امنیت حرم: تفاوت میان نسخه‌ها
Z mohammad (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز جایگزینی متن - 'http://phz.hajj.ir/422' به 'http://hzrc.ac.ir/post' |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:محدوده حرم.jpg| | [[پرونده:نقشه محدوده حرم.jpg|400px|بندانگشتی|محدوده حرم مکی]] | ||
امنیت حرم به معنای حفظ و مصونیت شهر [[مکه]] و مناطق پیرامون آن تا محدوده‌ای که [[حرم]] شمرده میشود، از خطرات است. در آیات مختلف [[قرآن کریم]] تقدس و امنیت [[شهر مکه]] تاکید شده است. پس از آن‌که ابراهیم(ع) همسرش [[هاجر]] و فرزند خردسالش [[اسماعیل(ع)]] را در [[مکه]] ساکن ساخت، امنیت این سرزمین را از خداوند خواست. محدوده حرم محدوده شامل [[مسجدالحرام]] و مناطق اطراف آن است که بنابر روایات اسلامی توسط [[حضرت ابراهیم خلیل(ع)]] نشانه‌‌‌گذاری شده است. | |||
امنیت را به دو گونه تکوینی و تشریعی تقسیم کرده اند. امنیت تکوینی به معنای ایمن بودن حرم مکه از خرابی و ستم و بلاها است. نمونه امنیت تکوینی، زدودن ترس اهل حرم است که در [[سوره قریش]] به آن اشاره شده و همچنین ماجرای نجات مکه از حمله [[ابرهه]]. امنیت تشریعی به این معنا است که هر کس در حرم وارد شود شرعا در امان خواهد بود و نباید به او آسیبی برسد، از همین روست که مجرم و فرد تحت تعقیب در داخل حرم از تعقیب و مجازات در امان است. گفته شده که حرم الهی حتی از آسیب حاکمان ستمگر نیز در امان خواهد بود و خداوند دل‌های گردنکشان را به تعظیم در برابر حرم امن الهی متمایل ساخته است. علاوه بر اینکه حرم الهی از بلایای طبیعی در امان است و نیز حیوانات وحشی نه‌تنها در حرم به شکار خود حمله نمی‌کنند بلکه تا وقتی که در حرم هستند، از هراس و آزار در امان خواهند بود. | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
امنیت واژه‌ای عربی از ریشه «ا ـ م ـ ن» به معنای برطرف شدن بیم و هراس، ایمن شدن و اطمینان خاطر یافتن است.<ref>العین، ج8، ص388؛ مفردات، ص25؛ الصحاح، ج5، ص2071، «امن. </ref>حرم به معنای ممنوع و حرام است.<ref>العین، ج3، ص221؛ لسان العرب، ج12، ص122، «حرم. </ref> | امنیت واژه‌ای عربی از ریشه «ا ـ م ـ ن» به معنای برطرف شدن بیم و هراس، ایمن شدن و اطمینان خاطر یافتن است.<ref>العین، ج8، ص388؛ مفردات، ص25؛ الصحاح، ج5، ص2071، «امن. </ref>حرم به معنای ممنوع و حرام است.<ref>العین، ج3، ص221؛ لسان العرب، ج12، ص122، «حرم. </ref> | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۳: | ||
==تقدس و امنیت شهر مکه== | ==تقدس و امنیت شهر مکه== | ||
تقدس و امنیت شهر مکه از آیات گوناگون [[قرآن]] برمی‌آید. ([[سوره بقره]]، آیه 125- 126 و [[سوره ابراهیم]]، آیه 35 و [[سوره نمل]]، آیه91؛ [[سوره تین]]، آیه 3) امنیت خانه خدا به فرمان خداوند صورت گرفته است: ({{قلم رنگ|سبز|وَاِذ جَعَلنَا البَیتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَاَمنًا}}). (سوره بقره، آیه 125) این آیه، خانه خدا را جایگاه گروه‌های مردم و مکانی امن می‌شمرد که هرکس به آن پناه آورد، در امان است. عرب پیش از اسلام نیز این سنت را رعایت می‌کرد و در مکه به مال و جان مردم دست نمی‌انداخت: ({{قلم رنگ|سبز|وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا}}) ([[سوره آل عمران]]، آیه 97 و [[سوره قصص]]، آیه 57)<ref>مجمع‌البیان، ج1، ص383؛ نک: الام، ج2، ص153-154.