طواف (فتاوای مراجع)

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام طواف است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله طواف.

طواف

دسته	اعمال عمره و حج
مکان	مسجد‌الحرام
زمان	در عمره: اولین عمل بعد از ورود به مکه؛ در حج: روز دوازدهم ذی الحجه
عمل قبلی	در عمره: احرام در میقات حج تمتع:رمی جمرات
عمل بعدی	در عمره و حج تمتع:نماز طواف ← سعی
مکان‌های وابسته	مطاف
جستارهای وابسته	طواف؛اعمال عمره تمتع؛ اعمال حج تمتع
ببینید: آموزش طواف و احکام آن

اولین عمل بعد از ورود به مکه

مسئله
امام خمینی: کسی که محرم شد به احرام عمره تمتع و وارد مکه معظمه شد، اول چیزی که از اعمال عمره بر او واجب است، آن است که طواف کند به دور خانه کعبه برای عمره تمتع.
مراجع دیگر:

طواف چیست؟

مسئله ۵۳۱
امام خمینی: طواف عبارت است از هفت مرتبه دور خانه کعبه گردیدن؛ به نحوی که خواهد آمد و هر دوری را شوط می‌گویند، پس طواف عبارت از هفت شوط است.
مراجع دیگر:

حکم به جا نیاوردن عمره

ترک عمره به عمد

مسئله ۵۳۲
امام خمینی: طواف از ارکان عمره است و کسی که آن را از روی عمد ترک کند تا وقتی که فوت شود وقت آن، عمره او باطل است؛ چه عالم به مسئله باشد و چه جاهل باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۳۳
امام خمینی: چنین کسی که عمره خود را باطل کرد، احوط آن است که حج افراد به جا آورد، و پس از آن عمره به جا آورد و حج را در سال بعد اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۳۴
امام خمینی: وقت فوت طواف، وقتی است که اگر بخواهد آن را با بقیه اعمال عمره به جا آورد، نتواند وقوف به عرفات کند.
مراجع دیگر:

ترک عمره به سهو

مسئله ۵۳۵
امام خمینی: اگر از روی سهو ترک کرده طواف را، لازم است آن را به جا آورد هر وقت که باشد، و اگر برگشته به محل خود و نتواند برگردد به مکه یا مشقت داشته باشد برگشتن، باید شخص مورد اطمینانی را نایب بگیرد.
مراجع دیگر:

به جا آوردن سعی قبل از طواف

مسئله ۵۳۶
امام خمینی: اگر سعی را به جا آورده، پیش از آنکه طواف را به جا آورد، احتیاط واجب آن است که سعی را هم به جا آورد و اگر نماز طواف را به جا آورده، باید آن را هم بعد از طواف اعاده کند.
مراجع دیگر:

ناتوانی از طواف به دلیل بیماری

مسئله ۵۳۷
امام خمینی: اگر شخص محرم به واسطه مرض، خودش قدرت نداشته باشد که طواف کند و تا وقت تنگ شود قدرت حاصل نکند، اگر ممکن است، خودِ او را به یک نحو ببرند و طواف دهند؛ اگرچه به دوش گرفتن یا بر تخت گذاشتن باشد، و اگر ممکن نشود باید برای او نایب بگیرند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۳۸
امام خمینی: شخص مریض را که طواف می‌دهند باید مراعات شرایط و احکام طواف را، به مقداری که برای او ممکن است، بکنند.
مراجع دیگر:

واجبات طواف

مسئله *
امام خمینی: واجبات طواف دو قسم است: قسم اول ـ چیزهایی که شرط طواف است و آن پنج امر است: اول ـ نیت است؛ یعنی باید طواف را با قصد خالص برای خدا به جا آورد.
مراجع دیگر:

نیت

مسئله ۵۳۹
امام خمینی: نیت را لازم نیست به زبان بیاورد و لازم نیست به قلب بگذراند، بلکه همان که بنا دارد این عمل را به جا آورد و با این بنا به جا آورد، کفایت می‌کند و به عبارت دیگر، نیت در عبادت و کارهای دیگر، در این جهت فرق ندارد. پس همان طور که انسان با قصد آب می‌خورد و راه می‌رود عبادت را اگر همان طور به جا آورد با نیت به جا آورده.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۰
امام خمینی: باید عبادت را برای اطاعت خدا به جا آورد و در این جهت با کارهای دیگر فرق پیدا می‌کند. پس باید طواف را برای اطاعت خداوند به جا آورد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۱
امام خمینی: اگر در به جا آوردن طواف یا سایر اعمال عمره و حج که عبادی است ریا کند؛ یعنی برای نشان دادن و به رخ دیگری کشیدن و عمل خود را خوب جلوه دادن به جا آورد، طواف او و همین طور هرچه را این طور به جا آورده باطل است و در این عمل معصیت خدا را هم کرده است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۲
امام خمینی: ریا بعد از عمل و تمام کردن طواف یا دیگر اعمال، باعث بطلان عمل نمی‌شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۳
امام خمینی: کفایت می‌کند در صحیح بودن عمل، آنکه برای خدا بیاورد یا برای اطاعت امر خدا، یا برای ترس از جهنم یا برای رسیدن به بهشت و ثواب.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۴
امام خمینی: اگر در عملی که برای خدا می‌آورد، رضای دیگری را هم شرکت دهد و خالص برای خدا نباشد عمل باطل است. دوم ـ آن است که طاهر باشد از حدث اکبر؛ مثل جنابت و حیض و نفاس و از حدث اصغر؛ یعنی باید با وضو باشد.
مراجع دیگر:

