مسجد الحرام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | |||
| عنوان = مسجد الحرام | |||
| تصویر =مسجد الحرام ۲.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| بنيانگذار = | |||
| تأسیس = | |||
| کاربری = [[قبله]] مسلمانان، [[عبادت]] و انجام برخی اعمال [[حج]] و [[عمره]] | |||
| مکان = | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| وقایع مرتبط = | |||
| تخریب = | |||
| ظرفیت = | |||
| وضعیت = | |||
| مساحت = | |||
| امکانات = | |||
| شماره ثبت = | |||
| معمار = | |||
| سبک = | |||
| بازسازی = دوره [[عباسیان]]، دوره [[آل سعود]] | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''مسجدالحرام'''، شریف‌ترین مسجد بین [[اسلام|مسلمانان]] است که در [[عربستان]] و شهر [[مکه]] واقع است و [[کعبه]]، [[قبله]] مسلمانان در آن قرار دارد. عمل [[طواف]] یکی از اعمال [[حج]] و [[عمره]] در این مسجد و دور کعبه انجام می‌شود. | |||
مسجد الحرام در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده که بیشترین آن در دوره [[بنی‌عباس|عباسیان]] و [[آل سعود]] بوده است. این مسجد، شامل [[حجر الاسود]]، [[مقام ابراهیم]]، [[مسعی]] و [[زمزم]] است. | |||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
پيروزى اسلام در مكه، سبب شد تا خانه خدا و اطراف | [[پرونده:نقاشی مسجد الحرام.jpeg|بندانگشتی|نقاشی از مسجد الحرام قدیم، که در معماری [[مسجد النبی]] در [[مدینه]] به‌کار رفته است.]] | ||
پيروزى اسلام در مكه، سبب شد تا خانه خدا و اطراف آن از لوث وجود بتها پاك شود و فضاى مكه را اذان بلال، كه شعار توحيد بود، در بر گيرد. تا اين زمان، هيچ حصارى در اطراف مسجدالحرام نبود. تنها در اطراف كعبه، آن سوى محدوده‌اى كه براى طواف وجود داشت، خانه‌هاى عرب‌ها بنا شده بود. | |||
با گسترش اسلام و افزوده شدن به شمار مسلمانان، احساس شد كه بايد محدوده طواف وسيع‌تر شود. از اين‌رو، خليفه دوم دستور داد تا خانه‌هاى اطراف را بخرند و خراب كنند و به محدوده مسجد بيفزايند؛ همچنين گفت تا ديوارى كمتر از قامت يك انسان در اطراف مسجد بكشند، درهايى نيز در آن بگشايند و مشعل‌هايى بر فراز ديوارها نصب كنند تا مسجد در شب روشن بماند. پرده‌هاى كعبه را نيز عوض كنند. از آنجا كه كعبه و مسجد در معرض سيل بود، كوشش شد تا سيل‌بندهايى در اطراف آن احداث شود كه از هجوم آب و سرازير شدن آن به مسجد جلوگيرى كند. | با گسترش اسلام و افزوده شدن به شمار مسلمانان، احساس شد كه بايد محدوده طواف وسيع‌تر شود. از اين‌رو، خليفه دوم دستور داد تا خانه‌هاى اطراف را بخرند و خراب كنند و به محدوده مسجد بيفزايند؛ همچنين گفت تا ديوارى كمتر از قامت يك انسان در اطراف مسجد بكشند، درهايى نيز در آن بگشايند و مشعل‌هايى بر فراز ديوارها نصب كنند تا مسجد در شب روشن بماند. پرده‌هاى كعبه را نيز عوض كنند. از آنجا كه كعبه و مسجد در معرض سيل بود، كوشش شد تا سيل‌بندهايى در اطراف آن احداث شود كه از هجوم آب و سرازير شدن آن به مسجد جلوگيرى كند. | ||
| خط ۲۲: | خط ۴۹: | ||
مساحت افزوده شده به مسجد در روزگار مهدى عباسى ٨٣٨٠ متر مربع بود. در اين توسعه درهاى متعددى را در اطراف مسجد گشود و تا قرن‌ها بعد، به همان صورت باقى ماند. | مساحت افزوده شده به مسجد در روزگار مهدى عباسى ٨٣٨٠ متر مربع بود. در اين توسعه درهاى متعددى را در اطراف مسجد گشود و تا قرن‌ها بعد، به همان صورت باقى ماند. | ||
