مستجار

کعبه

کعبه

نام‌ها

بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور

ارکان

رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی

اجزا

باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه‌ • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار

پیشینه

بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع)

متولیان

ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر

مرتبط

طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام •

مُستَجار بخشی از ضلع غربی دیوار کعبه به طول تقریبا ۲ متر است که بین رکن یمانی و درِ دوم کعبه که در زمان حجاج بن یوسف ثقفی مسدود شد، قرار دارد. این قسمت در پشت کعبه و درست روبروی درِ فعلی کعبه است.

معنای واژه مستجار، پناهگاه است. این مکان محل پذیرش توبه دانسته شده و به راز و نیاز و خواندن دعا در آن توصیه شده است.

مستجار و ملتزم

دو مکان در دیوار کعبه به عنوان مکان پذیرش دعا و توبه معرفی شده و روایاتی درباره آن نقل شده است: مستجار و ملتزم.

در تعریف این دو معمولا گفته می‌شود، مستجار پشت کعبه در ضلع غربی و فاصله رکن یمانی تا در مسدود شده کعبه را شامل می‌شود و ملتزم در ضلع شرقی و فاصله حجر الاسود تا در فعلی کعبه است. اما روایات مرتبط به ملتزم و مستجار به هم آمیخته شده و گاه مستجار و ملتزم دو نام برای یک مکان دانسته شده است. گاهی گفته می‌شود که شیعیان ملتزم و مستجار را یکی می‌دانند اما اهل سنت این دو را غیر از هم می‌دانند و ملتزم را فاصله بین حجر الاسود و در کعبه به شمار می‌آورند.

برخی علمای شیعه از مجموع روایات اهل بیت که درباره اعمال ملتزم و مستجار روایت شده، نتیجه گرفته‌اند که این‌ دو، نام‌هایی برای یک مکان است که همان مستجار است.

در منابع اهل سنت نیز روایات و گزارش‌های متعددی وجود دارد که ملتزم را پشت کعبه (همان مکان مستجار) دانسته‌اند.

با وجود همه این‌ها، در بیشتر منابع جغرافیای مکه، ملتزم و مستجار از هم تفکیک شده است.

مستجار و شکاف کعبه

اطلاعات بیشتر: مولد علی(ع) برخی مستجار را همان بخش از دیوار کعبه دانسته اند که شکافته شد تا فاطمه بنت اسد، مادر امام علی(ع)، برای تولد فرزندش وارد کعبه شود.

دعای مستجار

در آداب طواف آمده است که: مستحب است حاجی در شوط آخر طواف خود صورت و دست‌هایش را بر دیوار بگذارد و شکم و روی خود را به دیوار کعبه بچسباند و بگوید:

دعای مستجار

أللَّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَالْعَبْدُ عَبْدُكَ وَهذا مَكانُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النَّار. سپس به گناهان خود اعتراف و طلب بخشش کند و سپس بگوید:‌

أللَّهُمَّ مِنْ قِبَلِكَ الرَّوْحُ وَالْفَرَجُ وَالْعافِيَةُ. أللَّهُمَّ إنَّ عَمَلِي ضَعيْفٌ فَضاعِفْهُ لِي وَاغْفِرْ لي مَا اطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنِّي وَخَفِيَ عَلى‏ خَلْقِكَ أسْتَجِيرُ بِاللَّهِ مِنَ النَّار.

(سپس آنچه خواهد دعا کند و رکن یمانی را استلام کرده و به نزد حجر الاسود آمده و طواف خود را تمام کند و بگوید:) أللَّهُمَّ قَنِّعْنِي بِما رَزَقْتَني وَبارِكْ لِي فِيما آتَيْتَني‏

أللَّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَالْعَبْدُ عَبْدُكَ وَهذا مَكانُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النَّار. سپس به گناهان خود اعتراف و طلب بخشش کند و سپس بگوید:‌

أللَّهُمَّ مِنْ قِبَلِكَ الرَّوْحُ وَالْفَرَجُ وَالْعافِيَةُ. أللَّهُمَّ إنَّ عَمَلِي ضَعيْفٌ فَضاعِفْهُ لِي وَاغْفِرْ لي مَا اطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنِّي وَخَفِيَ عَلى‏ خَلْقِكَ أسْتَجِيرُ بِاللَّهِ مِنَ النَّار.

(سپس آنچه خواهد دعا کند و رکن یمانی را استلام کرده و به نزد حجر الاسود آمده و طواف خود را تمام کند و بگوید:) أللَّهُمَّ قَنِّعْنِي بِما رَزَقْتَني وَبارِكْ لِي فِيما آتَيْتَني‏

جستار وابسته

ملتزم

منابع

• آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۹
• «پژوهشی درباره ملتزم»، محمدرضا نعمتی، مجله میقات حج، شماره ۴۳، فروردین ۱۳۸۲ش.
• الجامع اللطیف، محمد بن ظهیره، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، ۱۴۲۳ق
• تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، اصغر قائدان، مشعر، ۱۴۰۰
• تحصيل المرام في أخبار البيت الحرام‏، محمد بن احمد مالکی، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.
• شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، تقی الدین محمد فاسی، تحقیق لجنة من کبار العلماء و الادباء، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
• مکه در بستر تاریخ، نعمت الله صفری فروشانی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۶
• منائح الکرم، علی بن تاج الدین سنجاری، مکه، جامعه ام القری، ۱۴۱۹ق.
• مناسك حج مطابق با فتاواى امام خمينى با حواشى مراجع تقليد و استفتائات جديد( 1393)،‌ روح الله خمینی (ره)، مشعر، ۱۴۰۹
• هدایة الحجاج، سفرنامه مکه، محمد رضا طباطبایی تبریزی(درگشت ۱۳۲۰ق.)، به کوشش رسول جعفریان، قم، نشر مورخ، ۱۳۸۶