آیه ۱۲۶ سوره بقره: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{آیات حج و حرمین}}
'''آیه ۱۲۶ سوره بقره'''، آیه‌ای از [[قرآن]]، که در آن به بیان دو خواسته [[حضرت ابراهیم(ع)]] درباره شهر [[مکه]] و استجابت آن دو از جانب خدا پرداخته است. حفظ [[امنیت حرم|امنیت]] شهر مکه و رسیدن محصولات و ثمرات به آن دو درخواست حضرت ابراهیم (ع) از خدا است.
== متن و ترجمه ==
== متن و ترجمه ==
{{قرآن
{{قرآن
| متن = وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَى عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
| متن = وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ قَالَ وَمَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَی عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ
| ترجمه = و [یاد کنید] آن گاه که ابراهیم گفت: پروردگارا! این [مکان] را شهری امن قرار ده و اهلش را آنان که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌اند از هر نوع میوه و محصول روزی بخش. خدا فرمود: [دعایت را درباره مؤمنان اجابت کردم، ولی] هر که کفر ورزد بهره اندکی به او خواهم داد، سپس او را به عذاب آتش می‌کشانم و آن بد بازگشت‌گاهی است.
| ترجمه = و [یاد کنید] آن گاه که ابراهیم گفت: پروردگارا! این [مکان] را شهری امن قرار ده و اهلش را آنان که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌اند از هر نوع میوه و محصول روزی بخش. خدا فرمود: [دعایت را درباره مؤمنان اجابت کردم، ولی] هر که کفر ورزد بهره اندکی به او خواهم داد، سپس او را به عذاب آتش می‌کشانم و آن بد بازگشت‌گاهی است.
}}
}}


== شرح واژگان ==
== شرح واژگان ==
واژه بلد به بخش محدودى از زمين گفته مى‌شود، خواه آباد باشد يا نباشد.<ref>المصباح المنير، ذیل واژه بلد؛ التحقيق فى كلمات القرآن، ذیل واژه بلد.</ref> این واژه در دیگر آیات قرآن نیز به همين معنا به كار رفته است، گاه به معنای زمین میت و غیر آباد<ref>سوره فاطر، آیه ۱۰.</ref> و گاه به معنای زمین آباد.<ref>سوره اعراف، آیه ۵٨.</ref>
واژه «بلد» به بخش محدودی از زمین گفته می‌شود، خواه آباد باشد یا نباشد.<ref>المصباح المنیر، ذیل واژه بلد؛ التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه بلد.</ref> این واژه در دیگر آیات [[قرآن]] نیز، به همین معنا به کار رفته است، گاه به معنای زمین مرده و غیر آباد<ref>سوره فاطر، آیه ۱۰.</ref> و گاه به معنای زمین آباد.<ref>سوره اعراف، آیه ۵٨.</ref>
 
کلمه «رزق» یعنی انعام مخصوص و مستمری که به مقتضای حال و مطابق نیاز انجام می‌شود، تا به وسیله آن زندگی تداوم یابد؛<ref>التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه رزق.</ref> که هم در مادیات کاربرد دارد<ref group="یادداشت">مانند {{آیه|کُلُوا مِنْ طَیِّبٰاتِ مٰا رَزَقْنٰاکُمْ}}(سوره بقره، آیه ۵٧)</ref> و هم در معنویات.<ref group="یادداشت">مانند {{آیه|وَ الَّذِینَ هٰاجَرُوا فِی سَبِیلِ اللّٰهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مٰاتُوا لَیَرْزُقَنَّهُمُ اللّٰهُ رِزْقاً حَسَناً}}(حج: 59)</ref>
 
«ثمرات» جمع ثَمَره، و به معنای بَرْ و باری است که از درخت به دست می‌آید، خواه خوراکی باشد یا نباشد.<ref>المصباح المنیر ذیل واژه ثمر؛ لسان العرب، ذیل واژه ثمر.</ref>
 
«متاع» یعنی هر آن چیزی که انسان به وسیله آن منتفع می‌گردد، مثل طعام، پارچه و لوازم منزل.<ref>صحاح‌اللغه، ذیل واژه متع؛ المصباح المنیر ذیل واژه متع؛ لسان العرب، ذیل واژه متع.</ref> به گفته برخی از لغت‌شناسان، متاع چیز منفعت‌داری است که موجب لذت بردن باشد.<ref>التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه متع.</ref>
 
== محتوا ==
در آیه ۱۲۶ سوره بقره، دو خواسته [[حضرت ابراهیم (ع)]] از خدا بیان شده و به استجابت آن اشاره شده است.


