رباط مادر الناصر خلیفه عباسی

رباط مادر الناصر خلیفه عباسی

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	زمرد خاتون
تأسیس	سال 579 هجری قمری
کاربری	وقف اسکان فقرا و صوفیان به صورت عام
مکان	شهر مکه
نام‌های دیگر	رباط عطیفه
وقایع مرتبط	تغییر کابری توسط امیر مکه
مشخصات
وضعیت	غیرفعال

بنای تاریخی رباط مادر الناصر خلیفه عباسی (579ق.)؛ یکی از کاروان‌سراهای شهر مکه بود که زمرد خاتون مادر خلیفه الناصر بالله، آن را به سال 579 هجری قمری برای اسکان فقرا و صوفیان، به صورت عام، وقف نمود. امروزه در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار این بنا از بین رفته است.

سازنده و واقف

زمرد خاتون (م. 599ق.) مادر خلیفه الناصر بالله، در سال 579 هجری قمری رباطی را در شهر مکه بنا کرد.

کاربری بنا

بر مبنای سندی که بر تخته‌ای چوبی حجاری شده و فاسی آن را دیده، این کاروان‌سرا، برای خدمت‌رسانی به فقرا و صوفیان، به صورت عام، اختصاص یافته است. فرد ساکن در این رباط می‌بایست صوفی مفلس، پرهیزگار و زاهدی باشد که شواهد درستکاری، امانت و زهد وی آشکار باشد.

تغییر کاربری

مشخص نیست که این رباط تا چه زمانی موقوف خدمت‌رسانی بوده است؛ چراکه در زمان فاسی، این بنا به رباط عطیفه، امیر وقت مکه تبدیل شده بود که آن را به اقامتگاه شخصی خود تبدیل کرده بود.

وضعیت کنونی

امروزه به غیر از آنچه در برخی منابع تاریخی آمده، هیچ نشان و مدرکی از آثار این رباط‌ یافت نمی‌شود زیرا در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار برجا مانده از این بنا توسط وهابیت از بین رفته است.

منابع

این مقاله برگرفته از فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104. بخش «رباط‌های مکه در قرون میانه اسلامی»، ص94. است.

• العقد الثمین فی‏ تاریخ البلد الأمین، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1959م، قاهره.
• شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1985م، بیروت.