عبدالله بن زبیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref> ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
====ویژگی‌های بازسازی کعبه به دست ابن‌زبیر==== | ====ویژگی‌های بازسازی کعبه به دست ابن‌زبیر==== | ||
* داخل‌کردن بخشی از حجر اسماعیل در کعبه، به استناد حدیث عایشه که باعث شد تا با افزوده شدن ۱۰ ذراع<ref>البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۵۱.</ref> به مساحت کعبه، دیوارهای ۱۸ ذراعی آن کوتاه به نظر آید<ref>محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱.</ref> و همین سبب شد تا ابن زبیر دیوارهای کعبه را نیز به ارتفاع ۲۷ ذراع برساند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ کعبه و مسجدالحرام، ص۳۶.</ref> | *داخل‌کردن بخشی از حجر اسماعیل در کعبه، به استناد حدیث عایشه که باعث شد تا با افزوده شدن ۱۰ ذراع<ref>البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۵۱.</ref> به مساحت کعبه، دیوارهای ۱۸ ذراعی آن کوتاه به نظر آید<ref>محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱.</ref> و همین سبب شد تا ابن زبیر دیوارهای کعبه را نیز به ارتفاع ۲۷ ذراع برساند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ کعبه و مسجدالحرام، ص۳۶.</ref> | ||
* جاسازی حجرالاسود که بر اثرآتش سوزی سه تکه شده بود، درون قابی نقره‌ای.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۱۳۴؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۰.</ref> | *جاسازی حجرالاسود که بر اثرآتش سوزی سه تکه شده بود، درون قابی نقره‌ای.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۱، ص۱۳۴؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۰.</ref> | ||
* نصب دو در دو لنگه‌ای روبه‌روی هم برای کعبه، روی زمین و بدون فاصله با سطح حرم که هریک ۱۱ذراع ارتفاع داشت. در شرقی برای ورود و در غربی برای خروج مشخص شد. پیش از این، در کعبه یک لنگه بود و با سطح زمین حدود دو متر فاصله داشت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۰؛ کعبه و جامه آن، ص۵۸.</ref> | *نصب دو در دو لنگه‌ای روبه‌روی هم برای کعبه، روی زمین و بدون فاصله با سطح حرم که هریک ۱۱ذراع ارتفاع داشت. در شرقی برای ورود و در غربی برای خروج مشخص شد. پیش از این، در کعبه یک لنگه بود و با سطح زمین حدود دو متر فاصله داشت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۰؛ کعبه و جامه آن، ص۵۸.</ref> | ||
* ساختن راه پله‌ای چوبی، گرد و مزین به طلا در [[رکن شامی]]، برای رفتن بر بام کعبه.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ کعبه و مسجدالحرام، ص۳۷.</ref> | *ساختن راه پله‌ای چوبی، گرد و مزین به طلا در [[رکن شامی]]، برای رفتن بر بام کعبه.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ کعبه و مسجدالحرام، ص۳۷.</ref> | ||
* افزایش قطر دیوارهای کعبه به دو ذراع و جاسازی حجرالاسود در آن.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹.</ref> | *افزایش قطر دیوارهای کعبه به دو ذراع و جاسازی حجرالاسود در آن.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹.</ref> | ||
* کاستن از ستون‌های درون کعبه از شش به سه ستون.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱.</ref> | *کاستن از ستون‌های درون کعبه از شش به سه ستون.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۹؛ محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱.</ref> | ||
* پرکردن روزنه‌های سقف کعبه با ماده‌ای به نام بَلْق برای تأمین نور داخل کعبه که به سفارش او از صنعا آورده بودند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۸؛ محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱.</ref> تعداد این روزنه‌ها را چهار عدد گزارش کرده‌اند.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۶۷.</ref> | *پرکردن روزنه‌های سقف کعبه با ماده‌ای به نام بَلْق برای تأمین نور داخل کعبه که به سفارش او از صنعا آورده بودند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۸؛ محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱.</ref> تعداد این روزنه‌ها را چهار عدد گزارش کرده‌اند.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۶۷.</ref> | ||
