مستحب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مُستَحَب'''، یکی از [[احکام پنجگانه تکلیفی]] است. در [[فقه]]، عملی که انجامش [[ثواب]] داشته و ترک آن عذاب نداشته باشد و [[گناه]] نباشد مستحب نامیده می‌شود که دارای اقسام و درجاتی است. [[حج]] و [[زیارت]] دارای مستحباتی است که در بخش حج در کتاب‌های فقهی به آن اشاره کرده‌اند.

"مُستَحَب" از مصدر "استحباب" به معنای دوست داشته شده، پسندیده شده، نیکو و پسندیده است.<ref>لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل "مستحب</ref> واژگانی همچون: سنت، مسنون، مندوب، مُستَحسَن، نافله (نفل)، تَطَوُّع و فضیلت هم‌معنا با استحباب است<ref>رک: لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ مترادف ها و متضاد ها، مدخل "مستحب"، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، ص425؛ ا الأصول من علم الأصول، ص11؛ تيسير علم أصول الفقه، ص29.</ref> و [[واجب]] در مقابل آن قرار دارد.<ref>لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"</ref>

در فقه [[شیعه]]، استحباب یکی از [[احکام تکلیفی|احكام پنج‌گانۀ تكليفى]] است و به معنای کاری است که انجام دادن آن خوب و پسندیده است؛ اما اجباری نیست و انجام ندادن آن اشکالی ندارد.<ref>رک: لغت نامه دهخدا، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ معین، مدخل "مستحب"؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، صص 424-425.</ref> در منابع فقه [[اهل سنت]] معمولاً به جای "مستحب" کلمه "مندوب" به کار می‌رود.<ref>رک: تیسیر علم اصول الفقه، ص28، الأصول من علم الأصول، ص11.</ref>

برخی از دانشمندان علم اصول فقه می گویند حکم دینی به خواسته و اراده خداوند وابسته است؛ اگر این خواسته خیلی قوی باشد، حکم به صورت واجب درمی‌آید؛ اما اگر خواسته ضعیف باشد، حکم به صورت مستحب خواهد بود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌1، صص 424-425.</ref>

پیش از شروع سفر انجام کارهایی مانند [[غسل]]، اعلام سفر به برادران دینی، وصیت کردن، صدقه و خواندن حمد و آیة الکرسی سفارش شده است.<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref><ref>مناسك عمره مفرده، صص278-279؛ مناسك جامع حج، صص405-406؛ مناسك حج و عمره، ص215.</ref> همچنین در طول سفر همراه داشتن مقدارى [[تربت|تربت امام حسين(ع)]]، همراه داشتن وسايل مورد نياز؛ خوش‌رفتارى با هم‌سفران و دادن توشه سفر به آنان؛ برگزيدن رفيق؛<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج4، ص482.</ref> و مشورت کردن با هم‌سفران در کارها<ref>فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج8، ص56.</ref> توصیه شده است.{{بیشتر|عمره|حج}}

زیارت خانه خدا در مکه و زیارت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (ص)]] و [[بارگاه امامان(ع) در بقیع|ائمه بقیع]] (علیهم السلام) در [[مدینه]] دارای آداب مستحبی است که فقها به آن اشاره کرده اند.  

در شهر مکه و مدینه رعایت احترام و فروتنی، [[غسل زیارت]] در هنگام ورود به شهر و هنگام زیارت خانه خدا و [[مسجدالنبی]]، خواندن نمازهای واجب در [[مسجدالحرام]] و مسجدالنبی و خواندن دعاها و نمازهای خاص سفارش شده است. همچنین زیارت هر یک از شهرهای مدینه و مکه و اماکن مقدس آن دارای مستحباب خاصی است. {{بیشتر|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مدینه و زیارت پیامبر(ص)|آداب الحرمین#آداب اختصاصی مکه}}

=== مستحبات اعمال عمره و حج ===

هر کدام از [[اعمال عمره مفرده]] و [[اعمال عمره تمتع]] و [[اعمال حج تمتع|حج]] نیز دارای مستحباتی است که بخشی از آن‌ها در پیوندهای زیر در دسترس است:

* [[مستحبات احرام]]

* [[سعی#مستحبات پیش از آغاز سعی|مستحاب پیش از آغاز سعی]]

* [[ترویه#اعمال مستحبات|مستحبات روز ترویه]]

* [[قربانی#مستحبات قربانی|مستحبات قربانی]]

* '''الأصول من علم الأصول،''' العثيمين، محمد بن صالح، بی جا، دار ابن الجوزي، 1426ه.ق.

* '''تحرير الوسيلة'''، خمينى، سيد روح اللّه موسوى؛ قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم‌، بی تا.

* '''تیسیر علم اصول الفقه،''' الجدیع، عبدالله بن یوسف، بیروت، مؤسسة الريان للطباعة والنشر والتوزيع، 1418ه.ق.

* '''فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام،''' سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، 1398ه.ش.

* '''فرهنگ معین،''' معین، محمد، تهران، زرین، 1386ه.ش.

* '''لغت نامه،''' دهخدا، علی اکبر، زیر نظر: محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران، انتشارات مجلس شورای ملی و دانشگاه تهران، 1335 ه.ش.