رکن حجرالاسود: تفاوت میان نسخه‌ها

**کعبه**
	کعبه
	نام‌ها
	بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور
	ارکان
	رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی
	اجزا
	باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه‌ • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار
	پیشینه
	بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع)
	متولیان
	ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر
	مرتبط
	طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام •

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۴۷

رکن حجر الاسود، گوشه جنوب شرقی بنای کعبه است. ساختمان کعبه چهارگوش است و هر گوشه را رکن و مجموع چهار گوشه را ارکان کعبه می‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقی کعبه واقع شده، نقطه شروع طواف است و در ارتفاع یک و نیم متری آن، حجرالاسود قرار دارد، از این رو به رکن حجرالاسود یا رکن الاسود مشهور گردیده است.

موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رکن حجرالاسود در جنوب شرقی کعبه واقع شده و نقطه شروع طواف است.^[۱]

در ارتفاع یک و نیم متری آن، حجرالاسود قرار دارد.^[۲] شهرت رکن حجرالاسود بیشتر از دیگر ارکان کعبه است. این رکن نزدیک‌ترین رکن به درب ورودی کعبه است و روبروی چاه زمزم قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف ابوقُبیس واقع شده است.^[۳]

فاصله رکن حجر اسود تا رکن عراقی، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن یمانی بیش از ۱۰متر است.^[۴]رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبی حجاز و کشورهای استرالیا، هند و چین است که در محاذات این رکن واقع‌اند.^[۵]

نام‌های دیگر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی، از رکن حجر الاسود با نام رکن شرقی یاد کرده‌اند.^[۶] گاه به هر دو رکن حجرالاسود و رکن یمانی، به سبب واقع بودن در سمت اهل یمن، رکن یمانی گفته شده است.^[۷]واژه رکن (به تنهایی) به وفور به حجرالاسود، اطلاق می‌گردد و در بسیاری از کاربردها، منظور از رکن همان حجر الاسود است.^[۸]

استلام[ویرایش | ویرایش مبدأ]

استلام، لمس و دست کشیدن بر چیزی است.

پیامبر اکرم(ص) رکن حجر الاسود را به همراه رکن یمانی مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعایت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصیه کرد و استلام آن را سبب بخشش گناهان می‌دانست.^[۹]

در برخی منابع اهل سنت، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.^[۱۰] نیز شماری از فقیهان شیعه بااستناد به روایات، استلام رکن حجر الاسود و دیگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.^[۱۱]

دعاهای پیامبر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به گزارش منابع، پیامبر(ص) میان رکن حجر و رکن یمانی دعاهایی را زمزمه و یا توصیه می‌کرد: الّلهم ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و یا الّلهم إنّی أعوذ بک من الکفر و الفقر^[۱۲] از جمله این ادعیه است.

همچنین دعاها و ذکرهای متعددی از پیامبر(ص) و صحابه حین استلام رکن وارد شده است:

بسم الله و الله اکبر^[۱۳]
بسم اللّه و اللّه اکبر علی ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، آمنت بالله و کفرت بالطاغوت^[۱۳]‏
باسم اللّه و اللّه أکبر إیمانا باللّه و تصدیقا لإجابة محمد صلی اللّه علیه و سلم.^[۱۴]

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رکن حجرالاسود

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبیر، ص 53
↑ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمین، ج1، ص264
↑ احسن التقاسیم، ص72
↑ اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30
↑ مرآه الحرمین، ج1، ص264
↑ رحله ابن جبیر، ص53
↑ صبح الاعشی، ج4، ص258
↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص134؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118
↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص127؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258
↑ التاریخ القویم، ج‏3، ص 255
↑ الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572
↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص145
↑ ^۱۳٫۰ ^۱۳٫۱ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339
↑ التاریخ القویم، ج3، ص257

فهرست منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آثار البلاد و اخبار العباد، زکریا بن محمد القزوینی، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸م.

اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق، محمد بن اسحاق الخوارزمی، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.

احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، محمد بن احمد المقدسی البشاری، قاهره، مکتبه مدبولی، ۱۴۱۱ق.

اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه، محمد بن اسحق الفاکهی، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.

اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، محمد بن عبدالله الازرقی، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.

الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.

الاعلاق النفیسه، احمد بن عمر ابن رسته، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.

التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم، محمد طاهر الکردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، ۱۴۲۰ق.

تاریخ مکه، احمد السباعی، مکه المکرمه، مکتبة احیاء التراث، ۱۴۲۰ق.

