آیه ۳۳ سوره حج

آیات حج و حرمین

سوره بقره

۱۲۵ • ۱۲۶ • ۱۲۷ • ۱۲۸ • ۱۵۸ • ۱۹۶ • ۱۹۷ • ۱۹۸ • ۱۹۹ • ۲۰۰ • ۲۰۳

سوره آل عمران

۹۶ • ۹۷

سوره مائده

۲ • ۹۷

سوره توبه

۲ • ۱۹

سوره حج

۲۵ • ۲۶ • ۲۷ • ۲۸ • ۲۹ • ۳۳ • ۳۴ • ۳۶ • ۳۷

آیه ۳۳ سوره حج، آیه‌ای از قرآن، که به بیان اهمیت قربانى، تعيين محدوده سودبرى از آن، و تعيين زمان و مكان ذبح قربانى پرداخته است.

متن و ترجمه

﴿

لَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ

برای شما در دام‌های قربانی تا زمانی معین سودهایی است، [مانند سواری گرفتن و تغذیه از شیر و گوشت آنها] سپس جایگاه [فرود آمدنشان برای قربانی] به سوی خانه کهن [یعنی خانه کعبه] است.

﴾

شرح واژگان

«أجل» به معناى مدت زمان مشخص است؛ از این رو، وصف «مسمّى» در آیه ۳۳ سوره حج را براى تأكيد دانسته‌اند.

«مَحِلّ» از ریشه حَلّ يحِلّ (به كسر حاء) حَِلاً و حلالاً، به معناى تحليل و حلال است. واژه «مَحِلّ» (به كسر حاء) به معناى زمان و مكان حلال شدن است.

محتوا

آیه ۳۳ سوره حج، به بيان اهميت قربانى، تعيين محدوده سودبرى از آن، و تعيين زمان و مكان قربانى پرداخته است.

قربانی

نوشتار اصلی: قربانی

در عبارت ﴿لَکُمْ فِیهٰا مَنٰافِعُ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی﴾ درباره مرجع ضمیر «فیها» اختلاف نظر وجود دارد. بنا بر یکی از دیدگاه‌ها، ضمیر به شعائر الله در آیه پیشین بازگشته و مراد از شعائر، بُدن و هَدی است. بنابر این دیدگاه، مقصود از منافع، سودهایی است که از قربانی در مسیر حج تا قربانگاه به دست می‌آید؛ مانند شیر، بچه، پشم و سواری گرفتن.

برخی منظور از «اجل مسمی» را زمان نحر و ذبح قربانی دانسته‌اند؛ به این معنا که همه منافع دنیوی هدی تا هنگامی که ذبح نشده، از آنِ قاصدین به سوی بیت‌الله است. در روایات نیز، استفاده از شیر هدی و سواری گرفتن از او جایز شمرده شده است.

در ادامه آیه، عبارت ﴿ثُمَّ مَحِلُّهٰا إِلَی الْبَیْتِ الْعَتِیقِ﴾ به جایی که باید قربانی کشته شود اشاره دارد. درباره مراد «البیت العتیق» اختلاف نظر است. به باور بسیاری از مفسران، منظور همه محدوده حرم است؛ البته مفسران شیعه، با تمسک به روایات اهل بیت(ع)، محل قربانگاه را در حج، سرزمین منا و در عمره مفرده مکه دانسته‌اند.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه تفسیر آیات حج، محمد فاکر میبدی، قم، حوزه نماینگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۷ش. است.

• تفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، محمد بن عمر فخر رازی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق.
• تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، و دیگران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۹ش.
• کافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
• الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، محمود بن عمر زمخشری، ادب الحوزه.
• مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسی، قم، کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ق.
• المصباح المنير، احمد بن محمد فيومى، قم، دارالهجرة، دوم، ١۴١۴ق.
• مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، تحقيق صفوان عدنان داوودى، بيروت، دارالسامية، ١۴١٢ق.
• من‌لايحضره الفقيه، محمد بن على بن بابويه(صدوق)، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ١۴٠۴ق.