* گسترش مسجدالحرام. بر پایه روایت ازرقی، ابن زبیر با خریدن خانه‌های پیرامون مسجدالحرام، آن را از سمت شرق و از سوی رکن شامی و نیز از طرف [[رکن یمانی]] گسترش داد. این اقدام، مسجد را تا دره پس از [[صفا]] و [[دارالندوه]] گسترد<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۱۰-۲۱۱.</ref> و به این ترتیب مسعی‌ٰ نیز وسعت یافت<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۴۸۳.</ref> و مساحت مسجد به بیش از هفت جریب (تقریبا ۸۴۰۰ متر مربع) رسید.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۴۲۲؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص۸۴.</ref> بنا بر گزارشی، او خانه‌های پیرامون کعبه را ویران کرد؛ زیرا صاحبان آن را متجاوز به حریم کعبه می‌دانست.<ref>انساب الاشراف، ج۷، ص۲۱۳.</ref> بدین ترتیب، بیشتر خانه‌های پیرامون مسجد به آن پیوست.<ref>اعلام العلماء، ص۷۷.</ref> | *گسترش مسجدالحرام. بر پایه روایت ازرقی، ابن زبیر با خریدن خانه‌های پیرامون مسجدالحرام، آن را از سمت شرق و از سوی رکن شامی و نیز از طرف [[رکن یمانی]] گسترش داد. این اقدام، مسجد را تا دره پس از [[صفا]] و [[دارالندوه]] گسترد<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۱۰-۲۱۱.</ref> و به این ترتیب مسعی‌ٰ نیز وسعت یافت<ref>حجاز در صدر اسلام، ص۴۸۳.</ref> و مساحت مسجد به بیش از هفت جریب (تقریبا ۸۴۰۰ متر مربع) رسید.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۴۲۲؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص۸۴.</ref> بنا بر گزارشی، او خانه‌های پیرامون کعبه را ویران کرد؛ زیرا صاحبان آن را متجاوز به حریم کعبه می‌دانست.<ref>انساب الاشراف، ج۷، ص۲۱۳.</ref> بدین ترتیب، بیشتر خانه‌های پیرامون مسجد به آن پیوست.<ref>اعلام العلماء، ص۷۷.</ref> | ||
* مسقف‌کردن مسجدالحرام و افزودن هفت ذراع به دیوارهای آن که از عهد عثمان کوتاه بود.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۷۱؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۵۹.</ref> | *مسقف‌کردن مسجدالحرام و افزودن هفت ذراع به دیوارهای آن که از عهد عثمان کوتاه بود.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۷۱؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۵۹.</ref> | ||
* انتقال محل سقایت از میان رکن و [[زمزم]] به گوشه مسجد نزدیک صفا.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۶۰.</ref> | *انتقال محل سقایت از میان رکن و [[زمزم]] به گوشه مسجد نزدیک صفا.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۶۰.</ref> | ||
* تزیین کعبه و طلاکاری آن و ستون‌هایش و ساختن کلید طلایی برای آن.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۱۸؛ اعلام العلماء، ص۵۳.</ref> | *تزیین کعبه و طلاکاری آن و ستون‌هایش و ساختن کلید طلایی برای آن.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۱۸؛ اعلام العلماء، ص۵۳.</ref> | ||
* مشک اندود‌کردن درون و بیرون دیوارهای کعبه.<ref>تاریخ الکعبه، ص۸۳؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۵۱.</ref> | *مشک اندود‌کردن درون و بیرون دیوارهای کعبه.<ref>تاریخ الکعبه، ص۸۳؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۵۱.</ref> | ||
* پوشاندن کعبه با پارچه‌های دیبا.<ref>انساب الاشراف، ج۵، ص۳۷۰؛ معجم البلدان، ج۴، ص۴۶۷؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۵۱.</ref> | *پوشاندن کعبه با پارچه‌های دیبا.<ref>انساب الاشراف، ج۵، ص۳۷۰؛ معجم البلدان، ج۴، ص۴۶۷؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۵۱.</ref> | ||
* نصب ناودانی که آب آن در حجر اسماعیل می‌ریخت.<ref>تاریخ الکعبه، ص۸۳؛ مرآة الحرمین، ص۲۸۰؛ کعبه و جامه آن، ص۵۸.</ref> | *نصب ناودانی که آب آن در حجر اسماعیل می‌ریخت.<ref>تاریخ الکعبه، ص۸۳؛ مرآة الحرمین، ص۲۸۰؛ کعبه و جامه آن، ص۵۸.</ref> | ||