رحلة ابن جبیر، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.

السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محمد بن احمد ابن ادریس، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۰ق.

صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، احمد بن علی القلقشندی، تحقیق یوسف علی طویل، دمشق، دار الفکر، ۱۹۸۷م.

الکافی، محمد بن یعقوب الکلینی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.

مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.

مقاله‌های مرتبط[ویرایش | ویرایش مبدأ]

[:0-1] اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبیر، ص 53

[2] التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمین، ج1، ص264

[3] احسن التقاسیم، ص72

[4] اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30

[5] مرآه الحرمین، ج1، ص264

[6] رحله ابن جبیر، ص53

[7] صبح الاعشی، ج4، ص258

[8] اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص134؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118

[9] اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص127؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258

[10] التاریخ القویم، ج‏3، ص 255

[11] الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572

[12] اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص145

[:1-13] ۱۳٫۰ ^۱۳٫۱ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339

[14] التاریخ القویم، ج3، ص257

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-رکن حجر الاسود، از ارکان کعبه و رکن آغاز طواف است. ساختمان کعبه به شکل مربع مستطيل و داراي چهار ضلع است که هر ضلع آن را رکن کعبه مي‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقي کعبه واقع شده، نقطه شروع طواف است<ref>اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبير، ص 53</ref>و در ارتفاع يک و نيم متري آن، حجرالاسود قرار دارد؛<ref>التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمين، ج1، ص264</ref> از اين رو به رکن حجرالاسود يا رکن الاسود مشهور گرديده است. برخي، از آن  با نام رکن شرقي ياد کرده‌اند.<ref>رحله ابن جبير، ص53</ref> گاه به هر دو رکن حجرالاسود و رکن يماني، به سبب واقع بودن در سمت اهل يمن، رکن يماني گفته شده است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص258</ref>واژه رکن به وفور به حجرالاسود، اطلاق ميگردد و در بسياري از کاربردها، منظور از رکن همان حجر الاسود است.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص134؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118</ref>
+{{کعبه عمودی}}
+'''رکن حجر الاسود'''، گوشه جنوب شرقی بنای کعبه است. ساختمان [[بیت‌الله|کعبه]] چهارگوش است و هر گوشه را رکن و مجموع چهار گوشه را [[ارکان کعبه]] می‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقی کعبه واقع شده، نقطه شروع [[طواف]] است و در ارتفاع یک و نیم متری آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد، از این رو به رکن حجرالاسود یا [[رکن الاسود]] مشهور گردیده است.
-==محل رکن حجرالاسود==
+==موقعیت مکانی==
-شهرت رکن حجرالاسود بيشتر از ديگر ارکان کعبه است. اين رکن نزديک‌ترين رکن به درب ورودي کعبه است و روبروي چاه زمزم قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف ابوقُبيس واقع شده است.<ref>احسن التقاسیم، ص72</ref>
-فاصله رکن حجر اسود تا رکن عراقي، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن يماني  بيش از 10متر است.<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30</ref>رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبي حجاز  و کشورهاي استراليا، هند و چين است که در محاذات اين رکن وقعه‌اند.<ref>مرآه الحرمين، ج1، ص264</ref>
+رکن حجرالاسود در جنوب شرقی کعبه واقع شده و نقطه شروع [[طواف]] است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=65 اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236؛] رحلة ابن جبیر، ص 53</ref>
+در ارتفاع یک و نیم متری آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page=264 مرآه الحرمین، ج1، ص264]</ref> شهرت رکن حجرالاسود بیشتر از دیگر [[ارکان کعبه]] است. این رکن نزدیک‌ترین رکن به درب ورودی [[بیت‌الله|کعبه]] است و روبروی [[زمزم|چاه زمزم]] قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف [[کوه ابوقبیس|ابوقُبیس]] واقع شده است.<ref>احسن التقاسیم، ص72</ref>
+فاصله رکن حجر اسود تا [[رکن عراقی]]، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن یمانی  بیش از ۱۰متر است.<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30</ref>رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبی [[حجاز]]  و کشورهای استرالیا، هند و چین است که در محاذات این رکن واقع‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page=264 مرآه الحرمین، ج1، ص264]</ref>
+== نام‌های دیگر ==
+برخی، از رکن حجر الاسود با نام [[رکن شرقی]] یاد کرده‌اند.<ref>رحله ابن جبیر، ص53</ref> گاه به هر دو رکن حجرالاسود و [[رکن یمانی]]، به سبب واقع بودن در سمت اهل [[یمن]]، رکن یمانی گفته شده است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص258</ref>واژه رکن (به تنهایی) به وفور به [[حجر الاسود|حجرالاسود]]، اطلاق می‌گردد و در بسیاری از کاربردها، منظور از رکن همان [[حجر الاسود]] است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=134 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص134]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=236 التاریخ القویم، ج3، ص236]؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118</ref>
