پرش به محتوا

مسجد بنی حارثه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
== نام‌ها ==
{{جعبه اطلاعات بنا
مسجد بنی حارثه به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده. مسجد به نام مسجد الاستراحه یا مسجد المستراح نیز شناخته میشود، چرا که [[پیامبر(ص)]] هنگام بازگشت از [[غزوه احد]] در محدوده این مسجد استراحت کردند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=198 مساجد الاثریه، ص198.]</ref>
 
== مکان ==
مسجد در حاشیه خیابان سید الشهدا و در جهت شمالی [[مسجد شیخین]] قرار دارد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=199 مساجد الاثریه، ص199.]</ref>
 
== توصیف بنا ==
مسجد دارای یک قبه زیبا و یک مناره است و دارای ورودی‌های متعدد از جهت شرق، غرب و شمال است. بنای مستطیل شکل مسجد دارای مساحتی در حدود 491 متر می‌باشد.<ref name=":0" />{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان =  
| عنوان =  
| تصویر = مسجد_بنی_حارثه.png
| تصویر = مسجد_بنی_حارثه.png
خط ۲۴: خط ۱۷:
| بازسازی‌ها =  
| بازسازی‌ها =  
| ویژگی‌های تاریخی =  
| ویژگی‌های تاریخی =  
| مساحت = 54هزار متر مربع
| مساحت = 491 متر مربع
| طول =  
| طول =  
| عرض =  
| عرض =  
| ارتفاع =  
| ارتفاع =  
| وضعیت بنا = موجود
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 15 هزار نمازگزار
| گنجایش =  
| امکانات =  
| امکانات =  
| بخش‌های بنا =  
| بخش‌های بنا =  
| ویژگی‌ها =  
| ویژگی‌ها =  
| عرض جغرافیایی = 24.503514
| عرض جغرافیایی = 24.491825
| طول جغرافیایی = 39.612419
| طول جغرافیایی = 39.609772
| توضیح نقشه =  
| توضیح نقشه =  
}}
}}'''مسجد بنی حارِثَه''' از مساجد قدیمی مدینه در شمال [[مسجد النبی]] است که به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده. می‌توان پیشینه این مسجد را به عصر نبوی باز گرداند چرا که قبلیه بنی حارثه هنگام واقعه [[تغییر قبله]] در این مسجد در حال نماز بودند. [[پیامبر(ص)]] هنگام بازگشت از [[غزوه احد]] در محدوده این مسجد استراحت کردند. مسجد تا 1386 قمری به صورت غیر مسقف بوده تا اینکه در این تاریخ تجدید بنا میشود و در 1408 قمری به شکل امروز خود درآمده است.
 
== نام‌ها ==
'''مسجد بنی حارِثَه''' به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص330.</ref> مسجد به نام مسجد الاستراحه یا مسجد المستراح نیز شناخته میشود، چرا که [[پیامبر(ص)]] هنگام بازگشت از [[غزوه احد]] در محدوده این مسجد استراحت کردند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=198 مساجد الاثریه، ص198.]</ref>
 
== مکان ==
مسجد بنی حارثه در حاشیه خیابان سید الشهدا، در جهت شمالی [[مسجد شیخین]]<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=199 مساجد الاثریه، ص199.]</ref> و در جهت شمال [[مسجدالنبی]] با فاصله 2420متر قرار دارد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص333.</ref>
 
== توصیف بنا ==
 
مسجد دارای یک قبه زیبا و یک مناره است و دارای ورودی‌های متعدد از جهت شرق، غرب و شمال است. بنای مستطیل شکل مسجد دارای مساحتی در حدود 491 متر می‌باشد.<ref name=":0" />
 
== پیشینه مسجد ==
بر اساس اخبار موجود درباره نمازخواندن قبیله بنی حارثه در مسجد و رسیدن خبر [[تغییر قبله]] به ایشان در هنگام نماز عصر<ref>الاستيعاب، ج4، ص482؛ أسد الغابة، ج5، ص557.</ref>، برخی معاصرین نتیجه گرفتند که مسجد در زمان [[پیامبر(ص)]] وجود داشته است.<ref name=":0" /> بر اساس برخی گزارش‌ها، پیامبر(ص) در مسجد بنی حارثه نماز خوانده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=66 تاریخ المدینة المنورة، ص66.]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=148 اخبار المدینه، ص148.]</ref> و درباره عبدالرحمن بن سهل (که در خیبر کشته شده بود) به قضاوت پرداخته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=230 وفاء الوفاء، ج3، ص230.]</ref>
 
== تاریخچه مسجد ==
گزارش هایی از مسجد در کتب مرتبط به مدینه از قرن نهم تا یازدهم قمری وجود دارد ولی اشاره ای به بنای مسجد نشده و برخی مانند [[سمهودی]] تاریخ نگار مدینه(م.911ق.) مسجد را در دسته مساجد بدون بنا ذکر کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=230 وفاء الوفاء، ج3، ص230]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=200 مساجد الاثریه، ص200.]</ref> به نظر برخی محققان معاصر، ساختمان مسجد پس از قرون نخستین اسلامی مورد اهمال و فرسودگی قرار گرفته و جز دیوارهای خارجی چیزی از آن باقی نمانده بود.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص334.</ref>
 
