احمد تامسون
احمد تامسون وکیل انگلیسی مسافر مکه در سال‌های 1977 و 2001م. و نگارنده سفرنامه حج است.
 | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| زادروز | سال ۱۹۵۰م. |
| زادگاه | ردزیای شمالی (زامبیای کنونی) |
| دین | مسیحیت، اسلام |
| مذهب | مذهب مالکی |
| منصب | وکیل |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| تالیفات | کتاب Dajjal: The king who has no clothes، تاریخ اسلام در اسپانیا، The difficult journey (سفر سخت) و The way back (راه بازگشت)، سفرنامه حج |
نام تامسون پیش از گرایش به اسلام، مارتین تامسون بود. او از مسیحیانی است که تحت تاثیر شیخ عبدالقادر صوفی به دین اسلام گرویده و دارای مذهب مالکی با گرایش صوفیانه است. وی چندین کتاب درباره اسلام نگاشته و به خاطر تجربه عملی اسلام تصمیم به سفر حج می‌گیرد و ضمن این سفر گزارشات خود را اماکن مهم تاریخی مکه و مدینه و طول سفرش را به نگارش درآورده است.
وی خاطرات سفر پرماجرای خود را که هفت ماه به درازا انجامید در دو کتاب نگاشته است؛ بخش نخست سفر حج او از آغاز تا پایان اعمال و مناسک حج، در کتاب اول؛ و بخش دوم از پایان اعمال حج تا بازگشت به انگلستان است.
تولد و تحصیل ویرایش
احمد تامسون (Ahmad Thomson) که پیش از گرایش به اسلام مارتین تامسون (MartinThomson) شناخته می‌شد، به سال 1950م. در ردزیای شمالی (زامبیای کنونی) در خانواده مسیحی انگلیسی زاده شد. پدرش کارمند اداره مستعمرات بریتانیا بود.[۱] تا 16 سالگی همراه خانواده‌اش در ردزیا سکونت داشت. سپس در سال 1966م. او را به مدرسه‌ای در انگلستان فرستادند و پس از اتمام دوران مدرسه در دانشگاه در رشته حقوق تحصیل کرد و به منصب وکالت رسید.[۲]
مسلمان‌شدن ویرایش
در سال 1973م. تحت تاثیر شیخ عبدالقادر صوفی مرابط[۳] یا Ian Dallas که به سال1930م. در اسکاتلند زاده شده و مؤسس جنبش جهانی مرابطین و از شیوخ صوفیه بود، به دین اسلام گروید.[۴] احمد تامسون دارای مذهب مالکی با گرایش صوفیانه است و در سراسر کتابش این گرایش دیده می‌شود.[۵] تامسون از اعضا و مؤسسان انجمن وکلای مسلمان انگلستان[۶]و رئیس دفاتر واین[۷] (wynne chamber) است که با هدف ارائه مشاوره به مسلمانان انگلستان در قلمرو مسائل حقوقی اسلام و حقوق مدنی انگلستان تاسیس شده است.
وی چندین کتاب در موضوع اسلام نگاشته است؛ از جمله کتاب Dajjal: The king who has no clothes که انتشارات المعی برگردان فارسی آن را با عنوان دجال پادشاه بی‌تاج و تخت منتشر کرده است.[۸]
انگیزه سفر ویرایش
تامسون مشغول نوشتن کتابی درباره تاریخ اسلام در اسپانیا (اندلس) بود که تحت تاثیر شیخ عبدالقادر، تصمیم به سفر حج گرفت. او در آغاز کتاب می‌گوید که از نوشتن خسته شده است و می‌خواهد اسلام را در عمل تجربه کند. از این‌رو، به سرعت نگارش کتاب را به پایان می‌برد و آماده سفر می‌شود. نخست تصمیم می‌گیرد پیاده به سفر حج رود؛ ولی دوستش عبدالقادر به دلیل نزدیک بودن ایام حج، وی را از این کار بازمی‌دارد. از آن‌جا که وی هزینه کافی برای این سفر نداشته، با تـاسی به حدیثی از پیامبر(ص)، بر خدا توکل می‌کند و راهی سفر می‌شود.[۹] او و همراهانش در طول راه بارها با مشکل مالی رو به رو می‌شوند، ولی با کمک مسلمانان به راه خود ادامه می‌دهند.[۱۰]
گزارش سفر حج ویرایش
تامسون گزارشات خود از سفر حج را بیان داشته است.
آغاز سفر ویرایش
تامسون در تابستان سال 1977م. همراه دو تن از دوستانش که از مریدان شیخ عبدالقادر صوفی بودند، سفر حج را آغاز کرد. نویسنده که تازه‌مسلمان بوده و درباره اسلام آگاهی‌های چندان نداشته است، افزون بر انجام مناسک حج، در پی کسب تجربه و شناخت عملی از اسلام و مسلمانان بوده است.
