در حال ویرایش تحفةالکرام (کتاب)

{{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=Masoud67  }}

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           =تحفة الکرام
| عنوان اصلی      =تحفة الکرام فی تاریخ مکة و بیت‌الله الحرام
| تصویر           =BC18487G001.jpg
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         =سید مهدی بن مرتضی بن محمد(بحرالعلوم)
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =محمد جواد جلالی و خالد غفوری
| تحقیق           =
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     =(قرن 12 ق.)
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           =تاریخ
| سبک             =
| زبان            =عربی
| تعداد جلد       =1
| صفحه            =344
| قطع             =وزیری
| ناشر            =انتشارات مشعر
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =تهران
| تاریخ نشر       =(1425ق.)
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
}}
تحفة الکرام کتابی در تاریخ محلی مکه، نوشته [[سید مهدی بن مرتضی بن محمد]]، مشهور به [[بحر العلوم]] (1155-1212ق.) است.

کتاب تحفة الکرام فی تاریخ مکة و بیت‌الله الحرام از‌اندک آثاری است که شیعیان در تاریخ محلی [[مکه]] پدید آورده‌اند. نویسنده از دانشمندان مشهور [[امامی]] است که در [[کربلا]] زاده شد. در [[فقه]]، اصول، [[کلام]]، [[تفسیر]]، رجال و [[حدیث]] چیره‌دست بود. پدرانش از دانشمندان بزرگ امامی بودند و با برخی خاندان‌های علمی شیعه، از جمله [[مجلسی]]، خویشاوندی داشتند؛ چنان‌که خود از [[مجلسی اول]] با عنوان «جد» و از [[مجلسی دوم]] با عنوان «دایی» یاد می‌کند.<ref>. نک: الکنی و الالقاب، ج2، ص70.</ref>در این کتاب نویسنده با بهره بردن از منابع معتبر ، به ذکر دیده ها و نظرات دیگران بدون اینکه خودش درباره ی آنها داوری کند پرداخته است؛ و مطالب کتب را در قالب 52 موضوع به رشته ی تحریر درآورده است. این کتاب در سال (1425 ق.) توسط [[انتشارات مشعر]] به چاپ رسید.

 

==معرفی نویسنده==

بحر العلوم تحصیلاتش را در کربلا نزد پدرش [[مرتضی بن محمد]] (م. 1204ق.) و شیخ [[یوسف بحرانی]] (م. 1186ق.) آغاز کرد و از استادان [[نجف]] همچون [[شیخ مهدی فتونی عاملی]] (م. 1183ق.) ، [[شیخ محمد تقی دورقی]] (م. 1186ق.) و [[شیخ محمد باقر هزارجریبی]] (م. 1205ق.) بهره جست. سپس به حوزه درس [[وحید بهبهانی]] (م. 1206ق.) در کربلا راه یافت<ref>. نک: الفوائد الرجالیه، ج1، ص66، «مقدمه. </ref><ref>ریحانة الادب، ج1، ص234.</ref>و در دانش و اجتهاد به جایی رسید که وحید بهبهانی در اواخر عمر خود، مردم را در مسائل احتیاطی به او ارجاع می‌داد.<ref>. نک: مکارم الآثار، ج2، ص416.</ref>

سپس به [[مشهد]] رفت و هفت سال در آن جا ماند و نزد [[میرزا مهدی اصفهانی]] (م. 1218ق.) به فراگیری [[فلسفه]] پرداخت. لقب «بحر العلوم» را همین حکیم به او داد.<ref>. نک: الفوائد الرجالیه، ج1، ص43، «مقدمه. </ref><ref>اعیان الشیعه، ج10، ص159.</ref>وی شاگردان بسیار تربیت کرد و به شماری از آن‌ها اجازه روایت داد؛ از جمله [[سید صدرالدین عاملی]] (م. 1263ق.) ، [[شیخ جعفر نجفی]] صاحب [[کشف الغطاء]] (م. 1227ق.) و [[سید جواد عاملی]] صاحب [[مفتاح الکرامه]] (م. 1208ق.) . <ref>. نک: روضات الجنات، ج7، ص202.</ref><ref>اعیان الشیعه، ج1، ص159-160.</ref>

