در کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{کعبه عمودی}} | {{کعبه عمودی}} | ||
'''درِ کعبه (عربی: باب الکعبه)''' | '''درِ کعبه (عربی: باب الکعبه)''' در سمت شرقی کعبه میان [[رکن عراقی]] و [[رکن حجرالاسود]] و در فاصله حدود یک متری [[حجرالاسود]] قرار دارد. | ||
برخی ساخت نخستین در را به زمان بازسازی کعبه به دست [[جرهم]] نسبت داده‌اند، عده‌ای هم قائلند، [[اسعد بن ملکی کرب حمیری|اسعد حمیری]] سازنده نخستین در و قفل و [[کلید کعبه]] بوده است. در کعبه در طول تاریخ بارها بازسازی و تعمیر و تزیین شده است. در کعبه را معمولا از چوب می‌ساختند و در برخی دوره‌های تاریخی آن را با طلا یا نقره می‌پوشاندند. گفته شده که نخستین بار در کعبه را در سال ۹۳ قمری طلاپوش کردند. گاهی نیز روکش طلایی آن را دزدیده‌اند. در دوره‌ای کعبه دو در داشت. همچنین ارتفاع در و نیز ارتفاع درگاه از سطح زمین در برخی بازسازی‌ها تفاوت داشته است. گزارش رویدادهای مرتبط به در کعبه همراه با توصیف‌هایی از آن در دوره‌های گوناگون تاریخی در منابع تاریخ و جغرافیای مسلمانان ثبت شده است. | برخی ساخت نخستین در را به زمان بازسازی کعبه به دست [[جرهم]] نسبت داده‌اند، عده‌ای هم قائلند، [[اسعد بن ملکی کرب حمیری|اسعد حمیری]] سازنده نخستین در و قفل و [[کلید کعبه]] بوده است. در کعبه در طول تاریخ بارها بازسازی و تعمیر و تزیین شده است. در کعبه را معمولا از چوب می‌ساختند و در برخی دوره‌های تاریخی آن را با طلا یا نقره می‌پوشاندند. گفته شده که نخستین بار در کعبه را در سال ۹۳ قمری طلاپوش کردند. گاهی نیز روکش طلایی آن را دزدیده‌اند. در دوره‌ای کعبه دو در داشت. همچنین ارتفاع در و نیز ارتفاع درگاه از سطح زمین در برخی بازسازی‌ها تفاوت داشته است. گزارش رویدادهای مرتبط به در کعبه همراه با توصیف‌هایی از آن در دوره‌های گوناگون تاریخی در منابع تاریخ و جغرافیای مسلمانان ثبت شده است. | ||
نسخهٔ ۱۷ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۲۱:۱۸
|
| کعبه |
| نام‌ها |
| بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور |
| ارکان |
| رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی |
| اجزا |
| باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار |
| پیشینه |
| بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع) |
| متولیان |
| ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر |
| مرتبط |
| طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام • |
درِ کعبه (عربی: باب الکعبه) در سمت شرقی کعبه میان رکن عراقی و رکن حجرالاسود و در فاصله حدود یک متری حجرالاسود قرار دارد.
برخی ساخت نخستین در را به زمان بازسازی کعبه به دست جرهم نسبت داده‌اند، عده‌ای هم قائلند، اسعد حمیری سازنده نخستین در و قفل و کلید کعبه بوده است. در کعبه در طول تاریخ بارها بازسازی و تعمیر و تزیین شده است. در کعبه را معمولا از چوب می‌ساختند و در برخی دوره‌های تاریخی آن را با طلا یا نقره می‌پوشاندند. گفته شده که نخستین بار در کعبه را در سال ۹۳ قمری طلاپوش کردند. گاهی نیز روکش طلایی آن را دزدیده‌اند. در دوره‌ای کعبه دو در داشت. همچنین ارتفاع در و نیز ارتفاع درگاه از سطح زمین در برخی بازسازی‌ها تفاوت داشته است. گزارش رویدادهای مرتبط به در کعبه همراه با توصیف‌هایی از آن در دوره‌های گوناگون تاریخی در منابع تاریخ و جغرافیای مسلمانان ثبت شده است.
قدیم‌ترین در کعبه که تاکنون باقی است و در موزه نگهداری می‌شود در سال ۱۰۴۴ قمری در دوره حکومت عثمانی ساخته و در سال ۱۱۱۹ تعمیر شده است. دری که امروزه بر کعبه قرار دارد در سال ۱۳۹۷ قمری به فرمان ملک خالد، پادشاه عربستان سعودی، ساخته شد. جنس این در از طلا است و روی آن آیات قرآن کنده‌کاری شده است.
