Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۹۱۹
ویرایش
ایام تشریق: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref> ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ایام تشریق''': روزهای [[یازدهم ذی‌حجه|یازدهم]] تا [[سیزدهم ذی‌حجه]]، که دارای آداب و اعمالی خاص در [[مناسک حج]] می‌باشد. ایام تشریق از دو کلمه ایام به معنای روزها و تشریق به معنای زیبا ساختن و نورانی کردن صورت، گرفته شده است و در اصطلاح فقهی به روزهای یازدهم تا سیزدهم ذی‌حجه گفته می‌شود. هر یک از روزهای تشریق نام‌های ویژه‌ای دارد؛ مانند یوم النحر، یوم الاضحی، یوم القرّ، یوم الرؤوس، یوم النفر الاوّل، یوم النفر الثانی، یوم الصَدَر، یوم التحصیب و یوم الحَصْبه؛ شب سیزدهم نیز لیلة التحصیب، لیلة الحصبه، لیلة الحصیب خوانده شده است. اشاره [[قرآن کریم]] به ایام تشریق در بیان مناسک حج، نشان از جایگاه مهم ایام تشریق در مناسک حج دارد. شماری از احادیث هم به جایگاه مهم ایام تشریق اشاره کرده‌اند. در قرآن و روایات و منابع فقهی، اعمالی را برای ایام تشریق بیان کرده‌اند که برخی از آنها منهی هستند و برخی دیگر واجب یا مستحب هستند که عبارتند از: ذکر [[خداوند]]، تکبیر گفتن در پی نمازهای واجب، [[رمی جمرات]]، [[قربانی کردن]]، انجام دادن [[حلق]] یا [[تقصیر]]، [[بیتوته در منا]]، [[اقامت در منا]]، انجام دادن اعمال مکه، استحباب اقامه نمازها در [[مسجد خیف]]، حرمت روزه در ایام تشریق، ممنوعیت [[عمره مفرده]] در برخی مذاهب، استحباب خطبه خواندن امام برای مردم، تخییر میان کوچ کردن در روز دوم یا سوم از [[منا]] و استراحت در منطقه [[تحصیب]] که تفصیل همه این اعمال بیان خواهد شد. | '''ایام تشریق''': روزهای [[یازدهم ذی‌حجه|یازدهم]] تا [[سیزدهم ذی‌حجه]]، که دارای آداب و اعمالی خاص در [[مناسک حج]] می‌باشد. ایام تشریق از دو کلمه ایام به معنای روزها و تشریق به معنای زیبا ساختن و نورانی کردن صورت، گرفته شده است و در اصطلاح فقهی به روزهای یازدهم تا سیزدهم ذی‌حجه گفته می‌شود. هر یک از روزهای تشریق نام‌های ویژه‌ای دارد؛ مانند یوم النحر، یوم الاضحی، یوم القرّ، یوم الرؤوس، یوم النفر الاوّل، یوم النفر الثانی، یوم الصَدَر، یوم التحصیب و یوم الحَصْبه؛ شب سیزدهم نیز لیلة التحصیب، لیلة الحصبه، لیلة الحصیب خوانده شده است. اشاره [[قرآن کریم]] به ایام تشریق در بیان مناسک حج، نشان از جایگاه مهم ایام تشریق در مناسک حج دارد. شماری از احادیث هم به جایگاه مهم ایام تشریق اشاره کرده‌اند. در قرآن و روایات و منابع فقهی، اعمالی را برای ایام تشریق بیان کرده‌اند که برخی از آنها منهی هستند و برخی دیگر واجب یا مستحب هستند که عبارتند از: ذکر [[خداوند]]، تکبیر گفتن در پی نمازهای واجب، [[رمی جمرات]]، [[قربانی کردن]]، انجام دادن [[حلق]] یا [[تقصیر]]، [[بیتوته در منا]]، [[اقامت در منا]]، انجام دادن اعمال مکه، استحباب اقامه نمازها در [[مسجد خیف]]، حرمت روزه در ایام تشریق، ممنوعیت [[عمره مفرده]] در برخی مذاهب، استحباب خطبه خواندن امام برای مردم، تخییر میان کوچ کردن در روز دوم یا سوم از [[منا]] و استراحت در منطقه [[تحصیب]] که تفصیل همه این اعمال بیان خواهد شد. | ||
== | ==واژه‌‌شناسی== | ||