* ساختن شاذروان کعبه برای استحکام بیشتر دیوارهای آن.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۷؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص۶۳.</ref> | *ساختن شاذروان کعبه برای استحکام بیشتر دیوارهای آن.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۷؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص۶۳.</ref> | ||
* سنگ‌فرش‌کردن زمین مسجدالحرام به شعاع ۱۰ ذراع پیرامون کعبه.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۲۲۱؛ مکه و مدینه، ص۸۱.</ref> | *سنگ‌فرش‌کردن زمین مسجدالحرام به شعاع ۱۰ ذراع پیرامون کعبه.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۲۲۱؛ مکه و مدینه، ص۸۱.</ref> | ||
پس از بالارفتن دیوارها تا مکان سابق حجرالاسود، در هنگام [[نماز جماعت]]، خود ابن زبیر یا پسرش حمزه یا عباد همراه [[جبیر بن شیبة بن عثمان]]<ref>محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱؛ تاریخ الکعبه، ص۸۳.</ref> از خاندان [[پرده‌داری کعبه|پرده‌داران کعبه]]، حجرالاسود را در جای خود نصب کردند و این کار اعتراض بسیاری را برانگیخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۸؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۰.</ref> این بازسازی در ۱۷ رجب سال ۶۵ق. پایان یافت<ref>تاریخ الکعبه، ص۸۵.</ref> و کعبه با پارچه سفید [[مصر|مصری]] پوشانده شد. ابن زبیر به شکرانه پایان کار، همراه هوادارانش از [[تنعیم]] [[مُحرم]] شد و از همه خواست به مقدار توانشان [[قربانی]] کنند و خود ۱۰۰ شتر قربانی کرد. ازرقی شمار قربانی‌های این روز را بی‌سابقه دانسته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۱۰؛ شرف النبی، ص۳۸۸.</ref> بر پایه گزارشی، از آن پس [[عمره]] این روز نزد مکیان سنت شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۱۹۲؛ تاریخ الکعبه، ص۸۵.</ref> ابن زبیر هر سال در [[روز عاشورا]] جامه‌ای نو بر کعبه می‌پوشاند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۵۴؛ مرآة الحرمین، ص۲۸۲.</ref> و هر روز با قرار دادن یک رطل ماده خوشبو‌کننده و در روز‌های جمعه دو رطل در آتشدان، آن را خوشبو می‌کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۵۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۸.</ref> | پس از بالارفتن دیوارها تا مکان سابق حجرالاسود، در هنگام [[نماز جماعت]]، خود ابن زبیر یا پسرش حمزه یا عباد همراه [[جبیر بن شیبة بن عثمان]]<ref>محاضرة الابرار، ج۱، ص۱۹۱؛ تاریخ الکعبه، ص۸۳.</ref> از خاندان [[پرده‌داری کعبه|پرده‌داران کعبه]]، حجرالاسود را در جای خود نصب کردند و این کار اعتراض بسیاری را برانگیخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۰۸؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۰.</ref> این بازسازی در ۱۷ رجب سال ۶۵ق. پایان یافت<ref>تاریخ الکعبه، ص۸۵.</ref> و کعبه با پارچه سفید [[مصر|مصری]] پوشانده شد. ابن زبیر به شکرانه پایان کار، همراه هوادارانش از [[تنعیم]] [[مُحرم]] شد و از همه خواست به مقدار توانشان [[قربانی]] کنند و خود ۱۰۰ شتر قربانی کرد. ازرقی شمار قربانی‌های این روز را بی‌سابقه دانسته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۱۰؛ شرف النبی، ص۳۸۸.</ref> بر پایه گزارشی، از آن پس [[عمره]] این روز نزد مکیان سنت شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۱۹۲؛ تاریخ الکعبه، ص۸۵.</ref> ابن زبیر هر سال در [[روز عاشورا]] جامه‌ای نو بر کعبه می‌پوشاند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۵۴؛ مرآة الحرمین، ص۲۸۲.</ref> و هر روز با قرار دادن یک رطل ماده خوشبو‌کننده و در روز‌های جمعه دو رطل در آتشدان، آن را خوشبو می‌کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۵۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۸.</ref> | ||
| خط ۱۹۸: | خط ۱۹۸: | ||
=====محل دفن===== | =====محل دفن===== | ||
