در حال ویرایش پلکان داخلی کعبه

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
 | عنوان = پلکان داخلی کعبه
 | تصویر = نمایی از در ورودی جدید پلکان داخلی کعبه.jpg
 | اندازه تصویر = 300px
 | توضیح تصویر = نمایی از در ورودی جدید پلکان داخلی کعبه
 | بنيانگذار = قریش
 | تأسیس = پنج سال پیش از بعثت
 | کاربری = ورود به بام کعبه
 | مکان = [[مکه|شهر مکه]] در [[عربستان]]
 | نام‌های دیگر = پلکان درون کعبه • نردبان داخلی کعبه
 | وقایع مرتبط = 
 | ظرفیت = 
 | مساحت = 
 | وضعیت = فعال
 | امکانات = 
 | شماره ثبت = 
 | معمار = 
 | سبک = 
 | بازسازی = در دوره‌های مختلف عثمانی و سعودی
 | وبگاه = 
 | تخریب = 
 | عرض جغرافیایی = 21.422520 
 | طول جغرافیایی = 39.826220
 | توضیح نقشه = 
}}
{| class="wikitable" width="30%" align="left" style="border:1px solid #ddd; margin:1em 1em 1em 0; padding:1em; font-size:75%; background:#E3FFE3; clear: both"
!colspan="2" align="center" style="background-color: #baffba; font-size: 120%"|'''گاهشمار وقایع مرتبط با پلکان داخلی کعبه'''
|-
|align="left"|پنج سال پیش از بعثت

|ساخت پله داخلی توسط قریش<ref>اخبار مکه، ج1، ص165؛ شفاء الغرام، ج1، ص147.</ref>
|-
|align="left"|سال ۶۴ق

|ساخت پلکان داخلی چوبی توسط عبدالله بن زبیر<ref>اخبار مکه، ج1، ص209-210؛ مرآة الحرمین، ج1، ص273.</ref>
|-
|align="left"|سال ۷۴ق

|ساخت پلکان جدید توسط حجاج بن یوسف ثقفی<ref>اخبار مکه، ج1، ص211.</ref>

|-
|align="left"|قرن سوم قمری

|بازسازی پله‌ها توسط متوکل عباسی<ref>اخبار مکه، ج1، ص294؛ الاعلاق النفیسه، ص33.</ref>
|-
|align="left"|سال ۵۴۲ق

|تعمیر پلکان داخلی کعبه<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص274.</ref>
|-
|align="left"|سال ۸۱۴ق

|تعمیر پله‌ها<ref>شفاء الغرام، ج1، ص138.</ref>
|-
|align="left"|سال ۱۰۳۲ق

|تخریب پلکان داخلی کعبه توسط سیل مکه<ref>اخبار مکه، ج1، ص356-366؛ العقد الثمین، ج1، ص74-82.</ref>
|-
|align="left"|سال ۱۰۴۰ق

|ساخت ۲۹ پله‌ چوبی دایره‌‌شکل در دیواری سنگی توسط سلطان مراد چهارم<ref>مفرحة الانام، ص69-70.</ref>
|-
|align="left"|سال ۱۱۰۹ق

|بازسازی پلکان داخلی با سنگ مرمر و چوب ساج در دوره سلطان مصطفی دوم عثمانی<ref>منائح الکرم، ج5، ص239؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص653.</ref>
|-
|align="left"|سال ۱۳۷۵ق

|ساخت پلکان با روکش نقره و نقش و نگار عربی طلایی در دوره ملک سعود<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص175.</ref>
|-
|align="left"|سال ۱۳۷۷ق

| ساخت پله چوبی با روکش ویژه برای جلوگیری از ورود آب<ref>التاریخ القویم، ج3، ص395.</ref>
|-
|align="left"|دوره خالد بن عبدالعزیز سعودی

|ساخت پلکانی از جنس آلومینیوم<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص175، 177.</ref>
|-
|align="left"|دوره ملک فهد

|ساخت پلکان داخلی کعبه از شیشه<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص175، 177.</ref>
|}
'''پلکان داخلی کعبه'''، پلکانی ثابت در داخل [[کعبه]]، در قسمت [[رکن شامی]] است که برای صعود بر بام کعبه از آن استفاده می‌شود. نخستین بار این پلکان، در بازسازی کعبه پنج سال پیش از [[بعثت]]، به دست [[قریش]] از چوب ساخته شد.

این پلکان چندبار در دوره‌های مختلف تاریخی بازسازی، تعمیر و تعویض شد. [[عبدالله بن زبیر]]، [[حجاج بن یوسف|حجاج بن یوسف ثقفی]]، [[متوکل عباسی]] و پادشاهان عثمانی برخی از این افراد بوده‌اند. آخرین پلکان داخلی کعبه در دوره [[ملک فهد سعودی]] ساخته شد. ورودی این پلکان، دَری قفل شده همراه با نقش طلا و نقره است.

==موقعیت و تاریخچه==
پلکان داخلی کعبه، پس از ورود به کعبه در سمت راست، یعنی [[رکن شامی]]، قرار دارد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص294؛ الاعلاق النفیسه، ص33.</ref> نخستین بار این پلکان، در بازسازی کعبه به دست [[قریش]]، پنج سال پیش از [[بعثت]]، پلکانی چوبی برای صعود به پشت بام کعبه ساخته شد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص165؛ شفاء الغرام، ج1، ص147.</ref>

== بازسازی و معماری ==
این پلکان چندبار تعمیر، بازسازی و تعویض شد. در سال 64ق هنگام بازسازی دوباره کعبه، توسط [[عبدالله بن زبیر]]، نردبان چوبی دیگری جایگزین آن شد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص209-210؛ مرآة الحرمین، ج1، ص273.</ref> [[حجاج بن یوسف ثقفی]] در سال 74ق هم‌زمان با تخریب بنای ابن زبیر، پلکان جدیدی ساخت.<ref>اخبار مکه، ج1، ص211.</ref> 

