چاووشی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان =چاووشی | | عنوان =چاووشی | ||
| تصویر۱ = چاووش.jpg | | تصویر۱ = چاووش.jpg | ||
| زیرنویس۱ = المان «چاووش»، که در میدان دروازه عراق سبزوار قرار دارد و نماد کسی است که برای زائران [[کربلا]] که از این مسیر به سمت [[عراق]] حرکت می‌کنند، چاووشی می‌خواند. | | زیرنویس۱ = <small>المان «چاووش»، که در میدان دروازه عراق سبزوار قرار دارد و نماد کسی است که برای زائران [[کربلا]] که از این مسیر به سمت [[عراق]] حرکت می‌کنند، چاووشی می‌خواند.</small> | ||
| زمان = در ایام خاص موسم [[حج]] و زیارت [[عتبات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا]] | | زمان = در ایام خاص موسم [[حج]] و زیارت [[عتبات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا]] | ||
| مکان = امروزه در ایستگاه‌های پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی. | | مکان = امروزه در ایستگاه‌های پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
| اشیاء و نمادها = بیرق | | اشیاء و نمادها = بیرق | ||
}} | }} | ||
'''چاوُوشی''' | '''چاوُوشی''' رسم شعرخوانی به آواز، با [[آداب حج|آدابی]] ویژه در [[بدرقه]] و [[استقبال حاجی|استقبال]] حج‌گزاران و زائران است. درونمایه شعرها، ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکان‌های مرتبط با آنان است و قالب شعری آنها گوناگون بوده، بیشتر دو بیتی است. | ||
امروزه رسم چاووشی را مدّاحان انجام می‌دهند و در ایستگاه‌های پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی، به چاووشی می‌پردازند. در گذشته، این وظیفه بر عهده چاووشان بود و در مکان‌های عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به چاووشی می‌پرداختند. برخی از چاووشان، مسافران را در طول سفر نیز همراهی می‌کردند و آنها را در [[آداب حج]] و زیارت نیز راهنمایی می‌کردند. | امروزه رسم چاووشی را مدّاحان انجام می‌دهند و در ایستگاه‌های پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی، به چاووشی می‌پردازند. در گذشته، این وظیفه بر عهده چاووشان بود و در مکان‌های عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به چاووشی می‌پرداختند. برخی از چاووشان، مسافران را در طول سفر نیز همراهی می‌کردند و آنها را در [[آداب حج]] و زیارت نیز راهنمایی می‌کردند. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== مکان == | == مکان == | ||
چاووشان، در مکان‌های عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به تناسب سفر [[حج]] یا [[زیارت]]، بیرق‌ها و شمایل‌هایی از [[کعبه]] یا حرم [[امامان(ع)]] برپا می‌کردند و سروده‌هایی را بدون ساز، در ستایش [[حضرت محمد(ص)]] و [[اهل بیت|اهل بیت (ع)]] می‌خواندند. | چاووشان، در مکان‌های عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به تناسب سفر [[حج]] یا [[زیارت]]، بیرق‌ها و شمایل‌هایی از [[کعبه]] یا حرم [[امامان(ع)]] برپا می‌کردند و سروده‌هایی را بدون ساز، در ستایش [[حضرت محمد(ص)]] و [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] می‌خواندند. | ||
برخی چاووشان تا [[رباط|منزلگاه]] بیرون شهر یا روستا، که مسافران برای حرکت در آن گرد می‌آمدند، با زائران و حج‌گزاران می‌رفتند و چاووشی می‌خواندند و سپس بازمی‌گشتند.<ref>در قلمرو مازندران، ص 313؛ دانشنامه جهان اسلام، ج11، ص686-688، «مدخل چاووش خوانی».</ref> برخی دیگر، مسافران را در طول سفر همراهی و چون خود بارها به این سفر رفته بودند،<ref>رک: سفرنامه گوهر مقصود، ص119.</ref> اعضای کاروان را در انتخاب مسیر و [[رباط|منازل]] میان راه و آداب رفتن به [[حرمین]] یا زیارت در حرم [[امامان(ع)]] راهنمایی می‌کردند.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص 6، «چاووش»؛ رک: سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص138؛ سفرنامه گوهر مقصود، متن، 119.