طهارت

مسئله ۵۴۵
امام خمینی: طهارت از حدث اکبر و اصغر در طوافِ واجب شرط است؛ چه طواف عمره باشد یا طواف حج یا طواف نساء، حتی در عمره و حج مستحب، که پس از احرام بستن واجب است آن را تمام کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۶
امام خمینی: طهارت از حدث اکبر و اصغر، در طواف مستحبی شرط نیست، لیکن کسی که جنب یا حائض است جایز نیست در مسجدالحرام وارد شود، ولی اگر غفلتاً یا نسیاناً طواف مستحب کرد صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۷
امام خمینی: طواف ـ یعنی هفت دور اطراف خانه کعبه گردیدن ـ مستحب است و بلکه هرچه شخص بتواند طواف کند خوب است. و در این طواف طهارت شرط نیست.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۸
امام خمینی: اگر شخصی که حدث اکبر یا اصغر داشته طواف کند، باطل است؛ چه از روی عمد باشد یا از روی غفلت یا نسیان یا ندانستن مسئله باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۴۹
امام خمینی: اگر در اثنای طواف، حدث عارض شود، پس اگر پس از تمام شدن دور چهارم است، باید طواف را قطع کند و طهارت تحصیل کند و از همان جا که طواف را قطع کرده تمام کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۰
امام خمینی: اگر در فرض سابق پیش از تمام شدن دور چهارم ، حدث عارض شود احتیاط واجب آن است که تمام کند طواف را و اعاده کند و این حکم در حدث اصغر است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۱
امام خمینی: اگر در اثنای طواف حدث اکبر؛ مثل جنابت یا حیض عارض شود، باید فوراً از مسجدالحرام بیرون رود، پس اگر پیش از تمامی دور چهارم بود، پس از غسل طواف را اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۲
امام خمینی: اگر عذر داشته باشد از وضو و غسل، واجب است تیمم کند بدل از وضو یا بدل از غسل.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۳
امام خمینی: اگر تیمم کرد بدل از غسل و حدث اصغر عارض شد، برای حدث اکبر لازم نیست تیمم کند، بلکه برای حدث اصغر باید تیمم کند و تا حدث اکبر برای او حاصل نشده و عذرش باقی است همان تیمم اول کافی است، لیکن احتیاط مستحب آن است که تیمم بدل از غسل هم بکند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۴
امام خمینی: احتیاط واجب آن است که اگر امید دارد که عذرش از وضو یا غسل مرتفع شود، صبر کند تا وقتی که وقت تنگ شود یا امیدش قطع شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۵
امام خمینی: اگر با وضو بوده و شک کند که حدث عارض شده است یا نه، بنا بر وضو داشتن بگذارد و لازم نیست وضو بگیرد و همچنین اگر از حدث اکبر پاک بوده و شک کند که حدث عارض شده.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۶
امام خمینی: اگر مُحدِث به حدث اصغر یا اکبر بوده و شک کند که وضو گرفته یا نه یا غسل کرده یا نه، باید در فرض اول وضو بگیرد و در فرض دوم غسل کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۷
امام خمینی: اگر بعد از تمام شدن طواف شک کند که با وضو آن را به جا آورده یا نه یا شک کند با غسل آن را به جا آورده یا نه، طواف او صحیح است ، لیکن برای اعمال بعد باید طهارت تحصیل کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۸
امام خمینی: اگر در اثنای طواف شک کند که وضو داشته یا نه ، پس اگر بعد از تمامی دور چهارم است طواف را رها کند و وضو بگیرد و از همان جا تتمه طواف را به جا آورد و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم است احتیاط واجب آن است که طواف را تمام کند و اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۵۹
امام خمینی: در تمام صورت‌هایی که در شک گفته شد که «بنا بر طهارت بگذارد» یا «طوافش صحیح است» بهتر آن است که تجدید وضو کند و رجائاً غسل به جا آورد، چون ممکن است که بعد معلوم شود وضو یا غسل نداشته و اشکال پیدا می‌شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۰
امام خمینی: اگر در اثنای طواف شک کند که غسل کرده است از جنابت یا حیض یا نفاس یا نه، باید فوراً از مسجدالحرام بیرون برود ، پس اگر شوط چهارم را تمام کرده بوده و شک کرده، بعد از غسل برگردد و تتمه را به جا آورد والاّ بعد از غسل اعاده کند طواف را و احتیاط آن است که در صورت اول نیز اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۱
