| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| | {{در دست ویرایش|ماه=[[فروردین]]|روز=[[۵]]|سال=[[۱۴۰۳]]|کاربر=Rezashams }} |
| | |
| [[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | | [[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] |
| {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی |
| خط ۱۹: |
خط ۲۱: |
| | بازسازی = | | | بازسازی = |
| | وبگاه = | | | وبگاه = |
| | عرض جغرافیایی = 24°28'35.0
| |
| | طول جغرافیایی =39°36'18.2
| |
| }} | | }} |
| '''مسجد ثَنِیَّةُ الوداع'''، مسجدی در [[مدینه|شهر مدینه]] و بر [[ثنیة الوداع|تپه ثنیة الوداع]] بوده است كه از تاریخ 1406 قمری تخریب شده است. مسجد ثنیة الوداع در موقعیت شمالی شهر مدینه و شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلع]] و [[کوه الرایه|ذُباب]]، ابتدای وروردی مدینه از سمت شام محسوب می‌شده است. فاصله مسجد تا [[مسجد النبی|مسجد نبوی]] کمتر از یک کیلومتر و جایگاه امروزی آن حد فاصل خیابان ابوبکر معروف به خیابان سلطانه و خیابان سید الشهداء است. | | '''مسجد ثَنِیَّةُالوداع'''، بر [[ثنیة الوداع|تپه ثنیة الوداع]] در مدخل ورودی [[شهر مدینه]] از سمت شام و در میان جاده احد و طریق ابوبکر قرار دارد. مسجد ثنیةالوداع بر تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] قرار دارد. که با طى پلكانى تا قسمت فوقانى تپه، به مسجد مى‌رسيم. |
|
| |
|
| مسجد ثنیة الوداع بنایی ساخته شده از بتن بود که یک حیاط اصلی، رواق و یک گلدسته داشت.
| | ثنية الوداع در حقیقت گردنه و تنگه‌ای جهت بدرقه یا استقبال مسافران از مدینه به مکه یا شام بوده و رسول خدا(ص) در همین منطقه، سپاه خود را برای حرکت به سوی تبوک تجهیز نمودند و مورد استقبال جوانان شهر مدینه قرار گرفتند. |
| ==موقعیت جغرافیایی== | | ==موقعیت جغرافیایی== |
| | {{اصلی|ثنیة الوداع}}[[پرونده:عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع.jpg|بندانگشتی|عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع]] |
| | مسجد ثنیةالوداع بر تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] قرار دارد. که با طى پلكانى تا قسمت فوقانى تپه، به مسجد مى‌رسيم. |
|
| |
|
| ثنیة الوداع گردنه‌ای در شمال [[مدینه]] در مسیر شام بود. این ثنیه محل توقف پیامبر(ص) هنگام عزیمت به [[غزوه تبوک]]<ref>دلائل النبوه، ج5، ص265-266.</ref> و نیز محل غارت گله شتران ایشان بوده است.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص281.</ref> مسجد ثنیة الوداع بر تپه ثنیة الوداع در ضلع شمالی مدینه به فاصله کمتر از یک کیلومتر تا [[مسجد النبی|مسجد نبوی]] ساخته شده بود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص133.</ref> تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] قرار دارد.
| | این مسجد، بر تپه‌اى بنا شده كه از سمت جنوب مشرف به [[شهر مدينه]] و از سمت شمال مشرف بر دشت قناة است. هنگام عبور از مدينه به سوى دشت شمالى كه به [[كوه احد]] منتهى مى‌شود، |
| | |
| به گفته کعکی این تپه و مسجد به جهت توسعه میدان و احداث خروجی زیرگذر مناخه در سال 1406ق به صورت کامل تخریب شده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص133-134.</ref>
| |
| | |
| == تاریخچه بنا ==
| |
| در منابع کهن جغرافیای مدینه از این مسجد یاد نشده است. مطری در قرن هشتم از وجود مسجدی در ثنیه الوداع یاد می‌کند.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص137.</ref> اما در منابع دیگر نامی از این مسجد به میان نیامده است. برخی از منابع معاصر به وجود مسجدی روی تپه اشاره کرده اند.<ref>فصول من تاریخ المدینه المنوره،</ref>
| |
| | |
| کعکی از بازسازی مسجد در عهد عثمانی خبر داده و توصیفی از بنای عصر عثمانی ارائه کرده اما منبع خود را ذکر نمی‌کند.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء ۴، مجلد ۲، ص</ref>
| |
|
| |
|
| کعکی احتمال اینکه این مسجد از بناهایی باشد که در دوران عمران و آبادی مدینه زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز بنا شده و بعد از سالها دوباره بازسازی و توسعه یافته را قوی میداند.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص137.</ref>او معتقد است این مسجد در مکان [[مسجد بنی خداره|مسجد بنی خداره]] که سابقا [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در آن نماز گذاشته و سر خود را تراشیده ساخته شده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص133.</ref> | | کعکی نوشته است که کوه ثنیّة الوداع، در سال 1406 ق به طور کامل از میان رفت و محل آن زاویه شارع عثمان طریق عیون قبلی و شارع ابوبکر (شارع سلطانه) است. جنوب آن مشرف بر شارع مناخه و در شمال، بناهای مسکونی است.<ref>معالم المدینة المنوره، ج١، ص٢٨4.</ref> |
|
| |
|
| به گفته کعکی بنای عهد عثمانی مسجد در دوره آل سعود تخریب و مجدد بازسازی شد.<ref>المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۲، ص ۱۳۷-۱۳۸</ref> محمد علی نجفی، پژوهشگر تاریخ مدینه این مسجد را در سال 1396 قمری دیده است.<ref>مدینه شناسی، ج۲، ص ۲۲۶</ref>
