اقحوانه محصب: تفاوت میان نسخه‌ها

اقحوانه محصب ترکیبی از دو واژه است. اُقْحُوانه به معنای گیاه بهاری سفید رنگ و خوشبویی است<ref>العین، ج3، ص255، «قحو.</ref> که در فارسی آن را بابونه می‌نامند<ref>المصباح، ص491، «اقحوان.</ref> و برای اشاره به لطافت، از آن استفاده می‌شود.<ref>بحار الانوار، ج52، ص12.</ref> مُحَصَّب نیز به معنای ریگزار است.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521، «حصب.</ref> این محل که گاه محصب مکه و گاه محصب منا خوانده می‌شود، به [[منا]] نزدیک‌تر است<ref>الخلاف، ج6، ص196.</ref> و در برخی منابع نیز با نام ابطح از آن یاد می‌شود.<ref>مجمع البحرین، ج1، ص521.</ref>  

اقحوانه محصب در جنوب [[مکه]] و در منطقه‌ای به نام «[[لیط]]» قرار دارد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> [[خالد بن ولید]] هنگام [[فتح مکه]]، از همین‌جا وارد آن شهر شد.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص407.</ref> این محل که بر اثر قرار گرفتن در گذرگاه سیل به ریگزار تبدیل شده،<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> نزدیک منا و میان [[چاه میمون]] و [[چاه ابن هشام]] بوده<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص179؛ معجم البلدان، ج1، ص234.</ref> و میان [[عقبه]] و [[قبرستان معلی]] قرار داشته است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14؛ قاموس الحرمین، ص199.</ref>  

این محل از مشهورترین تفرجگاه‌های اهل مکه بوده که پس از آغاز شب در آن جمع میشدند و به گفت‌وگو می‌پرداخته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45؛ منائح الکرم، ج2، ص49.</ref> به سبب استفاده مکیان از لباس‌های رنگانگ و معطر در این انجمن، این محل به گل بابونه تشبیه شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> این تفرجگاه دائمی<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> بر تپه‌ای قرار داشته و بر بستان‌ها و باغ‌هایی مشرف بوده است که در دره‌ای تا منا امتداد داشته‌اند.<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> ازرقی [[خانه‌های بنی‌هاشم]] را در دامنه این تپه دانسته و گزارش کرده است که سیل منا از میان آن و وادی ثبیر می‌گذشته است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از این تپه کم ارتفاع (ثبیر) با نام «[[النخیل]]» نیز یاد شده است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از آن‌جا که برخی این مکان را با نام «دَکّه» یاد کرده‌اند،<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46.</ref> مشخص بودن محل برگزاری انجمن‌ها دور از انتظار نخواهد بود.

خاطره‌انگیز بودن این مکان برای اهل مکه را می‌توان در سروده‌های مکیان ساکن در دیگر شهرها مشاهده کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279.</ref> از نام‌آوران ساکن در این محل، [[حارث بن خالد مخزومی]] است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص279؛ وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref> برخی منابع از آبگاهی در همین مکان با نام اقحوانه خبر داده‌اند.<ref>الجبال و الامکنة و المیاه، ج1، ص262؛ خزانة الادب، ج1، ص432.</ref>  

در منابع فقهی به استحباب استراحت در این محل به هنگام کوچ کردن از منا و ورود به مکه اشاره شده است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ تحریر الاحکام، ج2، ص14.</ref> اقحوانه محصب بعدها به «دوار الشمس»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص45، «پانوشت.</ref> و «الروضه»<ref>تاریخ مکه، ج1، ص46، «پانوشت.</ref> شهرت یافته است.

در منابع تاریخی، از مکان‌هایی دیگر نیز در مکه و بیرون از آن با نام اقحوانه یاد شده و آن را محلی نزدیک اسطوانه و زردیانه<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص164.</ref> در جنوب مکه، منطقه‌ای در فاصله دو روز و نیمی [[دمشق]]،<ref>معجم ما استعجم، ج1، ص178.</ref> از توابع [[اردن]]<ref>فتوح البلدان، ص141؛ معجم البلدان، ج1، ص234.</ref> یا [[فلسطین]]<ref>وفیات الاعیان، ج2، ص488.</ref> و محل شعله‌ور شدن نبردهای خونین میان جنگاوران [[مسلمان]] و مسیحی<ref>الکامل، ج10، ص496.</ref> یا مدفن صحابه‌ای چون [[معاذ بن جبل]]<ref>فتوح البلدان، ص141.</ref> دانسته‌اند. گمان می‌رود به دلیل تکرار شدن اوصافی چون قرار گرفتن این مکان در ساحل دریاچه طبریه در بیشتر این گزارش‌ها<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103؛ شذرات الذهب، ج5، ص99.</ref> مقصود از مکان‌های اخیر، تنها یک منطقه باشد. البته در مناطقی دیگر چون [[بصره]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص234؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> و سرزمین‌های [[بنی‌تمیم]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> نیز از مکان‌هایی با عنوان اقحوانه یاد شده است. برخی نیز آن را آبگاهی برای [[قبیله بنی‌یربوع]]<ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص103.</ref> دانسته‌اند.