۵٬۱۲۵
ویرایش
خیمه‌گاه حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '</ref>' به '</ref> '
جز (removed Category:زیارتگاههای شیعیان using HotCat) |
جز (جایگزینی متن - '</ref>' به '</ref> ') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
در [[واقعه کربلا]] آرایش خیمه‌های [[امام حسین(ع)]] حالت نعل اسبی داشت تا حفاظت بیشتری داشته باشد. در پشت این خیمه‌ها خندق حفر شده بود تا از آن سمت، مورد تهاجم قرار نگیرند. | در [[واقعه کربلا]] آرایش خیمه‌های [[امام حسین(ع)]] حالت نعل اسبی داشت تا حفاظت بیشتری داشته باشد. در پشت این خیمه‌ها خندق حفر شده بود تا از آن سمت، مورد تهاجم قرار نگیرند. | ||
اولین خیمه‌ای که نصب شده خیمه امام حسین(ع) بود. این خیمه محل جلسات و بزرگ‌ترین خیمه بود.<ref>محمدبن جریر طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۳۸۹.</ref> | اولین خیمه‌ای که نصب شده خیمه امام حسین(ع) بود. این خیمه محل جلسات و بزرگ‌ترین خیمه بود.<ref>محمدبن جریر طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۳۸۹.</ref> | ||
خیمه‌های بانوان را در غرب خیمه امام(ع) برپا کردند. اما خیمه [[حضرت زینب(س)]] را پشت خیمه امام حسین(ع) نصب كردند و خیمه [[بنی‌هاشم]] اطراف خیمه زنان و کودکان و همگی در پشت خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>زندگانی سیدالشهدا، ص۳۲۹.</ref> | خیمه‌های بانوان را در غرب خیمه امام(ع) برپا کردند. اما خیمه [[حضرت زینب(س)]] را پشت خیمه امام حسین(ع) نصب كردند و خیمه [[بنی‌هاشم]] اطراف خیمه زنان و کودکان و همگی در پشت خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>زندگانی سیدالشهدا، ص۳۲۹.</ref> | ||
خیمه‌های یاران در قسمت شرقی و در کنار خیمه‌های بنی‌هاشم نصب شد، به طوری که تمامی خیمه‌ها چون نیم دایره‌ای بود و در نقطه محور و مرکز آن، خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>حیاة الامام الحسین، ج۳، ص۹۳.</ref> | خیمه‌های یاران در قسمت شرقی و در کنار خیمه‌های بنی‌هاشم نصب شد، به طوری که تمامی خیمه‌ها چون نیم دایره‌ای بود و در نقطه محور و مرکز آن، خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>حیاة الامام الحسین، ج۳، ص۹۳.</ref> | ||
==پیشینه و مؤسس بنا== | ==پیشینه و مؤسس بنا== | ||
درباره تاریخ بنای اولیه خیمه‌گاه، اطلاع دقیقی در دست نیست. گفته شده است، نخستین شخصی که بنای کوچکی در محل خیمه‌گاه ساخت سید عبدالمؤمن دَدِه از نسل [[سید ابراهیم مجاب|سیدابراهیم مُجابْ]] و از متصوفه قرن دهم هجری است. | درباره تاریخ بنای اولیه خیمه‌گاه، اطلاع دقیقی در دست نیست. گفته شده است، نخستین شخصی که بنای کوچکی در محل خیمه‌گاه ساخت سید عبدالمؤمن دَدِه از نسل [[سید ابراهیم مجاب|سیدابراهیم مُجابْ]] و از متصوفه قرن دهم هجری است. | ||
[[پرونده:154.jpg|بندانگشتی|تصویری قدیمی از خیمه‌گاه حسینی]] | [[پرونده:154.jpg|بندانگشتی|تصویری قدیمی از خیمه‌گاه حسینی]] | ||