کلمه «ایام» جمع «یوم» به معنای روز<ref>لسان العرب، ج12، ص649، «یوم.</ref> و واژه «تشریق» از ریشه «شرق» و به معنای زیبا ساختن و نورانی کردن صورت، رو به سوی مشرق نمودن و خشک کردن گوشت در آفتاب<ref>العین، ج5، ص38؛ القاموس المحیط، ج3، ص249؛ لسان العرب، ج10، ص174، 176، «شرق.</ref> است. «ایام تشریق» در اصطلاح مشهور فقهی به روزهای [[یازدهم ذی‌حجه|یازدهم]] تا [[سیزدهم ذی‌حجه]] گفته می‌شود. برخی مقصود از آن را روزهای دهم تا سیزدهم ذی‌حجه دانسته‌اند.<ref>زبدة البیان، ص278؛ مواهب الجلیل، ج4، ص273؛ جواهر الکلام، ج20، ص45.</ref> به شب‌های یازدهم تا سیزدهم ذی‌حجه نیز «لیالی تشریق» گفته می‌شود.<ref>کفایة الاحکام، ج1، ص357؛ الحدائق، ج17، ص292؛ جواهر الکلام، ج18، ص4.</ref> | کلمه «ایام» جمع «یوم» به معنای روز<ref>لسان العرب، ج12، ص649، «یوم.</ref> و واژه «تشریق» از ریشه «شرق» و به معنای زیبا ساختن و نورانی کردن صورت، رو به سوی مشرق نمودن و خشک کردن گوشت در آفتاب<ref>العین، ج5، ص38؛ القاموس المحیط، ج3، ص249؛ لسان العرب، ج10، ص174، 176، «شرق.</ref> است. «ایام تشریق» در اصطلاح مشهور فقهی به روزهای [[یازدهم ذی‌حجه|یازدهم]] تا [[سیزدهم ذی‌حجه]] گفته می‌شود. برخی مقصود از آن را روزهای دهم تا سیزدهم ذی‌حجه دانسته‌اند.<ref>زبدة البیان، ص278؛ مواهب الجلیل، ج4، ص273؛ جواهر الکلام، ج20، ص45.</ref> به شب‌های یازدهم تا سیزدهم ذی‌حجه نیز «لیالی تشریق» گفته می‌شود.<ref>کفایة الاحکام، ج1، ص357؛ الحدائق، ج17، ص292؛ جواهر الکلام، ج18، ص4.</ref> | ||
==ایام معدودات== | ===ایام معدودات=== | ||
در [[قرآن کریم]]، از ذکر خداوند در «ایام معدودات» یاد شده است: {وَاذْکُرُوا اللهَ فِی اَیَّامٍ مَعْدُودَاتٍ} (بقره/2، 203) بر پایه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص516؛ الاستبصار، ج2، ص299؛ السنن الکبری، ج5، ص228.</ref> و آرای بسیاری از مفسران<ref>جامع البیان، ج2، ص413-414؛ مجمع البیان، ج2، ص53؛ فقه القرآن، ج1، ص299.</ref> مقصود از آن، ایام تشریق است. ادامه آیه که به موضوع کوچ از [[منا]] در روزهای دوازدهم و سیزدهم پرداخته، تاییدگر همین نظر است:<ref>التفسیر الکبیر، ج5، ص210؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص1.</ref> {{قلم رنگ|سبز|فَمَنْ تَعَجَّلَ فی یَوْمَیْنِ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَاَخَّرَ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ}} وجه این نام‌‌گذاری را آن دانسته‌اند که شمار این روزها سه روز است که اندک و شمردنی به شمار می‌رود.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج3، ص305؛ فقه القرآن، ج1، ص300.</ref> همچنین بر پایه برخی روایات<ref>وسائل الشیعه، ج14، ص270-271؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص129.</ref> و پاره‌ای تفاسیر<ref>نک: مجمع البیان، ج7، ص146؛ جامع البیان، ج17، ص194؛ الصافی، ج3، ص375.</ref> مقصود از «ایام معلومات» (روزهای معلوم) در آیه 28 [[سوره حج]] نیز ایام تشریق است: {{قلم رنگ|سبز|وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللهِ فی اَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ}} | در [[قرآن کریم]]، از ذکر خداوند در «ایام معدودات» (روزهای معلوم) یاد شده است: {وَاذْکُرُوا اللهَ فِی اَیَّامٍ مَعْدُودَاتٍ} (بقره/2، 203) بر پایه احادیث<ref>الکافی، ج4، ص516؛ الاستبصار، ج2، ص299؛ السنن الکبری، ج5، ص228.