در قرن سوم قمری، ارتفاع پلکان 20 ذرع (حدود 10 متر) و پهنای آن، بیش از نیم متر بود. پایین پلکان، دری از چوب ساج به ارتفاع ۳/۵ ذرع (کمتر از دو متر) و پهنای بیش از نیم متر داشت که با دستور [[متوکل عباسی]]، آن را با نقره تزئین و قفلی نقره‌ای برای آن ساختند. همچنین در سقف کعبه دَرِ دیگری از چوب ساج به ابعاد ۲/۵ ذرع (کمی بیش از یک متر) در 2 ذرع (یک متر) قرار دادند.<ref>اخبار مکه، ج1، ص294؛ الاعلاق النفیسه، ص33.</ref> 

این پلکان در سال 542 قمری تعمیر گردید.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص274.</ref> در قرن نهم قمری به 38 پله برای نردبان داخلی کعبه اشاره دارند.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص147.</ref> برخی از پله‌های این پلکان در سال 814 تعمیر شدند.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص138.</ref>

پلکان داخلی کعبه در سال 1039 بر اثر سیل، ویران شد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص356-366؛ العقد الثمین، ج1، ص74-82.</ref> سال بعد ۲۹ پله چوبی دایره‌ شکل در دیواری سنگی<ref>مفرحة الانام، ص69-70.</ref> به دستور [[سلطان مراد چهارم]] برای پلکان داخلی ساخته شد.<ref>التاریخ القویم، ج2، ص172.</ref> در دوره [[سلطان مصطفی دوم عثمانی]]، سال 1109 قمری، هفت پله از پلکان داخلی را از سنگ مرمر و بقیه را از چوب ساج ساختند.<ref>منائح الکرم، ج5، ص239؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص653.</ref>  

===دوره آل‌سعود===
در دوره ملک سعود، در سال 1375 قمری، پلکان داخلی جدیدی با روکش نقره‌ و نقش و نگار طلایی ساختند<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص175.</ref> و برای آن ورودی جداگانه‌ای با قابلیت قفل شدن گذاشتند. این پلکان، 13 پله مرمرین و 22 پله چوبی با پهنای 62 تا 65 و ارتفاع 24 تا 35 سانتی متر داشت و تنها یک نفر می‌توانست از آن‌ها بالا برود. از پله سوم به بعد نیز نرده‌ای کنار پلکان قرار داده شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص145، 147.</ref> 

در ۱۳۷۷ قمری پلکان داخی کعبه را از چوب‌های کهن با روکش‌های ویژه به طول 185 و پهنای 110 سانتی متر پوشاندند تا از ورود آب به درون کعبه پیشگیری شود.<ref>التاریخ القویم، ج3، ص395.</ref> در دوره [[خالد بن عبدالعزیز سعودی]] نیز پلکانی از جنس آلومینیوم برای آن ساختتند.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص175، 177.</ref>

=== پلکان داخلی امروزی ===
در دوره [[ملک فهد]]، ضمن تعمیر کعبه، پلکان داخلی نیز برای افزایش نور درون کعبه از شیشه ساخته شد. این تعمیرات در سال 1417 قمری پایان یافت.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص175، 177.</ref> همچنین ورودی این پلکان، دَرِ قفل شده همراه با نقش طلا و نقره است.<ref>[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/95-2020-05-28-09-32-8#:~:text=%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%83%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%8A%20%D8%B9%D9%84%D9%89%20%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86,%D9%85%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%A8%20%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87%D8%A7%20%D9%88%D9%85%D9%86%D9%82%D9%88%D8%B4%D8%A9%20%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D8%A9%20. «الكعبة المشرفة»]، سایت الحرمین.</ref>

== گالری ==
<gallery>
پرونده:درون کعبه۳.jpg|بندانگشتی|نمایی سه‌بعدی از پلکان داخلی کعبه
پرونده:پلکان درون کعبه.jpg|بندانگشتی|در پلکان داخلی قدیمی کعبه
پرونده:درون کعبه۲.jpg|بندانگشتی|نمایی دیگر از درون کعبه و ورودی پلکان داخلی


</gallery>

== جستارهای وابسته ==
* [[ستون‌های کعبه]]
* [[آویزه‌های کعبه]]
* [[پلکان خارجی کعبه]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/7558
 | عنوان = پلکان کعبه
 | نویسنده = ابوالفضل ربانی
}}
*'''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق.
*'''الاعلاق النفیسه''': ابن رسته، بیروت، دار صادر، 1892م.
*'''پلکان کعبه''': ابوالفضل ربانی، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ۱۳۹۲ش.
*'''التاریخ القویم''': محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق.
*'''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (درگذشت 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.
* '''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفاسی، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.
*'''فی رحاب البیت العتیق''': محیی الدین احمد امام،‌اندلس، دار قرطبه، بی‌تا.
* '''[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/95-2020-05-28-09-32-8#:~:text=%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%83%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%8A%20%D8%B9%D9%84%D9%89%20%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86,%D9%85%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%A8%20%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87%D8%A7%20%D9%88%D9%85%D9%86%D9%82%D9%88%D8%B4%D8%A9%20%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D8%A9%20. «الكعبة المشرفة»]''': سایت الحرمین، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
*'''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق.
*'''مفرحة الانام فی تاسیس بیت الله الحرام''': زین العابدین بن نورالدین حسینی، به کوشش عمار عبودی نصار، تهران، مشعر، 1428ق.
*'''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، 1419ق.
*'''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین''': ایوب صبری پاشا، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424ق.
{{پایان}}

{{کعبه}}