کلمه رزق يعنى انعام مخصوص و مستمرى كه به مقتضاى حال و مطابق نياز انجام مى‌شود، تا به وسيله آن زندگی تداوم يابد؛<ref>التحقيق فى كلمات القرآن، ذیل واژه رزق.</ref> كه هم در ماديات كاربرد دارد<ref group="یادداشت">مانند {{آیه|كُلُوا مِنْ طَيِّبٰاتِ مٰا رَزَقْنٰاكُمْ
=== امنیت مکه ===
}}(سوره بقره، آیه ۵٧)</ref> و هم در معنويات.<ref group="یادداشت">مانند {{آیه|وَ الَّذِينَ هٰاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللّٰهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مٰاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللّٰهُ رِزْقاً حَسَناً
در این آیه، حضرت ابراهیم (ع) از خدا خواسته محل قرار گرفتن [[کعبه]] را شهری امن قرار دهد. بر اساس آیه {{آیه|أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا جَعَلْنٰا حَرَماً آمِناً}}<ref>سوره عنکبوت، آیه ۶۷.</ref> خدا این دعای ابراهیم را اجابت کرده است.
}}(حج: 59)</ref>


ثمرات جمع ثَمَره، و به معناى بَرْ و بارى است كه از درخت به دست مى‌آيد، خواه خوراكى باشد يا نباشد.<ref>المصباح المنير ذیل واژه ثمر؛ لسان العرب، ذیل واژه ثمر.</ref>
مقصود از [[امنیت حرم|امنیت]] در خانه خدا را، دستوراتی درباره حفظ امنیت واردشدگان به خانه خدا و [[حرم مکی|حرم]] دانسته‌اند.<ref>کنزالعرفان، ج١، ص ٢۶٢. تفسیر المیزان، ج٢، ص٣۵٣.</ref> در روایات، حفظ امنیت مردم و حیواناتی که به حرم پناهنده می‌شوند لازم شمرده شده است.<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۹۹.</ref> به همین جهت، فقیهان فتوا داده‌اند چنانچه کسی بیرون از حرم مرتکب کاری شود که موجب حدّ یا تعزیر یا قصاص شده باشد و به حرم پناه آورد، نمی‌توان متعرّض او شد؛ بلکه باید از نظر آب و غذا در تنگنا قرار گیرد تا از حرم بیرون رود.<ref>جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۶–۴۷.</ref>


متاع يعنى هر آن چيزى كه انسان به وسيله آن منتفع می‌گردد، مثل طعام، پارچه و لوازم منزل.<ref>صحاح‌اللغه، ذیل واژه متع؛ المصباح المنير ذیل واژه متع؛ لسان العرب، ذیل واژه متع.</ref> به گفته برخی از لغت‌شناسان، متاع چيز منفعت‌دارى است كه موجب لذت بردن باشد.<ref>التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه متع.</ref>
بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع)]]، مراد از «حرم امن»، شناخت [[اهل بیت(ع)]] است، که فرد در صورت معرفت به آنها در دنیا و آخرت ایمن خواهد بود.<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج١، ص٢٩٩.</ref>


== چشم‌انداز ==
=== رزق و ثمرات ===
دومین خواسته حضرت ابراهیم (ع) از خدا، که در آیه ۱۲۶ سوره بقره به آن اشاره شده، این است که خدا مردم شهر مکه را از ثمرات روزی دهد. بر اساس آیه ۵۷ سوره قصص، این خواسته حضرت ابراهیم (ع) مستجاب شده است.


