امام خمینی: اگر نیت کند حج تمتع را و لبیکهای واجب را به طوری که در احرام عمره ذکر شد بگوید، محرم میشود و لازم نیست قصد کند احرام بستن را و همچنین لازم نیست قصد کند ترک محرمات را، چنانکه در احرام عمره گذشت. [م938 ۱]
آیتالله سیستانی: در عبادت معتبر است که برای تذلّل و کرنش در پیشگاه خداوند انجام داده شود؛ خواه اطاعت صدق کند یا نکند.
روش احرام
مسئله 940
امام خمینی: کیفیت احرام بستن و لبیک گفتن همان نحو است که در احرام عمره ذکر شد.
مراجع دیگر:
محرمات احرام حج
مسئله 941
امام خمینی: تمام چیزهایی که در محرمات احرام بیان شد، در این احرام هم حرام است و آنچه کفاره داشت کفاره دارد، به همان ترتیب.
مراجع دیگر:
وقت احرام حج
مسئله 942
امام خمینی: وقت احرام موسّع است و تا وقتی که بتواند بعد از احرام به وقوف اختیاری عرفه برسد، میتواند تأخیر بیندازد و از آن وقت نمیتواند عقب بیندازد. [م942 ۱]
آیتالله بهجت: اگر خارج از حرم و مکه و میقات شد و عود نمود در غیر ماه احرام اولی، پس محتاج به احرام عمره است و عمره ثانیه را عمره تمتع قرار میدهد و لازمه آن، عدم ترتّب حکم متمتع بها بر عمره سابقه است و احتیاج آن به طواف نساء موافق با احتیاط است.
آیتالله تبریزی: اگر از میقات گذشته و در ماهی که عمره را انجام داده بود برنگشته باشد، باید دوباره محرم شود و عمره را به جا آورد و همان عمره تمتع او محسوب میشود و برای عمره سابق احتیاطا طواف نساء به جا آورد.
آیتالله خامنهای: اگر بعد از انجام عمره تمتع از شهر مکه بدون احرام خارج شود، پس اگر در همان ماهی که عمره انجام داده به مکه برگردد، نیاز به تجدید احرام برای ورود به شهر مکه ندارد، ولی اگر در ماه بعد از ماه انجام عمره به مکه برگردد، مثل اینکه عمره را در ذیقعده انجام دهد و خارج شود، و در ماه ذیحجه به مکه برگردد و یا در ذیقعده عمره انجام دهد و ذیالحجه خارج شده و مجدداً برگردد واجب است با احرام جدید برای عمره جهت دخول مکه مُحرم شود، و عمره تمتع وی که متصل به حج میشود همین عمرة تمتع دوم خواهد بود. و اگر مجدداً محرم نشود و عمره دوم را انجام ندهد حج تمتع وی صحیح نیست و احرام عمره تمتع جدید باید از یکی از مواقیت خمسه باشد.
آیتالله خویی: اگر از میقاتها گذشت و در ماهی که عمره را انجام داده بوده برنگشته باشد، اعاده عمره لازم است، ولی اگر قبل از گذشت ماهی که عمره را انجام داده باشد اعاده عمره لازم نیست.
آیتالله زنجانی: چون بدون نیاز و عذر از مکه و حوالی آن خارج شده عمره تمتعش باطل میشود.
آیتالله سبحانی: اگر در غیر ماهی که عمره انجام داده برگردد باید با احرام جدید وارد شود و عمره دوم او عمره تمتع است و محتمل است که عمره اول او به عمره دوم تبدیل شده باشد بنابراین احتیاطاً طواف نساء با نماز آن را به عنوان ما فی الذمه بیاورد.