امام خمینی: اگر آب و چیزی که به آن جایز است تیمم کند، موجود نباشد ، حکم آن حکم غیر متمکن از طواف است، پس با مأیوس بودن از پیدا شدن یکی از آن دو، باید نایب بگیرد. و احتیاط وجوبی آن است که اگر جنب و حائض و نفساء نیست خودش نیز طواف کند و چون مستحاضه بدون به جا آوردن غسل‌هایی که بر او لازم است می‌تواند وارد مسجدالحرام شود و طواف کند، بنابراین به احتیاطی که در غیر جنب و حائض و نفساء گفته شد باید عمل کند، گرچه دخول مسجدالحرام نیز برای او خلاف احتیاط استحبابی است. سوم ـ طهارت بدن و لباس است از نجاست ؛
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۲
امام خمینی: احتیاط واجب آن است که از نجاساتی که در نماز عفو شده ـ مثل خون کمتر از درهم و جامه‌ای که با آن نتوان نماز خواند؛ مثل عرقچین و جوراب حتی انگشتر نجس ـ اجتناب کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۳
امام خمینی: در خون قروح و جروح اگر تطهیر آن مشقت داشته باشد لازم نیست تطهیر کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۴
امام خمینی: در خون قروح و جروح، تا آن اندازه‌ای که می‌شود تطهیر کرد و لباس را عوض کرد، احتیاط واجب آن است که تطهیر کند یا جامه را عوض کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۵
امام خمینی: احتیاط آن است که اگر می‌تواند تأخیر بیندازد طواف را تا بشود بی‌مشقت تطهیر کرد، تأخیر بیندازد به شرطی که وقت تنگ نشود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۶
امام خمینی: اگر طواف کند و بعد از آنکه از طواف فارغ شد علم پیدا کند به نجاست در حال طواف، اظهر آن است که طوافش صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۷
امام خمینی: اگر شک داشته باشد که لباسش یا بدنش نجس است، می‌تواند با آن حال طواف کند و صحیح است؛ چه بداند که پیش از این پاک بوده یا نداند، لیکن اگر بداند که پیشتر نجس بوده و نداند که تطهیر شده است، نمی‌تواند با آن حال طواف کند بلکه باید تطهیر کند و طواف کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۸
امام خمینی: اگر در بین طواف نجاستی به بدن یا لباس او عارض شود، اظهر آن است که دست از طواف بردارد و جامه یا بدن را تطهیر کند و طواف را از همان جا تمام کند و طواف او صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۶۹
امام خمینی: اگر در بین طواف نجاستی در بدن یا لباس خود ببیند و احتمال بدهد که در این حال نجاست حاصل شده، ظاهراً حکم مسئله قبل را دارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۰
امام خمینی: اگر در بین طواف علم پیدا کند که نجاست به بدن یا لباس او از اول بوده، احتیاط آن است که طواف را رها کند و تطهیر کند و از همان جا بقیه طواف را تمام کند و بعد از آن طواف را اعاده کند؛ خصوصاً اگر تطهیر زیاد طول بکشد و در این صورت بعد از اتمام، نماز طواف را بخواند و پس از آن طواف را اعاده کند و نماز طواف را نیز اعاده کند و در این احتیاط فرقی نیست بین آنکه بعد از چهار دور علم پیدا کند یا قبل از آن، گرچه در صورت دوم احتیاط شدیدتر است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۱
امام خمینی: اگر فراموش کند نجاست را و طواف کند، احتیاط واجب اعاده است، و همین طور است اگر در بین طواف یادش بیاید. چهارم ـ ختنه کردن است در حق مردان و این شرط در زن‌ها نیست، و احتیاط واجب آن است که درباره بچه‌های نابالغ مراعات شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۲
امام خمینی: اگر بچه را که ختنه نشده وادار به احرام کنند یا او را محرم کنند، احرام او صحیح است ولی طواف او صحیح نیست. پس اگر محرم به احرام حج شود، چون طواف نساء او باطل است بنا بر احوط حلال شدن زن بر او مشکل می‌شود مگر آنکه او را ختنه کنند و طواف دهند، یا خودش بعد از ختنه شدن طواف کند، یا آنکه نایب برای او بگیرند تا طواف کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۳
امام خمینی: اگر بچه ختنه کرده به دنیا بیاید طواف او صحیح است. پنجم ـ ستر عورت است، پس اگر بدون ساترِ عورت طواف کند باطل است و معتبر است در آن اباحه ، پس با ساتر غصبی طواف صحیح نیست بلکه با لباس غصبی غیر ساتر نیز بنا بر احتیاطِ واجب، و احتیاط آن است که مراعات شرایط لباس نمازگزار را بنمایند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۴
