آفاقی: تفاوت میان نسخه‌ها

  | bodyclass    = vcard

  | title        = آفاقی

  | imagestyle  =

  | captionstyle =

  | headerstyle  =

  | labelstyle  = white-space: nowrap; background: #D1DFC3;

  | label1  = مفهوم

  | label2  = فاصله

  | label3  = احکام آفاقی

==مفهوم شناسی==

آفاقی، منسوب به آفاق (جمع افق) در لغت به معنای کسی است که از کرانه و حومه سرزمینی باشد.<ref>النهایه، ابن اثیر، ج۳، ص۳۸؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۵-۶، «افق».</ref> به نظر برخی، این واژه رایج در زبان [[فقه|فقها]]، برخلاف ضوابط متعارف ادب عربی است؛ زیرا همواره اسم مفرد منسوب می‌شود.<ref>حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۵۱۵.</ref> از این رو برخی اصل آن را اُفُقی یا اَفَقی دانسته‌اند.<ref>الصحاح، ج۴، ص۱۴۴۶؛ تاج العروس، ج۱۳، ص۶، «افق».</ref>

در اصطلاح [[فقه|فقهی]]، آفاقی به کسی گفته می‌شود که در مناطق دور از [[مکه]] (و به تعبیر دیگر: بیرون از [[منطقه حرم مکه]]) سکنا دارد.<ref>نک: تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۹۴؛ حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۵۱۴-۵۱۵؛ معجم لغة الفقهاء، ص۳۶.</ref>از این مفهوم در [[قرآن]] (حجّ/۲۲، ۲۵) با “الباد”<ref>نهج البلاغه، ج۳، نامه ۶۷؛ زبدة البیان، ص۲۲۰.</ref>و در فقه با تعابیری مختلف یاد شده است؛ از جمله أهل الآفاق<ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۷۱-۳۷۲؛ الروضة البهیه، ج۲، ص۲۱۷؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۲۱، ۴۰۲.</ref>، أهل الأمصار<ref>نک: المقنعه، ص۳۹۵؛ قس: المبسوط، سرخسی، ج۱۲، ص۱۸؛ تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۵۹، ۵۶۵.</ref>، النائی<ref>الدروس، ج۱، ص۳۳۰-۳۳۱؛ ذکری، ج۳، ص۱۸۴؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۲۰-۳۲۱.</ref>و البعید.<ref>نک:تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۸۶؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۵۱؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۵</ref> در برابر، پاره‌ای منابع فقهی، به کسی که در محدوده [[مواقیت]] و بیرون از [[منطقه حرم]] باشد [[بستانی]] گفته‌اند؛ ازآن‌رو که [[بستان بنی‌عامر]] در این محدوده قرار داشته است.<ref>نک: تحفة الفقهاء، ج۱، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref> تعابیر قرآن درباره فرد ساکن در منطقه حرم، “العاکف”<ref>نک: نهج البلاغه، ج۳، نامه ۶۷؛ المعتبر، ج۲، ص۷۲۹؛ زبدة البیان، ص۲۲۰.</ref>(حجّ/۲۲، ۲۵) و «[[حاضری المسجدالحرام|حاضِری المسجدالحرام]]» (بقره/۲،‌ ۱۹۶)<ref>تحفة الفقهاء، ج۱، ص۴۱۱؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۸.</ref>است. در منابع فقهی، درباره چنین شخصی تعابیری چون حرمی<ref>النهایه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۷۵؛ حاشیة رد المحتار، ج۲، ص۶۳۷</ref>، اهل مکه<ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۶۹-۳۷۱،المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۰۲، ۳۰۸؛ الکافی،حلبی، ص۱۹۱.</ref>، اهل حرم<ref>المراسم العلویه، ص۱۰۷؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۸.</ref>و مقیم<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۷۸؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۳۵- ۳۶.</ref>به کار رفته است.

==محدوده بیرون از حرم==

به نظر مشهور فقیهان [[امامیه|امامی]]<ref>المعتبر، ج۲، ص۷۸۵؛ ذخیرة المعاد، ج۱، ص۵۵۱.</ref>مقدار مسافت فاصله لازم از مکه، ۴۸ میل (حدود ۸۸ کیلومتر) است.<ref>النهایه، طوسی، ص۲۰۶؛ المعتبر، ج۲، ص۷۸۴؛ تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۵۸.</ref>برخی فقیهان امامی فاصله ۱۲ میلی را کافی دانسته‌اند.<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۳۰۶؛ الوسیله، ص۱۵۷؛ غنیة النزوع، ص۱۵۱.</ref>دلیل مهم اینان، تقابل واژه حاضر (بقره/۲،‌ ۱۹۶) با واژه [[مسافر]] است؛ زیرا حداقل [[سفر شرعی]] باید چهار [[فرسخ]] (۱۲ میل) باشد که مرز میان حاضر (مقیم) و آفاقی است. به علاوه، مقدار یقینی برآمده از این اقوال فاصله ۱۲ میل است.<ref>جواهر الکلام، ج۱۸، ص۹.</ref>برخی در مقام جمع میان این دو دیدگاه گفته‌اند که مراد از فاصله ۴۸ میل، ۱۲ میل از هر چهار طرف مبدأ است.<ref>السرائر، ج۱، ص۵۱۹؛ کشف الرموز، ج۱، ص۳۳۶؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۱۵.</ref>

[[رده:مکه]]