موقعیت باب
باب الکعبه نام دری است که در دیوار شرقی کعبه میان رکن عراقی و رکن حجرالاسود و در فاصله حدود یک متری حجرالاسود قرار دارد.
تاریخ ساخت و تعمیر در کعبه
در کعبه در طول تاریخ بارها بازسازی، تزیین و تعمیر شده است. گاهی هم دچار آسیب یا دزدی شده است. گزارش‌های متعددی درباره تاریخ بازسازی‌ها و تغییرات در منابع تاریخی درج شده است. ساخت نخستین در را به انوش بن شیث بن آدم، جرهمیان و اسعد حمیری پادشاه یمن نسبت داده‌اند. تاریخ بازسازی‌ها هم از گزارش بازسازی در توسط عبدالمطلب آغاز می‌شود.[۱] بازسازی قریش پیش از ظهور اسلام،[۲] بازسازی ابن زبیر،[۳] بازسازی حجاج بن یوسف ثقفی،[۴] طلاپوش کردن در در دوره اموی[۵] و عباسی[۶] و بازسازی‌های متعدد دیگر در سده‌های ششم تا نهم در منابع ثبت شده است، از جمله درهایی که رامشت بازرگان ایرانی[۷] و جواد اصفهانی[۸] وزیر ایرانی حاکم موصل در سده ششم ساختند. در عصر ممالیک هم چند بار در کعبه بازسازی و تعویض شد.[۹] [۱۰]در عصر حکومت عثمانی نیز در کعبه دوبار بازسازی شد. آخرین در به فرمان سلطان مراد چهارم در ۱۰۴۴ ساخته شد[۱۱] و در سال ۱۱۱۹ تعمیر و اصلاح شد.[۱۲] همین در تا زمان آل سعود بر روی کعبه بود. در زمان آل سعود در سال ۱۳۷۰ در کعبه عوض شد[۱۳]و بار دیگر در سال ۱۳۹۴ هجری قمری دری برای کعبه از طلا ساخته و نصب شد که امروزه نیز بر درگاه کعبه نصب است.
توصیف درِ کنونی کعبه
به سال ۱۳۹۷ق. ملک خالد بن عبدالعزیز (حک: ۱۳۹۵–۱۴۰۲ق) با دیدن فرسودگی باب الکعبه، دستور داد دری جدید از طلا با عیار بسیار بالا بسازند. ساخت این در با وزنی حدود ۲۸۰ کیلوگرم، اول ذی‌حجه ۱۳۹۸ق. آغاز گشت و پس از ۱۲ ماه به پایان رسید. ملک خالد آن را در ۲۳ ذی‌قعده ۱۳۹۹ق. افتتاح کرد.
ارتفاع
ارتفاع این در کمی بیش از سه متر و عرض آن حدود دو متر است و از دو لنگه تشکیل شده است. پایه آن با ضخامت ۱۰ سانتی‌متر از چوبی با نام «ماکامونگ» ساخته شده است. پایین در، تیری چوبی افزوده شده تا از ورود آب به درون کعبه پیش‌گیری کند و میله‌ای دارد که هنگام بسته شدن، در را با آستانه جفت می‌کند.
نقش‌ها و نوشته‌ها
در دو گوشه بالایی در، دو لچکی جداگانه برای بهتر نمود یافتن شکل دایره‌وار آن تدارک شده که بر آن‌ها عبارات «الله جل جلاله» و «محمد صلی الله علیه و سلم» درون دو دایره برجسته نوشته شده است.
پایین این دایره‌ها، آیات: ادْخُلُوهَا بِسَلامٍ آمِنِینَ [۱۴]؛ جَعَلَ اللهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَامًا لِلنَّاسِ و الشَّهْرَ الْحَرَامَ [۱۵]؛ رَبِّ اَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَاَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًا [۱۶] ۸۰؛ کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلَی نَفْسِهِ الرَّحْمَة؛[۱۷] وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی اَسْتَجِبْ لَکُم [۱۸] نقش بسته است. در پی آن‌ها، دو دایره به شکل دو خورشید نورانی که در وسط آن‌ها جمله «لا اله الا الله محمد رسول‌الله» نقش بسته، دیده می‌شود. زیر این حاشیه‌های دایره‌شکل، آیه: قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ اَسْرَفُوا عَلَی اَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ اِنَّ اللهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ [۱۹]) نقش بسته است.
