احرام

جایگاه و مفهوم‌شناسی

احرام، نخستین کار در حج و عمره است که در آن فرد لباس احرام پوشیده و پس از نیت، لبیک می‌گوید.[۱] اِحرام را از آن رو به این نام می‌نامند که احرام‌گزار برخی کارهایی را که پیشتر بر وی حلال بوده[۲] یا کارهایی را که با اعمال حج و عُمره ناسازگار است، بر خود حرام می‌شمرَد.[۳] به فرد در حالت احرام «مُحْرِم» می‌گویند.[۴]
احرام به نظر فقیهان شیعه[۵] و اهل سنت[۶] از ارکان حج و عمره به شمار می‌رود که ترک عمدی آن، حج و عمره را باطل می‌سازد. بر این اساس، بخشی مهم از مبحث حج در منابع فقهی به احرام اختصاص یافته است.

مواردی که احرام واجب است

به نظر فقیهان شیعه، واجب است بر کسی که می‌خواهد داخل مکه شود با احرام وارد شود.[۷] در صورت ترک احرام به سبب ندانستن حکم یا فراموشی نیز بازگشت به میقات واجب است، مگر آنکه از این کار ناتوان باشد. در این صورت، حج‌گزار می‌تواند از همان‌جا که جهل یا فراموشی او از میان رفته، محرم شود.[۸]

همچنین اگر شخصی از روی عذر، بدون احرام وارد مکه شود، اگر ممکن نیست به میقات برود، باید در جایی دور از حرم یا در ادنی‌الحل محرم شود.[۹]

استثنا

کسانی که به خاطر شغل‌شان، زیاد به مکه رفت و آمد می‌کنند[۱۰] و همچنین آنهایی که از ترس ظالم یا جنگ به مکه پناه آورند[۱۱] پوشیدن لباس احرام در هنگام ورود به مکه برای آنها واجب نیست.

زمان احرام

برای احرام در هریک از اقسام احرام در حج و عُمره، زمانی خاص مقرر شده است:

در عمره مفرده

احرام بستن به قصد عمره براى دخول در مكّه، بلكه ورود در حرم به قصد دخول در مكّه نيز واجب است. به فتوای فقیهان شیعه، حج‌گزار در عمره مفرده واجب، باید در زمان به جا آوردن عمره، احرام بپوشد[۱۲] اما احرامِ عمره مستحب، وقت خاصی ندارد و در تمام سال می‌توان بجا آورد، بجز فاصله میان عُمره تَمَتُّع و حج تَمَتُّع و نیز ۱۱ تا ۱۳ ذی‌الحجه که جایز نیست.[۱۳]

در عمره تمتع

به اتفاق فقیهان شیعه[۱۴] و بیشتر فقیهان اهل سنت،[۱۵] زمان احرام عمره تمتع، ماه‌های حج (شوّال، ذی‌قعده و ذی‌حجه) است که تا وقت امکان انجام اعمال عمره پیش از نیم‌روز عرفه، ادامه دارد.[۱۶] از این رو، در صورت احرام بستن پیش از ماه‌های حج، عمره تمتع صحیح نیست.[۱۷]

در حج تمتع

به نظر فقیهان شیعه[۱۸] و برخی فقیهان اهل سنت[۱۹] احرام حج باید در ماه‌های حج انجام شود. بهترین زمان احرام، روز ترویه پیش از نماز ظهر[۲۰] یا پس از نماز ظهر و عصر است.[۲۱] به نظر برخی از اهل سنت، احرام حج هر قدر پیش از روز ترویه انجام شود، بهتر است.[۲۲] اندکی از فقیهان شیعه، احرام در روز ترویه را واجب شمرده‌اند.[۲۳] از دید فقیهان شیعه و برخی از فقیهان اهل سنت، ‌در صورت احرام بستن پیش از ماه‌های حج، این احرام به احرام عمره تبدیل می‌شود.[۲۴]

مکان احرام

واجبات احرام

محرمات احرام

خروج از احرام

فیلم‌های آموزشی

پانوشت

  1. فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۹۹.
  2. تفسیر قرطبی، ج۶، ص۳۶؛ کشاف القناع، ج۲، ص۴۷۱.
  3. معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۳۳.
  4. المدونة الکبری، ج۱، ص۳۶۰؛ المقنعه، ص۴۳۱-۴۳۲.
  5. تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۷۶؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۱۷۵.
  6. المجموع، ج۸، ص۲۶۵؛ الفقه الاسلامی، ج۳، ص۲۱۸۰.
  7. مناسک نوین، ص۷۸.
  8. مناسک نوین، ص۷۸.
  9. مناسک نوین، ص۷۸-۷۹.
  10. مناسک نوین، ص۷۸.
  11. المغنی، ج۳، ص۲۱۸؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۰۶.
  12. .فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۴۸۰.
  13. درسنامه فقه و مناسک، ص۲۷.
  14. تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱۰؛ المعتمد، ج۲، ص۲۴۲، «کتاب الحج».
  15. فتح العزیز، ج۷، ص۱۳۶؛ الشرح الکبیر، ج۳، ص۲۳۴؛ الفقه الاسلامی، ج۳، ص۲۱۸۷.
  16. تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱؛ المعتمد، ج۲، ص۲۴۲، «کتاب الحج»؛ کتاب الحج، گلپایگانی، ج۱، ص۶۲.
  17. تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱۰؛ العروة الوثقی، ج۴، ص۶۱۲.
  18. الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۱۲۳.
  19. الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ المجموع، ج۷، ص۱۴۰.
  20. المقنعه، ص۴۰۷-۴۰۸؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۵۰؛ الدروس، ج۱، ص۴۱۵.
  21. منتهی المطلب، ج۲، ص۷۱۴؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۲۲۳.
  22. بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۵۰.
  23. الدروس، ج۱، ص۴۱۵؛ ذخیرة المعاد، ج۱، ص۶۵۰.
  24. الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ المجموع، ج۷، ص۱۴۱؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۶۶۵.

منابع

  • تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، القرطبی (درگذشت ۶۷۱ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
  • درسنامه فقه و مناسک، رضا هوشیاری، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ۱۳۹۴ش.
  • فرهنگ فقه فارسی، سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
  • کشاف القناع، منصور البهوتی (درگذشت ۱۰۵۱ق)، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
  • المجموع شرح المهذب، النووی (درگذشت ۶۷۶ق)، دار الفکر.
  • المدونة الکبری، مالک بن انس (درگذشت ۱۷۹ق)، مصر، مطبعة السعاده.
  • معجم الفاظ الفقه الجعفری، احمد فتح‌الله، الدمام، ۱۴۱۵ق.
  • المقنعه، المفید (درگذشت ۴۱۳ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
  • مجمع الفائدة و البرهان، المحقق الاردبیلی (درگذشت ۹۹۳ق)، به کوشش عراقی و دیگران، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۶ق.
  • الفقه الاسلامی و ادلته، وهبة الزحیلی، دمشق، دار الفکر، ۱۴۱۸ق.
  • تحریر الاحکام الشرعیه:، العلامة الحلی (درگذشت ۷۲۶ق)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق.

مقاله‌های مرتبط

احکام احرام
واجبات
شروع از میقاتنیتلباس احرامتلبیه
محرمات احرام
مشترک بین زن و مرد
شکار حیوانات خشکیکشتن جانوران بدنکندن درختانالتذاذ جنسیآمیزشاستمناءعقد ازدواجفسوقجدالزینتبوی خوشروغن مالیدن به بدننگاه کردن در آینهسرمه کشیدنازاله موناخن گرفتنخون برون آوردنکشیدن دندانحمل سلاح
ویژه مردان
پوشیدن لباس دوختهپوشاندن سراستظلال
ویژه زنان
پوشاندن صورتپوشاندن دست
دیگر احکام
مستحبات احرام
مکروهات احرام