رکن عراقی
رکن عراقي گوشه‌ای از چهار گوشه بنای کعبه (ارکان کعبه) که در جهت شمال شرقی این بنا واقع شده است. این رکن دومين رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف است[۱]. اين رکن به سبب واقع شدن در سمت سرزمین عراق و قبله اهل عراق بودن، به رکن عراقي شهرت يافته است[۲].
|
| کعبه |
| نام‌ها |
| بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور |
| ارکان |
| رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی |
| اجزا |
| باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه • ستون‌های کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزه‌های کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار |
| پیشینه |
| بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع) |
| متولیان |
| ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر |
| مرتبط |
| طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پرده‌بافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام • |
موقعیت
دومین رکن در مسیر طواف
رکن عراقي دومين رکن از ارکان کعبه در مسير طواف،[۳] بعد از رکن حجرالاسود و قبل از رکن شامي و در سمت باب العمره است.[۴]
جهت جغرافیایی
اين رکن به سبب واقع شدن در سمت عراق و قبله اهل عراق بودن، به رکن عراقي شهرت يافته است[۵]. در واقع اين رکن در سمت شمال شرقي کعبه، مقابل بخشهايي از حجاز، عراق، ايران، سيبري، شمال هند و چين و سند واقع شده است.[۶] از اين رو، گاه با نام رکن شمالي (يا به خطا شامي[۷]) نيز معرفي شده است.[۸]
فاصله‌ها از ارکان دیگر
فاصله اين رکن از رکن حجرالاسود 11،68 و از رکن شامي 9،90 متر است.[۹] برخي فاصله اين رکن را از رکن اسود 12،84 و از رکن شامي 11، 28متر دانسته اند.[۱۰]
تاریخچه
رکن عراقي در سال64ق. در پي بازسازي کعبه به دستور عبدالله بن زبير ساخته شد. برخي بناي اين رکن را بدست قريش و در بازسازي کعبه در 5سال قبل از بعثت دانسته‌اند.[۱۱] در گزارشي، اشاره شده که در اثر سيل در سال 1039ق. بخشهايي از رکن عراقي تخريب گرديد.[۱۲]
احکام
طبق نقلي، امام صادق(ع) همه‌ي ارکان، از جمله رکن عراقي را استلام مي‌کرده است. بر اين اساس، برخي فقيهان شيعه، استلام رکن عراقي را مستحب دانسته‌اند.[۱۳]
برخي منابع تاريخي اهل سنت، استلام و بوسيدن رکن عراقي را سنت نداسته‌اند.[۱۴] در عين حال در منابع اهل سنت، خواندن اين دعا را نزد رکن عراقي توصيه کرده‌اند: اللهم اني اعوذ بک من الشک و الشرک و الشقاق و النفاق و سوء الاخلاق و سوء المنقلب في الاهل و المال و الولد.[۱۵] نيز گفته‌اند دعا در اين رکن مستجاب مي‌شود.[۱۶]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ . مراصد الاطلاع ج2، ص629؛ المسالک و الممالک، ص16.
- ↑ . المصباح المتهجد، ص27؛ فلاح السائل 129؛المعالم الاثیره ص129.
- ↑ . مراصد الاطلاع ج2، ص629؛ المسالک و الممالک، ص16.
- ↑ . بهجة النفوس ج2، ص763؛ ؛ التاریخ القویم ج3، ص248؛رحله ابن بطوطه ج1، ص374.
- ↑ . المصباح المتهجد، ص27؛ فلاح السائل 129؛المعالم الاثیره ص129.
- ↑ . مرآة الحرمین ج1، ص264؛ موسوعة العتبات المقدسه ج1، ص59.
- ↑ . اثارة الترغیب ج1، ص224،227؛ الارج المسکی ص159.
- ↑ . نزهة القلوب ص43؛ التاریخ القویم ج3، ص452-453؛ موسوعة العتبات المقدسه ج2، ص235.
- ↑ . معجم البلدان ج4، ص465؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80.