</ref>در آیه‌ای دیگر، شهر مکه مکانی امن خوانده شده که بر اثر شرک و کفران نعمت اهالی آن، جامه گرسنگی و بیم بر آنان پوشانده شد: ({{قلم رنگ|سبز|وَضَرَبَ اللهُ مَثَلا قَریَةً کَانَت آمِنَةً مُطمَئِنَّةً یَاْتِیهَا رِزقُهَا رَغَدًا مِن کُلِّ مَکَانٍ فَکَفَرَت بِاَنعُمِ اللهِ فَاَذَاقَهَا اللهُ لِبَاسَ الجُوعِ و الخَوفِ بِمَا کَانُوا یَصنَعُونَ}}) ([[سوره نحل]]، آیه 112) مفسران کفران نعمت آنان را شرک و رد دعوت پیامبر(ص) دانسته‌اند.<ref>جامع البیان، ج14، ص242-244.</ref> | تقدس و امنیت شهر مکه از آیات گوناگون [[قرآن]] برمی‌آید. ([[سوره بقره]]، آیه 125- 126 و [[سوره ابراهیم]]، آیه 35 و [[سوره نمل]]، آیه91؛ [[سوره تین]]، آیه 3) امنیت خانه خدا به فرمان خداوند صورت گرفته است: ({{قلم رنگ|سبز|وَاِذ جَعَلنَا البَیتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَاَمنًا}}). (سوره بقره، آیه 125) این آیه، خانه خدا را جایگاه گروه‌های مردم و مکانی امن می‌شمرد که هرکس به آن پناه آورد، در امان است. عرب پیش از اسلام نیز این سنت را رعایت می‌کرد و در مکه به مال و جان مردم دست نمی‌انداخت: ({{قلم رنگ|سبز|وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا}}) ([[سوره آل عمران]]، آیه 97 و [[سوره قصص]]، آیه 57)<ref>مجمع‌البیان، ج1، ص383؛ نک: الام، ج2، ص153-154.</ref>در آیه‌ای دیگر، شهر مکه مکانی امن خوانده شده که بر اثر شرک و کفران نعمت اهالی آن، جامه گرسنگی و بیم بر آنان پوشانده شد: ({{قلم رنگ|سبز|وَضَرَبَ اللهُ مَثَلا قَریَةً کَانَت آمِنَةً مُطمَئِنَّةً یَاْتِیهَا رِزقُهَا رَغَدًا مِن کُلِّ مَکَانٍ فَکَفَرَت بِاَنعُمِ اللهِ فَاَذَاقَهَا اللهُ لِبَاسَ الجُوعِ و الخَوفِ بِمَا کَانُوا یَصنَعُونَ}}) ([[سوره نحل]]، آیه 112) مفسران کفران نعمت آنان را شرک و رد دعوت پیامبر(ص) دانسته‌اند.<ref>جامع البیان، ج14، ص242-244.</ref> | ||
==گزارش از امنیت حرم== | ==گزارش از امنیت حرم== | ||
نخستین گزارش از موضوع امنیت حرم در دعایی از ابراهیم آمده است: ({{قلم رنگ|سبز|وَاِذ قَالَ اِبرَاهِیمُ رَبِّ اجعَل هَذَا بَلَدًا آمِناً}}). (سوره بقره، آیه 126) بر پایه روایات، در پی آن‌که حضرت ابراهیم(ع) همسرش [[هاجر]] و فرزند خردسالش [[اسماعیل(ع)]] را به فرمان خدا در مکه ساکن ساخت، امنیت این سرزمین را از خداوند خواست<ref>جامع البیان، ج1، ص762.</ref>که در آیه‌ای به طور تلویحی به آن اشاره شده است: ({{قلم رنگ|سبز|رَبَّنَا اِنِّی اَسکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیرِ ذِی زَرعٍ عِندَ بَیتِکَ المُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلاةَ فَاجعَل اَفئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهوِی اِلَیهِم وَارزُقْهُم مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُم یَشکُرُونَ}}). (سوره ابراهیم، آیه 37)<ref>نک: المیزان، ج12، ص68؛ مکاتیب الرسول، ج3، ص590.</ref>همچنین قرآن کریم در نکوهش مشرکانی که از میان رفتن امنیت را بهانه بقای خود بر شرک قرار داده بودند، نعمت امنیت حرم و رسیدن روزی‌ها و ثمرات به آنان را یادآوری می‌کند: ({{قلم رنگ|سبز|وَقَالُوا اِن نَتَّبِعِ الهُدَی مَعَکَ نُتَخَطَّف مِن اَرضِنَا اَوَلَم نُمَکِّن لَهُم حَرَمًا آمِنًا یُجبَی اِلَیهِ ثَمَرَاتُ کُلِّ شَیءٍ رِزقًا مِن لَدُنَّا}}). (سوره قصص، آیه 57) امنیت مکه به رونق تجارت در [[جزیرة العرب]] انجامید و وجود [[کعبه]] که زیارتگاه مردم از نقاط دوردست بود، از مهم‌ترین عوامل این رونق بوده است.