===دوران اقامت در مکه===

بحر العلوم در اواخر سال 1193ق. به [[حج]] رفت و دو سال در مکه اقامت گزید. از کارهای او در این مدت، تعیین دقیق [[میقات‌های احرام]]، مشخص کردن [[مواقف حج]]، تعویض سنگفرش‌های [[مسجدالحرام]] به سنگ‌های غیر معدنی که سجده بر آن‌ها صحیح است و نیز تدریس مذاهب چهارگانه فقهی بود.<ref>. نک: مکارم الآثار، ج2، ص417.</ref><ref>تحفة الکرام، ص12-13، «مقدمه. </ref>از او جز چند اثر در [[عبادات]] و معاملات، علم رجال<ref>. نک: الذریعه، ج21، ص81.</ref><ref>الفوائد الرجالیه، ج1، ص94-95، «مقدمه. </ref><ref>مکارم الآثار، ج2، ص419-421.</ref>و چند رساله در [[مناسک]] و [[احکام حج]]، همانند [[اجوبة عن مسائل فی الحج]] اثری بر جای نمانده است<ref>. اعیان الشیعه، ج10، ص160.</ref>بحر العلوم در نجف وفات یافت و نزدیک آرامگاه [[شیخ طوسی]]به خاک سپرده شد.<ref>. اعیان الشیعه، ج10، ص163.</ref><ref>مکارم الآثار، ج2، ص426.</ref>

==محتوای کتاب==

تحفة الکرام از‌اندک کتاب‌هایی است که دانشمندان شیعه در تاریخ محلی مکه نگاشته‌اند. بحر العلوم در این کتاب از منابع گوناگون و معتبر سود برده است؛ همانند کهن‌ترین اثر موجود، [[اخبار مکه ازرقی]] (برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص48، 51، 53، 202 </ref>)، [[اخبار مکه فاکهی]] (برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص45 </ref>)، [[شفاء الغرام]](برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص41، 88، 91 </ref>)، [[الجامع اللطیف]] (برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص143-144، 155 </ref>)، و [[الاعلام باعلام بیت الله الحرام]]. (برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص50، 56، 209 </ref>)

===مبنای نویسنده در نگارش آن===

مبنای بحر العلوم در این کتاب، جز در مواردی‌اندک (برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص176</ref>) گزارش دیدگاه‌ها و سخنان دیگران است، بی‌آن‌که خود داوری کند. او افزون بر پرداختن به تاریخ محلی مکه، به بیان احکام فقهی حج و [[حرم]]نیز نظر داشته است. (برای نمونه رجوع شود به صفحات<ref>تحفةالکرامة، ص181-182 </ref>)

===موضوعات مطروحه در کتاب===

تحفة الکرام حاوی22 موضوع اصلی است که برخی از مهم‌ترین موارد آن‌ها بدین قرارند: [[کعبه]] و ویژگی‌های ظاهری و تعداد دفعات ساخت و ساز آن <ref>تحفةالکرامة، ص41-124.</ref>، [[حجرالاسود]] و ویژگی‌های ظاهری و پیشینه و فضیلت آن <ref>تحفةالکرامة، ص127-136</ref>، [[رکن یمانی]] و فضیلت و رخدادهای تاریخی مربوط به آن <ref>تحفةالکرامة، ص139-140</ref>، [[شاذروان]] و ویژگی‌های ظاهری و جواز [[طواف]] آن <ref>تحفةالکرامة، ص149-152</ref>، [[حجر اسماعیل]] و‌اندازه و حدود و ویژگی‌های ظاهری آن و پیشینه تاریخی و تغییرها و نوسازی‌های آن <ref>تحفةالکرامة، ص165-168</ref>، [[مقام ابراهیم]] و سبب ایستادن حضرت ابراهیم بر آن و‌اندازه و حدود و مسائل فقهی مربوط به آن و پیشینه تاریخی و تغییرهایی که گویا بر اثر سیل در آن پدید آمده‌اند <ref>تحفةالکرامة، ص179-184.</ref>، [[زمزم]]و چگونگی پیدایش این چشمه و تغییرهای تاریخی آن و نام‌هایش <ref>تحفةالکرامة، ص187-196</ref>؛

