در حال ویرایش مسجد ثنیة الوداع
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| عنوان =مسجد ثنیة الوداع | | عنوان =مسجد ثنیة الوداع | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۸: | ||
| بازسازی = | | بازسازی = | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''مسجد | '''مسجد ثَنِیَّةُالوداع'''، در مدخل ورودی [[شهر مدینه]] از سمت شام و در میان جاده احد و طریق ابوبکر قرار دارد. این مسجد، بر تپه‌اى بنا شده كه از سمت جنوب مشرف به شهر مدينه و از سمت شمال مشرف بر دشت قناة است. | ||
ثنية الوداع در حقیقت گردنه و تنگه‌ای جهت بدرقه یا استقبال مسافران از مدینه به مکه یا شام بوده و رسول خدا(ص) در همین منطقه، سپاه خود را برای حرکت به سوی تبوک تجهیز نمودند و مورد استقبال جوانان شهر مدینه قرار گرفتند. | |||
==موقعیت جغرافیایی== | ==موقعیت جغرافیایی== | ||
[[پرونده:عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع.jpg|بندانگشتی|عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع]] | |||
ثنیّةالوداع به مدخل و تنگه ورودی شهر گفته می‌شود؛ جایی که مسافران بدرقه و استقبال می‌شوند. برخی به نقل از ابی داود [[مدینه]] دارای دو ثنیّه یا تنگه ورودی به شهر بوده است، یکی به سمت [[مکه|مکّه]] و دیگری به سوی [[شام]].<ref>عمدة القاری شرح صحيح البخاری، ج15، ص14.</ref> | |||
آنچه اکنون باقی مانده و جای آن مشخص است، مدخل شام است که در میان جاده احد و طریق ابوبکر قرار دارد. در این مسیر، در قسمت غرب آن، کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] و در سمت راست آن مسجد ثنیةالوداع قرار دارد. | |||
به | این مسجد، بر تپه‌اى بنا شده كه از سمت جنوب مشرف به [[شهر مدينه]] و از سمت شمال مشرف بر دشت قناة است. هنگام عبور از مدينه به سوى دشت شمالى كه به [[كوه احد]] منتهى مى‌شود، و كوه سلع و ذباب در غرب آن قرار گرفته، مسجد ثنيةالوداع را در سمت راست مسير خود مى‌بينيم كه با طى پلكانى تا قسمت فوقانى تپه، به مسجد مى‌رسيم. | ||
== | ==وجه تسمیه== | ||
در | حموی گفته است که در وجه تسمیه این محل اختلاف وجود دارد؛ از جمله:<ref>معجم البلدان، ج2، ص86.</ref> | ||
*برخی این مکان را محل وداع مسافرین از مدینه به مکه دانسته‌اند. | |||
*برخی دیگر محل وداع پیامبر با جانشینان خود هنگام خروج از مدینه برشمرده‌اند. | |||
*عده ای وداع را نام مکانی در مدینه دانسته‌اند. | |||
* برخی گفته اند صحیح این است که این مکان نام قدیم در دوران جاهلیت به جهت استقبال و بدرقه مسافران بوده است.<ref>إمتاع الأسماع، ج۷، ص۲۰۳.</ref> | |||
برخی از مورّخان همچون بیهقی مورخ قرن اهل سنت قرن چهارم و پنجم هجری قمری آورده‌اند که این مکان به دلیل شعرى كه در استقبال پیامبر(ص) سروده شده، به این نام مشهور شده و زنان و کودکان شهر در مراسم استقبال از سپاه اسلام در بازگشت از [[جنگ تبوک|تبوک]] این شعر را می‌خواندند: | |||
"طَلَعَ الْبَدْرُ عَلَیْنا *** مِنْ ثَنِیّاتِ الْوِداع" | |||
"وَجَبَ الشُّکْرُ عَلَینا *** ما دَعی للهِ‌ِ داع"<ref>دلائل النبوة، ج5، ص266؛ البداية والنهاية، ج7، ص191.</ref> | |||
"اَیُّهَا الْمَبْعُوثُ فِینا *** جِئْتَ بِالاَْمْرِ اْلمُطاع" | |||
"جِئْتَ شَرَّفْتَ الْمَدِینَة *** مَرْحَباً یا خَیْرَ داع" | |||
«ماهِ تمام، از سر کوهک ثنیة الوداع بر ما طلوع کرد.» | |||
«تا آنگاه که دعوتگری به خدا می‌خواند، شکر بر ما واجب شده است.» | |||