<ref>مؤلفات جرجی زیدان، ج1، ص33 به بعد؛ المفصل، ج7، ص285.</ref> | نخستین گزارش از موضوع امنیت حرم در دعایی از ابراهیم آمده است: ({{قلم رنگ|سبز|وَاِذ قَالَ اِبرَاهِیمُ رَبِّ اجعَل هَذَا بَلَدًا آمِناً}}). (سوره بقره، آیه 126) بر پایه روایات، در پی آن‌که حضرت ابراهیم(ع) همسرش [[هاجر]] و فرزند خردسالش [[اسماعیل(ع)]] را به فرمان خدا در مکه ساکن ساخت، امنیت این سرزمین را از خداوند خواست<ref>جامع البیان، ج1، ص762.</ref>که در آیه‌ای به طور تلویحی به آن اشاره شده است: ({{قلم رنگ|سبز|رَبَّنَا اِنِّی اَسکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیرِ ذِی زَرعٍ عِندَ بَیتِکَ المُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلاةَ فَاجعَل اَفئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهوِی اِلَیهِم وَارزُقْهُم مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُم یَشکُرُونَ}}). (سوره ابراهیم، آیه 37)<ref>نک: المیزان، ج12، ص68؛ مکاتیب الرسول، ج3، ص590.</ref>همچنین قرآن کریم در نکوهش مشرکانی که از میان رفتن امنیت را بهانه بقای خود بر شرک قرار داده بودند، نعمت امنیت حرم و رسیدن روزی‌ها و ثمرات به آنان را یادآوری می‌کند: ({{قلم رنگ|سبز|وَقَالُوا اِن نَتَّبِعِ الهُدَی مَعَکَ نُتَخَطَّف مِن اَرضِنَا اَوَلَم نُمَکِّن لَهُم حَرَمًا آمِنًا یُجبَی اِلَیهِ ثَمَرَاتُ کُلِّ شَیءٍ رِزقًا مِن لَدُنَّا}}). (سوره قصص، آیه 57) امنیت مکه به رونق تجارت در [[جزیرة العرب]] انجامید و وجود [[کعبه]] که زیارتگاه مردم از نقاط دوردست بود، از مهم‌ترین عوامل این رونق بوده است.<ref>مؤلفات جرجی زیدان، ج1، ص33 به بعد؛ المفصل، ج7، ص285.</ref> | ||
==امنیت تکوینی یا تشریعی== | ==امنیت تکوینی یا تشریعی== | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۰: | ||
==ابعاد گوناگون امنیت تشریعی== | ==ابعاد گوناگون امنیت تشریعی== | ||
این که «هر کس درون حرم شود، شرعاً در امان خواهد بود»، به امنیت تشریعی اشاره دارد: ({{قلم رنگ|سبز|وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا}}) (سوره آل عمران، آیه 97) امنیت تشریعی حرم، همه ابعاد گوناگون فردی و اجتماعی را شامل میشود. بر پایه آیه ({{قلم رنگ|سبز|وَلا تُقَاتِلُوهُم عِندَ المَسجِدِ الحَرَامِ حَتَّی یُقَاتِلُوکُم فِیهِ فَاِن قَاتَلُوکُم فَاقتُلُوهُم کَذَلِکَ جَزَاءُ الکَافِرِینَ}}) (سوره بقره، آیه 191) مؤمنان از نبرد با [[مشرکان]] و دیگر دشمنان در | این که «هر کس درون حرم شود، شرعاً در امان خواهد بود»، به امنیت تشریعی اشاره دارد: ({{قلم رنگ|سبز|وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا}}) (سوره آل عمران، آیه 97) امنیت تشریعی حرم، همه ابعاد گوناگون فردی و اجتماعی را شامل میشود. بر پایه آیه ({{قلم رنگ|سبز|وَلا تُقَاتِلُوهُم عِندَ المَسجِدِ الحَرَامِ حَتَّی یُقَاتِلُوکُم فِیهِ فَاِن قَاتَلُوکُم فَاقتُلُوهُم کَذَلِکَ جَزَاءُ الکَافِرِینَ}}) (سوره بقره، آیه 191) مؤمنان از نبرد با [[مشرکان]] و دیگر دشمنان در حرم منع شده‌اند، مگر اینکه آن‌ها آغازگر نبرد باشند. | ||