او تعدادی نهال خرما کنار این بنا کاشت كه بعدها به نخلستان دده شهرت یافت.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، ص۲۴۳</ref> پس از وی نیز فردی به نام جهان كلامی کربلایی شاعر و صوفی قرن دهم در سال ۹۹۶ق این بنا را مرمت و گسترش داد که تاریخ مرمت آن در سنگ مرمر محراب خیمه‌گاه نقش بسته است. | او تعدادی نهال خرما کنار این بنا کاشت كه بعدها به نخلستان دده شهرت یافت.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، ص۲۴۳</ref> پس از وی نیز فردی به نام جهان كلامی کربلایی شاعر و صوفی قرن دهم در سال ۹۹۶ق این بنا را مرمت و گسترش داد که تاریخ مرمت آن در سنگ مرمر محراب خیمه‌گاه نقش بسته است. | ||
محمدباقر مدرس معتقد است که تا پیش از قرن دوازدهم، از خیمه‌گاه، نامی در کتاب‌های تاریخی نیامده است. بلکه پس از اینکه نادرشاه برای زیارت امام حسین(ع)، به کربلا آمد، نزدیک خیمه‌گاه فعلی، چادر و خیمه زد و این مکان، به مرور زمان به خیمه‌گاه شهرت یافت.<ref>شهر حسین، صص ٣٢٧ و ٣٢٨.</ref> | محمدباقر مدرس معتقد است که تا پیش از قرن دوازدهم، از خیمه‌گاه، نامی در کتاب‌های تاریخی نیامده است. بلکه پس از اینکه نادرشاه برای زیارت امام حسین(ع)، به کربلا آمد، نزدیک خیمه‌گاه فعلی، چادر و خیمه زد و این مکان، به مرور زمان به خیمه‌گاه شهرت یافت.<ref>شهر حسین، صص ٣٢٧ و ٣٢٨.</ref> | ||
از جمله گزارش‌های قدیمی مربوط به خیمه‌گاه، گزارش «کارستن نیبور» جهانگرد آلمانی در قرن دوازده هجری است. او در سال ۱۷۶۵م/۱۱۷۹ق در سفری به منطقه غرب آسیا وارد [[عراق]] شد و از شهر کربلا دیدن کرد. او در گزارش خود از شهر کربلا به منطقه خیمه‌گاه اشاره کرده است. | از جمله گزارش‌های قدیمی مربوط به خیمه‌گاه، گزارش «کارستن نیبور» جهانگرد آلمانی در قرن دوازده هجری است. او در سال ۱۷۶۵م/۱۱۷۹ق در سفری به منطقه غرب آسیا وارد [[عراق]] شد و از شهر کربلا دیدن کرد. او در گزارش خود از شهر کربلا به منطقه خیمه‌گاه اشاره کرده است. | ||
[[پرونده:تصویری قدیمی از خیمه گاه در سال 1920 میلادی.jpg|بندانگشتی|تصویری از خیمه‌گاه که گفته می‌شود در سال۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م گرفته شده است. طاق‌های هلالی کوچک که بیرون خیمه‌گاه قرار دارد تا اوائل قرن چهاردهم هجری نبوده است و در مرمت‌های سده چهاردهم ساخته شده است. این طاق‌های هلالی نمادی از جهازهای شتران بر زمین مانده کاروان امام حسین(ع) است. ]] | [[پرونده:تصویری قدیمی از خیمه گاه در سال 1920 میلادی.jpg|بندانگشتی|تصویری از خیمه‌گاه که گفته می‌شود در سال۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م گرفته شده است. طاق‌های هلالی کوچک که بیرون خیمه‌گاه قرار دارد تا اوائل قرن چهاردهم هجری نبوده است و در مرمت‌های سده چهاردهم ساخته شده است. این طاق‌های هلالی نمادی از جهازهای شتران بر زمین مانده کاروان امام حسین(ع) است. ]] | ||