مسجد در گزارشی از 1073قمری/1662میلادی، در زمینی کوچک با محوطه‌ای سنگچین شده توصیف شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%87%D8%8C_%D8%AC_1.pdf&page=409 الرحلة العیاشیه، ج1، ص409.]</ref> بنا بر گزارشی دولت عثمانی(677-1300ق./1299-1922م.) در دوره‌ای اقدام به ایجاد بنایی برای مسجد کرده است.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=185 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص185.]</ref>
 
مطابق گزارشی در اوایل قرن چهاردهم مسجد بدون سقف بوده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=16 وصف المدینة المنوره، ص16.]</ref> و در اواخر قرن چهاردهم بدون سقف، کوچک، با ارتفاع حدود نیم متر از سطح زمین و دارای بنایی سفیدکاری شده و قدیمی بوده است.<ref name=":1" /> در گزارشی مشابه، اواخر قرن چهاردهم مسجد در کنار یک قلعه (به نام قلعه سیدالشهداء، ساخته شده در حدود 1337قمری<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص331.</ref> و تخریب شده در 1416قمری<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=201 مساجد الاثریه، ص201.]</ref>) توصیف شده است به شکلی که ارتفاع بنا از یک متر بیشتر نبوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=534 المدینه بین الماضی و الحاضر، ص534.]</ref>
 
دولت سعودی در 1386قمری/1966میلادی اقدام به تجدید بنای مسجد به‌شکل مشاهد معمول مدینه کرد و در یک عملیات بازسازی جدید در 1408قمری نیز مسجد به شکل امروزی خود در آمد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص335.</ref> مسجد در لیست مساجد تعمیر و تجهیز شده برای استفاده در حج 1445 بوده است.<ref>[https://annahar-news.com/news/single/9881 وبسایت خبری النهار]</ref>


== نگارخانه ==
== نگارخانه ==
=== تصاویر جدید ===
<gallery>
<gallery>
پرونده:مسجد بنی حارثه 2.jpg|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 2.jpg|alt=|نمای بیرونی مسجد
پرونده:مسجد بنی حارثه 3.jpg|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 3.jpg|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 1.jpg|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 1.jpg|alt=|نمایی از گنبد و مناره
پرونده:مسجد بنی حارثه 4.png|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 4.png|alt=|محیط داخلی
پرونده:مسجد بنی حارثه 5.png|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 6.png|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 7.png|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 11.png|alt=
</gallery>
</gallery>


 
=== تصاویر قدیمی مسجد ===
 
<gallery>
پرونده:مسجد بنی حارثه 13.png|تصویر قلعه سیدالشهدا که بسیار نزدیک به ماذنه و دیوار غربی مسجد است.
پرونده:مسجد بنی حارثه 12.png|تصویر مسجد مربوطه به 1386قمری
پرونده:مسجد بنی حارثه 8.jpg|alt=
پرونده:مسجد بنی حارثه 9.jpg|alt=|تصویری از مسجد در کنار بقایای قلعه
</gallery>


== پانویس ==
== پانویس ==
 
{{پانویس}}
=== {{پانویس}} ===


== منابع ==
== منابع ==
 
{{منابع}}
=== {{منابع}}
*'''أسد الغابة'''، ابن اثیر ، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.
*'''كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب'''، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
*'''الاستيعاب'''، ابن عبد البر، بیروت، دارالجیل، 1412ق.
*'''مرآة الحرمين'''، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، المكتبه الثقافيه الدينيه، بی‌تا.
*'''فصل من تاريخ المدينة المنورة'''، على الحافظ، جده، مكتبة الثقاف
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
*'''رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )'''، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
*'''تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة'''، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح للبحث العلمی و تحقیق التراث، 1430ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.{{پایان}}{{اماکن مدینه}} ===
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، یاسین احمد خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
*'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
*'''تاریخ المدینه المنوره'''، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
*'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
*'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
*'''الرحله العیاشیة'''، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، دار السویدی، 2006م.{{پایان}}{{اماکن مدینه}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۱

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر مسجد المستراح * مسجد الاستراحه
مکان عربستان * مدینه *
کاربری مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد مسلمانان
وابسته به دین/مذهب اسلام
آیین‌ها اقامه نماز جماعت
وضعیت فعلی
مساحت 491 متر مربع
وضعیت بنا موجود

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد بنی حارِثَه از مساجد قدیمی مدینه در شمال مسجد النبی است که به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده. می‌توان پیشینه این مسجد را به عصر نبوی باز گرداند چرا که قبلیه بنی حارثه هنگام واقعه تغییر قبله در این مسجد در حال نماز بودند. پیامبر(ص) هنگام بازگشت از غزوه احد در محدوده این مسجد استراحت کردند. مسجد تا 1386 قمری به صورت غیر مسقف بوده تا اینکه در این تاریخ تجدید بنا میشود و در 1408 قمری به شکل امروز خود درآمده است.