«ای کسی که در میان ما برانگیخته شدی، با فرمان مطاع آمده‌ای.» | |||
«آمدی و مدینه را قرین شرف نمودی، خوش آمدی، ای بهترین دعوت کننده.» | |||
همچنین وی معتقد است که این شعر در زمان آمدن پیامبر(ص) از مکه به مدینه خوانده شد و نه وقتی که از جنگ تبوک از ثنیة الوداع به مدینه بوده باشد.<ref>دلائل النبوة، ج5، ص266.</ref> | |||
در روایتی دیگر آمده است که این شعر در ابتدای ورود رسول خدا(ص) به محله بنی‌النجّار، در آغاز هجرت، سروده شد. | |||
==گزارشات تاریخی== | |||
از آن‌جا که ثنیّة الوداع محل استقبال و بدرقه بوده، اخبار چندی از آن در منابع تاریخی مانده است<ref>معجم البلدان، ج2، ص86.</ref>؛ از جمله آن‌که [[رسول خدا(ص)]] در کنار همین کوه، سپاه خود را برای حرکت به سوی تبوک تجهیز کرد.<ref>صحيح بخاری، ج6، ص8؛ الطبقات الکبری، ج2، ص98.</ref> | |||
یکی از یادگارهای نزدیک آن، مقبره [[نفس زکیه]] محمد بن عبدالله است که در سال 145 در مدینه بر ضدّ عباسیان قیام کرد و کشته شد. در حال حاضر، آثار قبر وی از میان رفته است. محل ثنیّة الوداع را میان کوه ذباب و مدفن نفس زکیه دانسته‌اند.<ref>تاریخ المعالم المدینة المنوره، احمد الخیّاری، ص٢١٧.</ref> | |||
==وضعیت فعلی کوه ثنیه== | |||
استاد کعکی نوشته است که کوه ثنیّة الوداع، در سال 1406 ق به طور کامل از میان رفت و محل آن زاویه شارع عثمان طریق عیون قبلی و شارع ابوبکر (شارع سلطانه) است. جنوب آن مشرف بر شارع مناخه و در شمال، بناهای مسکونی است.<ref>معالم المدینة المنوره، ج١، ص٢٨4.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۶۰: | خط ۷۳: | ||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
|پیش از لینک = کتاب | |پیش از لینک = کتاب | ||
|منبع = | |منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. | ||
|پس از لینک = بخش «مسجد ثنیة الوداع»، | |پس از لینک = بخش «مسجد ثنیة الوداع»، ج1، ص364، | ||
| لینک = | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 | ||
}} | }} | ||
* ''' | *'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة'''، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م. | ||
* '''دلائل | *'''إمتاع الأسماع'''، احمد بن على المقریزی، محقق محمد عبد الحميد النميسی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1420ق. | ||
* ''' | *'''تاریخ المعالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، الخیاری، تصحیح محمد امین کردی، مدینه، دارالعلم، 1410. | ||
*'''عمدة القاري شرح صحيح البخاري'''، بدر الدين العينى، بيروت، دار إحياء التراث العربي، [بی‌تا]. | |||
*'''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله حموى، بيروت، دار إحياء التراث العربى،[بی‌تا]. | |||
* '''الطبقات الکبری'''، ابن سعد، تحقيق، محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، 1410ق. | |||
*'''صحيح البخاری'''، محمد بن إسماعيل بخاری، تحقیق، محمد زهير بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، 1422ق. | |||
*'''دلائل النبوة'''، أبوبكر البيهقی، محقق، عبد المعطی قلعجی، لبنان، دار الكتب العلمية، دار الريان للتراث، 1408ق. | |||
*'''البداية والنهاية'''، ابن کثیر، تحقيق، عبد الله بن عبد المحسن التركی، قاهره: دار هجر للطباعة والنشر والتوزيع والإعلان، 1418ق. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{مساجد}} | {{مساجد}} | ||