بر اساس گزارش وی، منطقه خیمه‌گاه در خروجی کربلا به [[کوفه]] واقع شده است. خیمه‌گاه در این دوره بوستانی در حومه شهر قدیمی کربلا بوده است که در آن چاهی پرآب قرار داشت. به گفته این جهانگرد در محل خیمه‌گاه بنای ویرانه‌ای وجود داشت و بنای قدیمی کوچکی که قبر [[قاسم بن حسن(ع)]] و برخی از شهدای کربلا بوده، نزدیک خیمه‌گاه قرار داشته است.<ref>کارستن نیبور، رحلة الی شبه الجزیرة العربیة و الی بلاد اخری مجاورة لها، ترجمه منذر عبیر، ۲۰۰۷م، ص۲۲۰و ۲۲۱.</ref> | بر اساس گزارش وی، منطقه خیمه‌گاه در خروجی کربلا به [[کوفه]] واقع شده است. خیمه‌گاه در این دوره بوستانی در حومه شهر قدیمی کربلا بوده است که در آن چاهی پرآب قرار داشت. به گفته این جهانگرد در محل خیمه‌گاه بنای ویرانه‌ای وجود داشت و بنای قدیمی کوچکی که قبر [[قاسم بن حسن(ع)]] و برخی از شهدای کربلا بوده، نزدیک خیمه‌گاه قرار داشته است.<ref>کارستن نیبور، رحلة الی شبه الجزیرة العربیة و الی بلاد اخری مجاورة لها، ترجمه منذر عبیر، ۲۰۰۷م، ص۲۲۰و ۲۲۱.</ref> | ||
==بازسازی در دوره قاجار== | ==بازسازی در دوره قاجار== | ||
یکی از دوره‌های مهم بازسازی و مرمت عتبات در دوره ناصرالدین شاه و توسط عبدالحسین تهرانی نماینده وی در امور بازسازی عتبات عراق صورت گرفت. شیخ عبدالحسین تهرانی در سال ۱۲۷۶ق در کنار مرمت و توسعه [[حرم امام حسین(ع)]]، خیمه‌گاه را نیز بازسازی نمود. | یکی از دوره‌های مهم بازسازی و مرمت عتبات در دوره ناصرالدین شاه و توسط عبدالحسین تهرانی نماینده وی در امور بازسازی عتبات عراق صورت گرفت. شیخ عبدالحسین تهرانی در سال ۱۲۷۶ق در کنار مرمت و توسعه [[حرم امام حسین(ع)]]، خیمه‌گاه را نیز بازسازی نمود. | ||
در سفر ناصرالدین شاه به عتبات در سال ۱۲۸۷ق، مدحت پاشا والی عثمانی [[بغداد]] بنایی را در این خیمه‌گاه جهت اقامت شاه ایران و همراهانش ساخت.<ref>سلمان هادی طعمة، تراث كربلاء، ص۱۱۲؛ رسول عربخانی، عتبات عالیات در روابط ایران و عثمانی در قرن نوزدهم، قم،۱۳۹۳ش، ص۱۱۸</ref> | در سفر ناصرالدین شاه به عتبات در سال ۱۲۸۷ق، مدحت پاشا والی عثمانی [[بغداد]] بنایی را در این خیمه‌گاه جهت اقامت شاه ایران و همراهانش ساخت.<ref>سلمان هادی طعمة، تراث كربلاء، ص۱۱۲؛ رسول عربخانی، عتبات عالیات در روابط ایران و عثمانی در قرن نوزدهم، قم،۱۳۹۳ش، ص۱۱۸</ref> | ||
مدحت پاشا همچنین بخشی از دیوار شهر کربلا در منطقه خیمه‌گاه را تخریب کرد و منطقه خیمه‌گاه و اطراف آن را که حومه شهر به شمار می‌رفت را به شهر کربلا اضافه کرد و دروازه‌ای را در این منطقه احداث کرد. این دروازه به عنوان نقطه خروج به سمت [[نجف]] به شمار می‌رفت. پس از الحاق خیمه‌گاه و مناطق اطراف آن به شهر کربلا، خیمه‌گاه با عنوان محله مُخَیَّم مشهور شد و اطراف آن منطقه عَبّاسِیه نامیده می‌شد. عباسیه در دوره کنونی نیز به عنوان محله‌ای در کنار محله خیمه‌گاه موجود است. | مدحت پاشا همچنین بخشی از دیوار شهر کربلا در منطقه خیمه‌گاه را تخریب کرد و منطقه خیمه‌گاه و اطراف آن را که حومه شهر به شمار می‌رفت را به شهر کربلا اضافه کرد و دروازه‌ای را در این منطقه احداث کرد. این دروازه به عنوان نقطه خروج به سمت [[نجف]] به شمار می‌رفت. پس از الحاق خیمه‌گاه و مناطق اطراف آن به شهر کربلا، خیمه‌گاه با عنوان محله مُخَیَّم مشهور شد و اطراف آن منطقه عَبّاسِیه نامیده می‌شد. عباسیه در دوره کنونی نیز به عنوان محله‌ای در کنار محله خیمه‌گاه موجود است. | ||