</ref> و آرای بسیاری از مفسران<ref>جامع البیان، ج2، ص413-414؛ مجمع البیان، ج2، ص53؛ فقه القرآن، ج1، ص299.</ref> مقصود از آن، ایام تشریق است. ادامه آیه که به موضوع کوچ از [[منا]] در روزهای دوازدهم و سیزدهم پرداخته، تاییدگر همین نظر است:<ref>التفسیر الکبیر، ج5، ص210؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص1.</ref> {{قلم رنگ|سبز|فَمَنْ تَعَجَّلَ فی یَوْمَیْنِ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَاَخَّرَ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ}} وجه این نام‌‌گذاری را آن دانسته‌اند که شمار این روزها سه روز است که اندک و شمردنی به شمار می‌رود.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج3، ص305؛ فقه القرآن، ج1، ص300.</ref> همچنین بر پایه برخی روایات<ref>وسائل الشیعه، ج14، ص270-271؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص129.</ref> و پاره‌ای تفاسیر<ref>نک: مجمع البیان، ج7، ص146؛ جامع البیان، ج17، ص194؛ الصافی، ج3، ص375.</ref> مقصود از «ایام معلومات» (روزهای معلوم) در آیه 28 [[سوره حج]] نیز ایام تشریق است: {{قلم رنگ|سبز|وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللهِ فی اَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ}} | ||
==نام‌های روزهای تشریق== | ===نام‌های روزهای تشریق=== | ||
افزون بر عنوان «ایام تشریق» که بر مجموع این روزها دلالت دارد، هر یک از روزهای تشریق نیز نام‌‌گذاری ویژه دارد؛ | افزون بر عنوان «ایام تشریق» که بر مجموع این روزها دلالت دارد، هر یک از روزهای تشریق نیز نام‌‌گذاری ویژه دارد؛ | ||
روز دهم: «[[یوم النحر]]» و «[[یوم الاضحی]]» (روز قربانی)<ref>المجموع، ج8، ص382؛ کتاب الحج، خویی، ج5، ص151.</ref> | |||
روز یازدهم: «[[یوم القرّ]]» (روز جای گرفتن) که حاجیان در منا جای می‌گیرند<ref>السرائر، ج1، ص611؛ قواعد الاحکام، ج1، ص450.</ref> و «[[یوم الرؤوس]]» یعنی روزی که مردم مکه سرهای قربانی‌ها را می‌خوردند.<ref>عمدة القاری، ج10، ص79؛ تاج العروس، ج8، ص301، «راس»؛ جامع احادیث الشیعه، ج12، ص194.</ref> | |||
روز دوازدهم: «[[یوم النفر الاوّل]]» زیرا برخی حاجیان در این روز از منا کوچ می‌کنند.<ref>المجموع، ج6، ص442؛ التفسیر الکبیر، ج5، ص210.</ref> | |||
روز سیزدهم: «[[یوم النفر الثانی]]» دیگر حاجیان در این روز از منا کوچ می‌کنند<ref>السرائر، ج1، ص611؛ کشاف القناع، ج2، ص570؛ روضة الطالبین، ج2، ص387.</ref> یا «[[یوم الصدر|یوم الصَدَر]]» که به معنای روز رجوع مسافر از مقصد خویش<ref>السرائر، ج1، ص613؛ لسان العرب، ج4، ص448؛ مجمع البحرین، ج2، ص592، «صدر.</ref> است. در پاره‌ای منابع، روز سیزدهم یا [[چهاردهم ذی‌حجه]] «یوم التحصیب» یا «یوم الحَصْبه»<ref>السرائر، ج1، ص592؛ مختلف الشیعه، ج4، ص274.</ref> نام گرفته و سبب آن استحباب فرود آمدن حاجیان در [[وادی محصب|وادی محصَّب]] در شب سیزدهم ذی‌حجه هنگام بازگشت از منا است.<ref>السرائر، ج1، ص592؛ الحدائق، ج17، ص136.</ref> شب سیزدهم نیز «[[لیلة التحصیب]]»، «[[لیلة الحصبه]]»<ref>السرائر، ج1، ص611؛ کشف اللثام، ج6، ص141؛ جواهر الکلام، ج19، ص175-176؛ ج20، ص44-45.</ref> و «[[لیلة الحصیب]]»<ref>منتهی المطلب، ج2، ص778.</ref> خوانده شده است. | |||
