مناسك الحج آیت‌الله خامنه‌ای (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = مفرحة_الاَنام_فی_تاسیس_بیت_الله_الحرام.jpg | عرض تصویر = | توضیح تصویر = | نویسنده = زین العابدین بن نورالدین حسینی کاشانی | برگرداننده = | به کوشش = عمار عبودی نصار حیدری لفتة مال الله | به تصحیح = | تاریخ نگارش = | ویراستار...» ایجاد کرد
 
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر = مفرحة_الاَنام_فی_تاسیس_بیت_الله_الحرام.jpg
| تصویر = مناسك_الحج_آیت‌الله_خامنه‌ای_(کتاب).jpg
| عرض تصویر =  
| عرض تصویر =  
| توضیح تصویر =  
| توضیح تصویر =  
| نویسنده = زین العابدین بن نورالدین حسینی کاشانی
| نویسنده = سید علی خامنه‌ای
| برگرداننده =  
| برگرداننده =  
| به کوشش = عمار عبودی نصار
| به کوشش =  
حیدری لفتة مال الله
| به تصحیح =  
| به تصحیح =  
| تاریخ نگارش =  
| تاریخ نگارش =  
| ویراستار =  
| ویراستار =  
| موضوع = زیارتگاه های اسلامی - مسجد الحرام
| موضوع = احکام حج و عمره - مسجد الحرام
| سبک =  
| سبک =  
| زبان = عربی
| زبان = عربی
خط ۱۹: خط ۱۸:
| وبسایت ناشر =  
| وبسایت ناشر =  
| محل انتشارات = تهران
| محل انتشارات = تهران
| تاریخ_نشر = 1428 قمری
| تاریخ_نشر = 1426 قمری / 2005 میلادی
| ترجمه به =  
| ترجمه به = فارسی
| شمارگان =  
| شمارگان =  
| شابک =  
| شابک =  
خط ۲۷: خط ۲۶:
| تصویرگر =  
| تصویرگر =  
| نسخه الکترونیکی =  
| نسخه الکترونیکی =  
| رده‌بندی کنگره =  
| رده‌بندی کنگره = BP۱۸۸/۸/خ۲۵م۸ ۱۳۸۵
| رده‌بندی دیویی =  
| رده‌بندی دیویی = 297/357
| سایر مشخصات =  
| سایر مشخصات = شماره كتابشناسي ملي : م۸۵-۳۴۴۶۴
}}'''مناسک الحج''' تألیف آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رساله‌ای فقهی است که به بیان احکام و آداب مربوط به حج و عمره می‌پردازد.
}}'''مناسک الحج''' تألیف آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رساله‌ای فقهی است که در ابتدا به زبان عربی منتشر شده و به بیان احکام و آداب مربوط به [[حج]] و [[عمره]] می‌پردازد. کتاب در سال 1426ق/2005م، توسط انتشارات مشعر، به چاپ رسیده است. نسخه جدید این کتاب در سال 1393شمسی به زبان فارسی توسط نشرمشعر منتشر شده است.


== ساختار ==
== ساختار ==
اثر با دیباچه‌ای از مؤلف آغاز می‌شود و محتوای آن در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در ابتدای کتاب، مباحثی درباره «حجةالاسلام» و «حج نیابتی» مطرح می‌گردد و سپس جزئیات مربوط به اعمال حج و عمره به‌تفصیل توضیح داده می‌شود.
اثر با دیباچه‌ای از مؤلف آغاز می‌شود و محتوای آن در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در ابتدای کتاب، مباحثی درباره «[[حجة الاسلام|حجةالاسلام]]» و «[[حج نیابتی]]» مطرح می‌گردد و سپس جزئیات مربوط به [[اعمال حج تمتع|اعمال حج]] و [[عمره]] به‌تفصیل توضیح داده می‌شود.<ref name=":0" />
 
== ویژگی‌ها ==
در پایان نسخه عربی کتاب، فهرست مطالب درج نشده و پاورقی‌ها به توضیح نکات فقهی یا روایی متن پرداخته‌اند.<ref name=":0" /> ناشر کتاب، نشر مشعر در تهران می‌باشد که کتاب را در سال 1426قمری/2005میلادی، به چاپ رسانده است. نسخه ترجمه شده فارسی کتاب در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری در 183صفحه با فهرست فارسی، منتشر شده است.<ref>[https://www.leader.ir/fa/book/8/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D8%AD%D8%AC-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C کتاب مناسک حج رهبری در پایگاه رسمی لیدر دات آی آر]</ref> نسخه جدید این کتاب در سال 1393شمسی به زبان فارسی توسط نشرمشعر منتشر شده است.<ref>نسخه فارسی مناسک حج.</ref>