تامسون در این سفر از کشورهای یونان، مصر و سودان گذشته[۱۱] و در هر شهر از مکان‌های تاریخی و مذهبی دیدار کرده است. ماه رمضان را در خارطوم، در زاویه‌های صوفیه سپری کرده و همراه دراویش روزه گرفته است.
او به صراحت از وهابیت نام نمی‌برد، اما گاه از عقاید سختگیرانه وهابیان انتقاد می‌کند. هنگام زیارت شهدای بدر که وهابیان مانع ورود زنان به منطقه قبور شهدا می‌شوند، تامسون و دوستش دچار شگفتی می‌شوند و بر این باورند که این رفتار وهابیان هیچ توجیهی از قرآن و سنت ندارد.[۱۲] نیز هنگامی که می‌شنود آنان درخت خرمایی را به این بهانه بریده‌اند که منسوب به پیامبر(ص) است و شاید احترام به آن باعث رواج بت‌پرستی شود، این کار را نکوهش و تمسخر می‌کند. [۱۳]
حضور در مکه ویرایش
با این‌که تامسون در اروپا رشد کرده و مدتی کوتاه از مسلمان شدنش می‌گذشته، به سرعت با فرهنگ و زندگی مسلمانان در کشورهای فقیر افریقایی مانوس شده و سختی‌هایی مانند بی‌پولی و خوابیدن در زوایای صوفیه یا گوشه مسجد و هم‌غذا شدن با مسلمانان فقیر و نیز مشکلات بهداشتی آن زمان، مایه آزار وی نشده و بر خلاف سفرنامه نویسان مشابه، از آن‌ها یاد نکرده است. آن‌چه بیشتر برای وی نمود یافته، اخلاق نیک و مهمان‌نوازی مسلمانان بوده است.
تامسون پس از دو ماه اقامت در خارطوم، با هواپیما به جده رفته و بی درنگ شبانه راهی مکه شده و هنگام اذان صبح روز هشتم ذی‌حجه به آن شهر رسیده است. شرح وی از روزهای حضورش در مکه و اعمال حج، بسیار احساسی و آمیخته به مضامین لطیف و عرفانی است.[۱۴] او این سفر را در عمیق شدن فهمش از اسلام بسیار مؤثر می‌داند و در جایی اشاره می‌کند: «هنگامی که مسلمان شدم، از حج چیزی نمی‌دانستم و معنای آن را درنمی یافتم و هیچ انگیزه‌ای برای ادای آن نداشتم. اما اکنون که اعمال حج را آغاز کرده‌ام، معنای آن را درک می‌کنم و برایم روشن شده است که حج از معقول‌ترین کارها در جهان است.» [۱۵]
در یکی از روزهای حضور وی در مکه، هنگامی که او و همراهانش پس از طواف به خانه بازمی‌گردند، درمی‌یابند که پول یکی از همراهان در حین طواف به سرقت رفته است. آنان شگفت‌زده می‌شوند که چگونه کسی در این هنگام برای دزدی به حرم الهی می‌آید.[۱۶]
حضور در مدینه ویرایش
تامسون و همراهانش پس از ادای اعمال و مناسک حج، رهسپار مدینه می‌شوند. گزارش سفر از این مرحله تا هنگام بازگشت به لندن، در کتاب دوم یعنی The way back آمده است. او در حرکت به سوی مدینه، از بدر دیدار می‌کند. وصف او از نبرد بدر خواندنی است.[۱۷] وی بیشتر مدت اقامت خویش در مدینه را به زیارت قبر پیامبر(ص)، قرائت قرآن و دعا و ذکر و نماز،[۱۸] و خواندن دیوان شیخ محمد بن الحبیب در روضه مشرفه می‌گذراند.[۱۹] او گزارشی کوتاه از زیارت قبور عمر و ابوبکر آورده است. آن‌گونه که در کتاب آمده، وی فقط یک بار به قبرستان بقیع می‌رود و آن را مکانی می‌شمرد که بسیاری از اصحاب و خاندان و تابعان پیامبر در آن مدفونند[۲۰] اما به مدفون بودن چهار تن از امامان شیعه و عثمان بن عفان در آن‌جا اشاره نمی‌کند.
گزارش مکان‌های تاریخی ویرایش
نویسنده از مکان‌های مهم تاریخی مانند مسجد قبا و محل نبرد خندق و مسجد قبلتین دیدار می‌کند و درباره هر یک از این مکان‌ها تاریخچه‌ای می‌آورد.[۲۱] نیز دو بار برای دیدن منطقه احد و زیارت شهدای نبرد احد به آن جا می‌رود که یک بار آن با پای پیاده راه می‌سپارد.[۲۲] همچنین از دانشگاه مدینه که بیرون از شهر قرار داشته، دیدار می‌کند و یک شب را در خوابگاه دانشجویان می‌گذراند.[۲۳]
مسیر بازگشت ویرایش
تامسون پس از پایان سفرش راهی کشور اردن می‌شود[۲۴] تا از آن‌جا به اروپا رود. وی در طول این مسیر، از محل نبرد تبوک دیدار می‌کند.[۲۵] در برگشت به لندن، از کشورهای اردن (امان)، سوریه (دمشق، حمص، حلب)، ترکیه (آدانا، ارقلی، کنیا، کوتاهایا، استامبول)، یونان (آتن، پاترا)، ایتالیا (باری، رم)، و فرانسه (چالن، پاریس، بیوایس، کالی، دور) گذشته و سرانجام در زمستان وارد لندن شده است. بیش از دو سوم کتاب به گزارش این مسیر اختصاص دارد. وی به سال 2001م. نیز به زیارت خانه خدا رفت.