آیتالله سیستانی: اگر در ماه بعد وارد شود و دوباره نخواهد بیرون برود و در ماه بعد از آن وارد شود، باید با عمره تمتع وارد شود و اگر باز هم بخواهد خارج شود و در ماه بعد وارد شود، باید با عمره مفرده وارد شود؛ مانند اینکه در ماه شوال عمره تمتع انجام داده و خارج شده و در ماه ذیقعده وارد شده و باز هم میخواهد خارج شود و ماه ذیحجه وارد شود در این صورت عمره ماه ذیقعده او باید عمره مفرده باشد.
آیتالله صافی، آیتالله گلپایگانی: اگر در همان ماهی که محرم به عمره تمتع شده و عمره را انجام داده از مکه بیرون رفتند و در همان ماه برگشتند، احرام لازم نیست و اگر یک ماه فاصله شده، باید مجدداً برای عمره تمتع محرم شود و عمره اولی، مفرده میشود و اگر یک ماه فاصله نشده، ولی در غیر ماهی که محرم به عمره تمتع شده بود، دوباره به مکه وارد میشود، احتیاطاً برای عمره تمتع دوباره محرم شود.
آیتالله فاضل: مگر آنکه در ماه بعد وارد مکه شود، که در این صورت باید مجدداً عمره تمتع به جا آورد و بعد محرم به احرام حج تمتع بشود و عمره اول فاسد شده است، و اگر مجدداً محرم نشود حج تمتع او نیز باطل میشود.
آیتالله مکارم: اگر در همان ماه قمری برگردد چیزی بر او نیست ولی اگر در ماه بعد برگردد و از میقات هم گذشته باشد (مثلاً در ذیقعده به مدینه رفت و در ذیحجه برگشت) باید دوباره محرم شود و عمره به جا آورد و همان عمره تمتع او حساب میشود و برای عمره سابق احتیاطاً طواف نساء به جا آورد.
آیتالله خامنهای: بهترین زمان احرام بستن، هنگام زوال (ظهر) روز ترویه (هشتم ذیحجه) است.
آیتالله زنجانی: بلکه احوط استحبابی آن است که از روز ترویه به تأخیر نیندازد.
آیتالله صافی: و پیش از روز ترویه نیز احرام بستن جایز است و احتیاط آن است که بیشتر از سه روز پیش از ترویه احرام نبندد؛ چنانکه احتیاط آن است که اگر محرم شده، پیش از روز ترویه از مکه خارج نشود.
آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، صافی: بنا بر احتیاط احرام حج باید از مکه قدیم باشد.
آیتالله خامنهای:میقات احرام حج تمتع، مکه مکرمه است، و بهتر آن است که برای حج تمتع از مسجدالحرام مُحرم شود، و مُحرم شدن در همه جای مکه، حتی بافت جدید شهر، صحیح است، اما احوط آن است که در مناطق قدیمی آن مُحرم شود، و در صورتی که شک کند که محلی جزء شهر است یا نه، مُحرم شدن در آن محل صحیح نیست.
آیتالله سبحانی: از نقاطی از شهر مکه که به علت توسعه خارج حرم واقع شده، نباید احرام ببندد.
آیتالله سیستانی: و احوط و اولی احرام بستن از مکه قدیم است که در زمان رسول الله بوده است، اگرچه اظهر جواز احرام بستن از قسمتهای جدید شهر است، مگر قسمتهایی که بیرون حرم باشد.
آیتالله مکارم: ولی از بیرون حرم (مانند مناطقی که بعد از مسجد تنعیم است و اکنون جزو مکه شده) خالی از اشکال نیست.
آیتالله فاضل، آیتالله نوری: در مسجد یا در مقام ابراهیم.
آیتالله مکارم: مستحب است در مسجدالحرام احرام ببندد.