== محتوا ==
به باور برخی، «رزق» در مادیات و معنویات به کار رفته و رزقِ حقیقی تنها به صورت حلال محقّق می‌شود.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۶۷.</ref>
 
واژه ثمرات در قرآن به معنای گسترده آن، که شامل مولّدات هر نوع گیاهی می‌شود، به کار رفته است.<ref group="یادداشت">برای نمونه آیه {{آیه|فَأَخْرَجْنٰا بِهِ مِنْ کُلِّ الثَّمَرٰات}} (سوره اعراف، آیه ۵۹.)</ref> گاهی نیز به معنای محدودتری که تنها خوردنی‌هایِ انسانی را دربرمی‌گیرد به‌کار رفته است.<ref group="یادداشت">مانند آیه {{آیه|أَنْزَلَ مِنَ السَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَکُم}} (سوره ابراهیم، آیه ۳۲.)</ref> به باور برخی، ثمرات در آیه ۱۲۶ سوره بقره، شامل همه نعمت‌های مادی و معنوی است.<ref>تفسیر نمونه، ج١، ص۵۴٢.</ref>


==پانویس==
سرزمین مکه اگر چه مزروعی نیست،<ref name=":0">سوره ابراهیم، آیه ۳۷.</ref> ولی با روی آوردن نیروی انسانی به این شهر<ref name=":0"/> و رونق تجاری و اقتصادی آن،<ref>سوره قصص، آیه ۵۷.</ref> انواع محصولات به آن وارد شد.
{{پانویس}}


==منابع==
=== استجابت دعای ابراهیم ===
'''التحقيق فى كلمات القرآن'''، حسن مصطفوى، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، ١٣۶٠ش.
حضرت ابراهیم (ع) رزق و ثمرات را تنها برای مؤمنان به خدا و روز قیامت درخواست کرد؛ ولی خدا بیشتر از آن را اجابت کرده و با عبارت {{آیه|مَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلا}} غیر مؤمنان را نیز از ثمرات بهره‌مند ساخت.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۶.</ref> بر پایه آیه ۲۰ سوره اسراء، بهرمندسازی مؤمنان و کافران از ثمرات مادی، یکی از سنت‌های الهی است؛ با این تفاوت که بهره کافران اندک و همراه با عذاب آخرت است.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۶۸ و ۶۹.</ref>


'''الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية'''، اسماعيل بن حماد جوهرى، تحقيق احمد عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين، چهارم، ١۴٠٧ق.
== پانویس ==
{{پانویس}}


'''المصباح المنير'''، احمد بن محمد فيومى، قم، دارالهجرة، دوم، ١۴١۴ق.{{برگرفتگی
== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = کتاب
| پیش از لینک = کتاب
| منبع = درسنامه تفسیر آیات حج،
| منبع = درسنامه تفسیر آیات حج،
خط ۳۵: خط ۵۱:


}}
}}
* '''البرهان فی تفسیر القرآن'''، سید هاشم بحرانی، انتشارات دار التفسیر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
* '''التحقیق فی کلمات القرآن'''، حسن مصطفوی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
* '''تفسیر نمونه'''، ناصر مکارم شیرازی و دیگران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۹ش.
* '''جواهر الکلام'''، محمد حسن نجفی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.
* '''الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیة'''، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین، چهارم، ۱۴۰۷ق.
* '''کنز العرفان'''، مقداد بن عبدالله سیوری، تحقیق محمد باقر بهبودی، تهران، المکتبة الرضویة لاحیاء الآثار الجعفریه.
* '''المصباح المنیر'''، احمد بن محمد فیومی، قم، دارالهجرة، دوم، ۱۴۱۴ق.
* '''المیزان فی تفسیر القرآن'''، سید محمدحسین طباطبایی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
{{پایان}}


[[رده:آیه های مربوط به حج]]
[[رده:آیه های مربوط به حج]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۵۷