امام خمینی: احتیاط واجب آن است که مراعات موالات عرفیه را در طواف بکند ؛ یعنی در بین دورهای طواف آنقدر طول ندهد که از صورت یک طواف خارج شود. قسم دوم، [از واجبات طواف] -چیزهایی است که گفته‌اند داخل در حقیقت طواف است، اگرچه بعضی از آنها نیز شرط است از برای طواف، لیکن در عمل فرقی نمی‌کند و آن هفت چیز است: اول ـ آنکه ابتدا کند به حجرالاسود؛
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۵
امام خمینی: در ابتدا کردن به حجرالاسود، لازم نیست که تمام اجزای بدن طواف‌کننده به تمام اجزای حجرالاسود عبور کند، بلکه واجب آن است که انسان از حجرالاسود، هر جای آن باشد شروع کند و به همان جا ختم کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۶
امام خمینی: آنچه واجب است آن است که در عرف گفته شود: از حجرالاسود شروع به طواف کرد، و ختم کرد به حجرالاسود؛ چه از ابتدای آن شروع کند، چه از وسطش، چه از آخرش.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۷
امام خمینی: از هر جای حجرالاسود که شروع کرد، باید در دور هفتم به همان جا ختم کند، پس اگر از اولش شروع کرد باید به اولش ختم شود و همچنین اگر از وسط یا آخر شروع کرد باید به همان جا ختم شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۸
امام خمینی: در طواف باید به همان طوری که همه مسلمین طواف می‌کنند، از محاذات «حجرالاسود»، بدون دقت‌های صاحبان وسوسه شروع کنند، و در دورهای دیگر، بدون توقف دور بزنند تا هفت دور تمام شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۷۹
امام خمینی: گاهی دیده می‌شود که اشخاص نادان در هر دوری که می‌زنند، می‌ایستند و عقب و جلو می‌روند که محاذات را درست کنند و این موجب اشکال است و گاهی حرام است. دوم ـ ختم نمودن هر دوری است به حجرالاسود و این حاصل می‌شود به اینکه بدون توقف هفت دور را ختم کند و در دور هفتم به همان جا که شروع کرده ختم شود و لازم نیست در هر دوری بایستد و باز شروع کند و کارهای جهال را نباید بکنند. سوم ـ آنکه در طواف کردن، خانه کعبه در طرف چپ طواف‌کننده واقع شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۰
امام خمینی: لازم نیست در تمامِ حالاتِ طواف، خانه را حقیقتاً به شانه چپ قرار دهد، بلکه اگر در موقع دور زدن به حِجر اسماعیل۷ خانه از طرف چپ قدری خارج شود مانع ندارد، حتی اگر خانه متمایل به پشت شود، لیکن دور زدن به نحو متعارف باشد اشکال ندارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۱
امام خمینی: اگر در موقع رسیدن به گوشه‌های خانه، شانه از محاذات کعبه خارج شود هیچ اشکالی ندارد، اگر به طور متعارف دور زند، حتی اگر خانه متمایل به پشت شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۲
امام خمینی: گاهی دیده می‌شود که بعضی از نادانان، برای احتیاط، دیگری را وادار می‌کنند که او را طواف دهد و خود طواف‌کننده اختیار را از خود سلب می‌کند و به دست دیگری می‌دهد و تکیه به دست او می‌دهد و او را، آن شخص دیگر با فشار دور می‌دهد، این طواف باطل است و اگر طواف نساء را این طور به جا آورد، زن‌ها یا مردها بر او حرام خواهند بود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۳
امام خمینی: احتیاط به اینکه خانه در تمام حالاتِ طواف، حقیقتاً به طرف چپ باشد، گرچه خیلی ضعیف است و قابل اعتنا نیست و باید اشخاص جاهل و اهل وسوسه از آن احتراز کنند و به همان ترتیب که سایر مسلمین دور می‌زنند بزنند، لکن اگر شخص عاقل عالمی بخواهد احتیاط کند و قدری شانه را چپ کند، در موقع رسیدن به حجر اسماعیل یا ارکان کعبه به طوری که خلاف متعارف و موجب انگشت‌نمایی نشود مانع ندارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۴
امام خمینی: اگر به واسطه مزاحمتِ طواف‌کنندگان، مقداری از دور زدن به خلاف متعارف شد؛ مثل آنکه روی طواف‌کننده به کعبه واقع شد یا پشتش واقع شد و یا عقب‌عقب طواف کرد باید آن مقدار را جبران کند و از سر بگیرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۵
امام خمینی: اگر به واسطه کثرت جمعیت، انسان را بدون اختیار خود بردند و دور دادند کفایت نمی‌کند و باید آن دور را از سر بگیرد، اگرچه خانه هم طرف چپ او بوده.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۶