== محتوای کتاب ==
== محتوای کتاب ==
در دیباچه، نویسنده ابتدا به جایگاه و ارزش معنوی حج اشاره کرده[۱] و پس از آن، به احکام مربوط به انکار وجوب حج و نیز ترک‌کنندگان آن می‌پردازد[۲]. همچنین اقسام حج، مانند حج واجب، مستحب، نیابتی، تمتع، افراد و قران معرفی شده است[۳].
در دیباچه، نویسنده ابتدا به جایگاه و ارزش معنوی حج اشاره کرده<ref name=":0">خامنه‌ای، سید علی، ''مناسک الحج''، ص۵.</ref> و پس از آن، به احکام مربوط به انکار وجوب حج و نیز ترک‌کنندگان آن می‌پردازد.<ref>ر.ک: همان، ص6</ref> همچنین اقسام حج، مانند حج واجب، مستحب، نیابتی، [[حج تمتع|تمتع]]، [[حج افراد|افراد]] و [[حج قران|قران]] بیان شده است.<ref>همان، ص7</ref>
 
'''بخش نخست''' کتاب، در دو فصل، به تعریف «حجةالاسلام» و «حج نیابتی» اختصاص دارد. شرایط وجوب حجةالاسلام شامل عقل، بلوغ و استطاعت است که استطاعت نیز انواع مالی، بدنی، زمانی و امنیت مسیر را در بر می‌گیرد[۴]. در خصوص حج نیابتی، برای شخصی که حج به‌جای او انجام می‌شود (منوب‌عنه)، تنها دو شرط اسلام و یا فوت/عدم توانایی مطرح شده است[۵]. اما برای نایب، شرایط بیشتری همچون بلوغ، عقل، ایمان، آگاهی به مناسک، توانایی انجام صحیح اعمال، نداشتن حج واجب بر ذمه و نبود عذر در ترک بعضی از اعمال ذکر گردیده است[۶].


'''بخش دوم'''، که شامل یک مقدمه و دو قسمت است، اعمال حج و عمره را بررسی می‌کند. در مقدمه این بخش، اقسام حج و عمره توضیح داده می‌شود؛ از جمله حج تمتع (ویژه کسانی که فاصله‌ای بیش از حدود ۹۰ کیلومتر از مکه دارندعمره تمتع، حج افراد و قران (برای ساکنان مکه یا کمتر از ۹۰ کیلومتری آن) و نیز عمره مفرده[۷].
بخش نخست کتاب، در دو فصل، به تعریف «حجةالاسلام» و «حج نیابتی» اختصاص دارد. شرایط وجوب حجةالاسلام شامل عقل، بلوغ و استطاعت است که استطاعت نیز انواع مالی، بدنی، زمانی و امنیت مسیر را در بر می‌گیرد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12</ref>. در خصوص حج نیابتی، برای شخصی که حج به‌جای او انجام می‌شود (منوب‌عنهتنها دو شرط اسلام و یا فوت/عدم توانایی مطرح شده است<ref>همان، ص31</ref>. اما برای نایب، شرایط بیشتری همچون بلوغ، عقل، ایمان، آگاهی به مناسک، توانایی انجام صحیح اعمال، نداشتن حج واجب بر ذمه و نبود عذر در ترک بعضی از اعمال ذکر گردیده است<ref>همان، ص30.</ref>.


قسمت نخست به '''اعمال عمره''' پرداخته و در پنج فصل سامان یافته است:
بخش دوم، که شامل یک مقدمه و دو قسمت است، اعمال حج و عمره را بررسی می‌کند. در مقدمه این بخش، اقسام حج و عمره توضیح داده می‌شود؛ از جمله حج تمتع (ویژه کسانی که فاصله‌ای بیش از حدود ۹۰ کیلومتر از مکه دارند)، عمره تمتع، حج افراد و قران (برای ساکنان مکه یا کمتر از ۹۰ کیلومتری آن) و نیز عمره مفرده.<ref>همان، ص39-‌45.</ref>


# '''مواقیت''': شامل مساجد و مکان‌هایی مانند مسجد شجره، وادی عقیق، جحفه، یلملم و قرن المنازل که به‌عنوان میقات حاجیان معرفی شده‌اند[۸].
قسمت نخست به اعمال عمره پرداخته و در پنج فصل سامان یافته است:
# '''احرام''': بیان احکام نیت، تلبیه، لباس احرام و نیز محرماتی همچون بهره‌مندی جنسی، استعمال عطر، نکاح، صید خشکی و…[۹].
# '''طواف''': شامل شرایطی مانند نیت، طهارت، ختنه‌بودن مردان و پوشش مناسب. همچنین نماز طواف در همین بخش توضیح داده شده است[۱۰].
# '''سعی''': بیان احکام رفت‌وآمد میان صفا و مروه که در آن طهارت شرط نمی‌باشد[۱۱].
# '''تقصیر''': کوتاه‌کردن مو، ریش، سبیل یا ناخن که احکام آن در فصل پایانی این بخش ذکر شده است[۱۲].


