پرده کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

امروزه پرده در کارگاه مخصوصی در مکه بافته می‌شود و شامل پنج تکه است که هر یک یکی از دیوارهای کعبه را می‌پوشاند و یک قطعه نیز به [[در کعبه]] اختصاص دارد.  

ترکیب عربی «کِسوَة الکعبه» در فارسی پرده کعبه یا پیراهن کعبه و یا جامه کعبه نامیده می‌شود.<ref>لغت‌نامه، ج5، ص7642، «حجاب البیت». </ref><ref>ج12، ص18341، «کسوة». </ref><ref>کعبه و جامه آن، ص91؛ حج از میقات تا میعاد، ص127.</ref>این پوشش سیاه رنگ، ساختمان [[کعبه]] را جز بخش [[حجرالاسود]] می‌پوشاند.<ref>نک: معجم مقاییس اللغه، ج3، ص132، «ستر». </ref><ref>شفاء الغرام، ج1، ص122.</ref>پرده کعبه، نشانه احترام<ref>تحفة الکرام، ص159-160.</ref>و ارزش و اعتبار خانه خدا است و تاریخچه آن بخشی از تاریخ کعبه به‌شمار می‌آید.<ref>نک: کشف النور، ص14؛ التوحید و الشرک، ص210.</ref>نیز شغلی خاص برای تولیت امور پرده از گذشته تاکنون وجود داشته که به [[حجابت]] یا پرده‌داری شهرت دارد.

همچنین پرده کعبه موضوع برخی احکام فقهی نیز قرار گرفته که مهم‌ترین موارد آن‌ها عبارتند از: جواز پوشاندن کعبه با حریر (ابریشم)،<ref>تحریر الاحکام، ج4، ص363؛ وفاء الوفاء، ج2، ص140؛ کشاف القناع، ج3، ص180.</ref> جایز نبودن کندن و قطع و خرید و فروش پرده کعبه نزد [[شیعه]] و نیز برخی [[شافعیان]] بر خلاف دیدگاه رایج [[اهل سنت]]،<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص380؛ فتح العزیز، ج7، ص513.</ref> جواز یا عدم جواز تزئین آن با طلا و نقره،<ref>حواشی الشروانی، ج1، ص121؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280.</ref> جواز داخل شدن پشت پرده برای دعا.<ref>اعانة الطالبین، ج2، ص95.</ref>

درباره این‌که چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی روایت‌ها این کار را به حضرت آدم نسبت داده اند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208.</ref> و برخی گزارش‌های تاریخی یکی از پادشاهان حمیری یمن را نخستین کسی دانسته‌اند که کعبه را در سال 190 یا 220 قبل از بعثت پرده پوشانید.<ref>فتح الباری، ج3، ص365-366؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص230-231.</ref> بافت پرده‌های نو برای کعبه توسط قریش و پس از اسلام توسط پیامبر و خلفای او ادامه یافت. این کار در دوره‌هایی از عصر عباسی رونق زیادی داشت و گاهی جامه کعبه سه بار در سال تعویض می‌شد.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص281؛ فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص211؛ کشف الارتیاب، ص360.</ref> پادشاهان سایر سرزمین‌های اسلامی<ref>البدایة و النهایه، ج13، ص200.</ref> و برخی از ثروتمندان نیز گاهی پرده کعبه را تهیه و به مکه ارسال می‌کردند.<ref>تاریخ ابن خلدون، ج3، ص513؛ الکامل، ج11، ص65؛ نهایة الارب، ج23، ص284.</ref>  

پس از انقراض عباسیان (659ق.) فراهم کردن پوشش کعبه از سال661ق. به انحصار حاکمان مصر درآمد.<ref>کشف الارتیاب، ص360.</ref> در عصر حکومت عثمانی نیز بافت پرده در مصر انجام می‌شد.<ref>الضوء اللامع، ج4، ص26؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص320.</ref>در مصر از زمان ممالیک موقوفاتی برای تهیه مخارج بافت پارچه اختصاص داده شده بود.<ref>التحفة اللطیفه، ج2، ص107؛ شفاء الغرام، ج1، ص123؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص317.</ref> گزارش‌هایی از مکان کارگاه بافت پرده کعبه در مصر از عصر ممالیک در دست است.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ص216؛ موسوعة المفاهیم، ج1، ص553، «باب الکعبه».</ref>

با استقرار دولت آل سعود کارگاهی در مکه به بافت پرده اختصاص یافت.<ref>الکعبة و الکسوه، ص172؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص347.</ref> این کار تا سال 1358 ادامه داشت. تا این‌که دولت مصر از عبدالعزیز خواست اجازه دهد که پوشش دیگر بار از مصر حمل شود. عبدالعزیز این درخواست را پذیرفت و آن کارگاه تعطیل شد و پرده بار دیگر از مصر آمد. این کار تا سال 1382 که بار دیگر ارسال کعبه از مصر به دلیل اختلاف این کشور با عربستان متوقف شد و از آن پس بافت پرده کعبه در مکه ادامه یافت.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص331-332؛ الکعبة و الکسوه، ص175-178.</ref>[[کارگاه پرده‌بافی]] در مدخل مکه در زمینی به مساحت 150 هزار متر مربع قرار دارد و دارای ابزارهای نساجی و بافندگی دستی و نیز دستگاه‌های جدید است.<ref>نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص359-360؛ الکعبة و الکسوه، ص172؛ آثار اسلامی، ص86.</ref>

'''حِزام''' به کمربند و نوار دور [[پرده کعبه]] گفته می‌شود. حزام از پارچه ابریشمی به رنگ سیاه تولید شده و دارای نقوش و آیات قرآنی به خط ثلث مرکب است که با نخ‌های نقره‌ای زراندود گلدوزی شده است. حزام از 16 قطعه ترکیب یافته و محیط آن 47 متر و پهنای آن 95 سانتی‌متر است. آیات قرآنی روی نوار کمربند نوشته شده و در فاصله‌های معین، عبارات {{قلم رنگ|سبز|﴿یا حی یا قیوم﴾}}، {{قلم رنگ|سبز|﴿یا رحمن یا رحیم﴾}} و {{قلم رنگ|سبز|﴿الحمد لله رب العالمین﴾}} با رنگ طلایی نقش بسته است.<ref name=":0">فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص474.</ref>

 

به گزارشی از سال 1395 قمری قطعاتی از پرده کعبه که طلاکاری شده بود به این شرح است: کمربند (16 قسمت)، بخش زیر کمربند (3 قسمت)، طرح‌های فانوس‌مانند (8 قسمت)، چهار [[رکن]]، بیانیه اهداکننده، و «[[برقع]]». به سال 1405 قمری بخش‌های طلافام با‌اندکی تغییر به این صورت درآمد: کمربند (16 قسمت)، زیر کمربند (6 قسمت)، طرح‌های فانوس‌مانند، چهار رکن، بیانیه اهدا کننده، و برقع. سه بخش زیر کمربند و سه طرح فانوس‌مانند که حدود پنج تا هجده درصد است، به میزان تولید افزوده شده است. سپس نقوش فانوس‌مانند به 12 عدد افزایش یافت که به این ترتیب، بخش تذهیب شده تکمیل گشت و به 36 متر رسید.<ref>میقات حج، ش55، ص133، «پرده کعبه در گذر زمان». </ref>