+==استلام ==
+استلام، لمس و دست کشیدن بر چیزی است.
+{{بیشتر|استلام}}
+[[پیامبر(ص)|پیامبر اکرم(ص)]] رکن حجر الاسود را به همراه [[رکن یمانی]] مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعایت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصیه کرد و [[استلام]] آن را سبب بخشش گناهان می‌دانست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=127 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص127]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=331 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331]؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258</ref>
+در برخی منابع [[اهل سنت]]، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=255 التاریخ القویم، ج‏3، ص 255]</ref> نیز شماری از  فقیهان [[شیعه]] بااستناد به روایات، [[استلام]] رکن حجر الاسود و دیگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.<ref>الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572</ref>
+==دعاهای پیامبر==
+به گزارش منابع، [[پیامبر(ص)]] میان رکن حجر و [[رکن یمانی]] دعاهایی را زمزمه و یا توصیه می‌کرد: الّلهم ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و یا الّلهم إنّی أعوذ بک من الکفر و الفقر<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=145 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص145]</ref> از جمله این ادعیه است.
+همچنین دعاها و ذکرهای متعددی از پیامبر(ص) و صحابه حین استلام رکن وارد شده است:
+* بسم الله و الله اکبر<ref name=":1" />
+* بسم اللّه و اللّه اکبر علی ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، آمنت بالله و کفرت بالطاغوت<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=339 اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339]</ref>‏
+* باسم اللّه و اللّه أکبر إیمانا باللّه و تصدیقا لإجابة محمد صلی اللّه علیه و سلم.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=257 التاریخ القویم، ج3، ص257]</ref>
+== جستارهای وابسته ==
+* [[ارکان کعبه]]
+* [[استلام]]
+==نگارخانه==
+<gallery>
+پرونده:رکن حجرالاسود.jpeg|رکن حجرالاسود
+</gallery>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
+== فهرست منابع ==
+{{منابع}}
+*	'''آثار البلاد و اخبار العباد'''، زکریا بن محمد القزوینی، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸م.
+*	'''اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق'''، محمد بن اسحاق الخوارزمی، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.
+*	'''احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم'''، محمد بن احمد المقدسی البشاری، قاهره، مکتبه مدبولی، ۱۴۱۱ق.
+*	'''[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_فاکهی_ج1.pdf&page=۱ اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه''']، محمد بن اسحق الفاکهی، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.
+*	'''[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_مکه_ازرقی_رشدی_صالح_ج1.pdf&page=۱ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار''']، محمد بن عبدالله الازرقی، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
+*	'''الاستبصار فیما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
+*	'''الاعلاق النفیسه'''، احمد بن عمر ابن رسته، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
+*	'''[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=۱ التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم'''،] محمد طاهر الکردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، ۱۴۲۰ق.
+*	'''تاریخ مکه'''، احمد السباعی، مکه المکرمه، مکتبة احیاء التراث، ۱۴۲۰ق.
+*	'''رحلة ابن جبیر'''، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.
+*	'''السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی'''، محمد بن احمد ابن ادریس، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۰ق.
+*	'''صبح الاعشی فی صناعة الانشاء'''، احمد بن علی القلقشندی، تحقیق یوسف علی طویل، دمشق، دار الفکر، ۱۹۸۷م.
+*	'''الکافی'''، محمد بن یعقوب الکلینی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
+*	'''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
+*	'''مصباح المتهجد و سلاح المتعبد'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.
+{{پایان}}
+==مقاله‌های مرتبط==
+{{کعبه}}
+[[رده:کعبه]]
+[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
+[[en: Rukn al-Hajar al-Aswad]]
+[[ar:ركن الحجر الأسود]]

ن ب و کعبه
نام‌های کعبه	بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور
ارکان	ارکان کعبه • رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجر الاسود • رکن یمانی •
اجزای کعبه	در کعبه •ستون‌های کعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه‌ • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • پلکان خارجی کعبه • سقف کعبه • حجر الاسود • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار
پیشینه	بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع)
مفاهیم و اماکن مرتبط	مسجدالحرام • طواف • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • دحوالارض • زمزم