==آداب و اعمال ایام تشریق== | ==آداب و اعمال ایام تشریق== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۶: | ||
===ذکر خدا=== | ===ذکر خدا=== | ||
از کارهایی که قرآن در این ایام بدان فرمان داده، ذکر خداوند است: {{قلم رنگ|سبز|وَ اذْکُرُوا اللهَ فی اَیَّامٍ مَعْدُوداتٍ} (سوره بقره، 203)؛ {{قلم رنگ|سبز|... وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللهِ فی اَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ} ([[سوره حجّ]]، 28) شماری از مفسران و فقیهان مقصود از آن را مطلق ذکر خدا دانسته‌اند.<ref>نک: المیزان، ج14، ص371.</ref> در چندین حدیث از پیامبر(ص) نیز این ایام روزهای ذکر خداوند خوانده شده است.<ref>جامع البیان، ج2، ص415-416؛ مسند احمد، ج2، ص513.</ref> نظر دیگر آن است که مقصود از ذکر، به زبان آوردن نام خداوند در هنگام ذبح قربانی است؛<ref>المغنی، ج2، ص255؛ مجمع البیان، ج7، ص146؛ الصافی، ج3، ص375.</ref> چنان‌که آیه 28 سوره حج، را ناظر به این معنا دانسته‌اند:<ref>الکشاف، ج3، ص153؛ تفسیر قرطبی، ج12، ص41.</ref> {{قلم رنگ|سبز|وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللهِ فی اَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ عَلی ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهیمَةِ الْاَنْعامِ}} | <nowiki>از کارهایی که قرآن در این ایام بدان فرمان داده، ذکر خداوند است: {{قلم رنگ|سبز|وَ اذْکُرُوا اللهَ فی اَیَّامٍ مَعْدُوداتٍ} (سوره بقره، 203)؛ {{قلم رنگ|سبز|... وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللهِ فی اَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ} (</nowiki>[[سوره حجّ]]، 28) شماری از مفسران و فقیهان مقصود از آن را مطلق ذکر خدا دانسته‌اند.<ref>نک: المیزان، ج14، ص371.</ref> در چندین حدیث از پیامبر(ص) نیز این ایام روزهای ذکر خداوند خوانده شده است.<ref>جامع البیان، ج2، ص415-416؛ مسند احمد، ج2، ص513.</ref> نظر دیگر آن است که مقصود از ذکر، به زبان آوردن نام خداوند در هنگام ذبح قربانی است؛<ref>المغنی، ج2، ص255؛ مجمع البیان، ج7، ص146؛ الصافی، ج3، ص375.</ref> چنان‌که آیه 28 سوره حج، را ناظر به این معنا دانسته‌اند:<ref>الکشاف، ج3، ص153؛ تفسیر قرطبی، ج12، ص41.</ref> {{قلم رنگ|سبز|وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللهِ فی اَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ عَلی ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهیمَةِ الْاَنْعامِ}} | ||
افزون بر این آیات، قرآن در آیه 200 سوره بقره نیز [[مسلمانان]] را به ذکر الهی در پی پایان مناسک حج فرمان داده است: {{قلم رنگ|سبز|فَاِذا قَضَیْتُمْ مَناسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللهَ کَذِکْرِکُمْ آباءَکُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِکْراً}} بر پایه برخی تفاسیر<ref>جامع البیان، ج2، ص404؛ مجمع البیان، ج2، ص50.</ref> و منابع حدیثی<ref>بحار الانوار، ج96، ص313؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص155.