در صورت انجام ندادن احرام
مسئله 947
امام خمینی: اگر فراموش کند احرام بستن را و بیرون رود به منا و عرفات، واجب است برگردد به مکه و احرام ببندد و اگر ممکن نشد به واسطه تنگی وقت یا عذر دیگر، از همان جا که هست مُحرم شود. [م947 ۱]
آیتالله زنجانی: و همچنین است اگر برگشتن به مکه برایش مشقت داشته باشد؛ البته این در صورتی است که به عرفات نرسیده باشد، اما اگر در عرفات یادش بیاید میتواند در همان جا محرم شود و باید قبل یا بعد از تلبیه بگوید: «أللَّهُمَّ عَلى کتابِک وَ سُنَّةِ نَبِیک» و احتیاط مستحب آن است که در این صورت نیز اگر میتواند به مکه برگردد و از آنجا محرم شود و اگر بعد از عرفات و قبل از حلق یا تقصیر نیز یادش بیاید همینگونه عمل کند و اگر بعد از حلق و تقصیر بفهمد حجش بیتردید صحیح است و این حج در تمام صورتها کفایت از حجة الاسلام میکند مگر صورت سوم (که بعد از عرفات یادش بیاید) که کفایت نمیکند.
آیتالله سبحانی: اگر بازگشت غیر ممکن یا حرجی باشد در همان نقطهای که متوجه شد محرم میشود اگرچه آن نقطه عرفات باشد و پس از لبیک بگوید «اللهم على کتابک و سنة نبیک» و اگر در مشعر به خاطر آورد، در همان جا محرم میشود و خوب است جمله یاد شده را نیز بگوید. حکم خروج بدون احرام از روی ندانستن مسئله نیز همین است.
آیتالله صافی، آیتالله گلپایگانی:احتیاط آن است که هر قدر میتواند برگردد و اگر نتوانست برگردد واجب است از همان جا که هست محرم شود.
آیتالله مکارم: در عرفات یا مشعر یا منا، قبل از رمی جمرات و ذبح، ولی اگر بعد از آن متوجه شود وقت احرام گذشته و حجش صحیح است.
مسئله 948
امام خمینی: اگر یادش نیاید که احرام نبسته، مگر بعد از تمامی اعمال، حجش صحیح است ظاهراً و احتیاط مستحب آن است که اگر یادش آمد، بعد از وقوف به عرفات و مشعر یا قبل از فارغ شدن از اعمال ، [م948 ۱] تمام کند حج را و در سال بعد اعاده کند . [م948 ۲]
آیتالله بهجت، آیتالله نوری:احرام ببندد و تمام کند حج را.
آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: اگر بعد از وقوف به عرفات یادش بیاید یا حکم را یاد بگیرد، باید از جایی که هست احرام ببندد، هرچند متمکن از بازگشت به مکه و احرام از مکه باشد.
آیتالله زنجانی: و همچنین است اگر برگشتن به مکه برایش مشقت داشته باشد؛ البته این در صورتی است که به عرفات نرسیده باشد، اما اگر در عرفات یادش بیاید میتواند در همان جا محرم شود و باید قبل یا بعد از تلبیه بگوید: «أللَّهُمَّ عَلى کتابِک وَ سُنَّةِ نَبِیک» و احتیاط مستحب آن است که در این صورت نیز اگر میتواند به مکه برگردد و از آنجا محرم شود و اگر بعد از عرفات و قبل از حلق یا تقصیر نیز یادش بیاید همینگونه عمل کند و اگر بعد از حلق و تقصیر بفهمد حجش بیتردید صحیح است و این حج در تمام صورتها کفایت از حجة الاسلام میکند مگر صورت سوم (که بعد از عرفات یادش بیاید) که کفایت نمیکند.
آیتالله سبحانی، آیتالله فاضل: فوراً همان جا محرم شود و حج را تمام کند و احتیاط مستحب آن است که سال آینده دوباره به جا آورد.
آیتالله صافی، آیتالله گلپایگانی: فوراً همان جا محرم شود و حج را تمام کند و احتیاط آن است که سال آینده دوباره به جا آورد، اگرچه بعید نیست جواز اکتفا به حج اول.
آیتالله زنجانی: اگر از روی علم و عمد، احرام حج را ترک کند تا وقتی که نتواند محرم شده و قبل از غروب روز نهم، عرفات را درک کند حجش باطل است.
