الانباء المبینة فی فضل المدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

الانباء المبینة فی فضل المدینه
پدید آورندگان
نویسنده	ابومحمد قاسم بن علی ابن عساکر
محتوا
موضوع	تاریخ محلی و فضیلت‌های مدینه

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۹:۳۵

الانباء المبینة فی فضل المدینه نوشته قاسم بن علی بن عساکر در تاریخ محلی و فضیلت‌های مدینه می‌باشد. درحال حاضر نسخه‌ای از کتاب در دسترس نیست اما سخاوی نام آن را در میان فهرست آثار تاریخ محلی مدینه آورده است. محتوای کتاب شامل احادیثی از پیامبر(ص) است با این موضوعات : دعای پیامبر در حق مردم مدینه یا فضیلت علم‌آموزی در مسجد مدینه و محدوده حرم مدینه و فضیلت بقیع و ... می‌باشد.

نام کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

الانباء المبینة فی فضل المدینه کتابی گم‌شده در تاریخ محلی و فضیلت‌های مدینه، نوشته قاسم ابن عساکر شافعی (درگذشت600ق.) از این کتاب نسخه‌ای در دست نیست و از نام آن برمی‌آید که اثری در فضیلت مدینه بوده است. اما سخاوی نام آن را در میان فهرست آثار تاریخ محلی مدینه آورده است.^[۱] شماری از منابع، نام این کتاب را به شکل فضائل المدینه ضبط کرده‌اند.^[۲]

نویسنده[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ابومحمد قاسم بن علی ابن عساکر، ‌ فرزند ابن عساکر نویسنده تاریخ مدینة دمشق، به سال 527ق. در دمشق زاده شد.^[۳] علم‌آموزی را در کودکی نزد پدر آغاز کرد و از پدر و مشایخ او حدیث شنید. بعدها به شهرهای گوناگون، از جمله مکه و مدینه، سفر کرد و از محضر دانشوران بسیار کسب دانش کرد.^[۴] در‌ نگارش کتاب تاریخ دمشق، با پدر همکاری داشت و پس از او رئیس ‌دارالحدیث النوریه دمشق شد. در کتب رجال، به زهد و تقوای او اشاره کرده‌ و آورده‌اند که در حفظ موقوفات دارالحدیث، اهتمام بسیار داشت و حتی از غذای آن نمی‌خورد و از آب آن وضو نمی‌ساخت.^[۵] از آثار او می‌توان به الجامع المستقصی فی فضائل المسجد الاقصی وکتاب فضائل الجهاد اشاره کرد.^[۶]

اخبار دیگران از کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سخاوی (درگذشت 902ق.) در اعلان بالتوبیخ نام کتاب را آورده؛ اما تصریح نکرده که آن را دیده است. وی در کتاب دیگر خود التحفة اللطیفه از تدریس این اثر در مکه تا سال‌های نیمه دوم سده هشتم ق. خبر داده است.^[۷] با این حال، جز ابن نجار (درگذشت 643ق.) نویسنده کتاب الدرة الثمینة فی اخبار المدینه‌ که شاگرد بی‌واسطه قاسم بن عساکر است، هیچ‌یک از منابع تاریخ و فضائل مدینه به این کتاب استناد نکرده‌اند.

محتوای کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بخشی از کتاب که در الدرة الثمینه حفظ شده، شامل حدیث‌های پیامبر است، با این موضوعات: دعای پیامبر در حق مردم مدینه،^[۸] خبر دفن‌ هارون پیامبر در اُحد،^[۹] حدود حرم مدینه،^[۱۰] فضیلت علم‌آموزی در مسجد مدینه،^[۱۱] و فضیلت بقیع.^[۱۲] قاسم بن عساکر این حدیث‌ها را از عبدالرحمن بن ابی حسن دارانی^[۱۳] (درگذشت 558ق.)، یحیی بن علی قرشی^[۱۴] (درگذشت 534ق.)، ابوالقاسم سوسی^[۱۵] (درگذشت 548ق.)، و محمد بن ابراهیم بن محمد بن سعدویه^[۱۶] (درگذشت 550ق.) که همه از مشایخ مشترک او و پدرش و از دانشوران شام بوده‌اند،^[۱۷] ‌گزارش کرده است.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ نک: الاعلان بالتوبیخ، ص274.
↑ کشف الظنون، ج2، ص1278؛ هدیة العارفین، ج1، ص828.
↑ تاریخ الاسلام، ج42، ص471؛ شذرات الذهب، ج6، ص564.
↑ تاریخ الاسلام، ج42، ص471-473.
↑ تاریخ الاسلام، ج42، ص473؛ طبقات الشافعیه، ‌ ج2، ص96.
↑ هدیة العارفین، ج1، ص828.
↑ التحفة اللطیفه، ج2، ص404.
↑ الدرة الثمینه، ص122.
↑ الدرة الثمینه، ص185.
↑ الدرة الثمینه، ص152-153.
↑ الدرة الثمینه، ص239-240.
↑ الدرة الثمینه، ص447-448.
↑ الدرة الثمینه، ص138-185؛ الدرة الثمینه، ص239؛ الدرة الثمینه، ص446.
↑ الدرة الثمینه، ص120.
↑ الدرة الثمینه، ص447.
↑ الدرة الثمینه، ص152.
↑ تاریخ الاسلام، ج38، ص251؛ تاریخ الاسلام، ج37، ص340؛ تاریخ الاسلام، ج36، ص363.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل الانباء المبینة فی فضل المدینه.