بازپس‌گیری مال بدهکار درون حرم جایز نیست و نباید بدهکار را درون محدوده حرم زیر فشار نهاد. در این حال، طلبکار باید صبر کند تا وی از حرم بیرون رود.<ref>فقه الرضا، ص253؛ نور الثقلین، ج1، ص371، 369.</ref>در روایتی، از امنیت تشریعی حرم شامل وحوش، پرندگان و دیگر حیوانات نیز شده و بر پایه آن، هیچ کس را حق تعرض به آن‌ها درون محدوده حرم نیست.<ref>الکافی، ج4، ص226؛ وسائل الشیعه، ج12، ص557؛ الصافی، ج1، ص360؛ نور الثقلین، ج1، ص369، 371.</ref> | بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] اگر فردی در بیرون حرم جرمی مرتکب شود و به حرم پناه آورد، کسی را یارای تعرض به وی نیست. اما هیچ‌کس حق فروش، اطعام و سخن با او ندارد تا ناگزیر از [[حرم]] بیرون رود و آن‌جا دستگیر و مجازات شود.<ref>الکافی، ج4، ص226؛ نور الثقلین، ج1، ص370؛ الصافی، ج1، ص360.</ref> بر این اساس، فقیهان به عدم جواز اجرای حدود و قصاص و تعزیرات در محدوده حرم فتوا داده‌اند، جز در حالتی که جرم درون حرم رخ دهد و مجرم حرمت حرم را هتک کرده باشد.<ref>نک: المراسم، ص237، 256؛ جواهر الکلام، ج41، ص344-345؛ الدر المنضود، ج1، ص392-397.</ref> | ||
برخی احکام سخت‌گیرانه ویژه برای هتک‌کنندگان حرمت حرم الهی در نظر گرفته شده که قطع دست دزد بدون احراز شرایط ویژه حد سرقت، نمونه‌ای از آن‌ها است<ref>مبانی تکملة المنهاج، ج1، ص286.</ref>؛ زیرا این کار موجب هتک حرمت حرم خدا و تجاوز به حدود الهی و حقوق مردم است<ref>الکافی، ج4، ص228.</ref>که در آیه‌ای از قرآن به آن اشاره شده است: ({{قلم رنگ|سبز|الشَّهرُ الحَرَامُ بِالشَّهرِ الحَرَامِ و الحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعتَدَی عَلَیکُم... }}) (سوره بقره، آیه 194) از [[جابر]] روایت شده که [[رسول خدا(ص)]] [[حمل سلاح]] را در مکه بر مسلمانان ممنوع فرمود.<ref>صحیح مسلم، ج4، ص111؛ میزان الحکمه، ج1، ص539.</ref> به گفته [[ابن عباس]]، رسول خدا در روز [[فتح مکه]] فرمود: خداوند مکه را در روز آفرینش آسمان‌ها و زمین دارای حرمت فرموده و این حرمت تا [[روز قیامت]] پابرجا خواهد بود. نبرد در این شهر برای کسی جایز نیست و برای من نیز جز ساعتی از روز فتح مکه جایز نبوده است.<ref>صحیح مسلم، ج4، ص109.</ref> | |||
بازپس‌گیری مال بدهکار درون حرم جایز نیست و نباید بدهکار را درون محدوده حرم زیر فشار نهاد. در این حال، طلبکار باید صبر کند تا وی از حرم بیرون رود.<ref>فقه الرضا، ص253؛ نور الثقلین، ج1، ص371، 369.</ref> در روایتی، از امنیت تشریعی حرم شامل وحوش، پرندگان و دیگر حیوانات نیز شده و بر پایه آن، هیچ کس را حق تعرض به آن‌ها درون محدوده حرم نیست.<ref>الکافی، ج4، ص226؛ وسائل الشیعه، ج12، ص557؛ الصافی، ج1، ص360؛ نور الثقلین، ج1، ص369، 371.</ref> | |||
==امنیت حیوانات== | ==امنیت حیوانات== | ||