کتابشناسی ویرایش
وی خاطرات سفر پرماجرای خود را که هفت ماه به درازا انجامید و بیشتر آن از راه زمینی صورت پذیرفت، در دو کتاب با نام های The difficult journey (سفر سخت) و The way back (راه بازگشت) نگاشته است. بخش نخست سفر حج او از آغاز تا پایان اعمال و مناسک حج، در کتاب اول؛ و بخش دوم از پایان اعمال حج تا بازگشت به انگلستان، در کتاب دوم آمده است. سفرنامه تامسون به سال 1994م. در دو جلد با دو عنوان The difficult journey در 323 صفحه و The way back در 259 صفحه و قطع رقعی در انتشارات طاها (Ta-Ha publisher ltd) در لندن به چاپ رسیده است. او در این دو کتاب به وصف تجارب خود در طول سفر و مکان‌ها و مردمی می‌پردازد که دیده است.
بیش از دو سوم کتاب به شرح مسیر از لندن تا مکه اختصاص دارد و کمتر از یک سوم آن به وصف شهر مکه، مکان‌های مقدس آن و مناسک حج می‌پردازد.
مطالب کتاب، برداشت‌های شخصی نویسنده است که بخشی از آن به بیان حوادث و بخش دیگر به احوال و احساسات درونی وی اختصاص دارد. بخش اخیر بیشتر مربوط به ایام حج و حضور او در مکه است. فصل‌های هر دو کتاب بر پایه نام شهرها و اماکنی که وی در این سفر به آن‌ها رفته، نام‌گذاری شده است. [۲۶]
کتاب دارای بافت اسلامی و با اصطلاحات عربی و اسلامی همراه است. از این‌رو، در پایان کتاب فرهنگی مفصل از اصطلاحات عربی و اسلامی آمده تا برای غیر مسلمانان قابل فهم باشد.[۲۷] تامسون هرگاه موضوعی را یاد می‌کند که با قرآن ارتباط دارد یا قرآن به آن اشاره کرده است، آیه و ترجمه انگلیسی آن را آورده[۲۸] و در نقل روایات، به کتاب الموطا مالک بن انس بسیار استناد نموده[۲۹] و گاه از شعر نیز بهره برده است.[۳۰]
پانویس ویرایش
- ↑ Jesus prophet of Islam، p 335.
- ↑ http://www.gatewaytodivinemercy.com/hajj-ahmad-thomson.html.
- ↑ http://www.gatewaytodivinemercy.com/hajj-ahmad-thomson.html.
- ↑ salafimanhaj.com/pdf/Al-MuraabitoonMovement. pdf.
- ↑ The way back، p60،83،243.
- ↑ http://www.gatewaytodivinemercy.com/hajj-ahmad-thomson.html.
- ↑ http://www.wynnechambers.co.uk/aboutus.php.
- ↑ http://www.ketab.ir/bookview.aspx?bookid=1525187.
- ↑ جمهرة الرحلات، احمد محمد محمود، ج2، ص100.
- ↑ The Muslim world vol 89، p70.
- ↑ جمهرة الرحلات، احمد محمد محمود، ج2، ص100.
- ↑ The way back، p10.
- ↑ The way back، p43.
- ↑ جمهرة الرحلات، احمد محمد محمود، ج2، ص107.
- ↑ جمهرة الرحلات، احمد محمد محمود، ج2، ص108.
- ↑ جمهرة الرحلات، احمد محمد محمود، ج2، ص109.
- ↑ The way back، p9.
- ↑ The way back، p51-53.
- ↑ The way back، p65.
- ↑ The way back، p22.
- ↑ The way back، p27-29.
- ↑ The way back، p23،34.
- ↑ The way back، p31.
- ↑ The way back، p77.
- ↑ The way back، p71.
- ↑ http://www.thecitycircle.com
- ↑ The way back، p210.
- ↑ The way back، p3،9،10،18،2021،60.
- ↑ The way back، p11،12،14،21،24،25.
- ↑ The way back، p19،51-59.
منابع ویرایش
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل احمد تامسون.
- جمهرة الرحلات: احمد محمد محمود، الدار السعودیه، 1431ق.
Thomson Ahmad- The difficult journey-Ta Ha ltd – London 1994.
Thomson Ahmad، The way back، Ta-Ha ltd، London 1994.
Thomson Ahmad Muhammad Ata’ur-rahim AJesus prophet of Islam -Ta Ha ltd London 1995./www.starnostar.com.
www.gatewaytodivinemercy.com.