قسمت دوم به '''اعمال حج''' اختصاص یافته و در نه فصل تنظیم شده است. برخی از مهم‌ترین مباحث عبارتند از:
# مواقیت: شامل مساجد و مکان‌هایی مانند مسجد شجره، وادی عقیق، جحفه، یلملم و قرن المنازل که به‌عنوان میقات حاجیان معرفی شده‌اند.<ref>همان، ص49-‌55.</ref>
# احرام: بیان احکام نیت، تلبیه، لباس احرام و نیز محرماتی همچون بهره‌مندی جنسی، استعمال عطر، نکاح، صید خشکی و….<ref>همان، ص56-‌82.</ref>
# طواف: شامل شرایطی مانند نیت، طهارت، ختنه‌بودن مردان و پوشش مناسب. همچنین نماز طواف در همین بخش توضیح داده شده است.<ref>همان، ص83-‌100.</ref>
# سعی: بیان احکام رفت‌وآمد میان صفا و مروه که در آن طهارت شرط نمی‌باشد.<ref>همان، ص101-‌104.</ref>
# تقصیر: کوتاه‌کردن مو، ریش، سبیل یا ناخن که احکام آن در فصل پایانی این بخش ذکر شده است.<ref>همان، ص105-‌108.</ref>


* احرام حج و تفاوت آن با احرام عمره که تنها در نیت مشخص می‌شود[۱۳].
قسمت دوم به اعمال حج اختصاص یافته و در نه فصل تنظیم شده است. برخی از مهم‌ترین مباحث عبارتند از:<ref>همان، ص111-138.</ref>
* وقوف در عرفات[۱۴] و مشعرالحرام (مزدلفه)[۱۵].
* رمی جمره عقبه در روز دهم ذی‌الحجه[۱۶].
* قربانی شتر، گاو یا گوسفند در منا[۱۷].
* حلق یا تقصیر پس از قربانی[۱۸].
* اعمال مکه (طواف زیارت، نماز آن، سعی، طواف نساء و نماز آن)[۱۹].
* بیتوته در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم[۲۰].
* رمی جمرات سه‌گانه در روزهای پایانی که نماد دوری از شیطان است[۲۱].


در انتهای کتاب، مسائل متفرقه‌ای درباره اعمال حج مطرح شده[۲۲] و سپس دعاهای امام حسین(ع)[۲۳] و امام سجاد(ع) در روز عرفه نقل گردیده است[۲۴].
* احرام حج و تفاوت آن با احرام عمره که تنها در نیت مشخص می‌شود.
* وقوف در عرفات و مشعرالحرام (مزدلفه).
* رمی جمره عقبه در روز دهم ذی‌الحجه.
* قربانی شتر، گاو یا گوسفند در منا.
* حلق یا تقصیر پس از قربانی.
* اعمال مکه (طواف زیارت، نماز آن، سعی، طواف نساء و نماز آن).
* بیتوته در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم.
* رمی جمرات سه‌گانه در روزهای پایانی که نماد دوری از شیطان است.


== ویژگی‌ها ==
در انتهای کتاب، مسائل متفرقه‌ای درباره اعمال حج مطرح شده<ref>همان، ص142.</ref> و سپس دعاهای امام حسین(ع)<ref>همان، ص181.</ref> و امام سجاد(ع) در روز عرفه نقل گردیده است.<ref>همان، ص212.</ref>
در پایان کتاب، فهرست مطالب درج شده و پاورقی‌ها به توضیح نکات فقهی یا روایی متن پرداخته‌اند.


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۷۱: خط ۷۰:
== منابع ==
== منابع ==


* '''کتابشناسی حج و زیارت'''، اباذر نصر اصفهانی، تهران، مشعر، 1390ش.
* '''مناسك الحج،''' سیدعلی خامنه‌ای، تهران، نشرمشعر، 1426ق.
* '''آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)'''، اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش.
* '''[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/search/bibliographic/biblioFullView.jspx?_afPfm=-911eugavw کتابخانه تخصصی حج و زیارت.]'''
* '''مفرحة الأنام فی تأسیس بیت‌الله الحرام'''، زین‌العابدین بن نورالدین حسینی کاشانی، تهران، مشعر، 1428ق.