- ↑ . تاریخ و آثار اسلامی مکه، 68 – 69.
- ↑ . الکعبه المعظمه و الحرمان الشریفان، ص136-156.
- ↑ . تاریخ الیمن، ص52.
- ↑ . الاستبصار ج2 ص217؛ المصباح المتهجد ج2، ص681؛ السرائر ج1،ص572.
- ↑ . التاریخ القویم ج2، ص248.
- ↑ . التاریخ القویم ج3، ص218؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص111.
- ↑ . شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص44.
منابع
- آثار اسلامي مكه و مدينه، رسول جعفريان، تهران، مشعر، 1386ش.
- اثارة الترغيب و التشويق الي المساجد الثلاثة و البيت العتيق، محمد بن اسحاق الخوارزمي (م.827ق.)، تحقيق محمدحسين الذهبي، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفي الباز، 1418ق.
- الارج المسکي في التاريخ المکي، علي بن عبدالقادر الطبري (م.1070ق.)، تصحيح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاريه، 1416ق.
- الاستبصار فيما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقيق سيد حسن موسوي الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلاميه، 1363ش.
- بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دارهجره النبی المختار، عبدالله بن عبدالملک المرجاني (م.770ق.)، تحقیق محمد عبدالوهاب فضل، بيروت، دار الغرب الاسلامي، 2002م.
- التاريخ القويم لمکه و بیت الله الکریم، محمد طاهر الكردي المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهيش، بيروت، دار الخضر، 1420ق.
- تاريخ اليمن، عبد الواسع بن يحيى واسعى يمانى، قاهره، مطبعه السلفيه،1346ق.
- تاريخ و آثار اسلامي مكه مكرمه و مدينه منوره، اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش.
- رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار في غرائب الامصار و عجائب الاسفار)، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی (م.۷۷۹ ق.)، تحقيق عبدالهادي تازي، ریاض، اکاديميه المملکه المغربيه، 1417ق.
- السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، محمد بن احمد ابن ادريس (م.598ق.)، قم، انتشارات الاسلامي ، 1410ق.
- شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، محمد بن احمد التقي الفاسي (م.832ق.)، تحقيق گروهي از علما، بيروت، دار الکتب العلميه، 1421ق.
- عدة الانابة في اماکن الاجابة، عبدالله بن ابراهيم الحسني(م.1207ق.)، تحقيق عبدالله نذير، مکه المکرمه، المکتبه المکيه، 1429ق.
- فلاح السائل ونجاح المسائل فی عَمَلِ الْيوم و اللَّيل، علی بن موسی بن طاووس (سید بن طاووس) (م.664ق.)، قم، انتشارات الاسلامی.
- مرآة الحرمين، ابراهيم رفعت باشا (م.1353ق.)، قاهره، مکتبه الثقافه الدينيه، بي‌تا.
- مراصد الاطلاع علي اسماء الامکنه و البقاع، صفي‌الدين عبدالمومن بن عبدالحق (م.739ق.)، تحقیق علي محمد البجاوي، بيروت، دار الجيل، 1412ق.
- المسالک و الممالک، ابراهیم بن محمد الفارسی الاصطخری(الکرخی) (م.346ق)، تحقیق احمد بن سهل ابوزید، بیروت، دار صادر، 1927م.
- مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تصحيح اسماعيل انصاري زنجاني، اعداد علي اصغر مرواريد، بيروت، فقه الشيعه، 1411ق.
- المعالم الأثيرة في السنة و السيرة، محمد محمد حسن شراب، بيروت، دار القلم، 1411ق.
- معجم البلدان، ياقوت بن عبدالله الحموي (م.626.ق.)، بيروت، دار صادر، 1995م.
- موسوعه العتبات المقدسه، جعفر خليلي، بيروت، الاعلمي، 1407ق.
- نزهه القلوب، حمدالله مستوفى قزوینی(م.750ق.)، تحقیق محمد دبیر سیاقی، قزوین، حدیث امروز، 1381ش.