در حال ویرایش پاکستان سی دیار حرم تک

حجازی از مواجهه جامعه اسلامی با پدیده مدرنیته و رواج مظاهر تمدن و فرهنگ غرب نگران است و برای دور ماندن مسلمانان از آسیب‌های احتمالی این مواجهه، نظریه‌هایی ارائه می‌کند؛ با توجه به توانایی حجازی در رمان‌نویسی، نثر این سفرنامه استوار و اثرگذار و گاه حماسی و عاطفی است. صفحاتی پرشمار از سفرنامه به فتوحات اسلامی در سده‌های گذشته و مقاومت مسلمانان در برابر هجوم غربیان در روزگار معاصر و بازخوانی تاریخ به روایت نویسنده اختصاص یافته است. او در وصف شهرها و مکان‌های میان راه و نیز حجاز، اجمالی از تاریخ آن‌ها را بازگفته است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص115-120.</ref>

تحلیل‌های او از وضعیت سیاسی جهان اسلام، نشان از آشنایی او با جریان‌ها و گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی آن روزگار دارد. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص162-165.</ref> دغدغه‌های احیای تفکر اسلامی در جای جای سفرنامه به چشم می‌خورد. وی پیوسته عظمت پیشین [[جهان اسلام]] را در سایه فرهنگ اسلامی گوشزد می‌کند. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص132.</ref> حجازی می‌کوشد بر اصالت هویت دینی مسلمانان در برابر هویت ملی آن‌ها تاکید کند و پای فشردن بر تفاوت‌های ملی و قومی را مایه ضعف و عقب‌ماندگی آن‌ها بشمارد. او بر این باور است که روی آوردن دولت‌های کشورهایی مانند [[ایران]]، [[ترکیه]] و [[عربستان]] به غرب، نتوانسته است میان مردم این کشورها و هویت دینی آن‌ها فاصله‌ اندازد. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص149.</ref>

حجازی در راه مکه، از شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، آنکارا، استانبول، قونیه و بیروت<ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص13، 21، 25، 30، 40، 49، 61، 95.</ref> دیدن کرده و بخشی از سفر را همراه رئیس جمهور پاکستان ژنرال محمد ایوب‌خان (حک: 1958-1968م.) بوده و سفر و دیدار رسمی او از ایران و ترکیه را گزارش کرده است. رئیس جمهور پاکستان پس از سفر به آنکارا، به کشورش بازگشته و حجازی باقیمانده راه را خود رفته است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص40-45.</ref>

در بخش مربوط به ایران، وصف‌های حجازی از تهران و مشهد و وضعیت اجتماعی و اقتصادی ایرانیان خواندنی است. او به شکاف طبقاتی و فرهنگی میان مردم ایران و جدال سنت و تجدد اشاره کرده و درباره خطرهایش هشدار داده و ایران را نیازمند اصلاحات سیاسی و اقتصادی دانسته است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص19.</ref> گزارش‌های او از کشور ترکیه نیز با بیان رخدادهای تاریخی و مجاهدت‌های مسلمانان در برابر غربیان همراه است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص43-44.</ref>

حجازی با هواپیما از بیروت به [[جده|جدّه]] و [[مکه]] و سپس [[مدینه]] رفته است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص99-100.</ref> او سفارش‌نامه‌ای از سفیر عربستان در [[پاکستان]] داشته<ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص100.</ref> و در عربستان مهمان سفیر کشور خود بوده است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص101-102.</ref> بخشی از مطالب مربوط به مکه، به وصف گسترش‌های [[مسجدالحرام]] در دوره حکومت [[سعودی]] اختصاص دارد. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص108.</ref>

گزارش‌های سفرنامه از [[مناسک حج]]، عاطفی و احساسی و حاکی از حالات باطنی حجازی است. وی زیارت مکان‌های مقدس را برای احیای فرهنگ و‌ اندیشه اسلامی مفید می‌داند و بر این باور است که در [[حجاز]]، مکان‌هایی بسیار هستند که خاطرات گذشته اسلام را زنده می‌کنند و هر [[مسلمان]] با دیدن آن‌ها در روح و جان خود احساس طراوت می‌نماید<ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص137.</ref>؛ اما سعودی‌ها مردم را از زیارت این مکان‌ها بازمی‌دارند تا جایی که بومیان مکه از نشان دادن راه [[غار حراء]] و [[غار ثور|ثور]] نیز می‌پرهیزند.<ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص159.</ref> او هنگام زیارت قبرهای بزرگان اسلام در [[قبرستان مکه]] که به دست [[آل سعود]] ویران گشته‌اند، گله کرده است: «دیوارها را می‌توان ویران کرد. گنبدها را می‌توان فرو ریخت. اما آیا کسی می‌تواند انوار الهی را از تابیدن بر این قبرهای ویران بازدارد؟» <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص158.</ref>

به باور حجازی، عربستان از خطرهای فراروی دیگر کشورهای عربی خاورمیانه ایمن نیست و رژیم اسرائیل در قلب پیکره جهان عرب به صورت یک غده سرطانی در حال رشد، برای همگان خطرساز است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص109.</ref> به گفته او، مردم عربستان به صورت برابر از ثروت نفت برخوردار نیستند و بخشی بسیار از درآمد کشور صرف آسایش و عیش اعضای خانواده سلطنتی می‌شود، نه بهبود وضع معیشت عمومی. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص161.</ref> رهبران ریاض هنوز نتوانسته‌اند شور زندگی را در مردم خود بدمند و گویا مردم این کشور به رهبران [[شام]] و [[مصر]] چشم دوخته‌اند.<ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص162.</ref>

جنبش‌های قومی و نژادی می‌توانند مردم یک کشور را مدتی کوتاه دچار هیجان‌های احساسی کنند؛ ولی نمی‌توانند جایگزین یک ایدئولوژی ریشه‌دار برای زندگانی ملت‌ها شوند. مردم عرب میان ملی‌گرایی عربی و [[اسلام]] حیرانند؛ اما در پی گذار از اضطراب‌ها و حیرت‌های موجود، راهی جز دین فطری در پیش نخواهند دید. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص162-167.</ref>

حجازی عمل کردن به احکام اسلامی را گره‌گشای بسیاری از گرفتاری‌های فردی و اجتماعی دانسته است. او اجرای حدود اسلامی را در عربستان عاملی مهم در کاستن از جرائم شمرده است. با این‌حال، نقدهایی نیز درباره برخی از احکام دارد و از جمله به جواز خرید و فروش [[برده]] در عربستان معترض است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص150-151.</ref>

نویسنده در بخش مربوط به [[مدینه]]، مردم این شهر را به [[تواضع]]، خوش اخلاقی، نیک‌گفتاری و وسعت‌نظر ستوده و تصریح کرده است که مردم مدینه با دیگر ساکنان جهان اسلام و کشورهای عربی تفاوت دارند. آن‌ها [[کشور پاکستان]] را دوست دارند و پاکستانی‌های مقیم مدینه با رفتار خود تاثیری نیک برجای نهاده‌اند. به گفته او، مواد غذایی در مدینه فراوان و نرخ آن از دیگر شهرهای خاورمیانه ارزان‌تر است. <ref>پاکستان سی دیار حرم تک، ص137-140.</ref>

 

'''www.wikipedia.org''' *