در سال ۱۳۳۹ق یا ۱۳۶۷ق یک بار دیگر بنای خیمه‌گاه مورد مرمت قرار گرفت و در این مرحله دو ردیف طاق‌های هلالی کوچک به یاد جهازهای شتران بر زمین مانده کاروان امام حسین ساخته شد.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، ص۲۴۳.</ref> | در سال ۱۳۳۹ق یا ۱۳۶۷ق یک بار دیگر بنای خیمه‌گاه مورد مرمت قرار گرفت و در این مرحله دو ردیف طاق‌های هلالی کوچک به یاد جهازهای شتران بر زمین مانده کاروان امام حسین ساخته شد.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، ص۲۴۳.</ref> | ||
==ساختمان قدیمی== | ==ساختمان قدیمی== | ||
ساختمان قدیمی خیمه‌گاه تا حدود یک دهه گذشته، پابرجا بود. اما به علت فرسودگی، طرح نوسازی و احداث ساختمان جدید آن ریخته شد و اجرای آن، با تلاش تعدادی از اهالی کربلا، از سال ٢٠٠٢م، آغاز شد.<ref>مرقدها و مقام‌های زیارتی کربلا، ص١٧5.</ref> | ساختمان قدیمی خیمه‌گاه تا حدود یک دهه گذشته، پابرجا بود. اما به علت فرسودگی، طرح نوسازی و احداث ساختمان جدید آن ریخته شد و اجرای آن، با تلاش تعدادی از اهالی کربلا، از سال ٢٠٠٢م، آغاز شد.<ref>مرقدها و مقام‌های زیارتی کربلا، ص١٧5.</ref> | ||
پیرامون بنا، حصاری آجری به ارتفاع شش متر ساخته شده که با الواح کاشی و کتیبه‌های قرآنی، تزیین یافته است و ورودی اصلی آن، در سمت شمال بنا قرار دارد. | پیرامون بنا، حصاری آجری به ارتفاع شش متر ساخته شده که با الواح کاشی و کتیبه‌های قرآنی، تزیین یافته است و ورودی اصلی آن، در سمت شمال بنا قرار دارد. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
امروزه، در جنوب غربی حرم امام حسین(ع) و ۲۵۰ متری صحن، مکانی را به مساحت 2،000 مترمربع دیوارکشی کرده‌اند و در وسط آن ساختمانی شبیه خیمه‌ای بزرگ ساخته‌اند که 400 مترمربع مساحت دارد. | امروزه، در جنوب غربی حرم امام حسین(ع) و ۲۵۰ متری صحن، مکانی را به مساحت 2،000 مترمربع دیوارکشی کرده‌اند و در وسط آن ساختمانی شبیه خیمه‌ای بزرگ ساخته‌اند که 400 مترمربع مساحت دارد. | ||
==قسمت‌های مختلف== | ==قسمت‌های مختلف== | ||
بخش‌ها و مقام‌های مختلف خیمه‌گاه، به شرح زیر است:<ref>مرقدها و مقام‌های زیارتی کربلا، صص١٧6 و ١٨١.</ref> | بخش‌ها و مقام‌های مختلف خیمه‌گاه، به شرح زیر است:<ref>مرقدها و مقام‌های زیارتی کربلا، صص١٧6 و ١٨١.</ref> | ||
*خیمه‌گاه حضرت عباس(ع)؛ داخل ورودی خیمه‌گاه قرار دارد و بالای آن، گنبدی کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری، وجود دارد. در زیر خیمه‌گاه نیز چاهی است که به چاه [[حضرت عباس(ع)]] «بئر العباس» مشهور است و به زیر ساختمان منتهی می‌شود و زیر زمین آن آب دارد.<ref>سید سلمان هادی آل طعمه، تراث کربلا، ص۱۵۷</ref> | *خیمه‌گاه حضرت عباس(ع)؛ داخل ورودی خیمه‌گاه قرار دارد و بالای آن، گنبدی کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری، وجود دارد. در زیر خیمه‌گاه نیز چاهی است که به چاه [[حضرت عباس(ع)]] «بئر العباس» مشهور است و به زیر ساختمان منتهی می‌شود و زیر زمین آن آب دارد.<ref>سید سلمان هادی آل طعمه، تراث کربلا، ص۱۵۷</ref> | ||
* خیمه‌گاه حضرت علی‌اکبر(ع)؛ | * خیمه‌گاه حضرت علی‌اکبر(ع)؛ | ||