مهدى عباسى در سال ١۶۴ از كاردانان خواست، طرحى تهيه كنند تا مسجد از ناحيه جنوبى نيز وسعت يابد، به طورى كه به صورت تقريبى، مسجد به شكل مربع در آيد به گونه‌اى كه كعبه در ميانه آن قرار گيرد. بدين ترتيب، | مهدى عباسى در سال ١۶۴ از كاردانان خواست، طرحى تهيه كنند تا مسجد از ناحيه جنوبى نيز وسعت يابد، به طورى كه به صورت تقريبى، مسجد به شكل مربع در آيد به گونه‌اى كه كعبه در ميانه آن قرار گيرد. بدين ترتيب، بار دیگر مساحت مسجد به مقدار ۶۵۶٠ متر مربع افزايش يافت و رواق‌هايى در اطراف آن ساخته شد و ستون‌هايى برافراشته گرديد. اين ستون‌ها هنوز بر جاى مانده و كتيبه‌اى كه يادگار دوره مهدى عباسى است، بر آن باقى مانده است. | ||
گفتنى است، به روزگار مهدى عباسى مسجد در سمت مسعى به اندازه‌اى توسعه يافت كه ميان مسجد و مسعى فاصله‌اى نماند؛ با اين حال، بعدها باز در اين محدوده به تدريج خانه‌هايى ساخته شد.<ref>تاريخ مكه، احمد السباعى، ص ١۵٩</ref> | گفتنى است، به روزگار مهدى عباسى مسجد در سمت مسعى به اندازه‌اى توسعه يافت كه ميان مسجد و مسعى فاصله‌اى نماند؛ با اين حال، بعدها باز در اين محدوده به تدريج خانه‌هايى ساخته شد.<ref>تاريخ مكه، احمد السباعى، ص ١۵٩</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۶۲: | ||
=== در دوره سعودى‌ها === | === در دوره سعودى‌ها === | ||
[[پرونده:مسجد-الحرام-قبل-از-توسعه-ملک-فهد.jpg|بندانگشتی|مسجدالحرام قبل از توسعه ملک فهد.<ref>«[https://twitter.com/makkahhistory11/status/1299967917459558402/photo/1 صورتان فريدتان للحرم المكی]»، صفحه مکة التاریخ و الصورة در توییتر.</ref>]] | |||
در سال ١٣۶٨ قمرى، (١٣٢٨ ش) عبدالعزيز سعودى دستور داد تا مسجد را از هر سو توسعه دهند. اين توسعه كه از سال ١٣٧۵ قمرى / ١٣٣۵ ش آغاز شد، مساحت مسجد را تا ١۶٠٨۶١ متر رساند. اين مقدار مساحت، براى جمعيت نمازگزارى بالغ بر سيصد هزار تن در نظر گرفته شد. تعداد درهاى مسجد نيز در اين افزايش تا ۶۴ رسيد. | در سال ١٣۶٨ قمرى، (١٣٢٨ ش) عبدالعزيز سعودى دستور داد تا مسجد را از هر سو توسعه دهند. اين توسعه كه از سال ١٣٧۵ قمرى / ١٣٣۵ ش آغاز شد، مساحت مسجد را تا ١۶٠٨۶١ متر رساند. اين مقدار مساحت، براى جمعيت نمازگزارى بالغ بر سيصد هزار تن در نظر گرفته شد. تعداد درهاى مسجد نيز در اين افزايش تا ۶۴ رسيد. | ||
| خط ۴۳: | خط ۷۳: | ||
به علاوه، اقداماتى اساسى ديگرى مانند بناى زيرزمين، ايجاد يك طبقه روى طبقه همكف و نيز آماده سازى سطح بالاى طبقه نخست براى اقامه نماز، از كارهايى بود كه صورت گرفت. همچنين براى انتقال زائران به طبقه اول و بام آن، افزون بر سرويس پله‌هاى عادى، چندين بالابر برقى در قسمت‌هاى مختلف مسجد نصب گرديد. | به علاوه، اقداماتى اساسى ديگرى مانند بناى زيرزمين، ايجاد يك طبقه روى طبقه همكف و نيز آماده سازى سطح بالاى طبقه نخست براى اقامه نماز، از كارهايى بود كه صورت گرفت. همچنين براى انتقال زائران به طبقه اول و بام آن، افزون بر سرويس پله‌هاى عادى، چندين بالابر برقى در قسمت‌هاى مختلف مسجد نصب گرديد. | ||
جداى از رواق‌هاى افزوده شده، محوطه‌هاى بزرگى در شرق و غرب و جنوب در خارج از مسجد، بدون سقف براى اقامه نماز آماده گرديده است. مساحت تقريبى اين ميادين در شرق بيرون مسعى ۴۶٠٠٠ متر مربع، در جهات ديگر ۴٢٠٠٠ متر مربع وجمعاً ٨٨٠٠٠ متر مربع است.<ref>الكعبة المعظمه و الحرمان الشريفان، ص ٢٠٩</ref> | جداى از رواق‌هاى افزوده شده، محوطه‌هاى بزرگى در شرق و غرب و جنوب در خارج از مسجد، بدون سقف براى اقامه نماز آماده گرديده است. مساحت تقريبى اين ميادين در شرق بيرون مسعى ۴۶٠٠٠ متر مربع، در جهات ديگر ۴٢٠٠٠ متر مربع وجمعاً ٨٨٠٠٠ متر مربع است.<ref>الكعبة المعظمه و الحرمان الشريفان، ص ٢٠٩</ref>[[پرونده:مسجد الحرام ۳.jpeg|بندانگشتی|تصویری از آخرین توسعه‌های مسجد الحرام در دوره [[آل سعود]].]] | ||
