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه مناسک حج، محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش، ص۴۱–۴۴ و ویژه‌نامه عمره مفرده: وصال دوست، حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت معاونت فرهنگی، ۱۳۹۳ش، ص۷۸ است.