آیتالله سیستانی: اگر ترک کند احرام را از روی علم و عمد تا زمان فوت وقوف اختیاری عرفات، حجش باطل است و اگر به مقدار رکن درک کند، حجش صحیح است گرچه گناه کرده است.
استفتائات
مسئله 951
امام خمینی: سئوال: فاصله بعضی از محلات جدید الاحداث مکه تا مسجدالحرام بیش از 18 کیلومتر است و شاید عرفاً از «توابع» مکه حساب شوند نه اینکه «جزو» مکه باشند؛ چرا که تابلوهای راهنمایی با فلش، جهت مکه را مشخص نمودهاند، با این کیفیت آیا میتوان برای حج در محلات فوق الذکر محرم شد؟
جواب: اگر از محلات مکه است مانع ندارد [م951 ۱] و اگر از محلات آن نیست یا مورد شک است کفایت نمیکند.
امام خمینی: سئوال: اشخاص معذوری که میتوانند اعمال مکه را بر وقوفین مقدم بدارند، اگر جهلاً بدون احرام، اعمال مکه را قبل از وقوفین انجام دادند، چه صورتی دارد؟
جواب: کفایت نمیکند [م952 ۱] و باید یا قبل از وقوفین آنها را با احرام اعاده کنند یا بعد از وقوفین و اعمال آنها را به جا آورند.
آیتالله بهجت: به آن اکتفا نکند و احتیاطاً طواف و نماز و سعی را اعاده کند.
آیتالله مکارم: بنا بر احتیاط واجب.
مسئله 953
امام خمینی: سئوال: حاجی در عرفات یا منا فهمید که در احرامِ حج، تلبیه نگفته است، آیا در لحظه التفات، تلبیه کافی است و تکلیف او چیست؟
جواب: اگر میتواند به مکه برود و محرم شود و بقیه اعمال را ـ که باید با احرام انجام دهد ـ به جا آورد، باید چنین کند و اگر ممکن نیست، همان جا لبیک بگوید و اگر بعد از تقصیر یا حلق متذکر شده، عملش صحیح است و لازم نیست لبیک بگوید. [م953 ۱]
آیتالله زنجانی: و همچنین است اگر برگشتن به مکه برایش مشقت داشته باشد؛ البته این در صورتی است که به عرفات نرسیده باشد، اما اگر در عرفات یادش بیاید میتواند در همان جا محرم شود و باید قبل یا بعد از تلبیه بگوید: «أللَّهُمَّ عَلى کتابِک وَ سُنَّةِ نَبِیک» و احتیاط مستحب آن است که در این صورت نیز اگر میتواند به مکه برگردد و از آنجا محرم شود و اگر بعد از عرفات و قبل از حلق یا تقصیر نیز یادش بیاید همینگونه عمل کند و اگر بعد از حلق و تقصیر بفهمد حجش بیتردید صحیح است و این حج در تمام صورتها کفایت از حجة الاسلام میکند مگر صورت سوم (که بعد از عرفات یادش بیاید) که کفایت نمیکند.
آیتالله سبحانی: اگر بازگشت غیر ممکن یا حرجی باشد در همان نقطهای که متوجه شد محرم میشود اگرچه آن نقطه عرفات باشد و پس از لبیک بگوید «اللهم على کتابک و سنة نبیک» و اگر در مشعر به خاطر آورد، در همان جا محرم میشود و خوب است جمله یاد شده را نیز بگوید. حکم خروج بدون احرام از روی ندانستن مسئله نیز همین است.
آیتالله صافی، آیتالله گلپایگانی: احتیاط آن است که هر قدر میتواند برگردد و اگر نتوانست برگردد واجب است از همان جا که هست محرم شود.
آیتالله مکارم: در عرفات یا مشعر یا منا، قبل از رمی جمرات و ذبح، ولی اگر بعد از آن متوجه شود وقت احرام گذشته و حجش صحیح است.
