ملتزم

از ویکی حج
کعبه
کعبه
نام‌ها
بیت العتیقبیت اللهبیت الحرامبیت المحرمبیت المعمور
ارکان
رکن عراقیرکن شامیرکن حجرالاسودرکن یمانی
اجزا
باب الکعبهباب التوبهپلکان خارجی کعبهناودان کعبهپرده کعبهپرده درون کعبه‌ستون‌های کعبهپلکان داخلی کعبهسقف کعبهبرقعحزامآویزه‌های کعبهشاذروانملتزممستجار
پیشینه
بازسازی کعبهتاریخ بازسازی درِ کعبهمولد علی(ع)
متولیان
ابوخفاد اسدیابوطالبعبدالله بن عبدالعزیتمیم بن مر
مرتبط
طوافحجر الاسودحطیمحجر اسماعیلمقام ابراهیمحجابتبیت الضراحخط آغاز طوافکارگاه پرده‌بافیشستشوی کعبهابرقازلاماستقسام

ملتزم بخشی از دیوار شرقی کعبه که بین درِ کعبه و حجر الاسود قرار گرفته است. بنابر روایاتی، این مکان محل اعتراف به گناهان و استجابت دعا است و پیامبر اکرم(ص) صورت و دست‌های خود را در این قسمت دیوار قرار داده و دعا کرد.

بنابر روایات، حضرت آدم(ع)، هنگام طواف کعبه، در ملتزم به گناهان خویش اعتراف کرد و از آن پس این مکان از سوی خداوند محل اجابت دعا قرار گرفت.

مکان اعتراف به گناهان

بخشی از دیوار شرقی کعبه را ملتزم می‌نامند. این بخش بین حجر الاسود و درِ کعبه قرار دارد.[۱]

از پیامبر(ص) به نقل از ابن عباس نقل شده که ملتزم مکان استجابت دعا است.[۲] در روایات آمده است که حضرت آدم(ع) نیز در هنگام طواف کعبه در این مکان به گناهان خویش اعتراف کرد و از آن پس این مکان از سوی خداوند محل اجابت دعا قرار گرفته است.[۳]

روایت‌هایی نقل شده که پیامبر در این مکان صورت و سینه‌اش را به دیوار کعبه می‌گذاردند.[۴] امام علی نیز سفارش کرده، در ملتزم به گناهان خود اعتراف کنید.[۵]

واژه‌شناسی

درباره نام ملتزم، برخی گفته‌اند چون حاجیان در هنگام دعا به این قسمت می‌چسبند و ملتزم این قسمت می‌شوند، آن را چنین نامیدند.[۶] برخی نیز گفته‌اند که در زمان جاهلیت برای قسم خوردن و پیمان بستن به کنار این بخش از دیوار کعبه می‌آمدند و به سوگندی که می‌بستند ملتزم و پای‌بند بودند.[۷]

ملتزم و مستجار

در دیوار کعبه جای دیگری وجود دارد که به آن مستجار می‌گویند و در آنجا هم توصیه به دعا کردن شده است. مستجار پشت کعبه در ضلع غربی و فاصله رکن یمانی تا در مسدود شده کعبه را شامل می‌شود.

از آنجا که گاهی در منابع و روایات مستجار و ملتزم نام‌های یک مکان دانسته شده است،[۸] یا ملتزم نیز در دیوار پشت کعبه جانمایی شده است[۹] برخی بر آنند که ملتزم نیز همان مستجار است و در رکن یمانی قرار دارد.[۱۰]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین،ج۱، ص۲۴۲؛ مکه در بستر تاریخ، ص۹۹.
  2. شفاءالغرام باخبار البلد الحرام، ج۱، ص ۱۹۶
  3. وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۳۴۶.
  4. اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، ج۱، ص۱۶۲.
  5. وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۳۴۶.
  6. موسوعه العتبات المقدسة، ج۲، ص۲۳۶.
  7. المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۶، ص۴۳۷-۴۳۸.
  8. شفاء الغرام باخبار البد الحرام، ج۱، ص۱۹۶.
  9. فهرستی از این روایات را بنگرید در: «پژوهشی درباره ملتزم»، ص۸۴.
  10. اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، أزرقی، ج‏1، ص44.

منابع

  • اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه‏، محمد بن اسحاق فاکهی، تحقیق عبدالملک ابن دهیش، مکه، مکتبه الاسدی، ۱۴۲۴ق.
  • اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، محمد بن عبدالله ازرقی، محقق: ملحس، رشدی صالح، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
  • «پژوهشی درباره ملتزم»، محمدرضا نعمتی، مجله میقات حج، شماره ۴۳، فروردین ۱۳۸۲ش.
  • شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، تقی الدین محمد فاسی، تحقیق لجنة من کبار العلماء و الادباء، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
  • العقد الثمین فی تاریخ البلد الأمین‏، محمد بن احمد فاسی، محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.
  • المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، جواد علی، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۳۹۱ق/ ۱۹۷۶م.
  • مکه در بستر تاریخ، نعمت الله صفری فروشانی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۶ش.
  • موسوعة العتبات المقدسة، جعفر خلیلی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.
  • وسائل الشیعة، محمد بن حسن شیخ حر عاملی، به تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.