امام خمینی: در طواف کردن هر طور برود مانع ندارد، می‌تواند آهسته برود و می‌تواند تند برود و می‌تواند بدود و می‌تواند سواره طواف کند یا با دوچرخه طواف کند. لیکن بهتر آن است که به طور میانه‌روی برود. چهارم ـ داخل کردن حِجر اسماعیل۷ است در طواف؛ و حجر اسماعیل محلی است که متصل به خانه کعبه است و باید طواف‌کننده دور حجر اسماعیل نیز بگردد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۷
امام خمینی: اگر دور حجر اسماعیل نگردید و از داخل آن طواف کرد، طوافش باطل است و باید اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۸
امام خمینی: اگر عمداً این کار را بکند حکم ابطال عمدی طواف را دارد که گذشت.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۸۹
امام خمینی: اگر سهواً این کار را بکند حکم ابطال سهوی را دارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۰
امام خمینی: اگر در بعضی از دورها حجر اسماعیل را داخل در دور زدن نکرد احتیاط واجب آن است که آن دور را از سر بگیرد و اعاده کند طواف را، اگرچه ظاهر آن است که اعاده طواف لازم نیست.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۱
امام خمینی: اگر کسی در بعضی از دورها، از روی دیوار حجر اسماعیل۷ برود، احتیاط آن است که به دستور مسئله قبل عمل کند و در این فرض نیز به احتیاط واجب کفایت نمی‌کند تمام کردن دور را از آنجایی که از روی دیوار رفته است. پنجم ـ بودن طواف است بین خانه کعبه و مقام حضرت ابراهیم۷ از همه اطراف.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۲
امام خمینی: مراد از اینکه: طواف بین کعبه و مقام باشد، آن است که ملاحظه شود مسافتی را که میان خانه و مقام ابراهیم۷ است و در همه اطراف خانه کعبه، طواف‌کننده از آن مقدار دورتر نباشد از خانه کعبه (و ما بین مقام و خانه چنانچه گفته‌اند تقریباً بیست و شش ذراع و نصف است) پس در همه اطراف باید همین قدر بیشتر دور نباشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۳
امام خمینی: اگر شخص از پشت مقام ابراهیم طواف کند که مقام ابراهیم هم داخل در طوافش شود طوافش باطل است و باید اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۴
امام خمینی: اگر بعضی از دورها را از پشت مقام طواف کند باید آن دور را با اعاده همان جزء تمام کند و احوط آن است که طواف را هم اعاده کند اگرچه ظاهراً اعاده لازم نباشد، بلکه بعید نیست کفایت اعاده همان جزء.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۵
امام خمینی: چون در طرف حجر اسماعیل۷ محل طواف تنگ می‌شود ، زیرا که مقدار حِجْر از آن کاسته می‌شود و چنانچه گفته‌اند تقریباً شش ذراع و نیم برای محل طواف باقی می‌ماند باید در طواف از آن جانب بیشتر از شش ذراع و نیم دور نشود.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۶
امام خمینی: اگر از جانب حجر اسماعیل۷ بیشتر از شش ذراع و نیم در دور زدن دور شد اظهر آن است که آن جزء را اعاده کند و از مطاف دور بزند. ششم ـ خروج طواف‌کننده است از خانه و آنچه از آن محسوب است.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۷
امام خمینی: در اطراف دیوار خانه، یک پیش آمدگی است که آن را «شاذروان» گویند و آن جزو خانه کعبه است و طواف‌کننده باید آن را هم داخل قرار دهد.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۸
امام خمینی: اگر کسی در بعضی از احوال به واسطه کثرت جمعیت یا غیر آن بالای شاذروان برود و دور بزند آن مقدار که دور زده باطل است و باید اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۵۹۹
امام خمینی: دست به دیوار خانه کعبه گذاشتن، در آنجایی که شاذروان است جایز است و به طواف ضرر نمی‌رساند، گرچه احتیاط مستحب در ترک آن است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۰
امام خمینی: در حال طواف، دست گذاشتن روی دیوار حجر اسماعیل۷ جایز است و به طواف ضرر نمی‌رساند، گرچه احتیاط مستحب در ترک است. هفتم ـ آنکه هفت شوط یعنی هفت دفعه دور بزند نه کمتر و نه زیادتر.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۱
امام خمینی: اگر از روی عمد، طواف‌کننده از اول قصد کند کمتر از هفت دور به جا آورد و یا بیشتر به جا آورد، طوافش باطل است اگرچه به هفت دور تمام کند و احتیاط واجب آن است که اگر از روی ندانستن حکم بلکه از روی سهو و غفلت باشد طواف را اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۲