در روایتی از امام صادق(ص) آمده که هرکس به قصد پناه آوردن وارد حرم شود، از خشم خدای والا در امان خواهد بود و حتی حیوانات وحشی و پرندگان تا آن‌گاه که در حرم هستند، از هراس و آزار در امان خواهند بود.<ref>الکافی، ج4، ص226؛ نور الثقلین، ج1، ص370؛ نک: جامع المدارک، ج2، ص612.</ref>فقیهان درباره ابعاد گوناگون امنیت حیوانات در حرم بحث کرده‌اند؛ از جمله آن‌که این حکم شامل هردوگونه حیوان میشود: حیوان وحشی که شکار میشود و حیوان اهلی که پرورش می‌یابد و [[ذبح]] می‌گردد. آنان درباره حرمت صید گونه اول اتفاق نظر دارند و درباره گونه دوم نیز برخی فقیهان ذبح درون حرم را ناروا شمرده‌اند.<ref>نک: جواهر الکلام، ج20، ص241؛ الاحصار و الصد، ص92.</ref>از وجوه دیگر این امنیت، ایمنی از عذاب خدا در صورت گزاردن [[مناسک حج|مناسک]] با معرفت و قصد قربت است.<ref>بحار الانوار، ج96، ص74.</ref> | در روایتی از امام صادق(ص) آمده که هرکس به قصد پناه آوردن وارد حرم شود، از خشم خدای والا در امان خواهد بود و حتی حیوانات وحشی و پرندگان تا آن‌گاه که در حرم هستند، از هراس و آزار در امان خواهند بود.<ref>الکافی، ج4، ص226؛ نور الثقلین، ج1، ص370؛ نک: جامع المدارک، ج2، ص612.</ref> فقیهان درباره ابعاد گوناگون امنیت حیوانات در حرم بحث کرده‌اند؛ از جمله آن‌که این حکم شامل هردوگونه حیوان میشود: حیوان وحشی که [[شکار]] میشود و حیوان اهلی که پرورش می‌یابد و [[ذبح]] می‌گردد. آنان درباره حرمت [[صید]] گونه اول اتفاق نظر دارند و درباره گونه دوم نیز برخی فقیهان [[ذبح]] درون حرم را ناروا شمرده‌اند.<ref>نک: جواهر الکلام، ج20، ص241؛ الاحصار و الصد، ص92.</ref>از وجوه دیگر این امنیت، ایمنی از عذاب خدا در صورت گزاردن [[مناسک حج|مناسک]] با معرفت و قصد قربت است.<ref>بحار الانوار، ج96، ص74.</ref> | ||
==تعمیم احکام بر حرم مدنی== | ==تعمیم احکام بر حرم مدنی== | ||
برخی احکام و ویژگی‌های مربوط به امنیت [[حرم مکی]] درباره [[حرم مدنی]] نیز تعمیم داده شده<ref>نک: الموطّا، ج2، ص889-892؛ المحلی، ج7، ص280.</ref>و از این جهت میان دو حرم مقایسه صورت گرفته و درباره برتری هریک بر دیگری گفت‌وگو شده است.<ref>نک: امتاع الاسماع، ج10، ص342-343.</ref> | برخی احکام و ویژگی‌های مربوط به امنیت [[حرم مکی]] درباره [[حرم مدنی]] نیز تعمیم داده شده<ref>نک: الموطّا، ج2، ص889-892؛ المحلی، ج7، ص280.</ref> و از این جهت میان دو حرم مقایسه صورت گرفته و درباره برتری هریک بر دیگری گفت‌وگو شده است.<ref>نک: امتاع الاسماع، ج10، ص342-343.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع == | ==منابع == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۴: | ||
{{دانشنامه | {{دانشنامه | ||
| آدرس = http:// | | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/8165 | ||
| عنوان = امنيت حرم | | عنوان = امنيت حرم | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
}} | }} | ||
* '''الاحصار و الصد''': گلپایگانی (م. 1414ق.) ؛ | * '''الاحصار و الصد''': گلپایگانی (م. 1414ق.) ؛ | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۱: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{تکمیل مقاله | |||
| شناسه = شد | |||
| جعبه اطلاعات = - | |||
| عنوان‌بندی = شد | |||
| ویرایش = شد | |||
| لینک‌دهی = شد | |||
| عکس = شد | |||
| جعبه نقل قول = | |||
| پیوند به بیرون = | |||
| مطالعه بیشتر = | |||
| پانویس و منابع = شد | |||
| ناوبری = | |||
| رده = | |||
| تغییر مسیر = | |||
}} | |||
[[رده:مکه]] | [[رده:مکه]] | ||
[[رده: | [[رده:اصطلاحات فقهی]] | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | ||