ارکان کعبه
ارکان کعبه، گوشه‌های چهارگانه این بنا است که هر یک در برابر یکى از جهات چهارگانه یعنی شرق، غرب، شمال و جنوب قرار گرفته است. به هر یک از گوشه‌ها، رکن گفته مى‌شود که عبارتند از: رکن حجرالاسود (شرقی)، رکن شامی (غربی)، رکن عراقی (شمالی) و رکن یمانی (جنوبی).
نمای کلی
کعبه، بنایی چهارگوش است و چهار زاویه دارد که هر یک را رکن و مجموع آن‌ها را ارکان کعبه می‌خوانند.
هر یک از این رکن‌ها نام‌های دیگری هم دارد. برای نمونه هر رکن را به نام سرزمینی که در جهت آن قرار گرفته می خوانند: رکن عراقی، شامی، یمانی.
ارکان کعبه در جانمایی برخی از آداب و مناسک حج کاربرد دارد. از جمله رکن حجرالاسود خط ابتدا و انتهای طواف است.
رکن حجرالاسود
رکن شرقی به نام رکن حجرالاسود مشهور است و رکن آغاز طواف است. این رکن در جنوب شرقي کعبه واقع است.[۱] اين رکن نزديک‌ترين رکن به درِ ورودي کعبه است و روبروي چاه زمزم قرار دارد. در مقابل رکن حجرالاسود، کوه معروف ابوقُبيس واقع است.[۲]ملتزم بخشی از دیوار کعبه در نزدیکی این رکن است.
رکن عراقی
رکن عراقي دومين رکن از ارکان کعبه در مسير طواف،[۳] بعد از رکن حجرالاسود و قبل از رکن شامي و در سمت باب العمره است.[۴] اين رکن به سبب واقع شدن در سمت عراق و قبله اهل عراق بودن، به رکن عراقي شهرت يافته است[۵].
رکن یمانی
رکن يماني بر اساس مسير طواف، پيش از حجر الاسود، به عنوان آخرين و چهارمين رکن کعبه شناخته مي‌شود.[۶]رکن در جنوب کعبه واقع شده و از اين رو به رکن جنوبي هم شهرت دارد.[۷] در روايات، از فرشته‌اي نزد رکن يماني ياد شده که کار او، آمين گفتن به دعاي مؤمنان است. نيز اين فرشته، صلوات مؤمنان بر پيامبر را، به آن حضرت مي‌رساند.[۸]مستجار، قسمتی از دیوار کعبه در نزدیکی این رکن است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبير، ص 53
- ↑ احسن التقاسیم، ص72
- ↑ . مراصد الاطلاع ج2، ص629؛ المسالک و الممالک، ص16.
- ↑ . بهجة النفوس ج2، ص763؛ ؛ التاریخ القویم ج3، ص248؛رحله ابن بطوطه ج1، ص374.
- ↑ . المصباح المتهجد، ص27؛ فلاح السائل 129؛المعالم الاثیره ص129.
- ↑ معجم البلدان، ج4، ص 465، رحله ابن بطوطه، ج1، ص 374، سفرنامه فرهادمیرزا، ص 375
- ↑ سفرنامه ناصرخسرو، ص 129، ترحال فی الجزیره العربیه، ص 176، موسوعه العتیبات المقدسه، ج2، ص 333
- ↑ الکافي، ج4، ص408
منابع
- اثارة الترغيب و التشويق الي المساجد الثلاثة و البيت العتيق، محمد بن اسحاق الخوارزمي، تحقيق محمدحسين الذهبي، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفي الباز، 1418ق.
- احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم، محمد بن احمد المقدسي البشاری ، قاهره، مکتبه مدبولي، 1411ق.
اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛
- بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دارهجره النبی المختار، عبدالله بن عبدالملک المرجاني (م.770ق.)، تحقیق محمد عبدالوهاب فضل، بيروت، دار الغرب الاسلامي، 2002م.
- التاريخ القويم لمکه و بيت الله الکريم، محمد طاهر الكردي المکي، تحقيق عبد الملک ابن دهيش، بيروت، دار الخضر، 1420ق.
- ترحال في الجزيرة العربية (يتضمن تاريخ مناطق الحجاز المقدسة عند المسلمين)، جان لوئيس بورکهارت، ترجمه صبري محمد حسن، قاهره، المرکز القومي للترجمه، 2007م.
- رحلة ابن جبير، محمد بن احمد ابن جبير، بيروت، دار مكتبة الهلال، 1986م.
- رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار في غرائب الامصار و عجائب الاسفار)، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی، تحقيق عبدالهادي تازي، ریاض، اکاديميه المملکه المغربيه، 1417ق.
- سفرنامه فرهاد ميرزا (هداية السبيل و کفاية الدليل)، فرهاد ميرزا معتمد الدوله، تصحيح غلام رضا طباطبايي، تهران، علمي، 1366ش.
- سفرنامه ناصرخسرو، ناصر خسرو، تصحيح محمد دبير سياقي، تهران، زوار، 1381ش.
- صبح الاعشي في صناعة الانشاء، احمد بن علي القلقشندي ، تحقيق محمد حسین شمس الدین، بيروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
- فلاح السائل ونجاح المسائل فی عَمَلِ الْيوم و اللَّيل، علی بن موسی بن طاووس (سید بن طاووس) (م.664ق.)، قم، انتشارات الاسلامی.
- الکافي، محمد بن يعقوب الکليني ، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، 1363ش.
- مراصد الاطلاع علي اسماء الامکنه و البقاع، صفي‌الدين عبدالمومن بن عبدالحق (م.739ق.)، تحقیق علي محمد البجاوي، بيروت، دار الجيل، 1412ق.
- المسالک و الممالک، ابراهیم بن محمد الفارسی الاصطخری(الکرخی) (م.346ق)، تحقیق احمد بن سهل ابوزید، بیروت، دار صادر، 1927م.
- مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسي (شيخ طوسي) ، تصحيح اسماعيل انصاري زنجاني، اعداد علي اصغر مرواريد، بيروت، فقه الشيعه، 1411ق.
- المعالم الأثيرة في السنة و السيرة، محمد محمد حسن شراب، بيروت، دار القلم، 1411ق.
- معجم البلدان، ياقوت بن عبدالله الحموي (م.626.ق.)، بيروت، دار صادر، 1995م.
- موسوعه العتبات المقدسه، جعفر خليلي، بيروت، الاعلمي، 1407ق.