امام خمینی: اگر در اثنای طواف، از قصد هفت دور آوردن برگردد به قصد زیادتر آوردن یا کمتر آوردن، از آنجا که این قصد را کرده و هرچه به این عمل کرده باطل است و باید اعاده کند و اگر با این قصد زیادتر آورد اصل طواف باطل می‌شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۳
امام خمینی: اگر از اول قصد کند که هشت دور به جا آورد، لیکن قصدش آن باشد که هفت دور آن طواف واجب باشد و یک دور قدم زدن دور خانه برای تبرک یا مقصد دیگر باشد طواف او صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۴
امام خمینی: اگر گمان کند که یک دور نیز مستحب است همان طور که هفت دور مستحب است و قصد کند که هفت دور واجب را بیاورد و یک دور مستحب هم دنبال آن بیاورد طواف او صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۵
امام خمینی: اگر بعد از طواف واجب که هفت دور است به خیال آنکه یک دور نیز مستحبی جداگانه است هشت دور به جا آورد طوافش صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۶
امام خمینی: اگر کم کند از طواف واجب، چه یک دور یا کمتر یا بیشتر از یک دور از روی عمد، واجب است آن را اتمام کند و اگر نکند حکمش حکم کسی است که طواف را عمداً ترک کرده ـ که در مسائل فصل چهارم گذشت ـ به احتیاط واجب و حکم جاهل به مسئله حکم عالم است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۷
امام خمینی: اگر بعد از کم کردن از طواف کارهای بسیاری کند که موالات فوت شود حکمش حکم قطع طواف است که می‌آید.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۸
امام خمینی: اگر سهواً از طواف کم کند، پس اگر تجاوز از نصف کرده باشد اقوی آن است که از همان جا تمام کند طواف را در صورتی که فعل کثیر نکرده باشد، والاّ احتیاط واجب اتمام و اعاده است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۰۹
امام خمینی: اگر سهواً کم کرده و تجاوز از نصف نکرده طواف را اعاده نماید، لکن سزاوار نیست ترک احتیاط در همه موارد سهو، به تمام کردن طواف ناقص و اعاده کردن.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۰
امام خمینی: اگر متذکر نشود که ناقص کرده است طواف را مگر بعد از مراجعت به وطن خود، احتیاط آن است که خودش برگردد و اگر نتوانست یا مشکل بود مراجعت، نایب بگیرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۱
امام خمینی: در طواف واجب، قران جایز نیست؛ یعنی جایز نیست طواف واجب را با طواف دیگر دنبالِ هم آورد، بدون آنکه بین دو طواف، نماز طواف فاصله شود و در طواف مستحب مکروه است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۲
امام خمینی: اگر زیاد کند دوری را ـ یا کمتر یا بیشتر از دور ـ بر طواف، و قصدش آن باشد که زیاده را جزو طوافِ دیگر قرار دهد، داخل در قران میان دو طواف است که حرام است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۳
امام خمینی: در فرض سابق، اگر از اول قصد داشته یا در اثنای طواف قصد زیاده کرده باشد، احتیاط واجب آن است که طواف اول را اعاده کند و اگر بعد از تمام شدن، قصد به جا آوردن طواف دیگر برای او حادث شد و به دنبال طواف اول، زیاده را آورد، اقوی صحّت طواف اول است و احوط اعاده است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۴
امام خمینی: اگر سهواً زیاد کند بر هفت دور، پس اگر کمتر از یک دور است قطع کند آن را و طوافش صحیح است و اگر یک دور یا زیادتر است، احوط آن است که هفت دور دیگر را تمام کند به قصد قربت، بدون تعیین مستحب یا واجب و دو رکعت نماز قبل از سعی و دو رکعت بعد از سعی بخواند و دو رکعت اول را برای فریضه قرار دهد بدون آنکه تعیین کند برای طواف اول یا طواف دوم است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۵
امام خمینی: جایز است قطع طواف نافله را بدون عذر و اقوی کراهت قطع طواف واجب است بدون عذر و به مجرد خواهش نفس ، و احوط قطع نکردن آن است؛ به این معنی که قطع نکند به طوری که ترک بقیه را کند تا موالات عرفیه به هم بخورد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۶