</ref> این گروه، وقتی زائران و حج‌گزاران بازمی‌گشتند، در نزدیکی‌های وطن پیش می‌افتادند و به آشنایان آنان خبر می‌دادند تا برای [[استقبال حاجی|استقبال]] آماده شوند.<ref name=":0">رک: تاریخ مذهبی قم، ص397.</ref> چاووشی‌خوانی در میان راه به لحاظ روانی کارکرد مثبتی داشت و به مسافران دلگرمی و نشاط می‌بخشید.<ref>نک: بیرجندنامه، ص147.</ref> | برخی چاووشان تا [[رباط|منزلگاه]] بیرون شهر یا روستا، که مسافران برای حرکت در آن گرد می‌آمدند، با زائران و حج‌گزاران می‌رفتند و چاووشی می‌خواندند و سپس بازمی‌گشتند.<ref>در قلمرو مازندران، ص 313؛ دانشنامه جهان اسلام، ج11، ص686-688، «مدخل چاووش خوانی».</ref> برخی دیگر، مسافران را در طول سفر همراهی و چون خود بارها به این سفر رفته بودند،<ref>رک: سفرنامه گوهر مقصود، ص119.</ref> اعضای کاروان را در انتخاب مسیر و [[رباط|منازل]] میان راه و آداب رفتن به [[حرمین]] یا زیارت در حرم [[امامان(ع)]] راهنمایی می‌کردند.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص 6، «چاووش»؛ رک: سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص138؛ سفرنامه گوهر مقصود، متن، 119.</ref> این گروه، وقتی زائران و حج‌گزاران بازمی‌گشتند، در نزدیکی‌های وطن پیش می‌افتادند و به آشنایان آنان خبر می‌دادند تا برای [[استقبال حاجی|استقبال]] آماده شوند.<ref name=":0">رک: تاریخ مذهبی قم، ص397.</ref> چاووشی‌خوانی در میان راه به لحاظ روانی کارکرد مثبتی داشت و به مسافران دلگرمی و نشاط می‌بخشید.<ref>نک: بیرجندنامه، ص147.</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
درونمایه سروده‌های چاووشی، بیشتر مذهبی و در ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکان‌های مرتبط با آنان است؛ ولی گاه از رویدادها و سختی‌های سفر مانند برخورد مرزبانان با حج‌گزاران یا مشکلات اخذ روادید نیز در آنها یاد شده است.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص7، «چاووش».</ref> | درونمایه سروده‌های چاووشی، بیشتر مذهبی و در ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکان‌های مرتبط با آنان است؛ ولی گاه از رویدادها و سختی‌های سفر مانند برخورد مرزبانان با حج‌گزاران یا مشکلات اخذ روادید نیز در آنها یاد شده است.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص7، «چاووش».</ref> | ||
سنت چاووشی‌خوانی برای سفر به [[حرمین]] و دیگر مکان‌های زیارتی مانند [[عتبات عالیات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا (ع)]] یکسان و تفاوت آنها تنها در درونمایه سروده‌ها بود. البته چون در بسیاری از سفرهای [[حج]]ِّ سده‌های گذشته، زیارت عتبات نیز مقصد حج‌گزاران [[ایران|ایرانی]] بود، در اشعار چاووشی، از عتبات [[عراق]] نیز سخن رفته است؛ مانند<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص58.</ref> | سنت چاووشی‌خوانی برای سفر به [[حرمین]] و دیگر مکان‌های زیارتی مانند [[عتبات عالیات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا(ع)]] یکسان و تفاوت آنها تنها در درونمایه سروده‌ها بود. البته چون در بسیاری از سفرهای [[حج]]ِّ سده‌های گذشته، زیارت عتبات نیز مقصد حج‌گزاران [[ایران|ایرانی]] بود، در اشعار چاووشی، از عتبات [[عراق]] نیز سخن رفته است؛ مانند<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص58.</ref> | ||
{{شعر|اوّل به [[نجف]]، شیر خدا را صلوات|دوم به [[مدینه]]، مصطفی را صلوات|بارها گفت [[حضرت محمد(ص)|محمد]] که [[امام علی(ع)|علی]] جان من است|هم به جان علی و هم به محمد صلوات}} | {{شعر|اوّل به [[نجف]]، شیر خدا را صلوات|دوم به [[مدینه]]، مصطفی را صلوات|بارها گفت [[حضرت محمد(ص)|محمد]] که [[امام علی(ع)|علی]] جان من است|هم به جان علی و هم به محمد صلوات}} | ||