</ref> اعراب جاهلی در پی مناسک حج، در ایام تشریق در منا گرد آمده، با یاد کردن از نیاکان خود و آثار آنان بر یکدیگر فخر می‌فروختند. با نزول این آیه، به جای فخر فروشی به پدران خود، به یاد خدا فراخوانده شدند. | افزون بر این آیات، قرآن در آیه 200 سوره بقره نیز [[مسلمانان]] را به ذکر الهی در پی پایان مناسک حج فرمان داده است: {{قلم رنگ|سبز|فَاِذا قَضَیْتُمْ مَناسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللهَ کَذِکْرِکُمْ آباءَکُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِکْراً}} بر پایه برخی تفاسیر<ref>جامع البیان، ج2، ص404؛ مجمع البیان، ج2، ص50.</ref> و منابع حدیثی<ref>بحار الانوار، ج96، ص313؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص155.</ref> اعراب جاهلی در پی مناسک حج، در ایام تشریق در منا گرد آمده، با یاد کردن از نیاکان خود و آثار آنان بر یکدیگر فخر می‌فروختند. با نزول این آیه، به جای فخر فروشی به پدران خود، به یاد خدا فراخوانده شدند. | ||
===تکبیر=== | ===تکبیر=== | ||
از اعمال مستحب حج‌‌گزاران در ایام تشریق، تکبیر گفتن در پی نمازهای واجب است. بیشتر مفسران و فقیهان شیعه<ref>مجمع البیان، ج2، ص53؛ ج7، ص146؛ زبدة البیان، ص225-226؛ جواهر الکلام، ج11، ص383.</ref> و اهل سنت<ref>جامع البیان، ج2، ص412؛ المبسوط، سرخسی، ج2، ص42-43؛ المغنی، ج2، ص255-256.</ref> مقصود از ذکر الهی را در آیات 203 سوره بقره و 28 سوره حج، تکبیر گفتن حج‌‌گزار در ایام تشریق در پی نماز دانسته و برخی تکبیر را در آیه 37 سوره حجّ این‌گونه تفسیر کرده‌اند:<ref>تفسیر قمی، ج2، ص84؛ الصافی، ج3، ص380.</ref> {{قلم رنگ|سبز|کَذلِکَ سَخَّرَها لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلی ما هَداکُمْ}} فقیهان امامی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج4، ص154-155؛ جواهر الکلام، ج20، ص35-36.</ref> [[شافعی]]، [[مالکی]]،<ref>المدونة الکبری، ج1، ص171؛ المجموع، ج5، ص39.</ref> [[حنفی]] و [[حنبلی]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج2، ص43؛ بدائع الصنائع، ج1، ص195؛ المغنی، ج2، ص256.</ref> اذکاری ویژه را برای این تکبیر یاد کرده‌اند. | از اعمال مستحب حج‌‌گزاران در ایام تشریق، تکبیر گفتن در پی نمازهای واجب است. بیشتر مفسران و فقیهان شیعه<ref>مجمع البیان، ج2، ص53؛ ج7، ص146؛ زبدة البیان، ص225-226؛ جواهر الکلام، ج11، ص383.</ref> و اهل سنت<ref>جامع البیان، ج2، ص412؛ المبسوط، سرخسی، ج2، ص42-43؛ المغنی، ج2، ص255-256.</ref> مقصود از ذکر الهی را در آیات 203 سوره بقره و 28 سوره حج، تکبیر گفتن حج‌‌گزار در ایام تشریق در پی نماز دانسته و برخی تکبیر را در آیه 37 سوره حجّ این‌گونه تفسیر کرده‌اند:<ref>تفسیر قمی، ج2، ص84؛ الصافی، ج3، ص380.</ref> {{قلم رنگ|سبز|کَذلِکَ سَخَّرَها لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلی ما هَداکُمْ}} فقیهان امامی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج4، ص154-155؛ جواهر الکلام، ج20، ص35-36.</ref> [[شافعی]]، [[مالکی]]،<ref>المدونة الکبری، ج1، ص171؛ المجموع، ج5، ص39.</ref> [[حنفی]] و [[حنبلی]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج2، ص43؛ بدائع الصنائع، ج1، ص195؛ المغنی، ج2، ص256.</ref> اذکاری ویژه را برای این تکبیر یاد کرده‌اند. | ||