امام خمینی: اگر بدون عذر طواف را قطع کرد، احوط آن است که اگر چهار دور به جا آورده باشد طواف را تمام کند و بعد اعاده کند و این در صورتی است که منافی به جا آورده باشد حتی مثل زیاد فاصله دادن که موالات عرفیه به هم بخورد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۷
امام خمینی: اگر طواف را قطع کند و منافی به جا نیاورده باشد، اگر برگردد و تمام کند طواف صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۸
امام خمینی: اگر در بین طواف عذری برای اتمام آن پیدا شد ؛ مثل مرض یا حیض یا حدث بی‌اختیار پس اگر بعد از تمام شدن چهار دور بوده، بعد از رفع عذر برگردد و از همان جا تمام کند و اگر قبل از آن بوده ، طواف را اعاده کند و احتیاط مستحب در فرض اول در غیر حیض آن است که اتمام کند و اعاده نماید.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۱۹
امام خمینی: اگر شخصی که با عذر طواف را قطع کرده، نتوانست به جا آورد تا آنکه وقت تنگ شد، اگر ممکن است، او را حمل کنند و طواف دهند و اگر ممکن نیست نایب برای او بگیرند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۰
امام خمینی: اگر مشغول طواف است و وقت نماز واجب تنگ شود واجب است طواف را رها کند و نماز بخواند ، پس اگر بعد از چهار دور رها کرد از همان جا طواف را تمام کند، والاّ اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۱
امام خمینی: جایز است بلکه مستحب است قطع کند طواف را برای رسیدن به نماز جماعت یا رسیدن به وقت فضیلت نماز واجب، و از هر جا قطع کرد از همان جا بعد از نماز اتمام کند ، و احتیاط آن است که به دستور مسئله قبل عمل کند، و سزاوار نیست این احتیاط ترک شود.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۲
امام خمینی: اگر بعد از تمام شدن طواف و انصراف از آن شک کند که آیا طواف را زیادتر از هفت دور به جا آورده یا نه یا شک کند کمتر به جا آورده یا نه، اعتنا نکند و طوافش صحیح است، لکن در صورت دوم خالی از اشکال نیست و احتیاط ترک نشود.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۳
امام خمینی: اگر بعد از طواف شک کند که صحیح به جا آورده آن را یا نه، مثلاً احتمال بدهد که از طرف راست طواف کرده یا محدث بوده یا از داخل حجر اسماعیل۷ طواف کرده اعتنا نکند ، و طوافش صحیح است اگرچه باز در محل طواف باشد و از آنجا منصرف نشده یا مشغول کارهای دیگر نشده باشد، در صورتی که هفت دور بودن معلوم باشد بی‌زیاده و نقیصه.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۴
امام خمینی: اگر در آخر دور که به حجرالاسود ختم شد شک کند که هفت دور زده یا هشت دور یا زیادتر، اعتنا به شک نکند و طوافش صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۵
امام خمینی: اگر قبل از رسیدن به حجرالاسود و تمام شدن دور، شک کند که آنچه را دور می‌زند دور هفتم است یا هشتم طوافش باطل است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۶
امام خمینی: اگر در آخر دور یا اثنای آن شک کند میان شش و هفت و هرچه پای نقیصه در کار است، طواف او باطل است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۷
امام خمینی: اگر در طواف مستحب شک کند در عدد دورها، بنا بر اقل گذارد و طوافش صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۸
امام خمینی: شخص کثیر الشک در عدد دورها اعتنا به شکش نکند و احتیاط آن است که کسی را وادار کند که عدد را حفظ کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۲۹
امام خمینی: گمان در عدد دورها اعتبار ندارد و حکم شک را دارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۰
امام خمینی: اگر مشغول سعی بین صفا و مروه شد و یادش آمد که طواف به جا نیاورده، باید رها کند و طواف کند و پس از آن سعی را اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۱
امام خمینی: اگر در حال سعی یادش آمد که طواف را ناقص به جا آورده، باید برگردد و طواف را از همان جا که ناقص کرده تکمیل کند و برگردد تتمه سعی را به جا آورد و طواف و سعیش صحیح است. لیکن احتیاط آن است که اگر کمتر از چهار دور به جا آورده طواف را تمام کند و اعاده نماید و همچنین اگر سعی را کمتر از چهار بار انجام داده تمام کند و اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۲