آیات حج و حرمین
سوره بقره
۱۲۵۱۲۶۱۲۷۱۲۸۱۵۸۱۹۶۱۹۷۱۹۸۱۹۹۲۰۰۲۰۳
سوره آل عمران
۹۶۹۷
سوره مائده
۲۹۷
سوره توبه
۲۱۹
سوره حج
۲۵۲۶۲۷۲۸۲۹۳۳۳۴۳۶۳۷

آیه ۱۲۶ سوره بقره، آیه‌ای از قرآن، که در آن به بیان دو خواسته حضرت ابراهیم(ع) درباره شهر مکه و استجابت آن دو از جانب خدا پرداخته است. حفظ امنیت شهر مکه و رسیدن محصولات و ثمرات به آن دو درخواست حضرت ابراهیم (ع) از خدا است.

متن و ترجمه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شرح واژگان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

واژه «بلد» به بخش محدودی از زمین گفته می‌شود، خواه آباد باشد یا نباشد.[۱] این واژه در دیگر آیات قرآن نیز، به همین معنا به کار رفته است، گاه به معنای زمین مرده و غیر آباد[۲] و گاه به معنای زمین آباد.[۳]

کلمه «رزق» یعنی انعام مخصوص و مستمری که به مقتضای حال و مطابق نیاز انجام می‌شود، تا به وسیله آن زندگی تداوم یابد؛[۴] که هم در مادیات کاربرد دارد[یادداشت ۱] و هم در معنویات.[یادداشت ۲]

«ثمرات» جمع ثَمَره، و به معنای بَرْ و باری است که از درخت به دست می‌آید، خواه خوراکی باشد یا نباشد.[۵]

«متاع» یعنی هر آن چیزی که انسان به وسیله آن منتفع می‌گردد، مثل طعام، پارچه و لوازم منزل.[۶] به گفته برخی از لغت‌شناسان، متاع چیز منفعت‌داری است که موجب لذت بردن باشد.[۷]

محتوا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در آیه ۱۲۶ سوره بقره، دو خواسته حضرت ابراهیم (ع) از خدا بیان شده و به استجابت آن اشاره شده است.

امنیت مکه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در این آیه، حضرت ابراهیم (ع) از خدا خواسته محل قرار گرفتن کعبه را شهری امن قرار دهد. بر اساس آیه ﴿أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا جَعَلْنٰا حَرَماً آمِناً﴾[۸] خدا این دعای ابراهیم را اجابت کرده است.

مقصود از امنیت در خانه خدا را، دستوراتی درباره حفظ امنیت واردشدگان به خانه خدا و حرم دانسته‌اند.[۹] در روایات، حفظ امنیت مردم و حیواناتی که به حرم پناهنده می‌شوند لازم شمرده شده است.[۱۰] به همین جهت، فقیهان فتوا داده‌اند چنانچه کسی بیرون از حرم مرتکب کاری شود که موجب حدّ یا تعزیر یا قصاص شده باشد و به حرم پناه آورد، نمی‌توان متعرّض او شد؛ بلکه باید از نظر آب و غذا در تنگنا قرار گیرد تا از حرم بیرون رود.[۱۱]

بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، مراد از «حرم امن»، شناخت اهل بیت(ع) است، که فرد در صورت معرفت به آنها در دنیا و آخرت ایمن خواهد بود.[۱۲]

رزق و ثمرات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دومین خواسته حضرت ابراهیم (ع) از خدا، که در آیه ۱۲۶ سوره بقره به آن اشاره شده، این است که خدا مردم شهر مکه را از ثمرات روزی دهد. بر اساس آیه ۵۷ سوره قصص، این خواسته حضرت ابراهیم (ع) مستجاب شده است.