== بخش‌ها و بناها == | == بخش‌ها و بناها == | ||
مسجد الحرام دارای بخش‌ها و بناهایی مانند [[کعبه]]، [[حجر الاسود]]، [[حجر اسماعیل]]، [[مقام ابراهیم(ع)]] و [[زمزم]] است. | |||
[[پرونده:مسجد الحرام و مسعی.png|وسط|بی‌قاب|585x585پیکسل|جایگزین=]] | |||
=== کعبه === | === کعبه === | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۳۲: | ||
پيش از توسعه جديد در مسجد الحرام، ميان مسعى و مسجد الحرام فاصله‌اى وجود داشته و حتى بازارى بر پا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعى امتداد يافت و در روزگار ما، حد غربى مسعى به سمت مسجد آخرين حدّ مسجد الحرام به حساب مى‌آيد. طبعا ديوار كوتاه و پهن ميان مسجد الحرام و مسعى، مانند خود مسعى، جزو مسجد نيست. | پيش از توسعه جديد در مسجد الحرام، ميان مسعى و مسجد الحرام فاصله‌اى وجود داشته و حتى بازارى بر پا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعى امتداد يافت و در روزگار ما، حد غربى مسعى به سمت مسجد آخرين حدّ مسجد الحرام به حساب مى‌آيد. طبعا ديوار كوتاه و پهن ميان مسجد الحرام و مسعى، مانند خود مسعى، جزو مسجد نيست. | ||
== درهای مسجد == | === درهای مسجد === | ||
مسجد الحرام در گذر تاريخ و در توسعه‌هايى كه صورت گرفت، داراى درهاى بسيارى شد كه برخى از آنها، در هر دوره، نامى ويژه به خود گرفت. در حال حاضر، مسجد شمار فراوانى در خرد و بزرگ دارد. درهاى خرد اغلب در طرف مسعى است كه نام‌هاى آنها عبارت است از: | مسجد الحرام در گذر تاريخ و در توسعه‌هايى كه صورت گرفت، داراى درهاى بسيارى شد كه برخى از آنها، در هر دوره، نامى ويژه به خود گرفت. در حال حاضر، مسجد شمار فراوانى در خرد و بزرگ دارد. درهاى خرد اغلب در طرف مسعى است كه نام‌هاى آنها عبارت است از: | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۳۹: | ||
گفتنى است كه باب بنى شيبه از اعتبار خاصى برخوردار بوده است؛ زيرا پس از سقوط هُبَل از بام كعبه، آن را در كنار اين در دفن كردند و بنابراين، رفت و آمد موحّدان در اينجا، به معناى كوبيدن بيشتر شرك و بت پرستى است. استحباب ورود از اين در به مسجد به همين دليل است.<ref>كتاب من لايحضره الفقيه، ج ٢، ص ٢٣٨، ش ٢٢٩٢</ref> | گفتنى است كه باب بنى شيبه از اعتبار خاصى برخوردار بوده است؛ زيرا پس از سقوط هُبَل از بام كعبه، آن را در كنار اين در دفن كردند و بنابراين، رفت و آمد موحّدان در اينجا، به معناى كوبيدن بيشتر شرك و بت پرستى است. استحباب ورود از اين در به مسجد به همين دليل است.<ref>كتاب من لايحضره الفقيه، ج ٢، ص ٢٣٨، ش ٢٢٩٢</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[مسجد النبی]] | |||
* [[فهرست مکان‌های مکه]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۵۰: | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 | ||
}} | }} | ||
* «[https://twitter.com/makkahhistory11/status/1299967917459558402/photo/1 صورتان فريدتان للحرم المكی]»، صفحه مکة التاریخ و الصورة در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اوت ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۰ تیر ۱۴۰۱ش. | |||
{{پایان}} | |||
[[رده:مسجدهای مکه]] | |||
[[رده:مکان‌های مرتبط به حج]] | |||