===رمی جمرات=== | ===رمی جمرات=== | ||
از [[اعمال حج]] که در ایام تشریق ادا می‌شود، به باور فقیهان امامی<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص359؛ تحریر الاحکام، ج2، ص9.</ref> و اهل سنت<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص64-66؛ المغنی، ج3، ص474؛ فتح العزیز، ج7، ص395.</ref> رمی جمرات است. از دید فقیهان امامی<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص369؛ تحریر الاحکام، ج2، ص9؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص359.</ref> و بیشتر فقیهان اهل سنت<ref>المجموع، ج8، ص238-239؛ تحفة الفقهاء، ج1، ص407- 409؛ المغنی، ج3، ص474.</ref> افزون بر [[رمی جمره عقبه]] در روز عید قربان، رمی جمرات سه‌گانه به ترتیب (اولی، وسطی و عقبی) در ایام تشریق واجب است. شافعیان به تاخیر‌انداختن رمی جمره عقبه را تا پایان ایام تشریق جایز دانسته‌اند.<ref>الاقناع، ج1، ص236.</ref> | از [[اعمال حج]] که در ایام تشریق ادا می‌شود، به باور فقیهان امامی<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص359؛ تحریر الاحکام، ج2، ص9.</ref> و اهل سنت<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص64-66؛ المغنی، ج3، ص474؛ فتح العزیز، ج7، ص395.</ref> رمی جمرات است. از دید فقیهان امامی<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص369؛ تحریر الاحکام، ج2، ص9؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص359.</ref> و بیشتر فقیهان اهل سنت<ref>المجموع، ج8، ص238-239؛ تحفة الفقهاء، ج1، ص407- 409؛ المغنی، ج3، ص474.</ref> افزون بر [[رمی جمره عقبه]] در روز عید قربان، رمی جمرات سه‌گانه به ترتیب (اولی، وسطی و عقبی) در ایام تشریق واجب است. شافعیان به تاخیر‌انداختن رمی جمره عقبه را تا پایان ایام تشریق جایز دانسته‌اند.<ref>الاقناع، ج1، ص236.</ref> | ||
===قربانی=== | ===قربانی=== | ||
به باور مشهور فقیهان امامی، قربانی حج در صورت امکان باید در روز عید قربان صورت گیرد.<ref>کفایة الاحکام، ج1، ص347؛ مستند الشیعه، ج12، ص299؛ الحدائق، ج17، ص76.</ref> اما آرای دیگر نیز در این زمینه آمده است؛ از جمله جایز بودن ذبح قربانی در روز عید و سه روز ایام تشریق.<ref>الحدائق، ج17، ص77؛ مستند الشیعه، ج12، ص300.</ref> دیدگاه فقیهان حنفی،<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص146.</ref> حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص454.</ref> و مالکی<ref>مواهب الجلیل، ج4، ص273.</ref> نیز این است که می‌توان قربانی را در روز عید قربان و دو روز نخست ایام تشریق انجام داد. به باور فقیهان شافعی، افزون بر روز عید می‌توان قربانی را در ایام تشریق ذبح کرد.<ref>المجموع، ج8، ص190؛ فتح الوهاب، ج2، ص328.</ref> | به باور مشهور فقیهان امامی، قربانی حج در صورت امکان باید در روز عید قربان صورت گیرد.<ref>کفایة الاحکام، ج1، ص347؛ مستند الشیعه، ج12، ص299؛ الحدائق، ج17، ص76.</ref> اما آرای دیگر نیز در این زمینه آمده است؛ از جمله جایز بودن ذبح قربانی در روز عید و سه روز ایام تشریق.<ref>الحدائق، ج17، ص77؛ مستند الشیعه، ج12، ص300.</ref> دیدگاه فقیهان حنفی،<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص146.</ref> حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص454.</ref> و مالکی<ref>مواهب الجلیل، ج4، ص273.</ref> نیز این است که می‌توان قربانی را در روز عید قربان و دو روز نخست ایام تشریق انجام داد. به باور فقیهان شافعی، افزون بر روز عید می‌توان قربانی را در ایام تشریق ذبح کرد.<ref>المجموع، ج8، ص190؛ فتح الوهاب، ج2، ص328.</ref> | ||