به ذیل مسئله 948 مراجعه شود.
مسئله 954
امام خمینی: سئوال: شهر مکه را چند رشته کوههای طولانی و مرتفع فرا گرفته و هر دو جانب کوه ساختمان شده است، گاهی چند کیلومتر باید از اینجانب کوه رفت تا به جانب دیگر رسید و ساکنین احد الجانبین، جدای از جانب دیگرند؛ مثل شعب بنیعامر که نزدیک مسجدالحرام است و عزیزیه که 9 کیلومتر یا بیشتر در جانب دیگر است و به حسب مسامحه عرفی، به همه این قطعات مکه گفته میشود، آیا احرام حج تمتع از تمام این نقاط و نقاط مشابه صحیح است یا نه؟
جواب: اگر در مکه است، احرام حج از آنجا صحیح است، هرچند از ساختمانهای جدید الإحداث باشد. [م954 ۱]
مستحبات احرام حج تا وقوف به عرفات
امام خمینی: مستحبات احرام حج تا وقوف به عرفات [م* ۱]
مراجع دیگر:
مسئله 955
امام خمینی: اموری که در احرام عمره مستحب بود، در احرام حج نیز مستحب است و پس از اینکه شخص، احرام بسته و از مکه بیرون آمد، همین که بر ابطح مشرِف شود به آواز بلند تلبیه بگوید و چون متوجه منا شود بگوید: «أَللَّهُمَّ اِيّاکَ أَرْجُو وَاِيّاکَ أَدْعُو فَبَلِّغْنی أمَلِی وَأصْلِحْ لی عَمَلی».
و با تن و دل آرام با تسبیح و ذکر حق تعالی برود و چون به منا رسید بگوید: «اَلحَمْدُ للهِ الَّذی أقْدَمَنِیها صالِحاً فی عافِيَة وَبَلَّغَنی هذا المَکانِ».
پس بگوید: «أَللَّهُمَّ هذِهِ مِنی وَهِيَ مِمّا مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ المَناسِک فَأَسْأَلُکَ أنْ تَمُنَّ عَلَيَّ بِما مَنَنْتَ عَلى أَنْبِیائِکَ فَإنَّما أَنَا عَبْدُکَ وَفی قَبْضَتِکَ».
و مستحب است [م955 ۱] شب عرفه را در منا بوده و به اطاعت الهی مشغول باشد و بهتر آن است که عبادات و خصوصاً نمازها را در مسجد خِیف به جا آورد و چون نماز صبح را خواند تا طلوع آفتاب تعقیب گفته پس به عرفات روانه شود و اگر خواسته باشد بعد از طلوع صبح روانه شود مانعی ندارد، ولی سنت [م955 ۲] آن است که تا آفتاب طلوع نکرده از وادی مُحَسِّر رد نشود و روانه شدن پیش از صبح مکروه [م955 ۳] است و چون به عرفات متوجه شود این دعا را بخواند:
«أَللَّهُمَّ اِلَيْکَ صَمَدْتُ وَاِيّاکَ اعْتَمَدْتُ وَوَجْهَکَ أَرَدْتُ أَسْأَلُکَ أنْ تُبارِکَ لِی فی رِحْلَتی وَأنْ تَقْضِيَ لِی حاجَتی وَأنْ تَجْعَلَنی مِمَّنْ تُباهی بِهِ اليَوْمَ مَنْ هُوَ أفْضَلُ مِنّی».
آیتالله مکارم: انجام بعضی از این مستحبات در حال حاضر ممکن نیست یا مشکل است، بنابراین نباید اصراری بر آن داشته باشد و دردسر برای خود و دیگران ایجاد کند، هرگاه نیتش انجام آن باشد خداوند به فضل خود به او ثواب میدهد.
