رکن عراقی
رکن عراقی گوشه‌ای از چهار گوشه بنای کعبه (ارکان کعبه) که در جهت شمال شرقی این بنا واقع شده است. این رکن دومین رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف است[۱]. این رکن به سبب واقع شدن در سمت سرزمین عراق و قبله اهل عراق بودن، به رکن عراقی شهرت یافته است[۲].
|
| کعبه |
| نام‌ها |
| بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور |
| ارکان |
| رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی |
| اجزا |
| باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار |
| پیشینه |
| بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع) |
| متولیان |
| ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر |
| مرتبط |
| طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام • |
موقعیت ویرایش
دومین رکن در مسیر طواف ویرایش
رکن عراقی دومین رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف،[۳] بعد از رکن حجرالاسود و قبل از رکن شامی و در سمت باب العمره است.[۴]
جهت جغرافیایی ویرایش
این رکن به سبب واقع شدن در سمت عراق و قبله اهل عراق بودن، به رکن عراقی شهرت یافته است[۵]. در واقع این رکن در سمت شمال شرقی کعبه، مقابل بخشهایی از حجاز، عراق، ایران، سیبری، شمال هند و چین و سند واقع شده است.[۶] از این رو، گاه با نام رکن شمالی (یا به خطا شامی[۷]) نیز معرفی شده است.[۸]
فاصله‌ها از ارکان دیگر ویرایش
فاصله این رکن از رکن حجرالاسود ۱۱٬۶۸ و از رکن شامی ۹٬۹۰ متر است.[۹] برخی فاصله این رکن را از رکن اسود ۱۲٬۸۴ و از رکن شامی ۱۱، ۲۸متر دانسته‌اند.[۱۰]
تاریخچه ویرایش
رکن عراقی در سال۶۴ق. در پی بازسازی کعبه به دستور عبدالله بن زبیر ساخته شد. برخی بنای این رکن را بدست قریش و در بازسازی کعبه در ۵سال قبل از بعثت دانسته‌اند.[۱۱] در گزارشی، اشاره شده که در اثر سیل در سال ۱۰۳۹ق. بخشهایی از رکن عراقی تخریب گردید.[۱۲]
احکام ویرایش
طبق نقلی، امام صادق(ع) همه‌ی ارکان، از جمله رکن عراقی را استلام می‌کرده است. بر این اساس، برخی فقیهان شیعه، استلام رکن عراقی را مستحب دانسته‌اند.[۱۳]
برخی منابع تاریخی اهل سنت، استلام و بوسیدن رکن عراقی را سنت نداسته‌اند.[۱۴] در عین حال در منابع اهل سنت، خواندن این دعا را نزد رکن عراقی توصیه کرده‌اند: اللهم انی اعوذ بک من الشک و الشرک و الشقاق و النفاق و سوء الاخلاق و سوء المنقلب فی الاهل و المال و الولد.[۱۵] نیز گفته‌اند دعا در این رکن مستجاب می‌شود.[۱۶]
جستارهای وابسته ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ . مراصد الاطلاع ج2، ص629؛ المسالک و الممالک، ص16.
- ↑ . المصباح المتهجد، ص27؛ فلاح السائل 129؛المعالم الاثیره ص129.
- ↑ . مراصد الاطلاع ج2، ص629؛ المسالک و الممالک، ص16.
- ↑ . بهجة النفوس ج2، ص763؛ ؛ التاریخ القویم ج3، ص248؛رحله ابن بطوطه ج1، ص374.
- ↑ . المصباح المتهجد، ص27؛ فلاح السائل 129؛المعالم الاثیره ص129.
- ↑ . مرآة الحرمین ج1، ص264؛ موسوعة العتبات المقدسه ج1، ص59.
- ↑ . اثارة الترغیب ج1، ص224،227؛ الارج المسکی ص159.
- ↑ . نزهة القلوب ص43؛ التاریخ القویم ج3، ص452-453؛ موسوعة العتبات المقدسه ج2، ص235.
- ↑ . معجم البلدان ج4، ص465؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80.
- ↑ . تاریخ و آثار اسلامی مکه، 68 – 69.
- ↑ . الکعبه المعظمه و الحرمان الشریفان، ص136-156.
- ↑ . تاریخ الیمن، ص52.
- ↑ . الاستبصار ج2 ص217؛ المصباح المتهجد ج2، ص681؛ السرائر ج1،ص572.
- ↑ . التاریخ القویم ج2، ص248.
- ↑ . التاریخ القویم ج3، ص218؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص111.
- ↑ . شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص44.
منابع ویرایش
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
- اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق، محمد بن اسحاق الخوارزمی (م.۸۲۷ق.)، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.
- الارج المسکی فی التاریخ المکی، علی بن عبدالقادر الطبری (م.۱۰۷۰ق.)، تصحیح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاریه، ۱۴۱۶ق.
- الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.۴۶۰ق.)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دارهجره النبی المختار، عبدالله بن عبدالملک المرجانی (م.۷۷۰ق.)، تحقیق محمد عبدالوهاب فضل، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۲۰۰۲م.
- التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم، محمد طاهر الکردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، ۱۴۲۰ق.
- تاریخ الیمن، عبد الواسع بن یحیی واسعی یمانی، قاهره، مطبعه السلفیه،۱۳۴۶ق.
- تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، اصغر قائدان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
- رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار)، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی (م.۷۷۹ ق.)، تحقیق عبدالهادی تازی، ریاض، اکادیمیه المملکه المغربیه، ۱۴۱۷ق.
- السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محمد بن احمد ابن ادریس (م.۵۹۸ق.)، قم، انتشارات الاسلامی ، ۱۴۱۰ق.
- شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، محمد بن احمد التقی الفاسی (م.۸۳۲ق.)، تحقیق گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.
- عدة الانابة فی اماکن الاجابة، عبدالله بن ابراهیم الحسنی(م.۱۲۰۷ق.)، تحقیق عبدالله نذیر، مکه المکرمه، المکتبه المکیه، ۱۴۲۹ق.
- فلاح السائل ونجاح المسائل فی عَمَلِ الْیوم و اللَّیل، علی بن موسی بن طاووس (سید بن طاووس) (م.۶۶۴ق.)، قم، انتشارات الاسلامی.
- مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت باشا (م.۱۳۵۳ق.)، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
- مراصد الاطلاع علی اسماء الامکنه و البقاع، صفی‌الدین عبدالمومن بن عبدالحق (م.۷۳۹ق.)، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
- المسالک و الممالک، ابراهیم بن محمد الفارسی الاصطخری(الکرخی) (م.۳۴۶ق)، تحقیق احمد بن سهل ابوزید، بیروت، دار صادر، ۱۹۲۷م.
- مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.۴۶۰ق.)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.
- المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق.
- معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.۶۲۶.ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
- موسوعه العتبات المقدسه، جعفر خلیلی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۷ق.
- نزهه القلوب، حمدالله مستوفی قزوینی(م.۷۵۰ق.)، تحقیق محمد دبیر سیاقی، قزوین، حدیث امروز، ۱۳۸۱ش.