===حلق و تقصیر=== | ===حلق و تقصیر=== | ||
زمان انجام دادن حلق یا [[تقصیر]] حج، به باور مشهور فقیهان امامی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص333؛ مستند الشیعه، ج12، ص382.</ref> روز عید قربان است. اما شماری از آنان تاخیر آن را تا پایان ایام تشریق جایز دانسته<ref>الکافی فی الفقه، ص200-201؛ مدارک الاحکام، ج8، ص89.</ref> | زمان انجام دادن حلق یا [[تقصیر]] حج، به باور مشهور فقیهان امامی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص333؛ مستند الشیعه، ج12، ص382.</ref> روز عید قربان است. اما شماری از آنان تاخیر آن را تا پایان ایام تشریق جایز دانسته اند.<ref>الکافی فی الفقه، ص200-201؛ مدارک الاحکام، ج8، ص89.</ref> [[ابوحنیفه]] هنگام حلق و تقصیر را همه ایام نحر (روز عید قربان و ایام تشریق) دانسته؛ ولی دیگر فقیهان حنفی هنگامی ویژه برای آن تعیین نکرده‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص70؛ بدائع الصنائع، ج2، ص141.</ref> حنبلیان تاخیر حلق یا تقصیر را تا آخر ایام تشریق جایز دانسته‌اند<ref>المغنی، ج3، ص460.</ref> و مالکیان بر آنند که [[حج‌‌گزار]] می‌تواند این کار را حتی در پی ایام تشریق به جا آورد.<ref>حاشیة الدسوقی، ج2، ص47.</ref> (← حلق و تقصیر) | ||
===بیتوته در منا=== | ===بیتوته در منا=== | ||
از دیگر کارهای واجب بر حج‌‌گزاران در ایام تشریق، به باور فقیهان امامی، بیتوته در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص205؛ مستند الشیعه، ج13، ص30، 32؛ جامع المدارک، ج2، ص531.</ref> و نیز بیتوته در شب سیزدهم برای کسانی است که برخی [[محرمات احرام]] را رعایت نکرده یا پیش از غروب روز دوازدهم از منا بیرون نرفته‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص355-357؛ رسائل الکرکی، ج2، ص161؛ الروضة البهیه، ج2، ص322-323.</ref> | از دیگر کارهای واجب بر حج‌‌گزاران در ایام تشریق، به باور فقیهان امامی، بیتوته در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص205؛ مستند الشیعه، ج13، ص30، 32؛ جامع المدارک، ج2، ص531.</ref> و نیز بیتوته در شب سیزدهم برای کسانی است که برخی [[محرمات احرام]] را رعایت نکرده یا پیش از غروب روز دوازدهم از منا بیرون نرفته‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص355-357؛ رسائل الکرکی، ج2، ص161؛ الروضة البهیه، ج2، ص322-323.</ref> از فقیهان اهل سنت، [[مالکیان]] و حنبلیان نیز بیتوته در منا را در شب‌های یازدهم و دوازدهم بر حج‌‌گزار واجب شمرده‌اند.<ref>المدونة الکبری، ج1، ص411؛ کشاف القناع، ج2، ص590؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص174.</ref> حنفیان بیتوته را مستحب و سنت شمرده‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص24-25؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص174؛ البحر الرائق، ج2، ص610.</ref> برخی فقیهان شافعی به وجوب بیتوته در دو شب یازدهم و دوازدهم برای همه حاجیان و در شب سیزدهم برای آنان که در روز از منا کوچ نکنند، باور دارند و شماری نیز استحباب بیتوته را پذیرفته‌اند.<ref>المجموع، ج8، ص247-248؛ مغنی المحتاج، ج1، ص505-506.</ref> | ||