آیتالله صافی، آیتالله گلپایگانی: بلکه خلاف احتیاط است مگر از جهت ضرورتی مثل بیمار و یا خائف از ازدحام.
استفتائات احرام
مسئله 291
امام خمینی: سئوال: کسی در وقت احرام این طور قصد میکند: محرم میشوم یا احرام میبندم، برای عمره تمتع یا غیر آن، با توجه به این مسئله که فرمودهاید نیت احرام لازم نیست، بلکه ممکن نیست، این احرام چه صورت دارد؟
جواب: به احرام ضرر نمیزند هرچند قصد احرام لازم نیست [م291 ۱] و احرام امر قصدی نیست، بلکه اگر شخص به قصد حج یا عمره تلبیه بگوید محرم میشود هرچند قصد احرام نکند.
آیات عظام بهجت، صافی، گلپایگانی، مکارم: لازم است و تفصیل این مسئله در ذیل بحث نیت در واجبات احرام گذشت.
آیتالله تبریزى، آیتالله خویی: همین که به قصد عمره و یا حج تمتع تلبیه واجب را گفت، محرم میشود و قصد احرام، همین است.
آیتالله نوری: قصد احرام به این است که قصد احرام حج یا عمره کند و لازم است که احرام را به این قصد انجام دهد.
مسئله 292
امام خمینی: سئوال: زنی قبل از احرام برای عمره تمتع، میدانست که عادت ماهانه او ده روز است و قبل از احرام حج، اعمال عمره تمتع را نمیتواند انجام دهد، مع ذلک، نیت عمره تمتع کرد، آیا در برگرداندن نیت احرام عمره تمتع به حج اِفراد، باید چه کند؟
جواب: نیت را به حج افراد برگرداند [م292 ۱] و اشکال ندارد، بلی اگر با التفات به اینکه نمیتواند عمره تمتع را انجام دهد و اگر انجام دهد صحیح نیست به نیت عمره تمتع محرم شود، صحت این احرام، بلکه حصولِ جدّ به آن، محل اشکال است.
آیتالله بهجت: در صورتی که قصدش انجام وظیفه بوده کفایت میکند و حج اِفراد به جا میآورد.
آیتالله تبریزى: این در صورتی است که در حال احرام حائض باشد چنانکه ظاهر سؤال است ولی اگر بعد از احرام حائض شد مخیر است بین اینکه حج افراد به جا آورد و بعد از فراغت، عمره مفرده به جا آورد و بین اینکه اعمال عمره تمتع را بدون طواف و نمازش به جا آورد به این ترتیب که سعی و تقصیر نموده و برای حج احرام بسته به عرفات و منا برود و پس از فراغ از اعمال منا قضای طواف عمره و نماز آن را قبل از طواف حج به جا آورد.
آیتالله زنجانی: اگر به قصد انجام وظیفه، محرم شده و خیال کرده وظیفهاش عمره تمتع است، احرامش احرام حج افراد خواهد بود؛ و در غیر این صورت احرامش باطل است و باید مطابق ذیل مسئله 215 رفتار نماید.
آیتالله خویی: اگر در حال احرام تا آخرین زمان ممکن برای اتیان اعمال عمره تمتع حائض بوده، فتوای ایشان در دست نیست که آیا احرامش برای عمره تمتع باطل است یا میتواند آن را به عنوان حج افراد قرار دهد، گرچه در استفتائات حکم به بطلان احرام برای حج افراد شده، اگر زن در وقت احرام حائض بود و گمان میکرد تا آخر وقت پاک نمیشود و بعداً کشف خلاف شد.
آیتالله سبحانی: و اگر قصدش انجام وظیفه بوده باشد، کفایت میکند و در صورت التفات اگر به نیت عدول، قصد حج افراد کند اشکال ندارد.