امام خمینی: اگر سهواً یا غفلتاً یا جهلاً طواف را بی‌وضو به جا آورد طوافش باطل است و همین طور اگر با حال جنابت یا حیض و نفاس به جا آورد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۳
امام خمینی: اگر کسی مریض یا طفلی را حمل کند و طواف دهد و خودش نیز قصد طواف کند طواف هر دو صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۴
امام خمینی: در حال طواف تکلم‌کردن و خنده نمودن و شعر خواندن اشکال ندارد لکن کراهت دارد و مستحب است در حال طواف مشغول دعا و ذکر خدا و تلاوت قرآن باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۵
امام خمینی: واجـب نیسـت در حال طواف روی طواف‌کننده طـرف جلو باشـد بلکه جایز است به یمیـن و یسار نگـاه کنـد و صفحه صـورت را برگردانـد بلکه به عقـب نگـاه کنـد و می‌تواند طـواف را رها کنـد و خانه را ببـوسد و برگـردد از همان جا اتمـام کنـد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۶
امام خمینی: جایز است در بین طواف برای رفع خستگی و استراحت بنشیند یا دراز بکشد و بعد از همان جا اتمام کند، ولی نباید آنقدر طول دهد که موالات عرفیه به هم بخورد و اگر آنقدر نشست، احتیاط آن است که اتمام کند و اعاده نماید. مسائل متفرقه طواف مسائل متفرقه طواف
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۷
امام خمینی: در طواف در مقابل حجر اسماعیل باید طوری حرکت کند که طواف بیت صادق باشد و به نحو متعارف باشد و مخفی نماند که حجر اسماعیل از بیت نیست هرچند باید در خارج آن طواف کرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۸
امام خمینی: در صورت امکان ولو در وقت خلوت باید طواف در حد بین مقام ابراهیم و خانه که مسافت بیست و شش ذراع و نیم است باشد و دورتر از آن حد، کفایت نمی‌کند و در صورت عدم امکان ولو در وقت خلوت، طواف در خارج حد مزبور مانع ندارد با مراعات الأقرب فالأقرب.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۳۹
امام خمینی: هرگاه در طواف خانه خدا، مثلاً در چند قدم از طواف اشکالی پیش آمد؛ مثل اینکه او را بی‌اختیار بردند، همان چند قدم را باید از سر بگیرد و اگر از حجرالاسود به قصد طواف شروع کند، اشکال دارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۴۰
امام خمینی: اگر در طواف بی‌اختیار او را ببرند، اعاده آن مقدار لازم است و باید طواف را صحیح انجام دهد و خودش به اختیار طواف کند و چنانچه ممکن نیست باید در وقت خلوت طواف نماید ولی باید دانست که منظور از بی‌اختیار شدن این نیست که در اثر فشار جمعیت تندتر برود بلکه در این صورت اگر قدم‌ها را به اختیار خود برمی‌دارد ضرر ندارد و طوافش صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۴۱
امام خمینی: اگر در حال طواف در اثر فشار و ازدحام جمعیت پشت به خانه شود و قسمتی از طواف به این صورت انجام گیرد یا در اثر فشار جمعیت، شخص را مقداری جلو ببرند باید مقداری از طواف که پشت به خانه یا بدون اختیار بوده، اعاده شود و اگر نمی‌تواند برگردد با جمعیت بدون قصد طواف برود تا به جایی که باید از آنجا طواف را اعاده کند برسد و از آنجا تدارک نماید.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۴۲
امام خمینی: اگر حاجی در حال طواف، پول خمس نداده همراه داشته باشد طوافش اشکال پیدا نمی‌کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۴۳
امام خمینی: اگر کسی پس از انجام اعمال حج تمتع فهمید که در طواف عمره یا حج چند شوط از هفت شوط را از داخل حجر اسماعیل دور زده ، حج او صحیح است و باید طواف را اعاده کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۶۴۴
امام خمینی: زنی که در غیر ایام عادت لک دیده و به اعتقاد پاکی، طواف و نماز را انجام داده و شب بعد خون دیده، با شرایط حیض ، اگر یقین کند که بعد از دیدن لک، خون در باطن فرج بوده و قطع نشده، حیض بوده است و طواف و نمازش صحیح نیست و اگر شک دارد یا یقین کند که خون قطع شده، حیض نبوده است و اعمالش صحیح است و در صورت اول حج او صحیح است و باید طواف و نماز را اعاده کند و اگر در عمره بوده در صورت ضیق وقت احتیاطاً بعد از حج، یک عمره مفرده نیز به جا آورد.
مراجع دیگر:

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه ۲۶۱ تا ۳۰۸ کتاب مناسک حج مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید تهیه و تنظیم در پژوهشکده حج و زیارت، منتشر شده به سال ۱۳۹۷، است.