به باور برخی، «رزق» در مادیات و معنویات به کار رفته و رزقِ حقیقی تنها به صورت حلال محقّق می‌شود.[۱۳]

واژه ثمرات در قرآن به معنای گسترده آن، که شامل مولّدات هر نوع گیاهی می‌شود، به کار رفته است.[یادداشت ۳] گاهی نیز به معنای محدودتری که تنها خوردنی‌هایِ انسانی را دربرمی‌گیرد به‌کار رفته است.[یادداشت ۴] به باور برخی، ثمرات در آیه ۱۲۶ سوره بقره، شامل همه نعمت‌های مادی و معنوی است.[۱۴]

سرزمین مکه اگر چه مزروعی نیست،[۱۵] ولی با روی آوردن نیروی انسانی به این شهر[۱۵] و رونق تجاری و اقتصادی آن،[۱۶] انواع محصولات به آن وارد شد.

استجابت دعای ابراهیم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حضرت ابراهیم (ع) رزق و ثمرات را تنها برای مؤمنان به خدا و روز قیامت درخواست کرد؛ ولی خدا بیشتر از آن را اجابت کرده و با عبارت ﴿مَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلا﴾ غیر مؤمنان را نیز از ثمرات بهره‌مند ساخت.[۱۷] بر پایه آیه ۲۰ سوره اسراء، بهرمندسازی مؤمنان و کافران از ثمرات مادی، یکی از سنت‌های الهی است؛ با این تفاوت که بهره کافران اندک و همراه با عذاب آخرت است.[۱۸]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. المصباح المنیر، ذیل واژه بلد؛ التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه بلد.
  2. سوره فاطر، آیه ۱۰.
  3. سوره اعراف، آیه ۵٨.
  4. التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه رزق.
  5. المصباح المنیر ذیل واژه ثمر؛ لسان العرب، ذیل واژه ثمر.
  6. صحاح‌اللغه، ذیل واژه متع؛ المصباح المنیر ذیل واژه متع؛ لسان العرب، ذیل واژه متع.
  7. التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه متع.
  8. سوره عنکبوت، آیه ۶۷.
  9. کنزالعرفان، ج١، ص ٢۶٢. تفسیر المیزان، ج٢، ص٣۵٣.
  10. البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۹۹.
  11. جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۶–۴۷.
  12. البرهان فی تفسیر القرآن، ج١، ص٢٩٩.
  13. درسنامه تفسیر آیات حج، ص۶۷.
  14. تفسیر نمونه، ج١، ص۵۴٢.
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ سوره ابراهیم، آیه ۳۷.
  16. سوره قصص، آیه ۵۷.
  17. سوره بقره، آیه ۱۲۶.
  18. درسنامه تفسیر آیات حج، ص۶۸ و ۶۹.
  1. مانند ﴿کُلُوا مِنْ طَیِّبٰاتِ مٰا رَزَقْنٰاکُمْ﴾(سوره بقره، آیه ۵٧)
  2. مانند ﴿وَ الَّذِینَ هٰاجَرُوا فِی سَبِیلِ اللّٰهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مٰاتُوا لَیَرْزُقَنَّهُمُ اللّٰهُ رِزْقاً حَسَناً﴾(حج: 59)
  3. برای نمونه آیه ﴿فَأَخْرَجْنٰا بِهِ مِنْ کُلِّ الثَّمَرٰات﴾ (سوره اعراف، آیه ۵۹.)
  4. مانند آیه ﴿أَنْزَلَ مِنَ السَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَکُم﴾ (سوره ابراهیم، آیه ۳۲.)

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه تفسیر آیات حج، محمد فاکر میبدی، قم، حوزه نماینگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۷ش. است.
  • البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بحرانی، انتشارات دار التفسیر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
  • التحقیق فی کلمات القرآن، حسن مصطفوی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
  • تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و دیگران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۹ش.
  • جواهر الکلام، محمد حسن نجفی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.
  • الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین، چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • کنز العرفان، مقداد بن عبدالله سیوری، تحقیق محمد باقر بهبودی، تهران، المکتبة الرضویة لاحیاء الآثار الجعفریه.
  • المصباح المنیر، احمد بن محمد فیومی، قم، دارالهجرة، دوم، ۱۴۱۴ق.
  • المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمدحسین طباطبایی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.