حجاج جسد ابن زبیر را تا یک سال از پا آویخت. مکان این آویختگی، کنار گردنه سمت راست حجون<ref>الکامل، ج۴، ص۳۵۷؛ نهایة الارب، ج۲۱، ص۱۴۱.</ref> نزدیک [[قبرستان المعلات]]<ref>انساب الاشراف، ج۴، ص۳۶۷.</ref> در عقبه | حجاج جسد ابن زبیر را تا یک سال از پا آویخت. مکان این آویختگی، کنار گردنه سمت راست حجون<ref>الکامل، ج۴، ص۳۵۷؛ نهایة الارب، ج۲۱، ص۱۴۱.</ref> نزدیک [[قبرستان المعلات]]<ref>انساب الاشراف، ج۴، ص۳۶۷.</ref> در عقبه مکه<ref>مجمع الزوائد، ج۷، ص۵۰۷؛ الجوهرة فی نسب النبی، ج۱، ص۳۱۹.</ref> یاد شده است. سرانجام به خواهش مادرش از عبدالملک یا ابن عمر از حجاج، پیکر او به اسماء سپرده شد. مادرش پیکر او را پس از غسل دادن با آب زمزم در [[قبرستان حجون]] مکه به خاک سپرد.<ref>انساب الاشراف، ج۷، ص۱۲۹؛ نهایة الارب، ج۲۱، ص۱۴۱.</ref> از آن پس این‌گونه غسل دادن میان مکیان سنت شد.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۴۷.</ref> بر پایه گزارش [[مصعب بن عبدالله]]، جسد ابن زبیر را به مدینه انتقال دادند و در خانه مادر بزرگش صفیه دفن کردند که بعدها به [[مسجد پیامبر(ص)]] ملحق شد.<ref>تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۲۵۴؛ تاریخ الاسلام، ج۵، ص۴۴۷.</ref> | ||
==ابن زبیر و حج== | ==ابن زبیر و حج== | ||
| خط ۲۱۱: | خط ۲۱۱: | ||
خانه‌های ابن زبیر در [[مدینه النبی|مدینه]] در ناحیه بقیع زبیر، سمت شرقی [[مسجدالنبی]] و نزدیک به [[بقیع الغرقد]] بوده است که پیامبر گرامی(ص) پس از مرگ [[کعب بن اشرف|کعب بن اشرف یهودی]]، آن را به زبیر واگذار کرد و درآن، خانه افرادی دیگر از خاندان زبیر از جمله مصعب، عروه و منذر، پسران زبیر، قرار داشته است.<ref>وفاء الوفاء، ج۴، ص۳۳.</ref> | خانه‌های ابن زبیر در [[مدینه النبی|مدینه]] در ناحیه بقیع زبیر، سمت شرقی [[مسجدالنبی]] و نزدیک به [[بقیع الغرقد]] بوده است که پیامبر گرامی(ص) پس از مرگ [[کعب بن اشرف|کعب بن اشرف یهودی]]، آن را به زبیر واگذار کرد و درآن، خانه افرادی دیگر از خاندان زبیر از جمله مصعب، عروه و منذر، پسران زبیر، قرار داشته است.<ref>وفاء الوفاء، ج۴، ص۳۳.</ref> | ||
== مطالعه بیشتر == | ==مطالعه بیشتر== | ||
* خاستگاه‌های سیاسی-اقتصادی قیام عبدالله بن زبیر؛ محمدرضا رحمتی | |||
* عبدالله بن زبیر؛ اسماعیل شمس | *خاستگاه‌های سیاسی-اقتصادی قیام عبدالله بن زبیر؛ محمدرضا رحمتی | ||
* عبدالله بن زبیر و الانتفا‌ضه الثوریه فی عهد بنی امیه ۶۴ - ۷۳ ه؛ شحاده علی ناطوره | *عبدالله بن زبیر؛ اسماعیل شمس | ||
*عبدالله بن زبیر و الانتفا‌ضه الثوریه فی عهد بنی امیه ۶۴ - ۷۳ ه؛ شحاده علی ناطوره | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85:_%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D9%8A%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%83%D9%87 قتل عبدالله بن زبير در مكه؛ دانشنامه اسلامی] | |||
* [http://www.ashoora.ir/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B9/article/1449.html پیشگوئی در مورد عبدالله بن زبیر؛ پایگاه جامع عاشورا] | *[http://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85:_%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D9%8A%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%83%D9%87 قتل عبدالله بن زبير در مكه؛ دانشنامه اسلامی] | ||
* [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/77816/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%91%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D9%8E%D8%B4%D9%8E%D8%A8%DB%8C%D9%87 منازعه محمدبن حنفیه با عبداللّه بن زبیر و ظهور خَشَبیه؛ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه] | *[http://www.ashoora.ir/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B9/article/1449.html پیشگوئی در مورد عبدالله بن زبیر؛ پایگاه جامع عاشورا] | ||
*[http://www.hawzah.net/fa/Article/View/77816/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%91%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D9%8E%D8%B4%D9%8E%D8%A8%DB%8C%D9%87 منازعه محمدبن حنفیه با عبداللّه بن زبیر و ظهور خَشَبیه؛ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{دانشنامه | {{دانشنامه | ||