پایین‌تر از قفل در، جایی مربع‌شکل و فرورفته دیده می‌شود که وسط آن، دو دایره برجسته قرار دارد. وسط این دو دایره، سوره فاتحه به صورت دو دایره کامل نوشته شده است. زیر این دایره‌ها، دو جای مستطیل‌شکل به چشم می‌خورد که بالایی کوچک‌تر از پایینی است. در جای بالایی عبارتی شامل تاریخ ساخت باب الکعبه در دوران ملک عبدالعزیز نقش بسته است. در جای پایینی نیز به تاریخ ساخت باب در دوران ملک خالد اشاره شده است. بر لنگه سمت راست در، تاریخ افتتاح در به دست ملک خالد به چشم می‌خورد و بر لنگه چپ، نام مهندس سازنده در و نیز کاتب عبارات، نوشته شده است.
در کعبه حدود نیم متر به طرف درون خانه پیش رفته است. کناره‌های دیوار که از سه سمت، در را احاطه کرده‌اند، با لوح‌های دایره‌شکل زرین، پوشانده شده است. با در نظر گرفتن تناسب نام‌های ۱۵گانه خداوند که بر روی این لوح‌ها به صورت دایره نوشته شده، در قسمت‌های گوناگون آن نیز کلماتی به این شرح به چشم می‌خورد: بر بالای در عبارت «یا واسع یا مانع یا نافع»؛ در سمت راست، عبارت «یا عالم یا علیم یا حلیم یا عظیم یا حکیم یا رحیم»؛ و در سمت چپ، عبارت «یا غنی یا مغنی یا حمید یا مجید یا سبحان یا مستعان» نقش بسته است. پایین در که از جنس چوب است، صفحه‌های طلایی دارای نقش‌هایی به چشم می‌خورند.[۲۰]
فضیلت‌های باب کعبه
بر پایه برخی روایات، حضرت آدم در پی نزول بر زمین، در برابر باب الکعبه به نماز ایستاد و با خدای خود به راز و نیاز پرداخت.[۲۱] برخی مکان قبول توبه آدم را برابر دری که ابن‌زبیر پشت کعبه در سمت رکن یمانی گشوده بود، می‌دانند.[۲۲] بر پایه گزارشی، نماز بر جنازه آدم(ع) در برابر باب الکعبه اقامه شده است.[۲۳] گفتاری از پیامبر در منابع آمده که نشان می‌دهد ایشان به امامت جبرئیل کنار در کعبه نماز خوانده است.[۲۴] شاید به همین سبب، برخی نماز خواندن در باب الکعبه را مستحب دانسته‌اند.[۲۵] در سده سوم ق. بر جنازه افراد نامدار مانند اشراف، قریشیان و اعیان دیگر برابر باب الکعبه نماز خوانده می‌شد.[۲۶]
از پیامبر(ص) نقل شده که هرکس حجرالاسود را لمس کند و دو رکعت نماز در رکن ابراهیم بگزارد و سپس دست بر در کعبه گذارد و دعا کند، دعای او مستجاب خواهد شد.[۲۷] در روایتی آمده که هنگام باز شدن در کعبه، یکی از مواقع هفت‌گانه‌ای است که درهای رحمت الهی به روی مردم گشاده می‌شود.[۲۸]
مستحبات
در طواف عمره مستحب است که در برابر باب الکعبه این دعا خوانده شود: «سائِلُکَ فَقِیرُکَ مِسْکِینُکَ بِبابِکَ، فَتَصَدَّقْ علیه بِالْجَنَّةِ، اللهم الْبَیْتُ بَیْتُکَ، و الحَرَمُ حَرَمُکَ، و العَبْدُ عَبْدُکَ، وَهذا مَقَامُ الْعائِذِ الْمُسْتَجِیْرِ بِکَ مِنَ النارِ، فَاَعْتِقْنِی وَوالِدَیَّ وَاَهْلِی وَوُلْدِی وَاخْوانِیَ الْمُؤْمِنِینَ مِنَ النارِ، یا جَوادُ یا کَرِیمُ».[۲۹] دعایی دیگر نیز هنگام روبه‌رو شدن با باب الکعبه گزارش شده است.[۳۰] نیز صلوات بر پیامبر و خاندان پاکش در این مکان بسیار سفارش شده است.[۳۱]
گالری
-
حاجیان و زائران در حال زیارت باب الکعبه
-
درِ امروزی کعبه که از سال ۱۳۹۷ قمری بر کعبه نصب شده است.
-
در قدیمی کعبه که در زمان سلطان مراد چهارم عثمانی ساخته شده بود و تا سال ۱۳۷۰ قمری بر کعبه بود.
-
دری که زمان ملک عبدالعزیز برای کعبه ساخته شد و در سال ۱۳۷۰ بر کعبه نصب شد.
جستار وابسته
پانویس
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج1، ص247.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص135.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص166؛ تاریخ مکة المشرفه، ص109.