مسئله 293
امام خمینی: سئوال: مردها معمولاً برای احرام، یک حوله به عنوان لنگ به کمر میبندند و یکی هم بر روی شانهها میاندازند، ولی بعضی افراد برای اینکه موقع وزش باد و یا سوار شدن ماشین عورت آنها ظاهر نشود اضافه بر آن دو حوله، یک متر چلوار ندوخته از وسط پا عبور میدهند به نحوی که دو طرف پارچه از جلو و عقب زیر حوله قرار میگیرد، آیا این عمل صحیح است یا اشکال دارد؟
آیتالله بهجت: شخص گنگ و لال با انگشت خود همراه با نیت قلبی به تلبیه اشاره نموده و زبان خود را حرکت دهد و اگر ممکن نباشد که این کار را خودش انجام دهد نایب بگیرد که به جای او تلبیه بگوید.
آیات عظام تبریزی، خویی، فاضل، مکارم: بهتر است نایب هم بگیرد.
آیتالله سبحانی: لال و کر مادرزاد زبان خود را مانند کسانی که «لبیک» میگویند حرکت دهد و با انگشت اشاره کند و اگر برای عارضهای زبان او بند آمده باشد با اخطار در قلب به شیوهای که گفته شد عمل کند.
آیتالله سیستانی: اگر در اثر عارضهای لال شده است و الفاظ تلبیه را میداند، به مقداری که میتواند تلفظ کند و اگر نتواند زبان و لب را به آن حرکت دهد و همراه با آن در قلب اخطار نماید و با انگشت به آن اشاره کند و اگر لال و کر مادرزاد است و مانند آن، پس زبان و لب را مانند کسانی که تلفظ میکنند حرکت دهد و با انگشت اشاره کند.
آیتالله صافی، آیتالله گلپایگانی: نایب هم بگیرد رجائاً که از طرف او به طور صحیح بگوید.
مسئله 295
امام خمینی: سئوال: کسی که در گذشته حج واجبش را انجام داده و بنا دارد حج مستحبی به جا آورد، ولی از روی ناآگاهی و یا فراموشی در نیت اِحرام عمره میگوید «احرام عمره تمتع از حج تمتع از حجة الاسلام میبندم قربة الی الله»، آیا آوردن و در نیت داشتن حجة الاسلام، درحالیکه حج مستحبی است، اشکال دارد یا خیر؟
جواب: اشکال دارد ، [م295 ۱] مگر آنکه اشتباه لفظی باشد و قصدش این بوده عمرهای که وظیفه او است انجام دهد و اسمش را حجة الاسلام گذاشته باشد.
آیتالله تبریزى، آیتالله خویی: اگر در احرام عمره بوده، صحت عمل او خالی از اشکال نیست و باید احتیاط کند.
آیتالله زنجانی: اگر خیال میکرده تلبیه را صحیح میگوید در عمره تمتع مطابق ذیل مسئله 263 و در حج تمتع به حواشی مسئله 947 تا 949 عمل کند.
آیتالله سبحانی: اگر کسی تلبیه را غلط بگوید و محرم شود و اعمال عمره را انجام دهد، چنانچه از روی عمد باشد عمره او باطل است و در صورت فراموشی یا ندانستن مسئله احتیاطاً عمره را دوباره انجام دهد و اگر در احرام حج است چنانچه در اثنا متوجه شود آن را صحیح بگوید و چنانچه در پایان عمل ملتفت شود بعید نیست که عمل او صحیح باشد.
آیتالله سیستانی: اگر به مقدار تمکن تلبیه را گفته است و غلط بودن آن به حدی نبوده است که صدق تلبیه نکند، چیزی بر او نیست. در غیر این صورت، اگر در احرام عمره باشد بنا بر احتیاط واجب عمل باطل است و اگر در احرام حج باشد صحیح است.
آیتالله فاضل: با توجه به اینکه عالم به حکم بوده، اگر نسبت به موضوع جاهل بوده؛ یعنی نمیدانسته تلبیه را غلط میگوید، حکم ترک احرام از روی جهل و سهو را دارد که حکم آن در مسئله 290 گذشت.(آیتالله فاضل: عمرهاش باطل است و باید عدول به غیر حج تمتع کند و همین طور است اگر ترک احرام از روی جهل باشد.)