===اقامت در منا=== | ===اقامت در منا=== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۵: | ||
===به جا آوردن اعمال مکه=== | ===به جا آوردن اعمال مکه=== | ||
به باور مشهور فقیهان امامی، حج‌‌گزار در پی انجام دادن قربانی و حلق در روز عید قربان، باید برای گزاردن اعمال مکه ([[طواف]] و [[سعی]]) به مکه برود و این اعمال را باید در این روز یا روز اول از ایام تشریق (یازدهم ذی‌حجه) انجام دهد.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص302؛ ذخیرة المعاد، ج1، ص684؛ کتاب الحج، خویی، ج5، ص336.</ref> شماری از فقیهان به پشتوانه احادیث<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص388؛ الاستبصار، ج2، ص291.</ref> انجام دادن اعمال مکه را تا پایان ایام تشریق جایز شمرده‌اند<ref>نک: کتاب الحج، خویی، ج5، ص336.</ref> و شماری برآنند که تاخیر این اعمال تا پایان ذی‌حجه جایز است.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص302-303؛ کتاب الحج، خویی، ج5، ص336.</ref> به باور فقیهان حنبلی و شافعی، به تاخیر‌انداختن اعمال مکه از روز عید جایز است. البته شافعیان این کار را مکروه و تاخیر از ایام تشریق را دارای کراهتی بیشتر می‌دانند.<ref>المغنی، ج3، ص466؛ المجموع، ج8، ص220.</ref> برخی فقیهان حنفی هنگام این اعمال را روز عید و دو روز نخست ایام تشریق دانسته‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص22.</ref> | به باور مشهور فقیهان امامی، حج‌‌گزار در پی انجام دادن قربانی و حلق در روز عید قربان، باید برای گزاردن اعمال مکه ([[طواف]] و [[سعی]]) به مکه برود و این اعمال را باید در این روز یا روز اول از ایام تشریق (یازدهم ذی‌حجه) انجام دهد.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص302؛ ذخیرة المعاد، ج1، ص684؛ کتاب الحج، خویی، ج5، ص336.</ref> شماری از فقیهان به پشتوانه احادیث<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص388؛ الاستبصار، ج2، ص291.</ref> انجام دادن اعمال مکه را تا پایان ایام تشریق جایز شمرده‌اند<ref>نک: کتاب الحج، خویی، ج5، ص336.</ref> و شماری برآنند که تاخیر این اعمال تا پایان ذی‌حجه جایز است.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص302-303؛ کتاب الحج، خویی، ج5، ص336.</ref> به باور فقیهان حنبلی و شافعی، به تاخیر‌انداختن اعمال مکه از روز عید جایز است. البته شافعیان این کار را مکروه و تاخیر از ایام تشریق را دارای کراهتی بیشتر می‌دانند.<ref>المغنی، ج3، ص466؛ المجموع، ج8، ص220.</ref> برخی فقیهان حنفی هنگام این اعمال را روز عید و دو روز نخست ایام تشریق دانسته‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص22.</ref> | ||
===اقامه نمازها در مسجد خیف=== | ===اقامه نمازها در مسجد خیف=== | ||
| خط ۹۰: | خط ۸۸: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{دانشنامه | {{دانشنامه | ||