زیارت‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زیارت‌نامه''' متنی است که هنگام زیارت [[امامان شیعه|امامان]] یا [[امامزاده|امامزادگان]] خوانده می‌شود. برخی زیارتنامه‌ها مانند زیارت‌نامه [[حضرت ابوالفضل]] و زیارت‌نامه [[حضرت معصومه]] مأثور هستند یعنی از معصوم نقل شده‌اند و برخی هم غیرمأثورند که توسط عالمان نوشته شده است.

 

زیارتنامه‌ها معمولا ساختار مشابه دارند؛ با سلام آغاز می‌شوند، با عرض ارادت به معصومین و برائت از دشمنان ادامه می‌یابند و با دعا و بیان درخواست‌های دنیوی و اخروی به پایان می‌رسند.

زیارت‌نامه متنی است که هنگام زیارت قبر هریک از [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] یا برخی از [[امامزاده|امامزادگان]] خوانده می‌شود و حاوی سلام و درود زائر نسبت به مدفون در آن مرقدها است.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۹۷؛ فرهنگ عاشورا، ص۲۲۱.</ref>

 

 

برخی زیارت‌نامه‌های مأثور عبارتند از: زیارت امین الله، زیارت جامعه کبیره، جامعه صغیره، [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت اربعین]]، زیارت ناحیه مقدسه، زیارت آل یاسین، زیارت رجبیه، زیارت‌نامه حضرت ابوالفضل و زیارت‌نامه حضرت معصومه.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۱۵ تا ص۱۲۸.</ref>  

برخی زیارت‌نامه‌های غیرمأثور هم عبارت است از مانند زیارت‌نامه [[حضرت عبدالعظیم حسنی]] و زیارت امامزادگان.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۲۹.</ref>

عالمان دین کتاب‌های متعددی به صورت مجموعه‌های زیارات تدوین کرده‌اند که آمیخته‌ای است از زیارت‌های مستند و منقول از معصومین و زیاراتی که انشای علمای بزرگ است. همچنین زیارت‌نامه‌ها در یک سطح از اعتبار نیستند و برخی از سند معتبری برخوردار بوده و بعضی سند معتبری ندارند.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۴۷.</ref>

از منابع اولیه و مهم زیارت‌نامه به کتاب‌هایی مانند [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] اثر ابن قولویه قمی (درگذشت: ۳۶۹ق)، [[کتاب المزار (شیخ مفید)|المزار]] اثر شیخ مفید (درگذشت: ۴۱۳ق)، المزار الکبیر اثر ابن‌مشهدی (درگذشت ۶۱۰ق)، [[المصباح الزائر و جناح المسافر]] از سید بن‌ طاووس (درگذشت: ۶۶۴ق)، المزار اثر شهید اول (درگذشت: ۷۸۶ق)، [[تحفة الزائر|تحفه الزائر]] اثر [[علامه مجلسی]] (درگذشت: ۱۱۱۰ق) و هدیة الزائرین از [[شیخ عباس قمی]] (درگذشت: ۱۳۵۹ق) اشاره شده است.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۰۳ تا ص۱۱۱. «کتابشناسی مزارات»، ص۱۴۰ تا ۱۶۰.</ref>

== ساختار و محتوای زیارت‌نامه‌ها ==

زیارتنامه‌ها ساختار مشابهی دارند. به طور کلی زیارتنامه‌ها با [[اذن دخول]] یا سلام آغاز می‌شود و با [[صلوات]] بر [[حضرت محمد (ص)|محمد]] و آل محمد یا معصومی که زیارت می‌شود و نیز عرض ارادت و محبت به ساحت معصومان و ابراز خشم و دشمنی نسبت به دشمنان [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] ادامه می‌باید. در نهایت با دعا و بیان درخواست‌های دنیوی و اخروی به پایان می‌رسد.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۴۰.</ref>

محتوای زیارتنامه‌های اهل‌بیت نیز دربردارنده معارف دینی مانند مباحث خداشناسی و توحید،<ref>«جایگاه توحید در زیارتنامه‌های اهل‌بیت علیهم السلام»، ص۱۰۷.</ref> نبوت و امام‌شناسی هستند.<ref>مزارها و زیارتنامه‌ها، ص۱۶۸ تا ۱۷۴؛ فرهنگ عاشورا، ص۲۲۱.</ref>

== زیارت‌نامه‌های مکه و مدینه ==

برای زیارت برخی از مکان‌های مقدس و مزارهای شهر‌های [[مکه]] و [[مدینه]] زیارت‌نامه‌هایی وجود دارد.

از جمله زیارت‌نامه‌های مزارهای مکه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* [[زیارت‌نامه‌های مکه#مسجد الحرام|زیارت‌نامه هاجر و اسماعیل]]

* [[زیارت‌نامه‌های مکه#قبرستان ابوطالب|زیارت‌نامه قبرهای قبرستان ابوطالب از جمله قبرهای منسوب به عبدالمطلب، حضرت خدیجه و ابوطالب]]

از جمله  زیارت‌نامه‌های مزارهای مدینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:‌

* [[زیارت‌نامه‌های پیامبر(ص)]]

* [[زیارت‌نامه‌های بقیع|زیارت‌نامه‌های قبرهای بقیع]]

* [[زیارت‌نامه‌های مدینه|زیارت‌نامه عبدالله بن عبدالمطلب (پدر پیامبر اسلام)]]

* [[زیارت‌نامه‌های مدینه|زیارت‌نامه حمزه و شهدای احد]]

{{پایان}}

* '''«جایگاه توحید در زیارتنامه‌های اهل‌بیت علیهم السلام»'''، کاظمی، محمد، سراج منیر، شماره ۵، بهار ۱۳۹۱ش.