الاعلان بالتوبیخ: شمس الدین السخاوی (درگذشت 902)، به کوشش فرانز روز، بیروت، دار الکتب العلمیه؛
تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (درگذشت 748ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق؛
التحفة اللطیفه: شمس الدین السخاوی (درگذشت 902ق.)، قاهره، دار الثقافه، 1399ق؛
الدرة الثمینة فی اخبار المدینه: محمد بن محمود النجار (درگذشت 643ق.)، به کوشش صلاح الدین، مرکز بحوث و دراسات المدینه، 1427ق؛
شذرات الذهب: عبدالحی بن العماد (م. 1089ق.)، به کوشش الارنؤوط، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق؛
طبقات الشافعیة الکبری: تاج الدین السبکی (درگذشت 771ق.)، به کوشش الطناحی و عبدالفتاح، هجر للطباعة و النشر، 1413ق؛
کشف الظنون: حاجی خلیفه (درگذشت 1067ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1413ق؛
هدیة العارفین: اسماعیل پاشا (درگذشت 1339ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

[1] نک: الاعلان بالتوبیخ، ص274.

[2] کشف الظنون، ج2، ص1278؛ هدیة العارفین، ج1، ص828.

[3] تاریخ الاسلام، ج42، ص471؛ شذرات الذهب، ج6، ص564.

[4] تاریخ الاسلام، ج42، ص471-473.

[5] تاریخ الاسلام، ج42، ص473؛ طبقات الشافعیه، ‌ ج2، ص96.

[6] هدیة العارفین، ج1، ص828.

[7] التحفة اللطیفه، ج2، ص404.

[8] الدرة الثمینه، ص122.

[9] الدرة الثمینه، ص185.

[10] الدرة الثمینه، ص152-153.

[11] الدرة الثمینه، ص239-240.

[12] الدرة الثمینه، ص447-448.

[13] الدرة الثمینه، ص138-185؛ الدرة الثمینه، ص239؛ الدرة الثمینه، ص446.

[14] الدرة الثمینه، ص120.

[15] الدرة الثمینه، ص447.

[16] الدرة الثمینه، ص152.

[17] تاریخ الاسلام، ج38، ص251؛ تاریخ الاسلام، ج37، ص340؛ تاریخ الاسلام، ج36، ص363.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

ن ب و کتاب‌شناسی مدینه
منابع اصلی تاریخ و جغرافیای مدینه	الانتقاء فی اخبار المدینه • بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دار هجرة المختار • التعریف بما أنسَت الهجرة (کتاب) • تحقیق النصرة • اخبار مدینه •
پژوهش‌ها در تاریخ و جغرافیای مدینه	مدینه‌شناسی• تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره • التاریخ الشامل للمدینة المنوره • تاریخ معالم المدینة المنوره قدیما و حدیثا (کتاب) • التاریخ الامین لمدینة سیدالمرسلین (کتاب) • تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره • الحجاز فی صدر الاسلام • الجواهر الثمینة فی محاسن المدینة
فضائل مدینه	الانباء المبینة فی فضل المدینه • الجواهر الثمینة فی محاسن المدینة
سفرنامه‌ها	حجازیه •
سفرنامه‌شناسی مدینه	جمهرة الرحلات•
تراجم‌نگاری‌ها	التحفة اللطیفة (کتاب)•