| | == اتفاقات مهم == |
|
| |
|
| == معماری مسجد == | | == معماری مسجد == |
| [[پرونده:نقشه مسجد ثنیة الوداع.JPG|بندانگشتی|نقشه معماری مسجد ثنیة الوداع]]
| |
| به گفته کعکی مسجد ثنیة الوداع بصورت بنائی ساخته شده از بتن است که ورودی اصلی آن در جهت غرب مسجد و دارای دری فرعی در قسمت شرق است. برای ورود به مسجد به جهت ارتفاع بنا از سطح زمین باید مسیری پلکانی کوتاهی جهت ورود به آن طی شود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص138.</ref> این مسجد متشکل از یک حیاط اصلی، یک حیاط فرعی در ضلع شرقی، یک مأذنه و صحن داخلی مسجد است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص138.</ref>
| |
|
| |
|
| === رواق مسجد ===
| |
| صحن داخلی مسجد مستطیلی شکل و دارای طول 12 متر در جهت جنوب و شمال و عرض تقریبی 8 متر موازات شرق و غرب است. رواق مسجد دارای 6 پنجره بر دیوارهای شرق، غرب و جنوب است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص139.</ref> سقف رواق شش تیرچه دارد که 4 ستون استوانه‌ای زیر آن واقع شده است و محراب آن به صورت نیم دایره ای به قطر تقریبی یک متر است که از دیواری که به سمت قبله است بیرون زده شده و از خارج مسجد نیز محل نیم‌دایره محراب قابل مشاهده است. در این محراب هیچ گونه آثار زینت وجود ندارد و دیوار مسجد تا حدود یک متر از زمین به رنگ سبز رنگ‌آمیزی شده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص139-140.</ref>
| |
|
| |
|
| === حیاط مسجد ===
| |
| حیاط مسجد دارای طول 12 متر و عرض 7.5 متر از شمال به جنوب است که در جانب غربی آن درب اصلی مسجد وجود دارد. و در جهت شرقی، حیاط کوچکی وجود دارد که ظاهرا بعد از بازسازی مسجد به آن ملحق شده و بواسطه دری کوچک به حیاط اصلی متصل می‌شود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص141-142.</ref>
| |
|
| |
| === مأذنه مسجد ===
| |
| این مسجد دارای یک مأذنه است که در قسمت شمال غربی مسجد و حیاط اصلی واقع شده است و درب آن رو به شرق است. بالای ماذنه به صورت هشت ضلعی بنا شده است که ارتفاع آن تا زمین حدود 5.5 متر است. بالای ماذنه و در ورودی این هشت ضلعی استوانه‌ای به طول تقریبی دومتر و سقفی مخروطی وجود دارد که بر این استوانه محاط است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص142-143.</ref>
| |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| خط ۶۰: |
خط ۴۶: |
| {{برگرفتگی | | {{برگرفتگی |
| |پیش از لینک = کتاب | | |پیش از لینک = کتاب |
| |منبع = معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ | | |منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. |
| |پس از لینک = بخش «مسجد ثنیة الوداع»، ج2، ص126، | | |پس از لینک = بخش «مسجد ثنیة الوداع»، ج1، ص364، |
| | لینک = https://wikihaj.com/view/رده:کتاب‌های_تمام_متن_درباره_مدینه | | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 |
| }} | | }} |
| * '''معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز الکعکی، بیروت، 2011م. | | *'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة'''، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م. |
| * '''دلائل النبوه'''، البیهقی، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق. | | *'''إمتاع الأسماع'''، احمد بن على المقریزی، محقق محمد عبد الحميد النميسی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1420ق. |
| * '''السیرة النبویه'''، ابن هشام، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه. | | *'''تاریخ المعالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، الخیاری، تصحیح محمد امین کردی، مدینه، دارالعلم، 1410. |
| | | *'''زاد المعاد في هدي خير العباد'''،ابن قيم الجوزية، بيروت، مؤسسة الرسالة، 1415ق. |
| | *'''عمدة القاري شرح صحيح البخاري'''، بدر الدين العينى، بيروت، دار إحياء التراث العربي، [بی‌تا]. |
| | *'''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله حموى، بيروت، دار إحياء التراث العربى،[بی‌تا]. |
| | * '''الطبقات الکبری'''، ابن سعد، تحقيق، محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، 1410ق. |
| | *'''صحيح البخاری'''، محمد بن إسماعيل بخاری، تحقیق، محمد زهير بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، 1422ق. |
| | *'''دلائل النبوة'''، أبوبكر البيهقی، محقق، عبد المعطی قلعجی، لبنان، دار الكتب العلمية، دار الريان للتراث، 1408ق. |
| | *'''البداية والنهاية'''، ابن کثیر، تحقيق، عبد الله بن عبد المحسن التركی، قاهره: دار هجر للطباعة والنشر والتوزيع والإعلان، 1418ق. |
| | *'''وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى'''، نورالدين على بن احمد سمهودى، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق. |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
| {{مساجد}} | | {{مساجد}} |