[[مسجدالحرام]] و حدود آن و تغییرهایش و مباحثی از این دست که نخست هیچ دیوار و بنایی پیرامون آن نبوده است و مردم مکه برای بزرگداشتش دیوار و خانه‌هایی پیرامون آن ساخته‌اند <ref>تحفةالکرامة، ص199-214</ref>، [[مَسْعی]] و حدود و طول آن و پاسخ به این اشکال فقهی که سعی از کارهای تعبدی است و باید در محل ویژه آن صورت بگیرد، در حالی که بعضی از قسمت‌های مَسْعی در حال حاضر با دوران [[پیامبر(ص)]] متفاوت است <ref>تحفةالکرامة، ص217-226</ref>، مکه و تاریخ و حدود و نام‌هایش و هشت نام قرآنی آن <ref>تحفةالکرامة، ص229-234</ref>، حرم و سبب نام‌گذاری آن، حدود جغرافیایی حرم و علامات و انصاب آن <ref>تحفةالکرامة، ص235-243</ref>، [[عرفه]] و حدود آن <ref>تحفةالکرامة، ص245-250</ref>، [[منا]] و حدود و‌اندازه آن، [[جمرات]] و موضع آن و حکم فقهی [[رمی جمرات]]، [[محصّب]] و محدوده و نام‌های آن <ref>تحفةالکرامة، ص253-264</ref>، و نیز ملحقات شامل جهات [[قبله]] دیگر کشورها، مختصری از زندگی پیامبر(ص)، و ایمان اجدادش. <ref>تحفةالکرامة، ص293-300</ref>

==چاپ های کتاب==

[[محمد جواد جلالی]] و [[خالد غفوری]] کتاب را با بهره‌گیری از نسخه‌ای خطی که با نسخه معتبر خطی مؤلف مقابله شده، تصحیح کرده و در 344 صفحه و قطع وزیری به سال (1425ق.) در انتشارات مشعر به چاپ رسانده‌اند.

 

 

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

| آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7508

| عنوان = تحفة الکرام فی تاریخ مکة و بیت‌الله الحرام

| نویسنده = گروه کتابشناسی

}}


'''*اعیان الشیعه''': محسن امین (م. 1371ق.) ، به کوشش حسن امین، بیروت، دار التعارف، 1403ق؛

'''*الذریعة الی تصانیف الشیعه''': آقا بزرگ تهرانی (م. 1348ش.) ، بیروت، دار الاضواء، 1403ق؛

'''*روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات''': محمد باقر خوانساری (م. 1313ق.) ، تهران، اسماعیلیان، 1392ق؛

'''*ریحانة الادب''': محمد علی مدرس تبریزی (م. 1333ق.) ، تهران، خیام، 1369ش؛

'''*الفوائد الرجالیه''': محمد مهدی بحر العلوم (م. 1212ق.) ، به کوشش محمد صادق و حسین، تهران، مکتبة الصادق، 1363ش؛

'''*الکنی و الالقاب''': شیخ عباس قمی (م. 1359ق.) ، تهران، مکتبة الصدر، 1397ق؛

'''*مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار''': محمد علی حبیب‌آبادی (م. 1396ق.) ، اصفهان، نفائس مخطوطات، 1337ق.

{{پایان}}

{{سفرنامه‌ها}}