مسئله 297
امام خمینی: سئوال: اگر کسی تلبیه را غلط بگوید و بعد از وقوفین و قبل از اتمام اعمال حج فهمید که صحیحاً محرم نشده است، آیا وظیفه او نسبت به سایر اعمال، و همچنین عمره قبلی او چگونه است؟
جواب: با فرض اینکه بعد از وقت جبران متوجه شده بعید نیست صحت عمل، لکن احوط عدم اکتفا به این حج است و این احتیاط ترک نشود. [م297 ۱]
آیتالله تبریزى، آیتالله خویی: صحت عمل خالی از اشکال نیست و باید احتیاط نماید.
آیتالله زنجانی: حکم مسئله قبل را دارد.
آیتالله فاضل، آیتالله گلپایگانی: این احتیاط استحبابی است.
آیتالله سیستانی: اگر تلبیه را به مقدار تمکن ادا کرده است و غلط بودن آن به اندازهای نیست که صدق تلبیه نکند، عمل صحیح است. در غیر این صورت، اگر تلبیه عمره را غلط گفته است عمل او بنا بر احتیاط باطل است و اگر تلبیه احرام حج باشد همان جا تلبیه بگوید و عملش صحیح است.
مسئله 298
امام خمینی: سئوال: ترجمه تلبیه «لبَّیک، اللّهُمَّ لَبَّیک، لَبَّیک لا شَریک لَک لَبَّیک» چیست؟
جواب: ترجمه جمله مذکور چنین است: [م298 ۱] «اجابت میکنم دعوت تو را، خدایا! اجابت میکنم دعوت تو را، اجابت میکنم دعوت تو را، شریکی نیست مر تو را، اجابت میکنم دعوت تو را». و اگر کلمه «دعوت» را هم نگوید کفایت میکند در مواردی که باید ترجمه را بگوید.
آیتالله نوری: با کمال میل و شوق اجابت میکنم دعوت تو را، خدایا! با کمال میل و شوق اجابت میکنم، اجابت میکنم دعوت تو را با کمال میل و شوق، شریکی نیست مر تو را، با کمال میل و شوق اجابت میکنم، اجابت میکنم تو را.
مسئله 299
امام خمینی: سئوال: لباس احرامی که معلوم نیست از درآمد منبر است یا وجوهات شرعیه، آیا لازم است خمس آن را بدهد؟
جواب: با فرض شک، لازم نیست، هرچند احتیاط مطلوب است. [م299 ۱]
آیتالله بهجت: در هر دو مورد به زاید از مؤونه سنه، خمس تعلّق میگیرد.
آیتالله تبریزى، آیتالله خویی: اگر سال بر آن گذشته باشد، لازم است خمس آن را بدهد.
آیتالله سبحانی: اما اگر با مقداری تفحص وضع آن پولی که با آن لباس احرامی را خریده و یا میخواهد بخرد مشخص میشود باید تفحص کند.
آیتالله سیستانی: بنا بر احتیاط واجب باید با حاکم شرع به نسبت احتمال مصالحه کند.
آیتالله فاضل: و این در صورتی است که وجوهات شرعیه را به عنوان شهریه گرفته باشند، اما اگر به عنوان استحقاق یا خدمات دینی گرفتهاند و سال بر آن گذشته است باید خمس آن را بدهند.
مسئله 300
امام خمینی: سئوال: کسی که به دیگران تلقین نیت و تلبیه میکند و خودش فراموش کرده است که نیت نماید، وظیفهاش چیست؟
جواب: اگر به قصد انجام عمره یا حج تلبیه نگفته، محرم نشده است و باید در صورت امکان به میقات برگردد و اگر ممکن نیست به خارج حرم برود و مجدداً محرم شود. [م300 ۱]