نام‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد بنی حارِثَه به خاطر قرارگرفتن در محدوده منازل قبیله بنی حارثه، اینگونه نامگزاری شده.[۱] مسجد به نام مسجد الاستراحه یا مسجد المستراح نیز شناخته میشود، چرا که پیامبر(ص) هنگام بازگشت از غزوه احد در محدوده این مسجد استراحت کردند.[۲]

مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد بنی حارثه در حاشیه خیابان سید الشهدا، در جهت شمالی مسجد شیخین[۳] و در جهت شمال مسجدالنبی با فاصله 2420متر قرار دارد.[۴]

توصیف بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد دارای یک قبه زیبا و یک مناره است و دارای ورودی‌های متعدد از جهت شرق، غرب و شمال است. بنای مستطیل شکل مسجد دارای مساحتی در حدود 491 متر می‌باشد.[۳]

پیشینه مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس اخبار موجود درباره نمازخواندن قبیله بنی حارثه در مسجد و رسیدن خبر تغییر قبله به ایشان در هنگام نماز عصر[۵]، برخی معاصرین نتیجه گرفتند که مسجد در زمان پیامبر(ص) وجود داشته است.[۳] بر اساس برخی گزارش‌ها، پیامبر(ص) در مسجد بنی حارثه نماز خوانده[۶] و درباره عبدالرحمن بن سهل (که در خیبر کشته شده بود) به قضاوت پرداخته است.[۷]

تاریخچه مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گزارش هایی از مسجد در کتب مرتبط به مدینه از قرن نهم تا یازدهم قمری وجود دارد ولی اشاره ای به بنای مسجد نشده و برخی مانند سمهودی تاریخ نگار مدینه(م.911ق.) مسجد را در دسته مساجد بدون بنا ذکر کرده است.[۸] به نظر برخی محققان معاصر، ساختمان مسجد پس از قرون نخستین اسلامی مورد اهمال و فرسودگی قرار گرفته و جز دیوارهای خارجی چیزی از آن باقی نمانده بود.[۹]

مسجد در گزارشی از 1073قمری/1662میلادی، در زمینی کوچک با محوطه‌ای سنگچین شده توصیف شده است.[۱۰] بنا بر گزارشی دولت عثمانی(677-1300ق./1299-1922م.) در دوره‌ای اقدام به ایجاد بنایی برای مسجد کرده است.[۱۱]

مطابق گزارشی در اوایل قرن چهاردهم مسجد بدون سقف بوده[۱۲] و در اواخر قرن چهاردهم بدون سقف، کوچک، با ارتفاع حدود نیم متر از سطح زمین و دارای بنایی سفیدکاری شده و قدیمی بوده است.[۱۱] در گزارشی مشابه، اواخر قرن چهاردهم مسجد در کنار یک قلعه (به نام قلعه سیدالشهداء، ساخته شده در حدود 1337قمری[۱۳] و تخریب شده در 1416قمری[۱۴]) توصیف شده است به شکلی که ارتفاع بنا از یک متر بیشتر نبوده است.[۱۵]

دولت سعودی در 1386قمری/1966میلادی اقدام به تجدید بنای مسجد به‌شکل مشاهد معمول مدینه کرد و در یک عملیات بازسازی جدید در 1408قمری نیز مسجد به شکل امروزی خود در آمد.[۱۶] مسجد در لیست مساجد تعمیر و تجهیز شده برای استفاده در حج 1445 بوده است.[۱۷]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصاویر جدید[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصاویر قدیمی مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص330.
  2. مساجد الاثریه، ص198.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ مساجد الاثریه، ص199.
  4. معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص333.
  5. الاستيعاب، ج4، ص482؛ أسد الغابة، ج5، ص557.
  6. تاریخ المدینة المنورة، ص66.؛ اخبار المدینه، ص148.
  7. وفاء الوفاء، ج3، ص230.
  8. وفاء الوفاء، ج3، ص230؛ مساجد الاثریه، ص200.
  9. معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص334.
  10. الرحلة العیاشیه، ج1، ص409.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص185.
  12. وصف المدینة المنوره، ص16.
  13. معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص331.
  14. مساجد الاثریه، ص201.
  15. المدینه بین الماضی و الحاضر، ص534.
  16. معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص335.
  17. وبسایت خبری النهار

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • أسد الغابة، ابن اثیر ، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.
  • الاستيعاب، ابن عبد البر، بیروت، دارالجیل، 1412ق.
  • معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
  • وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
  • تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، یاسین احمد خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
  • اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
  • تاریخ المدینه المنوره، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
  • مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
  • وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
  • المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
  • الرحله العیاشیة، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، دار السویدی، 2006م.