- ↑ تاریخ مکة المشرفه، ص110.
- ↑ اتحاف الوری، ج2، ص119؛ تاریخ مکة المشرفه، ص111-112.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص169.
- ↑ الارج المسکی، ص151.
- ↑ الکامل، ج9، ص245؛ مرآة الحرمین، ج1، ص276.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص142؛ مرآة الحرمین، ج1، ص276-277.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص142؛ اتحاف الوری، ج3، ص203.
- ↑ التاریخ القویم، ج2، ص173-174.
- ↑ منائح الکرم، ج5، ص445-446.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص174.
- ↑ سوره حجر، ۴۶
- ↑ سوره مائده، ۹۷
- ↑ سوره اسراء،
- ↑ سوره انعام، ۵۴
- ↑ سوره غافر، ۶۰
- ↑ (سوره زمر، ۵۳
- ↑ قصة التوسعه، ص88-91؛ مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی، ص95-99.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص186.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص187.
- ↑ تاریخ مکه، ص191.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص268؛ تحفة الاحوذی، ج1، ص394؛ عون المعبود، ج2، ص40-41.
- ↑ صحیح ابن خزیمه، ج4، ص333.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص317.
- ↑ المقنعه، ص389؛ مستدرک الوسائل، ج9، ص383.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج14، ص152.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص531-532؛ جامع الخلاف، ص202.
- ↑ المقنعه، ص401.
- ↑ الکافی، ج4، ص406.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل باب الکعبه.
- اتحاف الوری: عمر بن محمد بن فهد (م. ۸۸۵ق)، مکه، جامعةام القری، ۱۴۰۳ق؛
- اخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛
- اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛
- الارج المسکی فی تاریخ المکی: علی عبدالقادر الطبری (م. ۱۰۷۰ق)، به کوشش الجمال، مکه، المکتبة التجاریه، ۱۴۱۶ق؛
- البدایة و النهایه: ابن کثیر (م. ۷۷۴ق)، بیروت، مکتبة المعارف؛
- تاریخ ابن خلدون: ابن خلدون (م. ۸۰۸ق)، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۸ق؛
- التاریخ القویم: محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق؛
- تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م. ۳۱۰ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۳ق؛
- تاریخ عمارة المسجدالحرام: فوزیه حسین مطر، مکه، جامعةام القری، ۱۴۰۶ق؛
- تاریخ مدینة دمشق: ابن عساکر (م. ۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛
- تاریخ مکة المشرفه: محمد ابن الضیاء (م. ۸۵۴ق)، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق؛
- تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م. ۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق؛
- تحفة الاحوذی: المبارک فوری (م. ۱۳۵۳ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق؛
- جامع الخلاف و الوفاق: علی بن محمد القمی السبزواری (م. قرن۷ق)، به کوشش حسنی، قم، زمینه‌سازان ظهور امام عصر، ۱۳۷۹ش؛
- الروض الانف: السهیلی (م. ۵۸۱ق)، به کوشش عبدالرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۲ق؛
- سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م. ۴۸۱ق)، تهران، زوّار، ۱۳۸۱ش؛
- شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛
- صحیح ابن خزیمه: ابن خزیمه (م. ۳۱۱ق)، به کوشش محمد مصطفی، المکتب الاسلامی، ۱۴۱۲ق؛
- العقود اللؤلؤیه: علی بن الحسن الزبیدی (م. ۸۱۲ق)، به کوشش محمد الاکوع، بیروت، دار الآداب، ۱۴۰۳ق؛
- علل الشرایع: الصدوق (م. ۳۸۱ق)، به کوشش بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۸۵ق؛
- عون المعبود: العظیم‌آبادی (م. ۱۳۲۹ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق؛
- قصة التوسعة الکبری: حامد عباس، جده، دار البلاد، ۱۴۱۶ق؛
- الکامل فی التاریخ: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۷ق.
- الکافی: الکلینی (م. ۳۲۹ق)، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش؛
- مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق)، تهران، مشعر، ۱۳۷۷ش؛
- مروج الذهب: المسعودی (م. ۳۴۶ق)، به کوشش اسعد داغر، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق؛
- مستدرک الوسائل: النوری (م. ۱۳۲۰ق)، بیروت، آل البیت:، ۱۴۰۸ق؛
- المقنعه: المفید (م. ۴۱۳ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق؛
- مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی: عبیدالله محمد امین کردی، ترجمه: صابری، مشهد، ۱۳۸۲ش؛
- من لا یحضره الفقیه: الصدوق (م. ۳۸۱ق)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق؛
- منائح الکرم: علی بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق)، به کوشش المصری، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۱۹ق.